CHLEBOWO

(1366 or. Chlebovo, 1397 Czlhebowa!, 1400 Chlebowo, 1470 Chlyebowo) nie istniejąca wieś, leżała w sąsiedztwie na SW wsi Rusocin oraz k. wsi Masłowo i Nowiec, NE od Dolska.

1. 1444 n. pow. kośc. (PG 2 k. 27v-28); 1510 par. Wieszczyczyn (LBP 107).

2. 1406 Sędziwój Zaborowski [z Zaborowa k. Książa] w sporze z Paszkiem Chlebowskim o gran. między Rusocinem a Ch. (KoścZ 3, 8v); 1412, 1424-25, 1432 → Chlebowski Młyn między Ch. i Rusocinem; 1445 łan w Nowcu Małym od [strony] gran. z Ch. k. Masłowa oraz jez. w Nowcu → p. 3; 1553 w opisie granic wsi Nowiec, Masłowo, Ch. i Rusocin wytyczonych w ugodzie polubownej między Wojc. Rydzyńskim a braćmi Janem, Jaroszem, Wawrz. i Sebastianem Pogorzelskimi ss. zm. Wawrzyńca wspomn. nowe kopce węgielne z obu stron wielkiej drogi [do Dolska?] aż do kopca węgielnego między wsiami Ch., Wieszczyczyn i Nowiec (KoścZ 28, k. 542-543).

3. Własn. szlach. 1366 Borzuj dz. z Ch. śwd. (Wp. 3 nr 1562); 1397 Wisława i Dobiesława z Cz. i z Gorzyc [k. Czempinia] skarży Wyszaka z Gryżyny w sprawie swego kmiecia; Dobiesława czyni swoją pełnomocniczką [siostrę] Ubysławę (Lek. 2 nr 2021); 1399-1400 Ubysława Chlebowska skarży wspomn. Wyszaka o to, że jego ojciec Wyszak kupił od jej matki [Dobiesławy] część dziedziny Gorzyce [Gorzyczki?] i nie zapłacił jej 20 grz., twierdząc, że od tej transakcji minęło 10, 11 lub 12 l.; Wyszak twierdzi, że tylko 5 l. i otrzymuje przysąd na wspomn. część; w dalszym toku procesu Dobiesława [Chlebowska i z Gorzyc] c. Dobiesława z Ch. i zm. Dobiesławy, ż. Szczepana [z Mikaszek] a matka Dobiesława z Gorzyc (i Gorzyczek, Lek. 1 nr 2453, r. 1397) zeznaje, że jej zm. matka sprzedała swoją 1/6 cz. w Gorzycach, Wojsławowi [Wyszakowi] ojcu Wyszaka Gryżyńskiego oraz że 3 grz., które jej dał Wyszak, były nie za 1/6 cz. wspomn. dziedziny, lecz za akt rezygnacji przed star. [gen. wlkp.] Dobiesława powierza swoją sprawę Samkowi [Samsonowi] z Gorzyc, a do procesu w sprawie sióstr Dobiesławy i Ubysławy z Ch. przyłączają się m. in. bracia Konrad i Smysław [Smyszek], Tomisław i Marcin z Gorzyc (Lek. 2 nr 2408, 2424, 2520, 2576, 2580, 2614, 2628)1Cieplucha 148 datował nieściśle sprzedaż Gryżyńskiemu części – wg tegoż autora Gorzyczek (a nie Gorzyc) na 1386, prawdop. na podstawie cytowanych wyżej zapisek sąd. z 1400 (Lek. 2 nr 2408, 2424), z których wynika, że nastąpiła ona ok. 1388-90. Trudno natomiast przesądzać, czy sprzedaż ta dot. Gorzyc, czy Gorzyczek, ponieważ obie te wsie były wymieniane w księgach sąd. często pod taką samą nazwą: Gorzyce. Liczne spory o własn. w → Gorzycach lub Gorzyczkach z Wyszakiem Gryżyńskim, zwłaszcza w 1400, prowadzili in. jeszcze cząstkowi właściciele, którzy mieli drobne nadziały także w Ch. i in. sąsiednich wsiach.

1405 - a. 49 Paszek, Paweł Chlebowski z Ch. (WR 3 nr 269; Wp. 5 nr 274; WR 3 nr 659): 1405 → p. 2; 1412 tenże wraz z bratem Mikołajem z Ch. zawierają ugodę polubowną z Paszkiem Wyskotą z Chrząstowa w sprawie młyna między Ch. a Rusocinem, a w 1424 tenże Paszek i Dziersław z Rusocina przedstawiają do oblatowania dok. wspomn. umowy z 1412 [dla umocnienia dalszej jej ważności] w sądzie ziemskim w Pyzdrach → Chlebowski Młyn; 1424 tenże Paweł wraz z Janem Błociszewskim, Pawłem Błociszewskim z Rogaczewa, Maciejem z Brodnicy i Janem z Mórki w sporze z Czemą z Lubiatowa Małego [obecnie Lubiatówko] (KoścZ 8, k. 21 v dawna k. 7v); w sporze Paszka ze wspomn. Czemą sąd uznaje uposażenie Elżbiety ż. Paszka na 1/2 połowy części w Ch. i wsi Malinie [obecnie Maliny k. Dolska], nakazując Paszkowi odpowiadać w jego sporze z Czemą z drugiej połowy tychże części; tenże Paszek pozwany o 8 grz. za szkody w procesie z Czemą Lubiatowskim, ma zapłacić 1/6 cz. należnej mu kwoty 13 grz. (KoścZ 8, k. 52, 55v dawne k. 70, 94v); 1425 tenże Paszek właśc. 1/2 młyna k. Rusocina → Chlebowski Młyn; tenże Paszek Chlebowski [alias] Błożejewski (z Błożejewa, obecnie Błażejewo k. Dolska] pełnomocnikiem Pietrasza Kołaczkowskiego [z Kołaczkowic] w jego sporze z Paszkiem Kuczyńskim [z Kuczyny] o kmiecia z Ciołkowa [k. Krobi] (WR 3 nr 1118); 1432 w ugodzie polubownej braci Pawła i Mikołaja z Ch. z Dziersławem Rusockim o kopce gran. między Rusocinem a Maliniem strony uzgadniają wspólne użytkowanie wody z rowu młyńskiego płynącego z jez. do mł. k. Rusocina → Chlebowski Młyn; tenże Paweł Chlebowski z Sulewa [obecnie Sulejewo k. Brodnicy i Śremu] i Wronowa (KObceRyc. 125, cytowanego aktu nie odnaleziono); 1444 tenże Paweł w sporze z Janem Chlebowskim (KoścZ 12, 502); tenże Paweł z Ch. zapisuje c. Jadwidze posag 60 grz. na swoich wsiach Nowiec i Nowiec Mały i na 1/2 wsi Malinie (PG, k. 27v-28); 1445 w dziale dóbr w → Nowcu i Nowcu Małym po zm. Piotrze Kiełbasie Chlebowskim kan. pozn. bracie Pawła Chlebowskiego i zm. Wojc. Nowieckiego między Katarzyną, Chwałką i Elżbietą cc. wspomn. Wojc. a Pawłem z Ch. i jego s. Janem, tenże Paweł rezygnuje z siedliska (area) k. dworu w Nowcu, ma natomiast wydzielić swym bratanicom 1 1/2 ł. os. w Nowcu, oddać im m. in. bagno i strugę zw. → Głęboczka Mała z obydwoma brzegami, a sam otrzymuje także 1 1/2 ł. os. tamże i 1 toń niewodową w jez. w Nowcu [obecnie Jez. Nowiec] przy końcu rowu (in fine fossate); wspomn. bratanice Pawła otrzymują też w Nowcu Małym 1 ł. opust, od gran. z Ch. k. Masłowa (KoścZ 12 k. 685); 1449 tenże Paweł niegdyś (olim) Chlebowski w sporze z Winc. niegdyś Błożejewskim o gran. między wsiami Malinie i Błożejewo (KoścZ 14, 22v). [1412-32 Mikołaj z Ch. brat → Pawła2Utożsamienie tegoż Mik. ze wspomn. w SzPozn. 442 Mik. Pasikoniem z l. 1449-70, który za Masłowo otrzymał Konarskie i dziedziczył też w Ch. → niżej 1470, byłoby ryzykowne z powodu dużej rozciągłości dat krańcowych 1412-70]; 1415 Paweł Kozanka (Cozanka) z Ch. [ten sam co Paszek?] śwd. (WR 3 nr 562)3Być może chodzi tu o przezwisko zniekształcone: Cozanka zamiast Crzizanka (od wsi Krzyżanki? → niżej 1427 Małg. Chlebowska).

1416 - a. 21 Stan., Staszek Chlebowski: 1416 tenże posiada zastaw [części?] w Grabianowie [k. Brodnicy i Czempinia]; jako śwd. Piotrasza Grabianowskiego świadczy przeciwko Wojciechowi sołtysowi z Górki [k. Śremu] i jego braciom w sprawie o łąki tamże (WR 3 nr 618); 1421 tenże Staszek niegdyś (olim) Chlebowski śwd. (WR 3 nr 878).

a. 1421 dziedzina Wąsosze k. Gorzyc przedmiotem sporów Chlebowskich z Wyszakiem Gryżyńskiem z Jaszkowa (Cieplucha 148, autor nie podaje źródła informacji).

1425 - a. 1445 Piotr [zw. Kiełbasa] Nowiec [tzn. z Nowca] Chlebowski kan. pozn., brat Pawła z Ch. i Wojc. z Nowca: 1425 kop. 1784 tenże Piotr zapisuje wikariuszom kat. pozn. czynsz roczny 2 kop gr na dobrach swoich w Ch. od sumy głównej 30 grz. gr pras. (CP 14, s. 624, 635); 1445 dział dóbr w Nowcu i Nowcu Małym po zm. Piotrze, zob. wyżej Paweł Chlebowski.

1427-29 Małg. Chlebowska c. Chlebowskiej [imienia matki nie podano], pasierbica (privigna) Pawła Chlebowskiego: 1427 sąd uznaje wbrew roszczeniom tejże Małg. dok. sprzedaży wsi Gębice i Krzyżanki [obydwie k. Krobi], które Mik. Frycz dz. z Jutrosina [pow. pyzdr.] sprzedał Konradowi Borsniczowi ze Zdun [pow. kal.] ojcu Hermana Zdunowskiego; tenże Herman (Girzman) stawia świadków, że nie zachował żadnego dok. który by świadczył, że dziedzina Krzyżanki jest ojcowizną Małgorzaty, dowodzi też, że nie ma dok. pani Małg. na 50 grz. (KoścZ 8, 308 dawna k. 127, zapiska ta znajdowała się dawniej w składce umieszczonej między zapiskami z 1435, dlatego Kozierowski w KObceRyc. 35 datował ją na a. 1435; WR 3 nr 1190, 1285); 1428 Dziersław Wilkoński [z Wilkonic] dowodzi przeciw tejże Małg., że nie podpalał jej [dóbr] i nie uciekał z Piotrkiem Kęsym i z in. zbiegami na ziemię królestwa pol. (WR 3 nr 1345); 1429 taż Małg. pasierbica Pawła Chlebowskiego oświadcza, że Herman Zdunowski zapłacił jej 45 grz. szer. gr (KoścZ 9, BK 784, 227).

1443 Jan Chlebowski [s. Pawła?] dowodzi, że nie zrabował Janowi pleb. z Leszna 2 koni i in. rzeczy wartości 30 grz. na drodze król. (KoścZ 12, 341); 1444 tenże [?] Jan Chlebowski w sporze z → Pawłem Chlebowskim (KoścZ 12, 502); Jan s. Pawła z Ch. daje w działach dóbr swym siostrom, pannom Dorocie i Barbarze połowy wsi Ch. i Malinie z 1/2 dworu w Ch., a wspomn. siostry dają mu 1/2 wsi Ch. (PG 2 k. 27v-28); 1445 Jan s. Pawła uczestniczy w dziale dóbr w Nowcu i Nowcu Małym, zob. wyżej Paweł; 1449 panna Dorota z Ch. i Malinia w sporze z Winc. niegdyś Błożejewskim o gran. między Maliniem a Błożejewem (KoścZ 14, 22v).

1464 Jarosław Chlebowski w sporze z Janem Zgirzą (KoścZ 14, 390); 1470 Mik. Pasikoń (Passzykon) z Konarskiego, Ch., Masłowa i Wieszczyczyna (KoścZ 15, 529); 1488 Dobrogost Pasikoń dz. w Konarskiem daje w działach dóbr bratu Wawrzyńcowi z Konarskiego całe wsie Wieszczyczyn, Ch., Konarskie i wolnych kmieci w Masłowie w zamian za całe połowy wsi Grąbkowo, Śląskowo, Golejewo, 3 cz. wsi Stwolno i całe Masłowo (PG 10, 99v); 1489 Wawrz. Konarski zw. Pasikoń oddaje bratu Dobrogostowi, który ma wyposażyć ich siostry, dobra po ojcu i matce we wsiach: Konarskie, Ch., Masłowo, Grąbkowo, Śląskowo, Golejewo i Stwolno, zachowując dla siebie wieś Wieszczyczyn i 2 stawy oraz mł. wodny w Ch. → Chlebowski Młyn (PG 10, 123v); 1496 Dobrogost Pasikoń zapisuje ż. Agnieszce, c. zm. Jana Luranta Pogorzelskiego [z m. Pogorzeli, pow. pyzdr.] po 400 flor. węg. posagu i wiana na wsiach Konarskie, Ch. i Masłowo, a Mik. Lurant Pogorzelski sprzedaje z zastrz. pr. odkupu temuż Dobrogostowi 1/2 wsi Gumienice w pow. pyzdr. za 400 flor. węg. jako zapłatę za posag jego siostry Agnieszki z dóbr po ojcu i matce (PG 7 k. 118v-119).

1510 w Ch. wsi pana [Wawrzyńca?] Pogorzelskiego 1 ł. os., 2 ł. opust., folw. i mł. wodny → Chlebowski Młyn (LBP 107); 1553 właśc. w Ch. → p. 2.

5. 1449 Jan Twardowski pleb. w Dolsku i Mikołaj pleb. w Wieszczyczynie zawierają ugodę w sprawie dzies. wiard. z 1 ł. w Ch. i 1 ł. w Rusocinie, które odtąd mają należeć do kościoła par. w Dolsku (AE 1, 170; Now. 2, 411); 1510 Ch. w par. Wieszczyczyn płaci dzies. wiard. plebanowi kościoła par. w Dolsku; folw. w Ch. daje dzies. plebanowi w Wieszczyczynie, do którego należy także meszne z Ch. (LBP 107); 1610 dzies. wiard. m. in. z Ch. należą do kościoła par. w Dolsku (AAP AV 4, 64; Now. 2, 410).

Uwaga: Na sąsiedztwo Ch. z Rusocinem, do którego Ch. zostało z czasem przyłączone, wskazują poza wzm. o gran. Ch., wymienione w K 3 s. 51, 546: pole Podchlebowo w Rusocinie (źródło informacji nie podane) oraz rola (ager) Chlebowy tamże, wspomn. w wizytacji kościelnej z 1777 r. Ch. opustoszało całkowicie prawdop. już w XVI w. Już z l. 1449 i 1450 pochodzą wzm. tylko o 1 ł. os. (i 2 ł. opust.) oraz o folw. tamże i mł. wodnym, natomiast rejestry poborowe z XVI w. nie wymieniają tej wsi w ogóle. Jej nazwa pojawia się jeszcze w rejestrze poborowym z 1676 (Biblioteka Czartoryskich rkps 1100, 46 Chlebowo, Rusocino z młynem). Na najstarszych mapach (Perthées, Gilly) nie ma już Ch.

1 Cieplucha 148 datował nieściśle sprzedaż Gryżyńskiemu części – wg tegoż autora Gorzyczek (a nie Gorzyc) na 1386, prawdop. na podstawie cytowanych wyżej zapisek sąd. z 1400 (Lek. 2 nr 2408, 2424), z których wynika, że nastąpiła ona ok. 1388-90. Trudno natomiast przesądzać, czy sprzedaż ta dot. Gorzyc, czy Gorzyczek, ponieważ obie te wsie były wymieniane w księgach sąd. często pod taką samą nazwą: Gorzyce. Liczne spory o własn. w → Gorzycach lub Gorzyczkach z Wyszakiem Gryżyńskim, zwłaszcza w 1400, prowadzili in. jeszcze cząstkowi właściciele, którzy mieli drobne nadziały także w Ch. i in. sąsiednich wsiach.

2 Utożsamienie tegoż Mik. ze wspomn. w SzPozn. 442 Mik. Pasikoniem z l. 1449-70, który za Masłowo otrzymał Konarskie i dziedziczył też w Ch. → niżej 1470, byłoby ryzykowne z powodu dużej rozciągłości dat krańcowych 1412-70.

3 Być może chodzi tu o przezwisko zniekształcone: Cozanka zamiast Crzizanka (od wsi Krzyżanki? → niżej 1427 Małg. Chlebowska).

4 Nie wiadomo, czy z tegoż Ch., czy z Chlebowa k. Miłosławia w pow. pyzdr. pochodzili Jerzy i jego ss. Jan, Mac. i Stan. Chlebowscy, posiadacze sołectwa w → Domachowie, p. 4 r. 1568.