(1319 or. Gywna, 1335 Gywin, 1352 Gywno, 1377 Iwno, 1379 Iwo, 1389 Giwno, 1394 Yvno, 1397 Gifno, 1400 Iywno, 1442 Gywno Nyemyeczske, Gywno Polskye, Maior Gywno, 1469 utraque Gywno) 3,5 km na E od Kostrzyna.

1. 1463, 1471 pow. gnieźn. (PG 6, 109v; PG 8, 92); 1489 n. pow. pozn. (PG 10, 109); 1433 n. par. własna (ACC 25, 111v).

2. 1494 I. graniczy z Glinką Popową [obecnie Glinka Duchowna] (PG 53, 93).

1504, 1510-80 mł. wodny → p. 3; 1504-10 wiatrak → p. 3.

3. Własn. szlach. 1319, 1334-43 Jarosław z G. h. Grzymała (Wp. 2 nr 1221), kaszt. pozn. 1334-39, wda pozn. 1340-43 (Wp. 2 nr 1005, 1129, 1133, 1142, 1143, 1147, 1148, 1188, 1197, 1198, 1204, 1214-1216, 1221; WSB 293); → p. 6.

1352-83 Dziersław (Dzierżek) z G. brat Domarata, [może brat Jarosława wdy?], podstoli kal. 1368-79, kaszt. gnieźn. 138[l]-83 (Wp. 3 nr 1313, 1636, 1694, 1695, 1769; MPH 2 s. 682, 727; DH 3 s. 377, 421; → p. 6).

1366 śwd. Mroczek dz. G. (Wp. 3 nr 1567).

1375 Jarosław s. Dziersława → p. 6.

1377-99 [zm. a. 23 I 1400] Domarat h. Grzymała z I. [oraz z Pierzchna k. Kórnika, pow. pyzdr. i z Międzychodu, może s. Jarosława wdy?], starosta gen.. Wlkp. 1377-83, kaszt. pozn. 1382-99, asesor sąd. w Poznaniu i Kościanie 1388-97 (Wp. 3 nr 1738, 1758, 1948; Lek. 1 nr 378, 870, 1381, 1593, 1811, 1864, 1959, 2030, 2232, 2335, 2358, s. 299, 300, 326; Lek. 2 s. 252, 253, 255; Wp. 6 nr 252; GUrz. nr A 231; G.Star. 74; PSB 5, 305; WSB 153): 1387 tenże w sporach ze Szczepanem Sierpem (Stephanus Szirzp, Sirp, Syrp) [ze Śliwna] o 60 grz. i 150 grz. szkody i o 200 kóp gr pozwany ze wsi Pierzchno i Kromolice [obie w pow. pyzdr.] dowodzi, że należą one do wiana jego żony (Lek. 1 nr 103, 130, 165, 222); jego ż. Hanka z s. Janem [później Golian z Brodnicy] → Międzychód.

1390-99 tenże Domarat w sporach z Żydami o długi: 1390-92 z Żydem Muszkiem [z Pyzdr.] (Lek. 1 nr 757, 953, 1331, 1391, → niżej: transakcje Jarosława i Machny), 1394 tenże wraz z in. poręczycielami ręczy Sędziwojowi [z Szubina] staroscie gen. Wlkp. za Żydów Arona, Abrama i Manlina na sumę 100 grz. (Lek. 1 nr 1871); 1399 tenże w sporze z Niemierzą z Ostroroga w związku ze sporem Niemierzy z Żydem Łazarzem (Lek. 1 nr 2910).

1390 tenże Domarat pozwany przez Andrzeja Gryżyńskiego o 1600 grz., a przez Helenę ż. Andrzeja o 90 grz. oraz przez swego poręczyciela Przedpełka [ze Stęszewa] kaszt. międz. o 150 grz., które Przedpełk za niego zapłacił Gryżyńskiemu (Lek. 1 nr 744, 745, 773, 775, 776); 1393 tenże w sporze z Przedpełkiem [ze Stęszewa] kaszt. międz. (Lek. 1 nr 1358); 1397 tenże przegrywa proces z Sędziwojem Świdwą wdą pozn. o cło targowe [gdzie?] (Lek. 1 nr 2374, 2405).

1389 Jarosław z G.¹Nie wiadomo, czy należy go identyfikować z Jarosławem s. Dzierżka kan. pozn. i gnieźn. (→ p. 6), czy też z młodszym Jarosławem z l. 1406-23 (→ niżej) w sporze z Żydem Muskiem (Muszkiem?) [z Pyzdr] o długi (Lek. 1 nr 724); 1391 [bracia] Domarat i Mroczek oraz ich bratanica Machna c. Dzierżka w sporze z tymże Muszkiem o długi (Lek. 1 nr 950, 953).

1391-1405 Mroczek Iwieński z G. [oraz z → Zajączkowa, Nojewa, Konina pod Lwówkiem i Linia] brat Domarata, [może s. Jarosława wdy?] (Lek. 1 nr 581), spadkobierca Dziersława (Lek. 1 nr 3006): 1397-99 tenże w sporach o długi żydowskie: 1397 z Niemierzą z Bliżyc o lichwę w wysokości 18 grz. (Lek. 2 nr 1037), 1399 z Abrahamem z Poznania o 17 1/2 grz., który to dług zaciągnął niegdyś Dziersław [z I.] (Lek. 1 nr 3006); 1399 tenże przegrywa proces z Niemierzą [z Bliżyc?] o pieniądze żydowskie (Lek. 2 nr 1268); 1398, 1400 tenże w sporze z Mik. Szczebiotem [z Pożarowa] o 30 grz. (Lek. 1 nr 2722); 1398 tenże zgadza się zapłacić 3 grz. Piotrowi Jaworskiemu mieszcz. pozn. pod groźbą obciążenia tą sumą G. (Lek. 1 nr 2761); 1399 tenże ma zapłacić 5 1/2 grz. Janowi Jaromirskiemu; jeżeli nie zapłaci, Jaromirski otrzyma [od Mroczka] 11 wołów, jeżeli zaś w dalszym terminie również nie zapłaci, Jaromirski otrzyma 22 woły, a Mroczek zapłaci kary (Lek. 1 nr 2907, 2908); 1399 tenże zapisuje wikariuszom kat. pozn. 1/2 grz. czynszu od sumy głównej 5 grz. z dóbr I. (Wp. 6 nr 379); 1399-1400 tenże przegrywa spory z Adamem mieszcz. z Szamotuł; Adamowi przysądzono 3 kopy gr i 8 grz. (Lek. 1 nr 3023; KP nr 137, 148); 1399-1404 tenże posiada → Nojewo, → Konin k. Lwówka, → Linie, → Zajączkowo, → Grzybno (Lek. 1 nr 3049, 3056; KP nr 46, 241, 401, 623, 799, 900, 2041 i in.); 1400 tenże w sporze ze Szczedrzykiem z Runowa [pow. pyzdr.]; tenże ma okazać Szczedrzykowi akt rezygnacji 1/2 G. [na rzecz Szczedrzyka?]; ciż prowadzą spór o 1/3 z 20 grz. (KP nr 21, 394); 1400 tenże w sporze z Andrzejeg z Gryżyny z powodu długów Mroczka (KP nr 45); 1404 tenże oraz tenże z s. Teodorykiem w sporac z Mościcem [ze Stęszewa] kaszt. pozn. (KP nr 71, 1864); 1400 tenże w sporze z Hanuszem Grünbergiem (Hannos Gruniberg) burmistrzem międz. o 25 grz. (KP nr 224); 1400 tenże zobowiązuje się Jakubowi Rormanowi (Borman!) mieszcz. w Kościanie zapłacić 4 1/2 grz. za sukno za swego s. Dzietrzyka [Teodoryka] tytułem poręki (Lek. 2 nr 2489; KP nr 81, 305); 1400 tenże dowodzi przy pomocy świadków, że nie jest winien [Mikołajowi] wójtowi we Wronkach 14 grz.; dług ten miał zaciągnąć ojciec Mroczka (WR 1 nr 437, 438); 1402 tenże w sporze ze Szczepanem (Stephanus) Occacz mieszcz. z Kamionny (KP nr 1011, 1022); 1402 poręczyciele ręczą za Teodoryka z G. [s. Mroczka], że on nie uczyni krzywdy wspomn. Szczepanowi i za Szczepana, że uda się do Międzychodu, gdzie ma poddać się prawu (ius pati; KP nr 991); 1402-03 tenże w sporze z Nitartem z Górzycy (pierwotnie mieszcz. w Międzyrzeczu) o 80 grz. (KP nr 956, 976, 986, 1153, 1419); 1403 Jakusz Gwiazdowski [z Gwiazdowa k. Kostrzyna, pow. gnieźn.] odpiera roszczenia Mościca [ze Stęszewa kaszt. pozn.] do 76 grz. zajętych przez Mościca u Jakusza [Jakusz był poręczycielem Mroczka z G.] (KP nr 1146).

1400-05 Małgorzata z G. [może identyczna z Machną c. Dzierżka, → wyżej] zw. też Wiktorowska [wd.?, po kim?]: 1400 taż z dziećmi w sporze z Dobrogostem i Niemierzą z Kamionny (KP nr 222); 1401 taż w sporze ze Stanisławem Koleńskim [z Kolna k. Międzychodu] o 7 grz. za zboże (KP nr 748, 759); 1402 taż [wydawcy mylnie odczytali: Ginewska zamiast Giwenska (PZ 2, 95)] w sporze z Mik. [z Przetoczna kaszt.] drużyńskim o 23 grz. z tytułu poręki (KP nr 841); 1402 woźny sąd. zajmuje 76 grz. dla Małgorzaty z G. u Jakusza Gwiazdowskiego, który ręczył za Mroczka z G.; Mroczek winien jest jeszcze in. pieniądze, które ma zapłacić w ciągu 4 l. (KP nr 895); 1405 taż Małgorzata w sporze z Wojtkiem [Bogatym?] mieszcz. pozn. o 4 1/2 grz. (KP nr 2097); [taż matką Jana Iwieńskiego, → Kolno].

1400-16 [zm. 1438] Teodoryk (Dzietrzyk, Wietrzych) Iwieński dz. G., s. Mroczka, [również z → Międzychodu, → Siekowa i król. → Sabaszczewa²GUrz. nr C 225, podaje, że Teodoryk pisał się też z Mościszek; wieś ta była własn. kl. lub.; kartoteka SHG nie potwierdza tej wiadomości], burgr. kośc. 1402-04, asesor sąd. w Kościanie 1408, chor. pozn. 1415-38; burgr. nak. 1421, tenut. obornicki? 1426, star. wsch. ok. 1427-32 (GUrz. nr A 225, nr C 493, 728; G.Star. s. 53, 69; Wp. 5 nr 35; KP nr 1864, 2820, 2821; WR 3 nr 580; ZSW s. 365; MHP s. 293; MK 26, 259): 1400 tenże w sporze z Jakuszem z Baranowa i Rynarzewa o 100 kóp gr pras. (KP nr 56); 1403-08 tenże posiada → Zajączkowo, → Konin k. Lwówka i in. wsie sąsiednie (KP nr 1142, 1405 i in.);

1403-07 tenże w sporach z Wawrz. Będlewskim i Janem Łódzkim [stryjami jego ż. Katarzyny]: 1403 tenże w imieniu ż. Katarzyny i jej siostry Bieniaszki wygrywa proces z Wawrzyńcem z Będlewa o Kopaszewo: Wawrzyniec ma ustąpić z Kopaszewa, lecz może zebrać w Kopaszewie to, co przed zimą zasiał, a Katarzyna i Bieniaszka mają mu zapłacić 200 grz. (KP nr 1345, 1356, 1417, 1533); tenże w imieniu tychże w sporze z Wawrz. Będlewskim o pieniądze, które Wawrzyniec zapłacił niegdyś Żydom za ich ojca [Jakuba z Kopaszewa?] (KP nr 1746, 1747); 1405 tenże odpiera roszczenia Paszka Łęckiego [z Łęki Małej] do 300 grz. z tytułu poręki za uwolnienie od roszczeń in. osób dziedziny Sierniki [k. Czempinia]; Paszek może wystąpić przeciw Katarzynie [ż. Teodoryka] i Beacie³Beata była prawdop. teściową Katarzyny, a więc matką Teodoryka, a ż. Mroczka (→ wyżej). Tekst zapiski dopuszcza też inną wykładnię, że Beata była teściową Teodoryka, a matką Katarzyny, ale wersja przeczy naszej hipotezie, że Katarzyna i jej siostra Bieniaszka były cc. Jakuba z Kopaszewa. Po tym Jakubie zm. ok. 1390-93 pozostała wd. Hanka, → Kopaszewo zgodnie z pr.; Paszek nie uznał (negavit) dok. Teodoryka (KP nr 2298); 1405 Mroczek [z I.] ręczy za [s.] Teodoryka, że jeżeli Jan Łódzki odeprze roszczenia Teodoryka, to Katarzyna jego ż. i [Beata] zachowają milczenie (KP nr 2315); Teodoryk z ż. Kachną i jej siostrą Bieniaszka na mocy wyroku sądowego ma wykupić Sierniki za 50 grz., a wtedy Jan Łódzki może pozywać dzieci [zm. Jakuba z Kopaszewa] z tej dziedziny (KP nr 2346); 1407 tenże pozwany przez Jana Łódzkiego o opiekę nad Bieniaszką; Bieniaszka zeznaje w sądzie, że chce przebywać u swej siostry [Katarzyny ż. Teodoryka] (ZSW nr 1122; KP nr 2890);

1403 tenże Teodoryk w imieniu ojca [Mroczka] w sporze z Globes i Piotrem Volach [obie osoby niezident.] o 80 grz. [Mroczek prowadził spór o 80 grz. z Nitartem z Górzycy, → wyżej] (KP nr 1183); 1403 tenże w sporze z Szczedrzykiem z Szczodrzykowa [i Runowa] o 73 grz. [por. procesy Mroczka] (KP nr 1249); 1403 tenże w sporze z Maciejem z Łabiszyna [pow. gnieźn.] o 100 grz. (KP nr 1424); 1404 tenże w sporze z Wolframem Bodeczkim [z Bucza i Trzebawia] o 2 grz. i o konia wartości 6 grz. oraz z powodu pojmania Wolframa w Kościanie (pro captivitate); Mroczek z G. zawiadamia sąd, aby nie rozpatrywał sprawy jego s. Teodoryka, ponieważ dotąd nie było podziału [majątku] między ojcem a synem (KP nr 1741, 1748, 1785); 1404 tenże w sporze ze Szczedrzykiem z Kluczewa o konia wartości 8 grz. (KP nr 1946, 2004); 1405 tenże ma zapłacić Piotrkowi Urbanowskiemu 62 grz. szer. gr (KP nr 2299); 1408 tenże pełnomocnikiem Jana z Międzychodu [s. Domarata] (PZ 3, 42); dalsze jego transakcje → Międzychód, → Siekowo.

1403 zapisano wikariuszom kat. pozn. czynsz 4 grz. z I. od sumy głównej 40 grz. (CP 14, 611).

1406-22 [zm. 1423] Jarosław z G. [i → Lubiekowa; może ident. z Jarosławem z 1389, → wyżej], chor. pozn. 1406-15, star. wsch. 1409, podkomorzy kal. 1415-23, star. nak. 1415-22, → p. 6 (Wp. 5 nr 221; DH 4, 34; GUrz. nr A 96, 224, nr B 44; CEV s. 419, 459): 1415 tenże w sporze z Janem z Rydzyny o wójtostwo we Wschowie (PZ 5, 93); 1420 temuż Wierzbięta Iwieński⁴Wierzbięta z Lubikowa (→ Lubiekowo) tylko ten jeden raz zapisany został jako Iwieński z Lubiekowa [obecnie Lubikowo] dowodzi, że 1/2 Lubikowa jest jego dziedzictwem (WR 3 nr 762); 1421 tenże wraz z Teodorykiem [po 1416 z Międzychodu] dowodzi, że nie ręczył w sprawie oprawy swej jątrwi (amite seu janortwy) [ciotce czy szwagierce?] w sprawie z Henrykiem Kotwiczem z Żegrowa (PZ 6, 121).

1418-41 Jan Iwieński (WR 1 nr 1499; SBP s. 143 nr 416; PZ 9, 43v): 1418 temuż Mikołaj z Młodawska [obecnie Młodasko] dowodzi przy pomocy świadków, że jako jego opiekun nie wziął więcej niż 16 grz. za “mikołajewą rzecz” (WR 1 nr 967); 1419 temuż Małgorzata z Otusza [pani wienna w I.] daje 1/2 Otusza, bo on zajął jej wiano w I.⁵Małgorzata miała wiano zapisane “na Gywne”, tzn. na I.; wydawcy błędnie w transkrypcji oddali to przez zwrot ,,na jej wienie”. KR 8, 176, uznał tę Małgorzatę za ż. Jana Iwieńskiego i równocześnie matkę Mik. Tomickiego. Małgorzata mogła być ż. Jana Iwieńskiego ok. 1419 r., ale po śmierci Jana, w 1442 r., wystąpiła wd. po nim Anna (prawdop. druga jego ż.). Natomiast twierdzenie, że Mik. Tomicki (było 2 Mikołajów, ojciec występował w l. 1412 – ok. 1445, syn chor. pozn. w l. 1445-78) był jej synem, nie znajduje w naszych materiałach potwierdzenia. Tomiccy przejęli I. od Iwieńskich zapewne z powodu niewypłacalności Jana Iwieńskiego, → niżej: 1434 (WR 1 nr 968); 1420 temuż Dobrogost Koleński dowodzi, że czytał dok., który później zgorzał, świadczący o tym, że Jan z matką sprzedali Staszkowi Koleńskiemu [ojcu Dobrogosta] Prusim (WR 1 nr 994); 1421 tenże z I. zapisuje Mikołajowi z Pyzdr profesorowi teologii [na Uniwersytecie Krakowskim] i archid. sandomierskiemu czynsz 2 grz. z I. (Wp. 5 nr 337); 1434 tenże niegdyś z G.; Mik. Tomicki w sporze z jego poręczycielami Janem, Tarnką i Gniewomirem z Grodziszczka [k. Buku] (PZ 12, 176); 1441 tenże w sporze z Piotrem wiceprepozytem sandomierskim o 2 grz. czynszu z G. od sumy 30 grz. szer. gr zasądzony na zapłacenie 4 grz. tytułem zaległości, [2 grz.] czynszu za rok bieżący oraz kosztów procesu; ma nadal płacić czynsz aż do jego wykupienia (ACC 24, 141).

1442 Anna wd. po Janie Iwieńskim, dz. G. → p. 5.

1448 Mik. Iwieński [ident. z Mik. Tomickim?] wujem Jakuba i Macieja z Brudzynia [pow. kcyn.] (PG 3, 19v); 1463 Agnieszka ż. Mik. Kęszyckiego sprzedaje swej siostrze Barbarze c. zm. Małgorzaty części w G., Wiktorowie i Chorzelicach za 400 grz. (PG 6, 109v).

1471 Mik. Tomicki [chor. pozn.] wykupuje od wikariuszy kat. pozn. prawa do wsi G. i Chorzelice [wykupuje czynsz należny wikariuszom?] (PG 8, 92); tenże odstępuje spadkobiercom Jana Mleczki Zborowskiego 2/4 → Chorzelic (PG 8 k. 118, 119v).

1485 działy braci Tomickich [ss. Mikołaja] z → Tomic; Jerzy otrzymuje Iwno Polskie, Wiktorowo, Chorzelice i dom przy ul. Koziej w Poznaniu; tenże Jerzy Tomicki zobowiązuje się dać bratu Janowi dz. Tomic 142 grz.; tenże ma stawić 2 arbitrów i jego bracia [z Tomic] 2 arbitrów dla złożenia sądu polubownego [może wynikiem działania tego sądu były wspomn. wyżej działy rodzinne] (PG 6, 209; PG 10, 25v); tenże Jerzy kupuje od Macieja duchownego i Jakuba braci z Brudzynia Wiktorowo oraz pr. bliższości do Wiktorowa i I. (PG 10, 32); 1489 tenże zapisuje ż. Annie [z Niechanowa, pow. gnieźn.] po 200 zł węg. posagu i wiana na 1/2 G. (PG 10 k. 109, 123); 1493 Mik. Modliszewski wujem wspomn. Anny (PG 7, 1); 1495 Jerzy Tomicki z I. daje Piotrowi Grzymale z Gołutowa [pow. pyzdr., obecnie Gułtowy] 1 ł. os. i 2 ł. opust. w Chorzelicach i 150 grz. oraz Annie ż. Piotra 1 ł. opust., 1/2 ł. os. w Chorzelicach i 50 grz., a w zamian otrzymuje od Piotra i Anny części wsi Ruśce Małe w pow. pyzdr. (PG 1 k. 78v, 79); 1497 Jan Olbracht nadaje temuż Jerzemu Tomickiemu z G. pr. do dóbr skonfiskowanych z powodu niestawienia się na posp. ruszenie: Gęczewo w pow. pyzdr. Jana Brzostkowskiego kan. gnieźn. oraz dobra Piotra Jeziorkowskiego w pow. kośc. i Jana Wiorczowskiego [niezident.] w pow. gnieźn. (Posp. Rusz. 137; MS 2 nr 1075); 1498 Agnieszka Iwieńska wysyła na wyprawę przeciw Turkom konnego Piotra Wardęskiego (ExpBel. nr 638); 1506 taż? żoną Stan. Broniewskiego z Broniewic w pow. gnieźn. (PG 13, 88v).

1504 podział G. między Anną Iwieńską panią oprawną w G. [wd. po Jerzym Tomickim] a jej s. Janem Iwieńskim: Anna otrzymuje 2 kmieci siedzących na całych łanach, 2 kmieci [zapewne siedzących na całych łanach], 8 kmieci siedzących na półłanach, 2 karczmarzy mających po 1/2 ł. i karczmę, 1 karczmarza, który ma ogród i karczmę [ich imiona i nazwiska → niżej], wszystkie [istniejące we wsi?] ogrody i zagrody (ortos et ortulanias) nal. do zagrodników i do dworu, 1/2 dworu (w tym izbę i komnatę), miecznik [pomieszczenie na nabiał we dworze lub osobno stojące; w K 2, 470, niesłusznie zakwalifikowano miecznik jako nazwę topograficzną], 3 sadzawki (2 k. dworu i 1 w sadzie), oborę z domami i 3 ogrodami (obora cum domis et 3 ortis), 1/2 mł. wodnego, 1/2 wiatraka, 1/2 wszelkich wód i 1/2 lasu; [cz. G. nal. do s. Jana nie została opisana] (PG 64, 166); 1505 Anna Iwieńska wd. po Jerzym Iwieńskim daje swym cc. Katarzynie i Małgorzacie 800 zł węg. posagu na swych wsiach odziedziczonych po ojcu Niechanowo i Ambrożkowo w pow. gnieźn. (PG 13, 64); 1511 taż⁶Anna z Niechanowa ż. Jerzego Tomickiego zm. w 1519 (płyta nagrobna wmurowana w 1541 przez jej s. Jana w kat. gnieźn.; Katedra gnieźnieńska, t. I, Poznań 1970, s. 212) w sporze z Katarzyną i Barbarą cc. Anny [z Grodźca i Ambrożego Pampowskich] z Żelaskowa [pow. gnieźn.] (RH 4, 48).

1523-40, zm. 1549 (→ p. 8) Jan Iwieński [s. Jerzego Tomickiego lub Iwieńskiego i Anny z Niechanowa], podkom. kal. 1525-49, poborca woj. kal. 1528, star. powidzki 1528-40 (A 258; MS 4/1 nr 4204, 5381; MS 4/2 nr 14185, 14918; MS 5/1 nr 388; G.Star. 82; AC 2 nr 1801).

1508 pobór: 11 ł., 2 karczmy (ASK I 3, 7); 1510 w G. 15 ł. (w tym 11 ł. os., 1 1/2 ł. [kmiecego] uprawia dziedzic, 2 ł. uprawiają kmiecie za czynsz, 1/2 ł. opust.), folw., mł. wodny, opust. wiatrak, 8 karczem, z tego 6 opust., a w dwóch warzą piwo, 4 zagr. (LBP 63); 1563 pobór: 12 ł., mł. o 2 kołach, 2 karczmy dor., 1 kowal (ASK I 5, 221); 1577 Jan Iwieński płaci pobór (ASK I 5, 678); 1580 tenże płaci pobór: 9 ł., 4 zagr., 1 ślusarz, 2 mł. o 2 kołach (ŹD 13; ASK I 6, 100).

1421-1524 kmiecie w G.: 1421 Jan i Mik. Schawa (Wp. 5 nr 337); 1427 Mikołaj (WR 4 nr 994); 1445 kmiecie z G. P. [z Iwna Polskiego]: Marcin Hankowic, Jakub Długi, Stanek, Waszek Ptasznik siedzą na półł., a Piotr Nosek na całym ł.; Jan Iwieński zajął 2 ł. kmiece i usunął z nich 4 kmieci, którzy siedzieli na półł.: Pawła Kopyto, Marcina Lekarza, Grzegorza i Mac. Pytkę, → p. 5; 1504 kmiecie na całych łanach: Marcin, Stan. Pądzyk, Jan Zachczałek, Jakub Piłat; kmiecie na półłanach: Mac. Bułka, Andrzej Zachczałek, Jan Pieczka, Jakub Świercz, Jan Ryba, Jakub Nowak, Piotr Przybyło, Jakub Pyszek (PG 64, 166); 1524 uczc. Stan. Opiełka włodarz (villicus) z G. daje 8 grz. na budowę kościoła w G.; pieniądze te ma: 4 grz. u Jana Osigona w Poznaniu i 4 grz. u Andrzeja Brzezińskiego w Krzywiniu (ACC 99, 109).

4. 1421 Jan sołtys w I. (Wp. 5 nr 337); 1442 Jan niegdyś sołtys w G. → p. 5; 1442-45 rozróżnia się 2 osady: G. N. [Iwno Niemieckie (na pr. niem.?)] i G. P. [Iwno Polskie (na pr. pol.?)] → p. 3, → p. 5.

5. 1442 Janusz pleb. w G., Anna dz. G. oraz Jan były sołtys w G. pozwani przez Mikołaja pleb. w Spławiu [k. Poznania] o dzies. z G. N., z G. P. i z Wiktorowa (ACC 25 k. 29v, 35v, 91v, 97v, 107); 1443-44 tenże we wspomn. sporze bierze udział jako zachodźca kmieci z G., z G. P. i z Wiktorowa; obaj plebani z G. i ze Spławia zeznają, że byli w posiadaniu wspomn. dzies.; Mikołaj pleb. ze Spławia otrzymuje 13 grz. i 3 wiard. [tytułem zaległej dzies.] złożone [w konsystorzu] przez Janusza pleb. z G. (ACC 26 k. 1v, 56v, 107v, 110v, 113v; ACC 27 k. 19v, 54v); 1445 wyrok sądu apelacyjnego w Gnieźnie: przysądza się plebanowi ze Spławia dzies. (po 1/2 grz. z łanu) z 2 ł. kmiecych [opust.], które zajął dz. Jan Iwieński oraz z 3 ł. os. kmiecych w G. P. wbrew pretensjom Janusza pleb. z Iwna, który niesłusznie ją pobierał (AAG B 887, 729v-730; AAG A 26, 2v); 1447, 1449 ciąg dalszy wspomn. sporu (ACC 29, 140v; ACC 31, 48v); 1453 bp pozn. jako superarbiter wyrokuje, że wiardunki dzies. od kmieci z G., Wiktorowa i G. P. mają należeć do plebana w Spławiu (ACC 34 k. 87v, 122v, 139v); kmieć Adam daje plebanowi Stanisławowi ze Spławia wiardunki dzies. z G. i z G. P., a pleban stwierdza, że z G. P. nie otrzymał wszystkiego, co mu się należało; z Wiktorowa pleb. Stanisław otrzymał 2 grz. (AC 34, 140).

1469 oficjał pozn. wydaje wyrok w sporze między pleb. Maciejem ze Spławia a Andrzejem s. Krystyna plebanem z G.: wiardunki z Wiktorowa mają należeć do Spławia, a wiardunki z obu wsi G. do kościoła w G. (ACC 49 k. 6, 6v); 1509 wyrok w tej samej sprawie: plebanowi ze Spławia należą się wiardunki dzies. z obu wsi G. (ACC 86, 139).

1510 kościół Ś. Michała, patronatu dziedzica; do par. należą wsie: G. [brak wzmianki o Iwnie Polskim], Glinka Popowa [obecnie Glinka Duchowna], Glinka Szlachecka, Wiktorowo, Ruśce i Ruśce Małe [obecnie tylko jedna osada Rujsce], Chorzelice [obecnie Chorzałki]; pleb. w G. posiada 1 1/2 ł. [w G.] oraz otrzymuje dzies. snop. z 3 ł. we wsi Ruśce i dzies. [snop.?] z folw. w G., z 2 folw. we wsi Ruśce i 2 folw. we wsi Glinka Szlachecka, meszne od kmieci w G., w Wiktorowie i w Chorzelicach, stołowe od 4 zagr. w G., po 2 korce (coretus) mąki z młynów w G., Glince Duchownej i Glince Szlacheckiej, 1 gr z wiatraka w G. oraz spoza parafii otrzymuje wiard. dzies. po 1/2 grz. [z łanu] z Połażejewa [pow. pyzdr.]; z parafii G. pobierają ponadto dochody: pleban w Spławiu wiard. dzies. od kmieci z G. i z 2/3 Wiktorowa, komandor joan. [→ Święty Jan k. Poznania] wiardunki dzies. z 1/3 Wiktorowa oraz z wsi Ruśce Małe i Chorzelice, kanonik regent w Glince Duchownej dzies. [snop.?] z 1 folw. w Glince Szlach. oraz pleb. w Goślinie Kościelnej [obecnie Murowana Goślina] wiardunki dzies. z 3 ł. we wsi Rusce (LBP 63-64).

1524 8 grz. na budowę kościoła w G.; witrykus w G. [imię nieczytelne]; → p. 3: kmiecie; 1534 kmiecie z Połażejewa płacą dzies. pien. plebanowi z I. (VG s. 482, 555).

1433-1509 plebani w G.: 1433 Stanisław kan. średzki, bratanek (nepos) Jana zw. Pacierz dziekana koleg. w Środzie (ACC 25, 111v); 1440 Andrzej Remis [w Wp. – Rems, a w AS 1, 57 – pod 1424: s. Jana zw. Remys] precentor mansjonarzy w Kaliszu (Wp. 5 nr 665); 1442-44 Janusz, → wyżej: spory z pleb. ze Spławia; 1449 Stanisław (ACC 31, 48v); a. 1453 Bartłomiej, później pleb. w Drożyniu [obecnie Drużyn]; 1453-62 Piotr współdziedzic Lucławic [pow. pyzdr.], wcześniej pleb. w Drożyniu (ACC 34, 87; PG 6, 130v); a. 1468 Bernard z Bruczkowa [pow. pyzdr.] (SŹ 3, 157); 1469 Andrzej s. Krystyna (ACC 49, 6); 1509 Jan (ACC 86, 139).

6. 1334 Jarosław z I. (→ p. 3) kaszt. pozn. bierze udział w rokowaniach z Krzyżakami w Krakowie i przywiesza swą pieczęć do dok. pokojowego (Wp. 2 nr 1129, 1133); 1335 tenże wraz z in. panami w imieniu króla prowadzi rokowania we Frankfurcie n. Odrą oraz w Königsbergu [w Nowej Marchii, obecnie Chojna] w sprawie planowanego małżeństwa c. król. Elżbiety z Ludwikiem [Wittelsbachem] (Wp. 2 nr 1147, 1148); 1343 tenże wda pozn. przywiesza swą pieczęć na dok. pokoju kal. z Krzyżakami (Wp. 2 nr 1221).

1352 Dzierżek z G. współuczestnik konfederacji szlachty wlkp. (Wp. 3 nr 1313).

1373-1399/1400 Domarat (→ p. 3), poseł do papieża w Awinionie, uczestnik walk Grzymalitów z Nałęczami, śwd. hołdu Warcisława VI ks. wołogojsko-słupskiego 1390 (PSB 5, 305; WSB 153).

1375 Jarosław z G. s. Dzierżka kan. pozn. otrzymuje od pap. Grzegorza XI kanonikat gnieźn. (BulPol. 2 nr 2246, 2256; Theiner 1 nr 986); 1409 Władysław Jag. poleca Karolowi [VI] królowi Francji swego posła Jarosława Iwieńskiego chor. pozn. i star. wsch. (Wp. 7 nr 647).

A. 1423 Jarosław, ,,miles notabilis Hispanicus”, prawdop. poseł pol. do Anglii 1410, uczestnik rokowań z królem duńskim Erykiem (DH 4, 34; WSB 293); → p. 3: l. 1406-22.

8. Nie datowane grodzisko wklęsłe 4,5 km na E od I., w dolinie rz. Cybiny; ok. 2. połowy X-XI w. cmentarzysko i skarb srebrny z końca X w.? w I.⁷Rzekome grodzisko stożkowate położone między wsią a Jez. Iwieńskim uznano ostatnio za sztuczne wzniesienie powstałe w XIX w. w czasie zakładania parku krajobrazowego (“Informator Archeologiczny”, Badania za r. 1974, Warszawa 1975, s. 228-229) (Hensel 2, 177-179; J. Ślaski, S. Tabaczyński, Wczesnośredniowieczne skarby srebrne Wielkopolski, Materiały, Warszawa 1959, nr 40). W kościele z XVIII w. późnogotycka chrzcielnica w kształcie kielicha i płyta nagrobna Jana Iwieńskiego podkomorzego kal. – 1549 (KZSz V 24 s. 10).

Uwaga: K 2, 525 i K 3 s. 517, 626, 630, błędnie odnosi do Iwna nazwy: Kempiste błoto [jedno było między Siedlcem a Gułtowami, a drugie między Biskupicami a Górką (Kociałkową)] oraz Biała, Kłobuczka i → Chechel (lasy).