(1303 kop. XVII w. Wycense, 1305 or. Wisenze, 1313 Weissensese, 1352 or. Chyczina, 1354 Wissenze, Vycziasche, 1355 Wizenssee, 1384 Wysense, 1403 Chicino, 1405 Choczino, 1424 Chycziny, 1944 Weisensee) 10,5 km na NW od Międzyrzecza.

1. 1483 m. Ch. (PG 9, 172; jest to jedyny przekaz o miejskim charakterze osady); 1476 n. pow. pozn. (PG 9, 51); 1303 par. własna (Wp. 2 nr 875); 1510 dek. Międzyrzecz (LBP 175).

2. 1476 jez. Cisie → p. 3; 1483 młyn → p. 3; 1508 dwa młyny → p. 3; 1563, 1580 dwa młyny, każdy o 1 kole → p. 3; 1565 podział dóbr między braćmi Mik. i Abrahamem Bukowieckimi w Bukowcu [k. Międzyrzecza], Łagowcu, Chycinie i Goruńsku; bracia otrzymują m. in. części Ch., po połowie młynów Chycińskiego i Borowego, jezior, stawów i boru zw. Mały; w opisie Ch. wzm. o jeziorach Łukomin i Długie (PG 109, 680-681v).

3. Własn. szlach. 1303 komes Wisław z W. i Borzysław s. zm. komesa Godzisława nadają cystersom z Paradyża dwie cz. dziedziny Pieski [Małe] (Wp. 2 nr 875); 1305 Bartłomiej z braćmi Janem, Gerlachem i Wisławem [z Ch.] wystawiają w W. dok. lokacyjny dla sołtysa wsi Pieski Małe (Wp. 2 nr 892); 1307 Henryk opat kl. w Paradyżu oraz Bartłomiej, Jan, Gerlach i Wisław [z Ch.] ss. zm. komesa Dziersława kaszt. międz. poświadczają, że kl. posiada w Pieskach Małych dwie części czynszu (duas partes in pactu et censu), a wspomn. bracia posiadają tamże dożywotnio sądownictwo wyższe i niższe, a po ich zgonie kl. będzie posiadać to sądownictwo w dwóch częściach (Wp. 2 nr 911, 912); 1330 Piotr zw. de Lossow [obecnie Włostów k. Gorzowa, wówczas w Nowej Marchii] sprzedaje cystersom z Paradyża castrum Lubenow [obecnie Lubrza, 8 km na SW od Paradyża, wówczas w Nowej Marchii] z przynależnościami i oświadcza, że w tych dobrach Wisław z W. nic nie posiada (Wp. 2 nr 1107).

1352-62 Dzierżek z Ch., 1354 zwany kasztelanem w Kębłowie (Wp. 6 nr 165), 1359 podkomorzy pozn.: 1352 tenże współuczestnik konfederacji szlachty wlkp. (Wp. 3 nr 1313); 1354 Ludwik Rzymianin margr. brand. zastawia Dzierżkowi z W. wójtostwo w Drossen [obecnie Ośno Lubuskie] i Sternberg [obecnie Torzym], wyłączając dobra bpstwa i kap. lubuskiej, Łagów joannitów i m. Sulęcin [wszystkie miejscowości wówczas w Nowej Marchii] za 2410 grz. brand.; za Dzierżka poręczają star. [gen. wlkp.] Wierzbięta, Paszek z Ptaszkowa i Genskin brat Dzierżka (Wp. 3 nr 1324); 1355 Ludwik Rzymianin margr. brand, nadaje w lenno Dzierżkowi z W. wójtowi z Drossen [obecnie Ośno Lubuskie wówczas w Nowej Marchii] imiennie wyliczone wsie [położone w Nowej Marchii] (Wp. 3 nr 1330); 1359 ugoda między Wiąckiem sołtysem ze wsi Kernin [Karnin w Nowej Marchii] a kl. w Paradyżu; poręczyciele sołtysa poręczają na ręce Dzierżka z W. podkom. pozn. i jego brata Wincentego (Wp. 3 nr 1411); 1362 Ludwik Rzymianin margr. brand, powierza Henskinowi de Waldow wójtostwo w Drossen [Ośno Lubuskie] i Sulęcinie [obie miejscowości w Nowej Marchii] i zabrania swym lennikom słuchać Dzierżka [z Ch.] lub kogokolwiek innego (Wp. 3 nr 1487).

1359-90 Wincenty z W.: 1359 brat Dzierżka z W. podkomorzy pozn. (Wp. 3 nr 1411); 1384 tenże komes z Niałka i dz. w W. wraz z ss. Dzierżkiem, Teodorykiem i Mikołajem w sporze z cystersami z Paradyża odstępuje od roszczeń do nie wymienionej sumy pieniędzy po zm. stryju Dzierżku i do dziedziny Pieski Małe, które od dawna uważał za swe dziedzictwo (Wp. 3 nr 1816, 1817); 1390 tenże dz. z V. za zgodą ss. Dzierżka, Teodoryka i Mikołaja sprzedaje za 300 grz. cystersom w Ząbrsku [potem w Bledzewie] opust. dziedziny Rojewo i Kalsko wraz z jeziorami Głębokie, Głęboczek, Kalsko, Grosgense i Żabno (Wp. 3 nr 1891).

1399-1407 Dzierżek z Ch., Chyciński (Lek. 2 nr nr 2292; WR 3 nr 308, 325, 346), 1402 z Niałka (KoścZ 2, 37), 1406 jego ż. Grzymka Chycińska (WR 3 nr 317), s. Wincentego z Ch. (Wp. 3 nr 1816, 1817, 1891), ojciec Jana (KR 6, 101; KR 2, 21; KR 8, 9; PZ 3, 193v), ojciec Jakuba (PZ 3, 193v; PZ 11, 13v) i Dziersława (tak KR 6, 101, lecz nie wynika to z cytowanego źródła): 1403-05 tenże pozwany przez Erazma Naramowskiego mieszcz. pozn. o 10 grz. i 10 gr w szer. gr uznaje swój dług (KP nr 1422, 1760, 2333); 1413 [tegoż ż. albo wd. po nim] Grzymka z Niałka Wielkiego w procesie z Barbarą ż. Sasina z Goruńska wygrywa 20 grz. szer. gr z tej sumy zastawnej, jaką Barbara ma u swego wuja Mikołaja z Ch. (KoścZ 4, 59).

1412-29 Jan Chyciński s. Dziersława: 1412 tenże zwalnia Stefana, Andrzeja, Fabiana i Henryka Konopków z Bukowca [k. Międzyrzecza] od przysięgi dot. 120 grz. szkód i kosztów załogi (obstagium), ponieważ chce on pozwać winnego (PZ 3, 193v); 1429 brat Jakuba (PZ 11, 13v).

1413-22 Mikołaj z Ch., Chyciński (K 2, 93, cytowanego tu przekazu z 1413 r. nie udało się odszukać; PZ 7, 16), s. Wincentego z Ch. (KR 6, 101; Wp. 3 nr 1816, 1817, 1891); 1413 wuj Barbary z Goruńska (KoścZ 4, 59).

1424-52 Sędziwój z Ch., Chyciński (WR 1 nr 1181; KR 6, 100): 1424 Wilaham z Brzeźna [k. Międzychodu] w sporze z nim dowodzi, że gdy Sędziwój wykupił od niego Goruńsko, to nie pozwolił mu tam złożyć zboża, przez co Wilaham poniósł szkody w wysokości 100 grz. oraz że Sędziwój przyrzekł mu zapłacić 20 grz. za budowę domu (WR 1 nr 1189, 1190; PZ 8 k. 11v, 15v); 1452 tenże Sędziwój z Ch. i Goruńska pozwany przez Fabiana Konopkę z Bukowca [k. Międzyrzecza] (PZ 17, 14v).

1461-83 Dziersław z Ch., Chyciński, 1461 patron kościoła par. w Ch. (AE II 70v), 1476 wuj Bernarda z Gorzycy [k. Międzyrzecza] (PG 9, 50v; PG 19, 133v): 1462 tenże dłużny 26 zł węg. Stanisławowi niegdyś Nowowiejskiemu (PG 6, 142v); 1476 temuż Jakub, Jerzy i Marcin bracia niedz. niegdyś z Bukowca [k. Międzyrzecza] zapisują 6 grz. czynszu rocznego na sołectwie w Goruńsku (PG 9, 56); 1476 tenże sprzedaje opatowi i konwentowi z Bledzewa jez. w Ch. zw. Cisie za 60 grz. z zastrz. pr. wykupu (PG 9, 51); 1483 tenże zapisuje ż. Annie po 100 grz. posagu i wiana na swej cz. w Goruńsku, na czynszu 6 grz. zapisanym na sołectwie w tej wsi, na młynie w m. Ch. i na Kleszczewie (PG 9, 172).

1508 wiard. wojenne z 6 półł., siódmy opust., z karczmy 6 gr, z dwóch mł. 1/2 grz. (ASK I 3, 4); 1510 par. Ch. [formularz nie wypełniony] (LBP 175); 1563 pobór z 3 1/4 ł., z 2 mł. o jednym kole, z karczmy dorocznej, od 1 komor. (ASK I 5, 217); 1577 płatnik poboru Abraham Bukowiecki¹Już w 1545 r. występuje w Ch. i Goruńsku Zygmunt Bukowiecki (Hertel Blesen 134-135), któremu te wsie wniosła w posagu ż. Anna Chycińska (Żychl. 6, 85) (ASK I 5, 668v); 1580 Ch. Abrahama Bukowieckiego, pobór od 3 1/2 ł., od 12 zagr., 2 coloni każdy od 1 pługa, trzech pasterzy, owiec: 5, 40 i 20, dwa młyny każdy o 1 kole (ŹD 8; ASK I 6, 89).

4. 1305 sołtys Teodoryk (Wp. 2 nr 892).

5. 1421 plebani z Ch. i Goruńska toczą spór, termin odroczono w nadziei zawarcia ugody (ACC 5, 110); 1439 pleban Kasper toczy spór z Maciejem o plebanię (Now. 2, 471); 1459 wikary, który by odprawiał nabożeństwa w kaplicy w Kursku, przyłączonej jako filia do kościoła w Ch., otrzymywać będzie od plebana w Ch. 18 ćw. (mensura) żyta i owsa oraz czwartą cz. ofiar (oblationes) z obu kościołów, zaś od Mikołaja dz. w Kursku co roku 1 grz. (ACC 39, 38v); 1461 Dziersław z Ch. i Mikołaj z Kurska toczą spór o pr. patronatu kościołów w Ch. i Kursku; bp wyrokuje, że kościół w Kursku jest filią kościoła w Ch.; dziedzic Ch. ma być głównym patronem (principalis et superior), a dziedzic Kurska ma być patronem drugim (inferior); pleban z Ch. ma pobierać dochody w Ch. i Kursku; ma utrzymywać wikarego w Kursku, który by tam odprawiał nabożeństwa i sprawował opiekę duszpasterską; wikary ten może wykonywać swe obowiązki przy obu kościołach na zmianę (AE II 70v); 1470 ostatnia wzm. w aktach o kościele w Ch. (tak Now. 2, 471); 1510 kościół par. w Ch. w dek. Międzyrzecz [formularz nie wypełniony] (LBP 175); 1540 z rejestru kontrybucji kleru: pleban par. Ch. i Goruńsko zarządza też kościołami par. w Pieskach i Kursku; pleban płaci 12 gr, kościelnego (minister) nie ma (CP 404, 52); 1564 Ch. co roku winna płacić bpom pozn. 1 fl. tytułem dzies. wiard. (IBP 306); XVI w. patronowie Bukowieccy oddają kościół innowiercom (Now. 2, 471); 1640 w wizytacji wzm. o kościele zajętym przez innowierców; w Ch. łan zw. Plebańska Rola i Kościelna Rola (AV 10, 90).

1303-1540 plebani: 1303-13 Fryderyk (Wp. 2 nr 875, 961); 1420-26 Maciej (ACC 4, 157; ACC 5, 110); 1429 Bartłomiej; 1433-70 Kasper (ACC 39, 38v); 1540 NN (CP 404, 52; nadto do wszystkich osób Now. 2, 471).

6. 1509-22 Jan Chyciński: 1509 tenże jako burgr. zamku w Grabowie [z. wieluńska] zwolniony od wyprawy wojennej (MS 4/1 nr 695), 1522 tenże [zwolniony od wyprawy wojennej] ma strzec zamku w Międzyrzeczu (MS 4/2 nr 13286).