GRĄBKOWO

(1394 [Grambkowo], 1403 Grampcowo, Grøbkowo, 1413 Grambkowo, 1414 Grambcowo, 1469 Grapkowo, 1488 Grampkowo, 1496 Grambkowka!, 1502 Grąmkowo, Grambkowycze!, 1515 Grąmbkowo, 1523 Grabkowe, 1530 Grambowo!) 4 km na NW od Jutrosina.

1. 1469 n. pow. kośc. (PG 8, 9); 1510 n. par. Czesram (LBP 118).

2. 1502 kopiec narożny zw. Grąbkowski dzieli wsie Dłoń, G., Bartoszewice Małe [obecnie Płaczkowo] i Konary (KoścZ 18, 42v); 1510 folw. → Zdziętowo (pow. pyzdr., obecnie Zdziętawy) w lasach należących do G. → p. 5; 1515 las → Danrowa k. G. → p. 3; Pasikonie, 1519 w ugodzie w sprawie granic między → Domasławicami albo Domasławkami a → Góreczkami [Górka Śliwna albo Wielka, obecnie cz. wsi Góreczki Wielkie k. Jutrosina] wymieniono kopiec narożny tych wsi z wsią G., nal. do Dobrogosta Pasikonia i braci Feliksa oraz Zygmunta Zimnowodzkich [z Zimnej Wody, pow. pyzdr.], od którego kopca gran. biegnie przez dąbrowę zw. → Darnowa aż do narożnika z wsią Tabliny nal. do panów z G. (KoścZ 23, 112); 1521 do G. należą grunty wsi → Chrostowo [→ też p. 3]; 1560 Jakub Pogorzelski alias Grąbkowski dz. w G. pozywa Adama dziekana kat. pozn. i Jana podkom. pozn. braci niedz. Konarskich z Konar o odnowienie granic między G. a Konarami; granica począwszy od kopca narożnego wsi G. i Darnowa Mała opust. oddziela dziedzinę Jakuba Pogorzelskiego [dalszego opisu gran. brak] (KoścZ 57, 97); 1561-62 tenże Jakub pozywa wspomn. braci Konarskich o rozgraniczenie wsi G. z wsiami Konary i → Bielawy opust. zw. Uroczyska; Bielawy uznano nie za wieś opust., lecz grunty należące do Konar (KoścZ 57, 390v; KoścZ 58, 108v-109); 1562 łąka w G. nad strumieniem zw. → Grabowiec, → p. 3.

3. Własn. szlach. 1394, 1404 Mik. Grąbkowski śwd. (WR 3 nr 71, 230); 1396 Wolimir Grąbkowski śwd. (WR 3 nr 87); 1403 Hinczka z G. ma się oczyścić z zarzutu zabójstwa sługi star. [gen. wlkp.]; ręczą za niego Abdank [imię nie podane] z Golejewa i Szczedrzyk z Konar [k. Miejskie Górki] (KP nr 1550).

1403 Janusz, Jakusz1W 1423 tenże Jakusz (Jakub) śwd. występuje już jako „olim” Grąbkowski (WR 3 nr 973) i Tomisław bracia, dziedzice z G. w sporze z Michałem z Taczanowa [pow. kal.] (ZSW nr 553); 1414 Szymon z Kaczkowa [ks. głog], kan. pozn. i Janusz z G. świadczą, że Wojciech z Krzyżanek [k. Krobi] po matce jest ich herbu z 2 różami i zawołania Derów2W tekście z MHP błędny odczyt „[de nostra]” i z or.: „denav?”, poprawiony bez wyjaśnienia w Koz. Nieznane na „Der (Dyhrn)”. Wg informacji dra R. Walczaka, który sprawdzał or. tekstu PZ 4 poprawna jest forma „proclamacione derow”, czyli „zawołania Derów”, tj. rodu Dyr (z niem. Dyhrn), jak słusznie podał Kozierowski (SŹ 29, 113 przyp. 100) (PZ 4, 61v; MHP nr 121; Koz. Nieznane, nr 69).

1413-1469 Awdańcy w G.: 1413 Abdank [imię nie podane] Golejewski (Solegewsky!) w sporze z Ozjaszem z Dłoni o wieś G. (PZ 4, 24); 1428 Pakosz Grąbkowski [z G. i → Golejewa] w sporze z Mik. Kopaszewskim; tenże Pakosz zajął kmieciowi z Dupina [obecnie Dubin] 2 konie wartości „lepszej” (polepsana) 1 grz., które zwolnił za poręczeniem szl. Mik. Pijanowskiego (KoścZ 9 k. 30, 83v); 1437 Anna z G. wd. po Pakoszu w sporze z Elżbietą z Golejewa, która ma przekazać pannom Klarze i Jadwidze cc. Pakosza wieś Tabliny; wspomn. Elżbieta płaci kary za nieoddanie tej wsi tymże cc. Pakosza (KoścZ 12 k. 5, 57); 1469 Klara [c. Pakosza] wd. po Wojciechu-Wojsławie z Gryżyny, dz. w G., sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Janowi Piecowi (Pyecz) [pleb. w Przyprostyni i altaryście kolegiaty Ś. Marii Magdaleny w Poznaniu] 8 zł węg. czynszu rocznego na połowach wsi G. i Śląskowo za 100 zł węg. (PG 8, 9).

1470-1521 Ramszowie i 1521-23 Kołaczkowscy w G.: 1470 Barbara c. zm. Włodka Ramsza i Klary z Lubosiny, ż. Dobrogosta z Soboty [k. Poznania] sprzedaje swemu bratu Mikołajowi swe dobra, m. in. w G. → Golejewo; 1502 Andrzej Ramsz Zimnowodzki brat Feliksa, dz. w G. (KObceRyc. 77); 1507 tenże Andrzej i jego ż. Anna, c. zm. Mik. Szczytnickiego [ze Szczytnik k. Wrześni, pow. pyzdr.] dziedzice, m. in. w G. → Golejewo.

1519 Feliks i Zygmunt Zimnowodzcy dziedzice w G. i Tablinach → p. 2; 1521 Feliks Zimnowodzki oddaje swoje części, m. in. w G. i Chrostowie należącym do G. w drodze zamiany za dobra → Ogonkowa Góra we wi Dłoń braciom Ubysławowi, Feliksowi i Janowi Kołaczkowskim [z Kołaczkowie] → Golejewo.

1523 Wielisław [recte Ubysław?], Feliks i Jan bracia, ss. zm. Jana Kołackiego [z Kołaczkowie] pozwani przez Dobrogosta Pasikonia dz. w Konarskim [k. Książa], aby mu ustąpili z tytułu pr. bliższości po Ramszach Zimnowodzkich, swoje części we wsiach G., Chrostowo i in. → Golejewo.

1488-1562 Pasikonie z Konarskiego i Pogorzeli [pow. pyzdr.] w G.: Wawrz. Pasikoń dz. w Konarskim daje w działach rodzinnych Dobrogostowi swemu bratu całe połowy swych wsi, m. in. G. → Golejewo; 1489 tenże Wawrzyniec oddaje temuż bratu dobra ojczyste i macierzyste w swych wsiach, m. in. w G. → Golejewo.

1515 Dobrogost Pasikoń dz. w G. pozwany przez Jadwigę Dzierżanowską ż. Jana Dzierżanowskiego [z Dzierżanowa, pow. pyzdr.] o zwrot lasu (merica alias dambrowa) zw. Darnowa we wsi Górka Śliwna [zw. inaczej → Góreczki, obecnie Góreczki Wielkie k. Jutrosina] który został sprzedany z zastrz. pr. odkupu przez stryja Jadwigi, zm. Mac. Domasławskiego zm. Mik. Pasikoniowi (KoścG 7 k. 180v-181v, dawne 192-194); 1519 tenże Dobrogost dz. w G. → p. 2; 1523 pretensje tegoż Dobrogosta do braci Kołaczkowskich o części w G. i Chrostowie, zob. wyżej, Kołaczkowscy w G. i → Golejewo; 1523 tenże Dobrogost [Pasikoń] Pogorzelski dz. w G., Śląskowie i Golejewie (CP 14 s. 642-643).

1559 Jakub Pogorzelski z G. dzieli się z Ubysławem Kołaczkowskim dziedziną Rozkochowo (KoścG 12, 258); 1560-61 tenże Jakub dz. w G. → p. 2; 1562 tenże Jakub Pogorzelski cz. w G. skarży braci Adama prep. [kat. pozn.] i Jana podkom. pozn., Konarskich, z wsi Konary o skoszenie łąki położonej nad strumieniem → Grabowiec i wywiezienie z niej 8 wozów siana wartości 30 grz. (KoścZ 58 k. 121v, 133).

1496 król Jan Olbracht rozstrzyga spór między altarystami kolegiaty Ś. Marii Magdaleny w Poznaniu jako wykonawcami testamentu [Jana Pieca] a Stan. Mizgałą alias Libehen jako najbliższym spadkobiercą Jana Pieca [zob. wyżej 1469 Ramszowie] pleb. w Przyprostyni i altarysty wspomn. kolegiaty, dot. mł. Bogdanka w Poznaniu oraz wsi G. i Śląskowo (MS 2 nr 619).

1510 wieś G. należy do 3 panów, każdy z nich posiada po 4 ł. os. i 2 opust.; są tu 3 folw. (LBP s. 116, 118).

Pobór: 1530 z 5 ł. (ASK I 3, 121v); 1563 z 15 ł., 1 karczmy, 1 wiatraka w dzierż, dorocznej, od 1 komor. i 1 hultaja (ASK I 4, 147); 1580 z 7 1/2 ł., od 4 zagr., 4 komor., 3 rzem., owczarza z 60 owcami i 1 wiatraka w dzierż. dorocznej (ASK I 6, 402v).

5. 1510 wieś G. oddaje dzies. wiard. plebanowi w Czesramiu; 2 folw. w G. oraz in. folw., zw. Zdziętowo, położony w lasach, oddają dzies. snop. plebanowi w Jutrosinie [pow. pyzdr.] (LBP s. 116-117, 118).

8. Grodzisko wklęsłe o nie ustalonej bliżej chronologii (ok. 600-1100?) położone ok. 200 m na W od G. (Hensel 2 s. 136-137).

1 W 1423 tenże Jakusz (Jakub) śwd. występuje już jako „olim” Grąbkowski (WR 3 nr 973).

2 W tekście z MHP błędny odczyt „[de nostra]” i z or.: „denav?”, poprawiony bez wyjaśnienia w Koz. Nieznane na „Der (Dyhrn)”. Wg informacji dra R. Walczaka, który sprawdzał or. tekstu PZ 4 poprawna jest forma „proclamacione derow”, czyli „zawołania Derów”, tj. rodu Dyr (z niem. Dyhrn), jak słusznie podał Kozierowski (SŹ 29, 113 przyp. 100).