GORZYCE

(1315 [Gorzycze]? 1389 or. Gorzicze, 1393 Magna Gorzicze, 1395 Gorsicz, 1396 Gorzicz, 1397 Magne Gorzicz, Gorszicz, 1399 Gorszycze, 1400 Gorzice, Goricze, Gorzisze!, 1401 Magne Gorzicze, 1419 Maior Gorzycze, Gorzycze, 1421 Gorzicze Maior, 1428 Gorzica, Maior Gorzice, Gorzycza, 1523 Maius Gorzycze, 1530 Gorzicza, 1581 Gorzicze Maiores) 5 km na S od Czempinia.

1. 1469 n. pow. kośc. (PG 8, 19v); 1437 n. par. Czempiń (Piechinin, Now. 2, 426).

2. 1400 cz. ról w G. zw. Płacheć → p. 3B; 1419 droga z M.G. do Iłowca Wielkiego prowadząca przez jar zw. Krogulec (KoścZ 7, 172v, dawniej 112v); 1426 Wyszak Gryżyński w sporze z Mik. Brodnickim o gran. między wsiami G., Wronowo i Gołębin → p. 3B; 1430 Andrzej i Jan z Jaszkowa w sporze z Budziwojem Chaławskim o gran. między wsiami G. i Chaławy → p. 3B; 1523 woźny sąd. zapowiada wieś M.G. i 1/2 wsi Gorzyczki, należące do braci: Jana scholastyka kat. pozn., Wojc., Piotra i Łukasza Rydzyńskich (KoścZ 24, 302v).

3. Własn. szlach. A. Najstarsi, cząstkowi właściciele w G. [i w → Gorzyczkach] 1315-1434; B. Gryżyńscy i Jaszkowscy w G. [i → Gorzyczkach] ok. 1387-1440; C. Inni właściciele w G. ok. 1466-1581.

3A. 1315 Piotr Gorzycki [czy stąd?] śwd. w dok. dot. sołectwa w Psarskiem [k. Śremu] (Wp. 2 nr 913); a. 1399 (ok. 1387-88?) wzm. 1399 Dobiesława Chlebowska [matka Dobiesławy i Ubysławy] → p. 3B.

1387-1400 Smysław (Smyszek) Gorzycki z G., od 1398 dz. w → Bukownicy (WR 1 nr 26, 96; Lek. 2 nr 1737; WR 3 nr 78, 84, 107); 1398 tenże z bratem Konradem z G. kupują od Marcina dz. w Bukownicy 1/2 tejże wsi za 60 grz. gr pras. (Wp. 3 nr 1985); 1400 tenże wezwany przed sąd w sporze m. in. o jego cz. w G. między Wyszakiem Gryżyńskim a Samkiem, Grzegorzem i in. dziedzicami w G. → p. 3B.

1389-1418 Marcin (Marcisz, Markusz) Gorzycki1Za tożsamością Marcina (Marcisza z Markuszem) przemawiają: ten sam stopień pokrewieństwa Andrzeja s. Markusza i Jarosława s. Marcina z Zofią z Kościana podany w 1421 oraz fakt, że zarówno Samson (w 1418, KoścZ 4, 392), jak i Grzegorz (w 1422, WR 3 nr 952) zostali wymienieni jako ss. Markuszowej, choć występują często jako bracia rodzeni wspomn. Jarosława i wraz z nim w tych samych sprawach. Cieplucha 235 podaje błędnie, że Marcin Gorzycki był bratem Dobiesławy i że wraz z nią otrzymał w 1399 od stryja Bronisława Jeligowskiego 1/2 Jeligowa; zapiski z tegoż roku (Lek. 2 nr 2337, 2338) dotyczące tej darowizny nie mają nic wspólnego z Marc. Gorzyckim i Dobiesławą c. Dobiesławy z G. i Gorzyczek, lecz dot. tylko Marcina i Sobiesławy, rodzeństwa Jeligowskich (imię tej siostry Sobiesława prawidłowe w Lek. 2 nr 2299 i ZSW nr 239, poprawione też w KoścZ 2 k. 17v-18) z G. i z → Gorzyczek (WR 1 nr 58; Lek. 2 nr 1737; WR 3 nr 59, 78, 117, 317, 322, 402, 543): 1400 spory m. in. o cz. tegoż między wspomn. Wyszakiem a Samkiem i Grzegorzem → p. 3B; 1408 Jan i Grzegorz z G. oraz Jan z Piotrkowic [k. Czempinia] dowodzą przeciwko Janowi Choryńskiemu, że między Janem [Gorzyckim?] a Marcinem [Gorzyckim] nie został przeprowadzony pełny dział, ponieważ mają dzielić jeszcze in. dziedzictwo2W haśle → Choryń tenże Marcin został utożsamiony mylnie z Marcinem s. Winc. Choryńskiego; powołana tamże zapiska ZSW nr 1243 nie potwierdza tej identyfikacji (WR 3 nr 388); 1412 przeciwko Marciszowi dowodzą Wawrz. Skoraczewski i Dziersław Dąbrowski [niegdyś z → Dąbrowy k. Skórzewa?] w sprawie o policzek (KoścZ 3, 186; WR 3 nr 454 lekcja: Marcussius, zamiast Marcissius); 1418 Markusz z G. w sporze z Wyszakiem Gryżyńskim → p. 3B; 1418-22 jego ż. Markuszowa, → niżej.

1391 Maciej z G. płaci karę 8 sk. w sprawie z Maciejem z Piotrkowic (Lek. 2 nr 1386).

1393-1411 Piotr (Pietrasz) Gorzycki z G. (WR 1 nr 834): 1393 tenże i Szczepan (Stephanus) Łodzia ręczą Żydowi Danielowi za dług Wyszoty [z Łęgu k. Śremu] zapisany na Miechininie [obecnie Mechlin k. Śremu, pow. pyzdr.] (Lek. 2 nr 1486); 1400 tenże zastępuje Wyszaka Gryżyńskiego w jego sporach o części w G. → p. 3B.

1393-1408 Jan (Janek Kloc, Klocek) Gorzycki z G.3KR 8, 29 podaje błędnie na podstawie zapiski z 1406 (KoścZ 3, 24), że Jan oraz „Milesza” (recte Milesz = Miłosz?) byli ss. Smysława. W rzeczywistości zapiska ta dot. Bukownicy, wymienia tylko Smyszka z 2 ss. (bez imion), a Jana i Milesza (bez danych o pokrewieństwie) jako przeciwną stronę procesową i → Gorzyczek, 1399 asesor sąd. (Lek. 2 nr 2333; WR 1 nr 177, 238, 333; WR 3 nr 59, 99, 141, 178, 482, 596, 1195): 1393 Jan z G. w sporze z Janem z Gryżyny → p. 3B; 1393 z [tymże Janem] Klockiem z G. wiedzie spór [kmieć Wyszaka Gryżynskiego] Jakub [z G.] (Lek. 2 nr 1491); 1393 z tymże Janem z → Gorzyczek wiodą spór 2 kmiecie [wspomn. Wyszaka] z Gołębina i kmieć [tegoż Wyszaka] Jakusz z G. (Lek. 2 nr 1506); 1400 tegoż ż. Janowa w sporach ze wspomn. Wyszakiem o podział w G. → p. 3B, → też Gorzyczki, p. 3B; 1408 sprawa działu między tymże (?) Janem a Marcinem, → wyżej, Marcin.

1396-1401 Tomisław (Tomasz) Łagwa w G. i → Gorzyczkach4Łatwo go pomylić z Tomisławem z G. i → Gorzyczek, który w 1396 w Gorzyczkach występuje z matką jako s. Tworzyjańskiej w sporze z Tomisławem Łagwą, a w 1400 (Lek. 2 nr 2520) w sporze o G. z Wyszakiem Gryżyńskim jako s. Tworzyjana (Floriana), w in. zaś zapisce w tej samej sprawie (Lek. 2 nr 2628) – zapewne omyłkowo – jako s. Konrada → p. 3B (WR 3 nr 180): 1396 tenże płaci 2 kary za niestawienie się w sądzie w sprawie z Tomaszem z Grabianowa [k. Czempinia] (Lek. 2 nr 1951); 1396-99 tenże toczy spór ze Szczepanem (Stephanus) z Mikoszek [mężem Dobiesławy z G., c. Dobiesławy Chlebowskiej] i jego s. Dziersławem o zastaw, który mają w G. za 1 grz. sumy głównej i o 1 grz., którą tenże Tomisław za nich zapłacił, oraz o kary sąd.; sąd daje mu pr. wwiązania w dobra Szczepana i Dziersława w G. (Lek. 2 nr 2077, 2272, 2273); 1398 przeciwko temuż Tomisławowi dowodzi Lutek Grabionowski [z Grabianowa k. Czempinia], że nie zranił jego żony (WR 3 nr 107).

1396-1400 Szczepan z Mikoszek w G.: 1396 → wyżej Tomisław Łagwa; 1400 tenże → p. 3B.

1396-99 Dziersław [s. tegoż Szczepana] z G., → wyżej Tomisław Łagwa i → niżej Grzegorz s. Markusza, gdzie 1428 Dziersław [ten sam? z ż. Małgorzatą].

1397-1400 [siostry?] Wisława i Dobiesława [matka czy c. Dobiesławy?] z Chlebowa i G., Dobiesława Gorzycka c. Dobiesławy z Chlebowa, ż. Szczepana z Mikoszek [i Jarogniewic], jej siostra Ubysława, Dobiesław s. Swiętobora, Dobiesław s. Dobiesławy → p. 3B.

1398-1400 Konrad brat Smysława z G. i → Gorzyczek, od 1398 w Bukownicy, → wyżej Smysław; 1400 tenże wezwany przed sąd w sporze z Wyszakiem Gryżyńskim o części w G. → p. 3B.

a. 1400 Tworzyjan [Florian]5Z 1397 znany jest Florian z Tworzyjanic (obecnie Tworzanice k. Rydzyny) z s. Henrykiem (Lek. 2 nr 2005) miał cz. w G. [i w → Gorzyczkach?, → tamże 1396 pani Tworzyjańska [ż. Floriana?] w sporze z Tomisławem Łagwą; zapewne bratem Markusza [bo nazywa go stryjem Andrzeja s. Markusza] – niżej Andrzej, → p. 3B.

1400 [Dobroszka] Janowa ż. Jana Klocka z G. i → Gorzyczek → p. 3B.

1400 Tomisław s. Tworzyjana [i Tworzyjanowskiej z → Gorzyczek], Tomisław s. Konrada [ten sam?, → p. 3B i przyp. 4].

1400-01 Samek [identyczny z Samsonem Lutogniewem z → Gorzyczek] z G. → p. 3B.

1400-10 Grzegorz Gorzycki i Chocicki [z Chociczy, z której?] z G. i → Gorzyczek, bratanek (filiaster) Samka (WR 1 nr 477; WR 3 nr 263, 318, 326, 350, 378, 412, 416, 429): 1400 tenże w sporach z Wyszakiem Gryżyńskim → p. 3B; 1408 tenże?, → wyżej Marcin; 1418 tenże? niegdyś Gorzycki [z G.?, z → Gorzyczek?] w sporze ze wspomn. Wyszakiem → p. 3B.

1403 Stanisław (Staszek) z G., śwd. (WR 1 nr 818); → też p. 3B, 1405 Stachna c. Stanisława z Gorzyczek, i → tamże p. 3B.

1409-30 Andrzej s. Markusza, bratanek Floriana, Gorzycki z G., → Białego Jeziora [obecnie Białcz Stary k. Kościana]6W l. 1420-21 ten sam Andrzej występuje jako dz. tylko w Białym Jeziorze (WR 3 nr 816, 843, 859) i → Gorzyczek (WR 1 nr 1174, 1198; WR 3 nr 501, 675, 911, 1186, 1337; BR 628 nr 53; KR 2, 23; KR 8, 28; KObceRyc. 163): 1409 tenże dowodzi przeciwko Janowi i jego braciom z Piotrkowic, że Piotrek ich ojciec ręczył mu za 20 grz. (WR 3 nr 417); 1418-21 tenże toczy spory z Wyszakiem Gryżyńskim o wykup części w G. po swym stryju Florianie → p. 3B; 1421 tenże, śwd. szl. Zofii z Kościana w jej sporze ze Szczepanem [stryjem Zofii] wójtem kośc., podany jako jej brat wujeczny (est sibi frater avunculalis carnalis et isto non vult perdere, WR 3 nr 8907W brulionie zapiski z tej sprawy z 1420 (WR 3 nr 816) został określony jako Andrzej z Białego Jeziora, tejże Zofii „frater amitalis (poprawione w czystopisie na „avuncularis”) germanus”); 1421 tenże w sprawie o naganę szlachectwa wytoczoną przez Macieja z Brodnicy oświadcza, że jego stryjowie (patrui) przebywają w księstwie [Śląsk]; sąd nakazuje mu w ciągu roku i 6 tygodni stawić przed star. wsch. lub sądem ziemskim kośc. 2 stryjów i 2 in. świadków dla dowiedzenia, że Andrzej jest ich krewnym po swym ojcu h. i zawołania Bolców, którzy noszą w h. 3 bełty (WR 3 nr 906); 1428 tenże w sporze z [bratem] Jarosławem z G., ponieważ nie chce z nim razem grodzić 1/2 ogrodów w G. (KoścZ 9, 22);1428 tenże pozywa Pełkę [s. Smysława] z G. o obelgi, o owce, 14 świń i 10 koni zajętych w zbożu Pełki; w sporach tych ręczą przed burgr. kośc. za Andrzeja Piotrasz i Jarosław z G., a za Pełkę Budziwój Chaławski i Jakusz Szołdrski, że będą żyć w pokoju pod karą umowną 60 grz. i spory swe rozstrzygną przed sądem (KoścZ 9 k. 32v, 47, 89, 106); 1429 tenże Andrzej pozwany przez Marcina pisarza i altarystę z Kościana o 1 1/2 grz. szer. gr; tenże zobowiązuje się zapłacić Zofii dawnej wójtowej [w Kościanie] i wspomn. Marcinowi 2 grz. szer. gr i 1 grz. z tytułu poręki (KoścZ 9 k. 191, 214, 223); 1429-30 tenże w sporze z Jarosławem z G. (KoścZ 9 k. 223, 246); 1429-30 tenże zastępuje w procesach sąd.: Opacza Kokorzyńskiego i Piotra wójta kośc., Bogusława Baranowskiego, Maćka kmiecia z Turwi, Ziemka z Przylepek, braci Jarosława, Grzegorza i Samsona z G., Piochnę z G., Nikla Borowskiego, Janusza, Wawrz. i Nikla Skoraczewskich, Jana Chwalęckiego (KoścZ 9 k. 3v, 15, 17, 22, 48, 94v, 159v, 187v, 190, 191, 201, 206. 212. 231. 244v).

1415 Pełka Grzybieński [h. Świnka, s. Tomisława, którego?] → Grzybno] w G. → p. 3B; 1415 Świętopełk niegdyś z G. [ten sam?, → Grzybno 1400] śwd. (WR 3 nr 563); 1421 Pełka niegdyś Gorzycki śwd. (WR 3 nr 900).

1416-28 Piotr (Piotrasz, Pachno, Piochno) s. Jana, Gorzycki z G. [i z → Gorzyczek?, identyczny z Piotrem z l. 1393-1411?] (WR 3 nr 596, 809, 890, 949, 1081, 1174, 1204, 1204a, 1245); 1428-29 tenże w sporach z Przybysławem Gryżyńskim → p. 3B; 1428 Małgorzata ż. tegoż Piochny ma oprawę (donacio) w G.: 3 ł. roli oraz 1/2 bydła, trzody i zboża na polu i w domu [→ p. 3B]; w sprawie tej zastępuje Małgorzatę Winc. Choryński (KoścZ 9, 122); 1428 tenże świadczy na rzecz Winc. Choryńskiego przeciwko Agnieszce z Turwi, że był do niej posłany wraz ze swym kmieciem Januszem przez Wincentego w sprawie jej kmiecia (KoścZ 9, 41); 1428 tenże w sporze z Pełką z Grzybna (KoścZ 9 k. 94v, 108); 1428 tenże ręczy za Andrzeja Gorzyckiego z G. w jego sporze z Pełką z G., → wyżej; 1428 za tegoż ręczą Marcin Zgirza [z Zgirzyc] i Jarosław Gorzycki z G., że zachowa pokój z osobami [imion nie podano], z którymi toczy spór, pod karą umowną 100 grz. (KoścZ 9, 116); 1429 tegoż Piochny kmieć Ubych z G. winien przybyć do G. w terminie 2 tygodni i oddać Piochnie 1 ł. roli z całym zbożem, ten sam, który przedtem otrzymał od niego w obecności sołtysa i ławników [w G.]; Piochno zwalnia tegoż kmiecia od wszelkich swych pretensji (KoścZ 9, 179); 1429 Małgorzata Piochnowa, → niżej Jan 1429.

1417 Jan Gorzycki z Krzyżanowa [k. Śremu] w sporze z Piotrem Grzybieńskim o zapowiedź sprzedaży wsi Grzybno (WR 3 nr 644).

1418-22 Markuszewa (Markuszowa) [wd. po Markuszu, Marcinie?] matka Mikołaja, Grzegorza, Samsona, Andrzeja z G. i → Gorzyczek; taż sama (?) Jadwiga wd. po Marcinie z G. i → Gorzyczek, matka Jarosława i Samka, → przyp. 1 oraz niżej ciż ss. i → p. 3B.

1418-21 Mikołaj s. Markusza Gorzycki z G. i → Gorzyczek8W l. 1424-28 występuje już jako niegdyś Gorzycki, z G., a jako dz. z Zador, Zadorski (WR 3 nr 1101, 1159, 1295, 1348; KoścZ 9, 88) (WR 3 nr 788, 952; KR 2, 23): 1418-19 tenże z bratem Grzegorzem w sporze z Wyszakiem Gryżyńskim → p. 3B.

1418-20 sumy zastawne Adama i Jarosława Kowalskich [z Kowalskiego k. Pobiedzisk, pow. gnieźn.] na G.: 1418 Kerstan mieszcz. kośc. pozywa szl. Adama Kowalskiego o pieniądze z G. za wydzierżawioną mu jatkę mięsną [w Poznaniu]; szl. Jarosław Kowalski oświadcza, że zastaw w G. należy do niego, a nie do jego stryja [Adama]; sąd domaga się okazania aktu rezygnacji (KoścZ 5, 65); 1420 Piotr s. Kerstana mieszcz. kośc. wygrywa spór ze wspomn. Adamem o jatkę mięsną wartości 80 grz.; Piotr ma dowieść, że jest ona tyle warta; po obniżeniu tej sumy o 20 grz. otrzymuje pr. wwiązania z tytułu należności za jatkę w sumy na G. (WR 1 nr 894; WR 3 nr 763).

1418-29 Grzegorz s. Markusza, Gorzycki z G. i → Gorzyczek (WR 1 nr 1496; WR 3 nr 911, 1337, 1496): 1418-19 tenże wraz z bratem Mikołajem toczy spór z Wyszakiem Gryżyńskim → p. 3B; 1428 tenże w sporze z Małgorzatą ż. [brata] Jarosława i z Dziersławem [s. Szczepana z Mikoszek i Dobiesławy z G.?, czy identyczny z Dziersławem niegdyś Dąbrowskim, → Gorzyczki r. 1449] i jego ż. Małgorzatą (KoścZ 9 k. 70v, 74v); 1428 tenże wraz z braćmi Jarosławem i Samsonem w in. sporach, → niżej Jarosław z braćmi; 1429 tenże w sporze z Mikołajem z Zaparcina i Janem z Tarnowa [k. Czempinia] (KoścZ 9, 179).

1419-30 Samson (Samek) s. Marcina (Markusza), Gorzycki z G.9Od 1428 łatwo go pomylić z Samsonem s. Pełki i z → Gorzyczek (WR 1 nr 1136, 1496; WR 3 nr 837, 918, 952, 1027, 1082, 1337, 1348, 1423; KR 2 s. 23, 158; KR 8, 29); 1428 wraz z braćmi Jarosławem i Grzegorzem w różnych sporach, zob. niżej Jarosław z braćmi.

1429 tenże w sporze z kmieciem Stanisławem z Szołdr (KoścZ 9 k. 215v, 223); 1429 tenże w sporze z Janem z G., → niżej Jan; 1430 tenże zwalnia Henryka Wyszakowskiego [z Wyszakowa k. Zaniemyśla, pow. pyzdr.] od pretensji za zapłacony dług 60 gr (KoścZ 9, 249).

1419-29 Jarosław s. Marcina (Markusza), Gorzycki z G. i → Gorzyczek z braćmi Grzegorzem i Samsonem [sprawy osobne tych braci zob. wyżej] (WR 1 nr 1139, 1161, 1496; WR 3 nr 809, 833, 878, 1027, 1075, 1082; KR 2 s. 23, 158; KR 8, 29): 1419 tenże Jarosław z bratem Samkiem w sporze z Wyszakiem Gryżyńskim, → p. 3B; 1421 tenże Jarosław bratanek?, siostrzeniec? (filiaster) Blizbora [z Chaław?], śwd. szl. Zofii z Kościana w jej sporze ze Szczepanem (Stephanus) wójtem kośc. [stryjem Zofii] podany jako jej brat wujeczny (frater avunculalis, WR 3 nr 892); 1428 tenże Jarosław z braćmi toczą spory z Mac. Rogalińskim o płaszcz i in. sprawy [→ Gorzyczki]; swoje spory mają przekazać sędziom polubownym, a jeśli ci nie pogodzą stron, to dalszy proces przed sądem ziemskim (WR 1 nr 1306; KoścZ 9 k. 17v, 36v, 49v, 87v); 1428 ciż bracia w sporze z Januszem Tarnowskim [z Tarnowa k. Czempinia] (KoścZ 9, 17 → też Gorzyczki); 1428 tenże Jarosław w sporze z [bratem] Andrzejem z G., → wyżej; 1428 tenże zastępuje wspomn. Andrzeja w jego sporze z Pełką z G. (KoścZ 9, 106); 1428 tenże z braćmi w sporze z Zygmuntem Strobiszewskim (KoścZ 9 k. 33, 77) [→ też Gorzyczki, spory tychże braci 1428 z Maciejem z Rogalina]; 1429 tenże Jarosław w sporze z [bratem] Grzegorzem z G. (KoścZ 9, 178); 1429 ciż bracia w sporze z Michałem z Sepna (KoścZ 9, 187v) [→ też Gorzyczki, spory tychże braci z 1428-29 z Jakuszem i Michałem z Sepna]; 1429-30 tenże Jarosław w sporze z [bratem] Andrzejem, → wyżej.

1422 Małgorzata Gorzycka [ż. Jarosława?, ż. Piochny?] w sporze z bratem Dziersławem z Trzebca, który dowodzi wraz z Henrykiem Wyskotą z Bylęcina [k. Krzywinia, obecnie Belęcin Stary], że nie pożyczał od niej 3 grz. (WR 3 nr 942).

a. 1428 wzm. 1428 Samson [który?] niegdyś Gorzycki (KoścZ 9, 13A).

1428 Dziersław z ż. Małgorzatą z G. w sporze z Grzegorzem, → wyżej.

1428 Małgorzata Gorzycka ż. Jarosława w sporze ze wspomn. Grzegorzem.

1428-29 Małgorzata z G., Piochnowa, ż. Piochny: 1428 oprawa tejże, → wyżej Piotr; 1429 taż wraz z dziećmi w sporze z Janem z G. i Jarosławem z → Gorzyczek, → niżej Jan.

1428-29 Pełka s. Smysława Gorzycki z G. [ → też Bukownica l. 1405-13] (WR 1 nr 1496; WR 3 nr 1373; KR 8, 29): 1428 tegoż Pełkę i jego s. Mikołaja skarży kmieć Marcin z G. o ranę zadaną mu na dziedzinie jego pana, Jarosława (KoścZ 9, 89); 1428 tegoż spory z Andrzejem s. Markusza z G., → wyżej; 1428 tenże skarży Mikołaja z Zador [niegdyś z G.] o uwięzienie (KoścZ 9, 90); 1429 tenże w sporze z Piotrkiem zagr. z Gorzyczek, Andrzeja Gorzyckiego (KoścZ 9 k. 206, 221); [1437 tenże → Gorzyczki p. 3A].

1428-29 Samson (Samek) s. Pełki Gorzycki z G.: 1428 tenże jako śwd. występuje wraz z in. Samkiem [s. Marcina, Markusza] z G. (WR 1 nr 1496; KR 8, 29); 1429 tenże zastępuje ojca w jego sporze z zagr. Piotrkiem z Gorzyczek (KoścZ 9, 206).

1428-30 Mikołaj s. Pełki, Gorzycki z G.10Z 1459 znany jest Mik. Pełka (s. Pełki?, ten sam?) niegdyś Gorzycki (KR 8, 30); 1428 tenże zastępuje ojca w jego sporze z kmieciem Marcinem z G., zob. wyżej; 1429 tenże w sporze z Abrahamem Zbąskim (KoścZ 9, 250); 1430 tenże w sporze z Andrzejem pisarzem [notarius] z Kościana (KoścZ 9, 250); 1430 tenże zastępuje Stan. Rogalińskiego w jego sporze z Jarosławem z Gorzyczek i Janem z Trzebca (KoścZ 9, 268v).

1429 Jerzy z G. w sporze z Ziemkiem z Przylepek (KoścZ 9, 228v).

1429 Jan z G.M. [ten sam co z r. 147?] w sporze z Samkiem z G. [lub Gorzyczek] (KoścZ 9 k. 222v, 230);1429 tenże Jan wraz z Jarosławem z Gorzyczek w sporze z Małgorzatą ż. Piochny z G. i jej dziećmi (KoścZ 9, 223).

1429-34? Jan s. Jana, Gorzycki z G. zastępuje ojca w jego sporze z Samkiem, → wyżej; 1434 tenże? Jan Gorzycki zastępuje Święchnę Gowarzewską i jej s. Jana w ich sporze z Janem z Siekierek (PZ 12, 122v).

1430 ss. [imiona nie podane] Piochny z G. pozwani przez Mikołaja z Ostrowa [k. Śremu, pow. kośc.], w sprawie którą miał z ich [zm.?] ojcem, dla stwierdzenia, czy osiągnęli już wiek stosowny do odpowiadania przed sądem; zastępuje ich Mik. Wydzierzewski (KoścZ 9, 263 v).

3B. a. 1399 [dok. 1387-88?] wzm. 1399 Wojsław Gryżyński kupił cz. G. od Dobiesławy Chlebowskiej, → niżej spory Wyszaka z l. 1397-1400.

1393 Jan z Gryżyny [de Grzina!] w sporze z Janem z G. (Lek. 2 nr 1528); 1393 kmiecie z Gołębina i G. [poddani Wyszaka Gryżyńskiegol w sporze z Janem Klockiem z → Gorzyczek, → też p. 3A, Jan Gorzycki.

1397-1421 Wyszak Gryżyński z → Gryżyny albo Jaszkowski z → Jaszkowa i → Gołębina, dz. w G. i → Gorzyczkach w sporach z różnymi, cząstkowymi właścicielami w G. [→ też Gorzyczki]: 1397 tenże w sporze z Wisławą i Dobiesławą [siostrami?] z Chlebowa i z G. o swego kmiecia; Dobiesława ustanawia swym pełnomocnikiem Ubysławę [córkę? siostrę?] (Lek. 2 nr 2021); 1398 tenże w sporze z panią Gorecką [ż. Jana Klocka? z G.? z → Gorzyczek? → tamże p. 3B l. 1398-1400]; taż Gorecka powierza swą sprawę Wawrzyńcowi z Sepna (Lek. 2 nr 2153); 1399 tenże Wyszak pozwany przez Ubysławę Chlebowską o zaległą spłatę 20 grz. za dziedzinę [w G.], którą ojciec Wyszaka [Wojsław] kupił przed 11 lub 12 l. od jej matki [Dobiesławy Chlebowskiej]; Wyszak twierdzi, że sprawa ta jest przedawniona (anni istius emptionis sunt elapsi); sąd przysądza Wyszakowi cz. dziedziny G., a Ubysławie nakazuje milczenie (Lek. 2 nr 2408, 2424); 1400 tenże Wyszak w sporze z Samkiem [Samsonem Lutogniewem z → Gorzyczek] o cz. zw. Płacheć [nazwa pospolita, czy własna?] w G. (Lek. 2 nr 2499); 1400 tenże toczy spór ze wspomn. Samkiem o wykup 3 części w G.: cz. Smysława (Smyszka), cz. Tworzyjana [Floriana] i cz. Marcina oraz o 1/6 cz. z działu w G. i o kmiecia (Lek. 2 nr 2515, 2545, 2575, 2613, w tej ostatniej zapisce Samek nazwany mylnie Szamborius-Sambor zamiast Samson); 1400 tenże Wyszak pozwany w sporze o wspomn. 3 cz. w G. przez Grzegorza Chocickiego [z Chociczy, pow. kośc.?] z G. w imieniu Dobiesława s. Świętobora i jego brata [imienia nie podano, z G.?]; Wyszak nie chce odpowiadać przed sądem w tej sprawie, jeśli nie stawią się [in. dziedzice z G.]: Konrad Gorzycki, jego brat Smyszek, Tomisław s. Tworzyjanowski [s. Tworzyjana, czyli Floriana, z Tworzyjanic, obecnie Tworzanice?], Marcin Gorzycki, Samek i jego brat [imienia nie podano], Ubysława z Chlebowa i jej siostra [Dobiesława, cc. Dobiesławy]; Grzegorz wzywa wszystkie wspomn. osoby w sprawie z Wyszakiem, a sąd wyznacza Ubysławie i Dobiesławie osobny termin z Wyszakiem w sprawie o wykup ich części w G. (Lek. 2 nr 2519, 2520, 2579, 2628, w tej ostatniej zapisce, błędne imię Simko zamiast Smisko, a Tomisław podany jako s. Konrada?, → też przyp. 4); 1400 tenże Wyszak w sporze z Janową [ż. Jana Klocka z G. i → Gorzyczek] o podział w G.; Wyszaka ma zastąpić w tej sprawie Piotrasz Gorzycki [w zapisce mylnie: Gorzensky] (Lek. 2 nr 2552); 1400 tenże toczy spór z Dobiesławą z G. c. Dobiesława i Dobiesławy z Chlebowa, ż. Szczepana z Mikoszek i Jarogniewic, matką Dobiesława z G.; taż Dobiesława zeznaje, że jej matka zm. Dobiesława sprzedała Wojsławowi ojcu [Wyszaka] Gryżyńskiego swoją 1/6 cz. w G., a 3 grz., które otrzymała od Wyszaka przeznaczone były na sporządzenie aktu rezygnacji przed star.; nie otrzymała natomiast 3 grz. za wspomn. dziedzinę, przez co poniosła 10 grz. szkody i 2 grz. szkody; Wyszak twierdzi, że Dobiesława ocenia szkody zbyt wysoko i zgodziłby się je wyrównać w wysokości sumy głównej zaległości; tenże ustanawia Piotra z G. swym pełnomocnikiem w sprawach przeciwko Dobiesławie i Samkowi, a Dobiesława zleca swą sprawę Samkowi, ten zaś w wypadku swej nieobecności Grzegorzowi swemu bratankowi (filiaster) z G. (Lek. 2 nr 2576, 2580, 2591, 2614, 2680); 1401 w sporze tegoż Wyszaka z Samkiem Lutogniewem z → Gorzyczek o role tamże zw. Wąsosze, sąd nakazuje kmieciom Jakuszowi i 2 jego braciom z G. milczenie w sprawie zastawu tychże ról (KoścZ 1, 150); 1405 tenże Wyszak godzi się ze Stachną z Gorzyczek c. Stanisława w sprawie 1/2 cz. po Florianie [Tworzyjanie] w G. [lub w Gorzyczkach?]; Wyszak zobowiązuje się nie szkodzić Stachnie w tej cz. (KP nr 2344); 1415 tenże otrzymuje w zastaw od Pełki Grzybieńskiego [z Grzybna k. Czempinia] z rodu Świnków 1/2 [cz.?] G. (Cieplucha 148; nie natrafiono na potwierdzenie tej wiadomości).

1418-21 in. spory tegoż Wyszaka z cząstkowymi dziedzicami w G.: 1418 tenże w sporze z Grzegorzem niegdyś Gorzyckim [z G.?, z → Gorzyczek?] o cz. w G. (KoścZ 5, 62); 1418 tenże Wyszak w sporze [jego przedmiot nie podany] z Markuszem z G. (KoścZ 5, 113 dawna 53); tenże Wyszak dz. w Jaszkowie pozywa Andrzeja s. zm. Markusza z G., a ten oświadcza, że nie może odpowiadać z G., bo tam nic nie posiada [→ niżej ich spory o cz. w G. w l. 1419-21] (KoścZ 4, 391 dawna 134); 1418-19 tenże Wyszak skarży Mikołaja i Grzegorza ss. Markuszewej [wd. po Markuszu] z G. o zaoranie mu 3 1/2 zagona roli [skreślono „sulcos”, wpisano „sulcalia”] ze zbożem i wykoszenie jego łąki [w G.] (KoścZ 4 k. 392 dawna 135, 420 dawna 163); 1419 tenże w sporze z Jarosławem i Samkiem ss. zm. Marcina [Markusza] z G. i ich matką Jadwigą (KR 2, 158; KR 8, 29); 1419-20 z tymże Wyszakiem Gryżyńskim dz. w Gołębinie i Jaszkowie toczy spór Andrzej Gorzycki s. Markusza z M.G. i Białego Jeziora [obecnie Białcz Stary] o cz. G., którą Wyszak kupił od Floriana jego stryja (patruus), a do której obecnie Andrzej zgłasza pr. bliższości i chce za nią zapłacić; Andrzej uzyskuje to pr. i wspomn. cz. już dzierży (tenet); Wyszak dowodzi, że za tę cz. w G. zapłacił więcej niż 16 grz.; Andrzej ma mu zapłacić za nią 34 grz. szer. gr; jeśli nie zapłaci, musi zrezygnować z pr. bliższości; za akt rezygnacji ma zapłacić Wyszakowi 60 gr (KoścZ 4 k. 162v, 445; WR 3 nr 757; KoścZ 6, 3); 1421 tenże pozywa wspomn. Andrzeja z Gorzyczek o okazanie przed sądem dok. (privilegia) dot. G.; Andrzej płaci Wyszakowi i sądowi po 8 sk. kar za niesłuszną skargę (KoścZ 6 k. 162v, 163).

1426 tenże Wyszak wywołuje 3 razy przez woźnego sąd. Mik. Brodnickiego w sporze o gran. między wsiami G. i Gołębin a Wronowem (KoścZ 8, 289 dawna 71v).

1427-29 Przybysław Gryżyński z Brenna [s. Wojsława, brat Wyszaka]: 1427 tenże posiada 1/2 G. (Cieplucha 148; nie natrafiono na potwierdzenie tej wiadomości); 1428 temuż Przybysławowi i [jego] kmieciom z G., Mirosze i jej s. Marcinowi płaci kary Piochno [Piotr s. Jana] z G. za niestawienie się w sądzie w sprawie o zabójstwo Wojciecha męża Mirochy; Piochno dowodzi przeciw Mirosze kmiotce z G., że jej mąż nie został zabity; Borek Gryżyński ręczy Piochnie za kmiecia Marcina z G., że ten zachowa milczenie w sprawie o głowę jego ojca przez 3 l.; tenże Piochno winien zapłacić z 1/2 całego dobytku swej cz. w G. 2 kopy gr Mirosze za jej zabitego męża, 2 kopy jej s. Marcinowi i 2 kopy Przybysławowi Gryżyńskiemu, ponieważ nie dowiódł przy pomocy świadków w tej sprawie; za Piochnę ręczą Jakub Szołdrski i Andrzej Gorzycki (WR 3 nr 1337; KoścZ 9 k. 12, 32v, 33, 108, 119v, 122, 128, 128v); 1428-29 przeciw temuż Przybysławowi wspomn. Piochno z G. dowodzi, że nie napadł na jego karczmę [gdzie?] i nie zabił jego człowieka; sąd podtrzymuje skargę o napad, a uwalnia Piochnę od zarzutu zabójstwa (KoścZ 9 k. 133v, 147v).

1430 Andrzej z Gryżyny [s. Jana] dowodzi przeciwko Budziwojowi Chaławskiemu, że zabrane mu w G. noże (nożyce?, „cultelli alias kanschcze”) i siekiera, zajęte zostały w dobrach ss. Wyszaka Gryżyńskiego [Andrzeja i Jana] (WR 3 nr 1395 z błędną datą 1429; KoścZ 9, 259v); 1430 Andrzej i Jan z Jaszkowa [ss. Wyszaka] wzywają Budziwoja Chaławskiego o stawienie się przy gran. między wsiami G. i Chaławy w sprawie tychże gran. (KoścZ 9, 272v); 1439-40 Andrzej Jaszkowski [s. Wyszaka Gryżyńskiego z Jaszkowa] w sporze z Andrzejem i Wojsławem [ss. Jana Gryżyńskiego] z Gryżyny o równy podział 16 wsi oraz 1/2 wsi G.M. i Borówka po ich zm. stryju Przybysławie Gryżyńskim (KoścZ 12 k. 137v, 322).

po 1440? Mac. Borek Osiecki [s. Andrzeja z Osiecznej] otrzymuje po stryju Przybysławie Gryżyńskim, m. in. 1/2 [cz. w] G. (Cieplucha 152, podaje tę wiadomość bez daty, → Brenno, gdzie datowano ją na „po 1440”); po 1440? tenże Borek Osiecki sprzedał Janowi Bnińskiemu mieczn. pozn. 1/2 G. za 300 grz. (Cieplucha 148: data 1434! – może zamiast 1443?; na potwierdzenie tej wiadomości nie natrafiono).

3C. ok. 1466 Jakub z Orla [Wielkiego] Orzelski nabył od różnych Gorzyckich 1/2 G. (Cieplucha 148; na potwierdzenie tej wiadomości nie natrafiono11Cieplucha 148 informuje również błędnie, że Orzelski w 1477 sprzedał całą wieś G. Janowi i Mikołajowi z Rozdrażewa; tenże Jakub Orzelski już w 1469 wymieniany jest jako niegdyś Gorzycki (ożeniony z Kat. Bolcówną c. Mikołaja z Białego Jeziora, wd. po Mik. Skoraczewskim PG 8, 44v); zapiska zaś z 1477 (nie wymieniająca „nazwiska” Jakuba, PG 9; 85) dot. na pewno Grabionowa k. Miłosławia w pow. pyzdr., jakkolwiek pisarz księgi omyłkowo podał „distr. Kostensis”).

a. 1469 wieś G. należy do Mik. Stęszewskiego stolnika pozn., s. Jana Bnińskiego mieczn. pozn., → niżej Rydzyńscy.

1469-1581 Rydzyńscy w G.: 1469 Jan starszy, Jan młodszy i Wojciech bracia niedz. z Rydzyny kupują od Mik. Stęszewskiego całą wieś G. i 1/2 wsi Gorzyczki za 1200 grz.; ciż bracia zakupione przez siebie wspomn. dobra dają temuż Stęszewskiemu w dożywocie (PG 8, 19v; Cieplucha s. 149, 168); 1476 bracia Jan starszy i Wojciech z Rydzyny dają w działach rodzinnych bratu Janowi młodszemu w zamian za in. dobra całe wsie G. i Gorzyczki (PG 9 k. 45-45v); 1494 Piotr Rydzyński w obecności swych braci niedz. Wojciecha i Mikołaja [ss. Jana starszego] zapisuje swej ż. Annie c. zm. Baltazara Gołanickiego po 900 zł węg. posagu i wiana na wsi G. i na całej cz. w Gorzyczkach oraz na folwarku tamże i na 1/2 wsi Jarogniewice z folw., pod warunkiem, że ustąpi z tych dóbr w razie działów z jego braćmi, godząc się na przeniesienie swej oprawy na in. dobra Piotra (PG 7, 18; Cieplucha 168); 1497 Małg. Gorzycka wd. po Wojc. Gorzyckim [bracie Piotra Rydzyńskiego] sprzedaje z zastrz. pr. odkupu Piotrowi Jelitowskiemu swemu siostrzeńcowi i matce jego Dorocie Jelitowskiej swoje wiano i posag oprawne, zapisane jej przez zm. męża po 25 grz. na G., za 25 grz. (PG 7, 155v); 1510 w G. należących do Piotra Rydzyńskiego jest 14 ł. os., 11 ł. opust., 1 karczma os., 1 karczma opust. i 1 folw. (LBP 126); 1512 poddany Piotra Rydzyńskiego [s. Jana starszego] Jakub Wydrujek z G. pozywa mielcarza Marcina z G. o pokup za głowę swego zabitego ojca (Cieplucha 103); 1514 Piotr Rydzyński w działach z bratem Mikołajem otrzymuje m. in. G. i Gorzyczki (Cieplucha s. 169, 178-179); 1523 w G. i w 1/2 wsi Gorzyczki dziedziczą [ss. Piotra] bracia Jan scholastyk kat. pozn., Wojc., Piotr i Łukasz Rydzyńscy → p. 2; 1563-81 Rydzyńscy w G., → niżej pobór.

Kmiecie i in. poddani w G.; 1393 Jakub (Jakusz) → p. 3A, Jan Gorzycki; 1401 kmiecie Jakusz z 2 braćmi z G., dzierżawcy ról w Wąsoszach → 3B, → Gorzyczki; 1428 Mirocha, jej zm. mąż Wojciech i s. Marcin → p. 3B; 1428 Marcin kmieć Pełki Gorzyckiego → p. 3A; 1429 Ubych i Janusz kmiecie i Piotrek zagr. Piochny Gorzyckiego → p. 3A; 1429 Marcin zagr. Jarosława Gorzyckiego → p. 3A; 1512 Jakub Wydrujek i Marcin mielcarz → p. 3C.

Pobór w G.: 1530 z 6 ł. i karczmy (ASK I 3, 122v); 1563 z cz. Łukasza Rydzyńskiego z 12 ł., 1 karczmy i od 3 komor.; z drugiej cz. Rydzyńskiego [imienia brak, Wojciecha?] z 13 1/2 ł., 1 karczmy i od 4 komor. (ASK I 4, 151v); 1566 z cz. Wojc. Rydzyńskiego z 13 1/2 ł.; z cz. Łukasza Rydzyńskiego z 10 1/2 ł. i od 2 zagr. (ASK I 4, 248); 1581 z cz. Andrzeja Rydzyńskiego z 13 1/2 ł. i od 1 komor.; z cz. Łukasza Rydzyńskiego z 13 1/2 ł. i od 1 komor. (ZD 62; ASK I 6, 480v).

4. 1429 sołtys i ławnicy w G. → p. 3A, Piotr (Piochno) i jego kmieć Ubych.

5. 1423 kop. 1488/92 dzies. 11 wiard. z G. pobiera preb. kap. [Mosina] kat. pozn. (LBP 47); 1510 dzies. wiard. z 14 ł. os. pobiera [kan. Jan] Opaliński dla pleb. [kap.] kat. pozn. (LBP 126).

Uwaga: Proces rozpadu G. na Gorzyce [Wielkie] i Gorzyczki był w pełni rozwinięty już w końcu XIV w., co ujawniają zwłaszcza spory Wyszaka Gryżyńskiego z licznymi, cząstkowymi dziedzicami w obydwu tych wsiach, z których niemal wszyscy byli związani węzłami pokrewieństwa; niemal też wszyscy z nich posiadali swe części w obydwu wsiach, stąd też trudno niekiedy rozstrzygnąć, której z nich dot. nazwa Gorzyce, nie zawsze uzupełniona dodatkiem Maior lub Minor. Podobnych trudności przysparza identyfikacja osób o tych samych, powtarzających się z pokolenia na pokolenie imionach rodowych, ponieważ wzmianki o stopniu pokrewieństwa są dość rzadkie.

1 Za tożsamością Marcina (Marcisza z Markuszem) przemawiają: ten sam stopień pokrewieństwa Andrzeja s. Markusza i Jarosława s. Marcina z Zofią z Kościana podany w 1421 oraz fakt, że zarówno Samson (w 1418, KoścZ 4, 392), jak i Grzegorz (w 1422, WR 3 nr 952) zostali wymienieni jako ss. Markuszowej, choć występują często jako bracia rodzeni wspomn. Jarosława i wraz z nim w tych samych sprawach. Cieplucha 235 podaje błędnie, że Marcin Gorzycki był bratem Dobiesławy i że wraz z nią otrzymał w 1399 od stryja Bronisława Jeligowskiego 1/2 Jeligowa; zapiski z tegoż roku (Lek. 2 nr 2337, 2338) dotyczące tej darowizny nie mają nic wspólnego z Marc. Gorzyckim i Dobiesławą c. Dobiesławy z G. i Gorzyczek, lecz dot. tylko Marcina i Sobiesławy, rodzeństwa Jeligowskich (imię tej siostry Sobiesława prawidłowe w Lek. 2 nr 2299 i ZSW nr 239, poprawione też w KoścZ 2 k. 17v-18).

2 W haśle → Choryń tenże Marcin został utożsamiony mylnie z Marcinem s. Winc. Choryńskiego; powołana tamże zapiska ZSW nr 1243 nie potwierdza tej identyfikacji.

3 KR 8, 29 podaje błędnie na podstawie zapiski z 1406 (KoścZ 3, 24), że Jan oraz „Milesza” (recte Milesz = Miłosz?) byli ss. Smysława. W rzeczywistości zapiska ta dot. Bukownicy, wymienia tylko Smyszka z 2 ss. (bez imion), a Jana i Milesza (bez danych o pokrewieństwie) jako przeciwną stronę procesową.

4 Łatwo go pomylić z Tomisławem z G. i → Gorzyczek, który w 1396 w Gorzyczkach występuje z matką jako s. Tworzyjańskiej w sporze z Tomisławem Łagwą, a w 1400 (Lek. 2 nr 2520) w sporze o G. z Wyszakiem Gryżyńskim jako s. Tworzyjana (Floriana), w in. zaś zapisce w tej samej sprawie (Lek. 2 nr 2628) – zapewne omyłkowo – jako s. Konrada → p. 3B.

5 Z 1397 znany jest Florian z Tworzyjanic (obecnie Tworzanice k. Rydzyny) z s. Henrykiem (Lek. 2 nr 2005).

6 W l. 1420-21 ten sam Andrzej występuje jako dz. tylko w Białym Jeziorze (WR 3 nr 816, 843, 859).

7 W brulionie zapiski z tej sprawy z 1420 (WR 3 nr 816) został określony jako Andrzej z Białego Jeziora, tejże Zofii „frater amitalis (poprawione w czystopisie na „avuncularis”) germanus”.

8 W l. 1424-28 występuje już jako niegdyś Gorzycki, z G., a jako dz. z Zador, Zadorski (WR 3 nr 1101, 1159, 1295, 1348; KoścZ 9, 88).

9 Od 1428 łatwo go pomylić z Samsonem s. Pełki.

10 Z 1459 znany jest Mik. Pełka (s. Pełki?, ten sam?) niegdyś Gorzycki (KR 8, 30).

11 Cieplucha 148 informuje również błędnie, że Orzelski w 1477 sprzedał całą wieś G. Janowi i Mikołajowi z Rozdrażewa; tenże Jakub Orzelski już w 1469 wymieniany jest jako niegdyś Gorzycki (ożeniony z Kat. Bolcówną c. Mikołaja z Białego Jeziora, wd. po Mik. Skoraczewskim PG 8, 44v); zapiska zaś z 1477 (nie wymieniająca „nazwiska” Jakuba, PG 9; 85) dot. na pewno Grabionowa k. Miłosławia w pow. pyzdr., jakkolwiek pisarz księgi omyłkowo podał „distr. Kostensis”.