JARNOŁTOWICE

(1466, 1470-80 Jarnolthowicze, Jarnolthowycze, Jarnolthow, 1494 Jarnothowycze, 1512 Jarunthowicze, Jarunthowice, 1526 Jarmuthouicze, 1529 Jarmolthovycze, 1531 Jarunthowicze, 1540 Jarmulthovicze, 1564-5 Jarunthowyce, Jaruntovice, 1569 Jarnuthowicze, 1576 Jaruntowicze, 1577 Jarunthowicze, 1592 Jarundowicz, Jaruntowicze, 1652 Jarątowice seu Jarnoltowice, Jarantowice, 1660-4, 1789 Jaruntowice, 1721 Jarontowice, Grabowiec alias Jarontowice, 1786 Jarątowice, Jarątoskie Pole, 1787 Jarątowice, Jarątowskie Pole, 1827 Jarontowice, Jarontowskie pole; Kam. 79-80; Rym. 32; Osady 61-2; Derwich 1992a 68; Kop.R 214, 375, 473) dziś w swej postaci średniowiecznej nie istnieje, niszczona i dzielona przez zmiany koryta Wisły. Już w 1787 r. istniały tu 4 kolonie; dziś na gruntach dawnych J. znajdują się: Jarętowice, Las Dębowy, Grabowiec i Jarętowskie Pole, osady leżące po obu brzegach Wisły; ok. 9 km na N od → Solca nad Wisłą; ok. 65 km na NE od kl., 5 km na N od → Braciejowic.

1. 1526n. pow. rad. (ASK I/S 176v), 1827 pow. solecki i kazimierski (Tabela I 171); 1470-80n. par. → Chotcza (DLb. II 567) [częste zmiany przynależności administracyjnej w zależności od przebiegu głównego koryta Wisły i stopnia podziału wsi (Osady 61)].

2. 1470-80 graniczy z Braciejowicami. → Zakrzowem, → Goszczą i → Wrzelowem (DLb. III 241); 1512 graniczy z Goszczą, Zakrzowem i Wrzelowem (AG 6277; → Goszcza); 1592 graniczy z → Boiskami, Goszczą, Braciejowicami i Zakrzowem przez Wisłę, dawniej znaną jako Przeria (AG 6343; → Boiska); 1660-4 graniczy z Zakrzowem, Goszczą, → Białobrzegami, Chotczą (LS 1660-4 I 185); 1789 graniczy z Chotczą, Białobrzegami, z drugiej strony Wisły z Chotecką Kępą, Urzędowem, Zaleszowem [tzn. Zakrzowem], Braciejowicami. Składa się z 4 kolonii: Stara Wieś, Grabowiec, lasy i wieś J. (LS 1789 II 23, 25).

3. Własn. król., tenuta solecka.

1466 tenutariusz Jan Feliks Oleśnicki (AG 6681); 1470-80 należy do króla, folw. król., 4,5 łkm. (DLb. II 567-8, 574; III 243); 1494 [własn. król.] w kluczu soleckim (MS II 474); 1526 pobór z 3 ł. i karczmy (ASK I/8 176v); 1531-2 starostwo Solec, 9 mkw daje stacje dla Radomia oraz po 1,5 kor. owsa, 1 kogucie, 10 jaj, 1 serze, 1/2 miary masła i karczmę seu targowe (ib. LVI/1 128, 173v); 1531, 1540 pobór z 3,25 ł., od 5 zagr. i z karczmy (ib. I/10 391v; I/83 11v); 1564-5 przynależy do zamku Solec, folw., na którym sieją tylko zboża jare, daje do 6 brogów siana, 7 ł., z których dają jałówkę, 14 kogutów, 21 kor. owsa, jaja, 14 serów, 7 maseł, jest 5 karczem, czyli zagród, które dają po 1 kogucie, 10 jaj, 1 serze, 1/2 miary masła (LS 1564-5 200, 278); 1569 Jan Cieligowski, służebnik panny starościny soleckiej, daje pobór z 1,5 ł. z dzies., od 1 komor. i rybaków (ASK I/8 584; Paw. 323); 1576-7 star. solecki daje pobór z 1,5 ł., od 1 komor. bez bydła i rybaków (ASK I 517v, 725v); 1598 → p. 5;

1660-4 należy do starostwa Solec, wg kwitów poborowych ma 1,5 ł., w rzeczywistości 9 ł. osiadłych i 1 ł. opust., 21 kmieci, 16 zagr., 10 chał., 1 wybraniec, byli 2 karczmarze, rybacy i gajowy, 4 zagr. na gruncie Grabowiec (LS 1660-4 I 184-5); 1787 Jarętowice liczą 203 mkw, w tym 7 Żydów, Jarętowskie Pole - 214, w tym 8 Żydów, Grabowiec - 97, w tym 4 Żydów (Spis I 392; 114); 1789 było 12 ł. osiadłych (z których Wisła urwała 1 ł.), 1 ł. wybraniecki, niecałe 1/2 ł. łąki, dobry browar i karczma powstała w 1788 r. (LS 1789 II 23-5); 1827 J. mają 13 domów i 77 mkw, J. Pole ma 38 domów i 233 mkw (Tabela I 171).

5. Dzies. należy do kl. święt. i pleb. Solca.

1470-80 z 4,5 łkm. dzies. snop. i kon. wart. do 3 grz. dowożą kl. święt., z folw. dzies. należy do pleb. Solca (DLb. II 567-8, 574; III 243); 1529 z Woli Świesielskiej [ob. → Wola Solecka] i J. dzies. wart. 9 grz. należy do stołu konw. święt. (LR 351); 1542-3 z powodu zniszczeń spowodowanych przez wylew Wisły wieś nie oddaje kl. święt. dzies. (Gacki 280)1Por. Głodno przyp. 2; 1598 w trwającym od 1593 r. sporze między kl. święt. a Krzysztofem Radziwiłłem, wwdą wileńskim i starostą soleckim, który odmawia kl. oddawania dzies. ze wsi należących do tego starostwa, sąd z. rad. przysądza kl. święt. dzies. snop. z wszystkich ról kmiecych i folwarcznych we wsiach J. i → Świesielice jako z dawna należących do tego kl. (AG Archiwum Radziwiłłów, dz. VIII 235); 1618 Krzysztof Zbaraski, koniuszy koronny, star. krzemieniecki, solecki i wiślicki, wydzierżawił w dożywocie od kl. święt. dzies. z wsi → Świesielice, → Kawęczyn i J., zobowiązując się płacić za nie rocznie 260 zł i 1/2 poboru, gdyby taki został wyznaczony przez sejm (Gacki 281-2);

1651 dzies. snop. należy do stołu konw. święt. (AG nab. 936 1, 2v); 1721 z J. dzies. należy do kl. święt., a z Grabowca alias J. do pleb. Chotczy (AV XX 756); 1721 dzies. pobiera pleb. Solca (Wiś.Ił. 223); 1819 do stołu konw. święt. należy dzies. z J. Pola, prawie corocznie sprzedawana mkcom wsi za 90 zł, oraz dzies. gromadzka z J., za którą wg niezatwierdzonej umowy miał otrzymywać konw. święt. rocznie 80 zł (AOkup. 9v, 10v); 1839 dzies. należy do pleb. Solca (Wiś.Ił. 234).

7. Gacki 280-2; SG II 776; III 449; XI 44-6; Wiś.Ił. 13-4, 22-4, 223-4; Szafran 185; Sułowska 34, 67; Osady 79-80; Sochacka wg indeksu jako Jarętowice; Derwich 1992 wg indeksu; 1992a 68; Rozwałka 213.

1 Por. Głodno przyp. 2.