JAROMIERZ

(1379 kop. 1565 Iaromyerze, 1394 or. Jaromir, 1396 or. Jaromirs, 1398 Jaromisze, 1399 Jaromirz, 1400 [Yaromirz], 1408 Jaromyrzs, 1428 Jaromyry, 1435 Jaromyrz, 1446 Jaromyerz) 11 km na SWW od Wolsztyna.

1. 1435 n. pow. kośc. (PG 1, 107v); a. 1408 par. Niałek Wielki, 1408 n. par. Kopanica (Wp. 5 nr 139; AC 2 nr 593).

2. 1425 Mik. Chorotka, niegdyś młynarz w J. [a więc był mł. w J.], młynarzem w → Ruchocinej Gaci (Wp. 5 nr 406); 1498, 1503, 1530-81 mł. wodny w J. → p. 3.

1449, 1540-56 gran. J. z [król.] Kopanicą: 1449 wzm. o tej gran. (Obra B 3, 295); 1540 woźny sąd. składa relacje o wizji [tejże] gran. w J.: kopiec narożny nad rz. Siekierką na krańcu błota Jelenia [rozdziela J., Kopanicę oraz zapewne Wojciechowo i Nieborzę]; kopiec narożny zw. Wąsosza rozdziela J., Kopanicę i opust. Uście; stąd gran. dochodzi do rz. Obrzycy i do kopców narożnych Kopanicy, opust. Uścia [nal. do J.1Na S od J. nad rz. Obrzycą leżała opust. dziedzina Uście, którą w przytoczonych niżej opisach granic bądź to traktowano jako jednostkę odrębną, bądź też uważano za cz. J. Przytoczone opisy granic w p. 2 obejmują J. łącznie z Uściem, a dla łatwiejszej orientacji czytelnika wprowadzamy dodatkowe uściślenia, gdy opis mówi o kopcach narożnych dziedziny Uście: w zależności od sformułowania źródła piszemy kopiec narożny J. [Uścia], lub kopiec narożny Uścia [nal. do J.]] i Kargowy (KoścG 8, 431); 1544 postępowanie sąd. w sprawie tejże gran.: mieszkańcy Kargowy ukazują kopiec narożny i gran. biegnącą wzdłuż strugi Siekierka oraz dalej wzdłuż kopców ściennych aż do kopców narożnych Kargowy, Kopanicy i J. [Uścia]; mieszkańcy J. ukazują in. (nie oznaczony kopcami) przebieg tejże gran. i końcowy kopiec narożny na łące zw. Bardzina Łąka [w pobliżu rz. Obrzycy] (KoścG 10, 325-328, tekst trudny do odczytania); 1556 sąd ziemski zatwierdza wspomn. gran. oznaczoną 60. kopcami; gran. biegnie od Obrzycy [na N], przecina rz. Obrę i dochodzi do gran. z Wojciechowem (KoścZ 14, 3).

1453, 1561-82 gran. J. z Kargową: 1453 Wojc. Jarogniewski z J. i Wincenty z Kargowy [w Polsce] i z Kolska [w ks. głog.] polubownie rozgraniczają J. z Kargową: od kopca narożnego na łące zw. Bardzina Łąka gran. biegnie wzdłuż rz. Obrzycy [w górę biegu rzeki prawym jej brzegiem] do miejsca, w którym są pale wbite w rzekę; tu gran. przechodzi na lewy brzeg rz. Obrzycy; strony ustalą dalszy bieg gran., gdy Wincenty przedstawi dok. Henryka ks. głog. dot. tej gran. (KoścZ 14, 190v); 1561 Piotr i Jan Jaromirscy pozywają Stanisława, Piotra, Rocha i Wojciecha Żychlińskich z Kargowy o odnowienie [tejże] gran. od miejsca, gdzie są wbite pale w rz. Obrzycy (jest to narożnik J. [Uścia], Kargowy i król. Kopanicy), do kopca narożnego na ostrowie → Draszkowy Ostrów, który dzieli Uście nal. do J. i Kargowę [w Polsce] z wsią Klinice [w ks. głog.; obecnie Klenice, 1944 Kleinitz] (KoścZ 57, 369); 1562 Stan. Żychliński pozywa braci Jana i Piotra Jaromirskich o wycięcie drzew na Bukowej Górze i na miejscu zw. Pawełków Grąd, które wg powoda nal. do Kargowy oraz o odnowienie gran. począwszy od kopca narożnego na ostrowie zw. Draszkowy Ostrów pod Wielgim Lasem (kopiec ten rozdziela Klinice w ks. głog. oraz Kargowę i J. [Uście]) do pali wbitych w rz. Obrzycę na granicy Kargowy i J. (albo opust. Uścia) i dalej do kopcy narożnych w miejscu zw. Ogrodki, które dzielą Kargowę, J. (albo opust. Uście) i Kopanicę (KoścZ 58, 119bv); 1562 wizja [tejże] gran.: Stan. Żychliński ukazuje woźnemu sąd. granicę Kargowy z Kopanicą, na co Jaromirscy, powołując się na wyrok komisarzy król. i kopce zachowane w terenie, protestują, że Żychliński pokazał [włączony bezprawnie do Kargowy] grunt król.; Żychliński ukazuje gran. biegnącą od kopca na Bukowej Górze przez Długie Błoto, które on nazwał Ogrodki i przez Ostrów w poprzek zagonów do miejsca nad rz. [Obrzycą], gdzie stoją kopce narożne Kopanicy, Kargowy i Uścia nal. do J., a dalej przez Obrzycę, w miejscu gdzie są wbite pale do kopca zw. Śląski Kopiec na ostrowie zw. Draszkowy Ostrów [→ wyżej]; powyżej pali Żychliński pokazuje 3 jazy nal. do Kargowy; Jaromirscy protestują, że są to jazy nal. do opust. wsi Uście (KoścG 15, 117v-118v); 1582 kopiec narożny Kargowy stoi za Bardziną Łąką, a w rz. [Obrzycy] są 2 pale [te trzy punkty stanowią narożnik Kargowy, Uścia (nal. do J.) i Kopanicy]; Jan Kuklinowski tenut. z Kopanicy, powołując się na wcześniejsze rozgraniczenie komisarzy król., pokazuje gran.: biegnie ona brzegiem rz. Obrzycy w górę biegu rz. i cała rz. należy do Kargowy, następnie przy Reklińskim jazie2Reklin odległy był od tego jazu ok. 17 km. Można przypuszczać, że Jaromirscy wobec tego, że Żychliński z Kargowy usiłował w 1462 zawłaszczyć jazy nal. do opust. wsi Uście, oddali je pod nadzór mieszkańcom swej wsi Reklin gran. przechodzi na lewy brzeg rz. i idzie brzegiem Mokrego Lasu do kopca na ostrowie Draszkowy Ostrów; tu stoi kopiec gran. postawiony przez komisarzy pol. i śląs. w 1528 [→ niżej: gran. z Kolskiem] (KoścZ 67, 555-556).

1494, 1528 gran. → Wielkopolski ze Śląskiem, między J. w Polsce a Kolskiem w ks. głog.: 1494 wyrok komisarzy w sporze gran.: Florian z Żychlina [tenut. z Kopanicy, posiadacz Kargowy?], Mikołaj z J. i Abraham z Kębłowa mają posiadać jeziora → Orchowo Wielkie [obecnie Jez. Rudzieńskie] i Orchowo Małe [obecnie Jez. Jesieńskie], a jaz leżący między młynem wsi Kolsko a jez. Orchowo Małe ma należeć do Janusza Kotwicza z Kolska (Reces 14-16); 1528 wspomn. gran. biegnie od miejsca w którym rz. Obrzyca wpływa do jez. Orchowo [Małe]: na [prawym] brzegu rz. stoi kopiec narożny Kębłowa, na [lewym] brzegu takiż kopiec wsi J., a w środku w rzece powinien być narożnik [śląskiej] wsi Kolsko; stąd gran. idzie brzegiem jez. Orchowo [i następnie rz. Obrzycy] aż do ujścia strumienia zw. Uście3Nastąpiło tu zapewne omyłkowe przeniesienie nazwy z prawobrzeżnej osady Uście na lewobrzeżny dopływ Obrzycy, który obecnie, po regulacji, nosi nazwę Bojadelski Kanał (1944 Boyadeler Kanał). Z dok. z 1379 (→ p. 3) zdaje się wynikać, że pierwotnie nazwa Uście odnosiła się do jazu usytuowanego w miejscu, gdzie rz. Obrzyca wypływała z jez. Orchowo Wielkie, którego oba brzegi nal. do Polski [do wsi Uście], a stąd gran. biegnie do kopca stojącego nad tymże strumieniem k. Wielgiego Lasu; kopiec ten dzieli Klinice w ks. głog. z J. [Uściem] i Kębłowem [recte: Kargowa] w Polsce [jest to kopiec na ostrowie zw. → Draszkowy Ostrów; → wyżej: gran. z Kargowa 1582] (Reces 16-17).

1519-27, 1564 gran. J. z opactwem Obra: 1519-20 wzm. o tejże gran. (Obra B 3, 296-298); 1521 Piotr Kosicki z ż. Małg. Jaromirską pozywają opata z Obry o odnowienie znaków gran. z wsiami opactwa: Nieborza, Zodyń, Jażyniec i Obra; opis gran.: od kopca narożnego dzielącego wsie J., Nieborza i Wojciechowo znajdującego się w pobliżu strugi Siekierka gran. biegnie [z N na S] przez błonie, potem k. kopca ściennego nad strugą Głęboką (kopiec ten stoi między [dwoma?] drogami z J. do Wolsztyna), następnie wzdłuż tejże strugi do miejsca Wierzbica, potem przecina rz. Obrę, mija miejsce zw. Wrześnik i miejsce zw. Ławki, a potem idzie wzdłuż strugi Olszyny i przez bór do miejsca zw. Wilcze, następnie przechodzi k. jez. [Wilcze] do ostrowu zw. Mały Ostrów [obecnie osada Ostrowo między Jez. Wilczym a Jez. Rudzieńskim]; na tym ostrowie znajduje się kopiec narożny J., Obry i Kębłowa w miejscu zw. Jaszowy (Jasszowy; KoścZ 24, 153v-154v); 1527 kopiec narożny J., Obry i Kiebłowa [obecnie Kębłowo] na ostrowie sołeckim zw. [Ostrów] Marciszewski (PG 73 k. 603, 605; Obra B 3, 254-260); 1564 gran. J. z → Obrą (KoścG 17, 163).

3. Własn. szlach. 1379 Jan i Mikołaj bracia, dziedzice J., dają opatowi i kl. w Obrze jaz zw. Uście przy jez. Orchowo na gran. Polski z ziemią głog. wraz [z gruntem] na odległość 4 prętów po obu stronach wspomn. jeziora, a w kl. odprawiane będą za to 2 razy w tygodniu msze za ofiarodawców; dziedzice J. mogą w przyszłości odzyskać jaz, ale będą musieli płacić dla kl. w Obrze czynsz 1 grz. [rocznie4Z tą sprawą mają być może związek cytowane dalej w haśle zapiski z 1437 (zapis czynszu 1 grz.) i 1503 (spór o używanie jazu)] (Wp. 4 nr 2070).

1393 – zm. ok. 1413 Jan (Janek) Jaromirski z J. (Lek. 1 nr 1654; KP nr 1793, 1878, 2326; WR 1 nr 733; WR 3 nr 232, 324): 1393, 1400 tenże w sporze z Mikołajem oraz z Mikołajem i Andrzejem z Ptaszkowa (Lek. 1 nr 1658; KP nr 221); 1393-94, 1400 tenże w sporze z Tomaszem Kozielskim [z Koźla k. Ostroroga] alias Lipnickim [w źródle błędnie: Lipinki] o wiano 100 grz. wniesione przez siostrę Tomasza do Niałka Małego (Lek. 1 nr 1664, 1763; WR 1 nr 436); 1394 tenże pozwany przez burgrabiego z Góry [na Śląsku], który występuje w imieniu mieszczan z Góry; strony mają wyznaczony termin przed rajcami we Wschowie; jeżeli nie dojdzie tam do zgody, wrócą do sądu w Kościanie (Lek. 2 nr 1648); 1396 tenże w sporze z Janem Keyl [skąd?, występował w → Godziszewie k. Zbąszynia] o 5 1/2 grz. (Lek. 2 nr 1872); 1396-99 tenże w sporze z Wawrzyńcem Łódzkim [Będlewskim] o długi żydowskie: Wawrzyniec dowodzi, że Jaromirski jest mu winien 60 grz.; sąd ziemski kośc. przysądza Wawrzyńcowi od Jaromirskiego 30 grz., ostatecznie sprawę ma rozsądzić Jakusz Jad [z → Baranowa k. Mosiny, wicepodsędek w Kościanie] (Lek. 1 nr 2363, 2482, 2987; Lek. 2 nr 1186, 1955); 1398 tenże w sporze z Przybysławem z Gryżyny [i Brenna]: Przybysław z powodu zadanej krzywdy (violenciam intulit) ma zapłacić Przybysławie wieśniaczce z J. 4 grz. (Lek. 2 nr 2117, 2125); 1399-1400 tenże w sporze z Adamen Rakoniewskim z Rakoniewic o 1/2 Łąkiego [obecnie Stare Łąkie] i 1/2 → Chrostlina (Lek. 2 nr 2373, 2501); 1399 tenże pozywa Mroczka Iwińskiego o 5 1/2 grz.; jeśli Mroczek nie odda w terminie, będzie musiał dać 11 wołów, a jeżeli się nie stawi na termin, da 22 woły wartości 11 grz. (Lek. 1 nr 2907, 2908); 1400 tenże pozywa Hankę wd. po Domaracie [z Iwna i Pierzchna] kaszt. pozn. i jej dzieci o 500 grz.; sąd postanawia, że Hanka ze swej oprawy w Międzychodzie nie ma odpowiadać za długi Domarata, a dzieci Hanki [i Domarata] mogą być pozwane za 12 ł.; 1413 Jan Międzychodzki s. Domarata [z Iwna i Pierzchną, późniejszy Golijan z → Brodnicy] dowodzi przy pomocy świadków, że Domarat nie ręczył na sumę 300 grz. i Jan [Międzychodzki] tej sumy nie zapłaci (WR 1 nr 691);

1400 tenże w sporach o 1/2 Niałka Małego: 1400 z Tomaszem Kozielskim vel Lipnickim [z Koźla i Lipnicy k. Szamotuł] wygrywa proces o Niałek Mały, a Tomasz dowodzi przy pomocy świadków, że jego siostra wniosła do Niałka 100 grz. (KP nr 43, 90), 1403 z Marcinem Ceradzkim (KP nr 1451, 1523), 1404, 1408 z Nitartem [z Gorzycy] i jego c. Małgorzatą (KP nr 1928; KoścZ 3, 73v), 1406-07 z Wojc. Rzeszotarzewskim [z Rzeszotarzewa, obecnie Rostarzewo]; świadkowie zeznają, że Jaromirski ma lepsze pr. bliższości do Niałka niż Rzeszotarzewski (KoścZ 3, 43v; ZSW nr 1205; WR 3 nr 347), 1408 Ceradzki dowodzi, że nie wziął od Jaromirskiego żadnych pieniędzy za Niałek [Mały] (WR 1 nr 640); 1406 tenże z Niałka zobowiązuje się zapłacić 20 grz. Jakubowi Bytyńskiemu (Kośc Z 3, 45);

1404 tenże i Piotr Golski [z Goli k. Gostynia] zobowiązują się uznać to wszystko, co Wilczek Kotowiecki [z Kotusza] i jego brat Jakusz zeznają [postanowią?] o kupnie 1/2 J.5Ta lakoniczna wzm. dot. może nabycia cz. J. przez Janusza i Hejdana ze Strzelec k. Grodziska (KP nr 1909); 1409 tenże z Janem Kozłowskim [z Kozłowa k. Buku] h. własnego zw. “Keblowszczi” świadczą w pierwszej parze o szlachectwie Miksza z Nowej Wsi [k. Szamotuł] (ZSW nr 1350, 1367; MHP nr 93).

1394 śwd. Konrad z J. (Wp. 3 nr 1947).

1415 Więcoszka wd. po Janie Jaromirskim6Po 1415 Więcoszka występuje w Niałku Małym i nazywana jest zamiennie wd. po Janie lub wd. po Januszu. Na tej zapewne podstawie KR 1, 50-51, uważał, że Jan z J. i z Niałka Małego oraz Janusz brat Hejdana ze Strzelec to jedna osoba, co nie wydaje się słuszne. Wdową po Januszu ze Strzelec [i J.] była prawdop. Przechna wygrywa proces o 30 grz. szkód z Mac. Godzieszewskim [z Godziszewa k. Zbąszynia] (KoścZ 4, 179v); 1416 taż wd. po Januszu! [Janie!] w sporze z kmieciem Budzem z Sepna o 18 kóp zboża (KoścZ 4, 136).

1415 Jan, Sędziwój, Małgorzata, Więcoszka i Agnieszka dzieci zm. Jana Jaromirskiego wygrywają proces o 130 grz. z Janem Międzychodzkim [s. Domarata, → wyżej] (KoścZ 4, 182); 1415 Sędziwój i Mikołaj z Wróblewa w imieniu matki Boguchny z J. i z Niałka [siostry Jana z J.?] wygrywają proces o 1/3 z 100 grz. z Wawrz. Kozłowskim [z Kozłowa k. Buku], natomiast nie mogą pozywać małol. Dzierżka z Otorowa i Doroty z Osowa (KoścZ 4, 181v-182); 1423 Sędziwój i Jan [z Niałka Małego] i in. dzieci zm. Janusza [Jana] Jaromirskiego w sporze z Janem Goliasem z Międzychodu [s. Domarata] o 100 grz. z tych pieniędzy, które Golias ma u Mościca ze Stęszewa kaszt. pozn. (PZ 7, 88).

1415-16 właściciele Strzelec [k. Grodziska] w J.7Janusz ze Strzelec k. Grodziska ok. 1405 prowadził spory z opatem z Obry, co w zestawieniu z wzm. o kupnie (→ przyp. 4) może świadczyć o tym, że Janusz już wtedy posiadał J. Strzelce bowiem są oddalone od Obry o ok. 30 km w linii prostej, a J. z Obrą graniczy: 1415 sąd ziemski kośc. uznaje pr. Przechny Jaromirskiej [wd. po Januszu?] do jej oprawy na 1/2 J. w sporze z Agnieszką, Jakuszem i Andrzejem dziećmi Hejdana w sporze o podział ich dóbr po ojcu (KoścZ 4, 149v); 1415 wd. po Januszu Jaromirskim [Przechna?] z dziećmi oraz dzieci Hejdana w sporze o 1/2 Godziszewa [k. Zbąszynia] z panią Hanką [skąd?] (KoścZ 4, 177v); 1416 Jakusz, Andrzej i Agnieszka zeznają, że ich ojciec Hejdan [z bratem] Januszem nigdy nie dokonali podziału [majątku] (WR 3 nr 607).

1420-30 Jakusz Jaromirski [s. Hejdana] (WR 3 nr 1276): 1420 tenże w sporze z Maciejem kmieciem z → Godziszewa [k. Zbąszynia, p. 4] (KoścZ 5, 248v); 1425 tenże w sporze z Bartoszem Grabiszą z J. [i ze Strzelec k. Grodziska] i z Chwałem [ss. Janusza Jaromirskiego?] (KoścZ 8 k. 131v, 187v); 1428-29 tenże w sporze z poręczycielami Dziersława Leszczyńskiego: a) z Przybysławem Gryżyńskim, który zapłacił swą cz. (15 grz.) i zalega z zapłaceniem 8 grz. szkody, na które go sąd zasądził, b) z Janem Tuchorskim, a po jego śmierci z jego małol. spadkobiercami, którzy wg wyroku sądowego będą mogli odpowiadać za 10 l. (KoścZ 9 k. 13A, 27, 31v, 52, 74v, 75, 90, 156); 1429 tenże w sporze z Janem Szerszeniem [z Byrzyny] (KoścZ 9 k. 179v, 192v, 193v); 1429 tenże w sporze z Michałem Jarogniewskim (KoścZ 9, 167); 1429-30 tenże w sporze z Wojc. Dokowskim (KoścZ 9 k. 231, 243v, 257v, 259).

1425-35 Bartosz Grabisza Jaromirski z J. [również Strzelecki ze Strzelec]: 1425 tenże w sporze z Jakuszem z J. → wyżej; 1429 tenże w sporze z Heleną ż. [Jana] Szerszenia z Byrzyny (KoścZ 9 k. 193v, 211v, 234); 1435 tenże sprzedaje Michałowi Jarogniewskiemu 1/4 J. za 200 grz. (PG 1, 107v).

1423-35 różni posiadacze J.: 1423-30 Henryk Jaromirski [może ident. z Andrzejem s. Hejdana ze Strzelec?]: 1423 tenże śwd. (WR 3 nr 1004), 1430 tenże w sporze z Pawłem Ptaszkowskim (KoścZ 9 k. 244v, 266); 1427 śwd. Jan senior [zarządca] Jaromirski (WR 3 nr 1276); 1428 Bernard i Mikołaj [Kotwicze] dziedzice w J. [jedyna wzm.!] i w Kargowie (ACC 11, 102); 1435 Przedpełk [s. Mościca kaszt. pozn.] z Koźmina8Można przypuszczać, że Przedpełk nabył swą cz. J. od spadkobierców Jana, Sędziwoja i Małgorzaty z Niałka Małego, dzieci Jana z J., z którymi w l. 1422-23 toczył spory jego ojciec Mościc ze Stęszewa (PZ 7 k. 53, 87) sprzedaje Franciszkowi [Szkapie] z Ujazdu 1/2 J. za 250 grz. (PG 1, 70v); 1443 Jan Jaromirski [może s. Jakusza] w sporze z Wojc. Watą z Debrzna (PZ 14, 229v).

1435 – pocz. XVI w. Jaromirscy, potomkowie Jarogniewskich, w J. [→ Jarogniewice, tablica genealogiczna]:

1435 Michał Jarogniewski kupuje 1/4 J. od Bartosza Grabiszy → wyżej; 1435 tenże zgłasza wobec Franciszka [Szkapy] z Ujazdu swoje pr. bliższości do 1/2 J. (→ wyżej) i ma mu w ciągu 8 tygodni zapłacić 200 grz. lub zrzec się pr. bliższości (KoścZ 11, 18, dawniej k. 30); 1436 tenże zapowiada [a więc posiada] pożytki dziedziny J. oraz las (indago) między [strugą] Siekierką a jeziorami kopanickimi (KoścZ 11, 248v); 1437 tenże zapisuje klasztorowi w Obrze czynsz roczny 1 grz. na całej wsi J. (Wp. 5 nr 593).

1446 Wojc. Jarogniewski [brat Michała, → Jarogniewice] daje braciom niedz. Janowi, Mikołajowi, Wincentemu i Marcinowi z J. [ss. Jakusza?9Dzieci Bartosza Grabiszy dziedziczyły w Strzelcach, więc w J. mogły pozostać dzieci Jakusza, → wyżej] Konin [na NE od Pniew], a w zamian otrzymuje od nich [części w] J., Uściu, Reklinie i 1/2 Karny (PG 2, 170); 1446 tenże Wojc. Jaromirski ręczy za opata w Przemęcie (Przem. A 14); 1449 tenże [nadal używa zamiennie nazwisk Jarogniewski i Jaromirski] kupuje od Zbyluta z Urbanowa kan. pozn. 1/2 Karny za 150 grz. (PG 3, 40v); 1450 tenże kupuje z zastrz. pr. odkupu Szewce [k. Buku] od braci Mikołaja i Wincentego z Konina [przedtem z J., → wyżej] (PG 4, 16v); 1450 tenże Jarogniewski z J. sprzedaje Jakubowi s. Jakuba Sierakowskiego [z Sierakowa, pow. pozn.] wsie Orle Wielkie, Głuchowo [k. Wronek] i Sieradowo [wieś zanikła] (PG 4, 65v); 1453 tenże w J. → p. 2; 1456?, 1462 tenże Wojc. Jarogniewski tenut. w → Kopanicy (AS 1, 148; ACC 42, 11v).

1482-94, zm. a. 1499 Mik. Jaromirski [s. Wojciecha Jarogniewskiego10Zebrane w kartotece SHG źródła nie informują wprost, kto był ojcem Mikołaja, Andrzeja i Doroty. Ustalamy to drogą pośrednią: Elżbieta ż. Andrzeja miała oprawę zapisaną przez swego męża m. in. na sumach ciążących na król. Kopanicy. Wiemy, że w 1462 (G.Star. 45 i dane z hasła J.) tenutariuszem w Kopanicy był Wojc. Jarogniewski, przyjmujemy więc, że Andrzej, a tym samym i pozostałe osoby, byli jego dziećmi. Czy do tego samego rodzeństwa należeli też współcześni im Marcin i Maciej (zob. hasło) nie można z pewnością orzec] z J. i z Rakoniewic: 1482 tenże jest winien 20 grz. Mikołajowi niegdyś Lutomskiemu oraz jego bratankom Maciejowi i Bartłomiejowi ss. zm. Wojc. Lutomskiego i zobowiązuje się wwiązać ich w 2 ł. os. w Rakoniewicach (KoścG 2, 111); 1487 tenże przeprowadza działy rodzinne z bratanicą Jadwigą c. zm. Andrzeja Jaromirskiego we wsiach Godziszewo i Zakrzewo [obie wsie k. Zbąszynia] w J. i w Uściu (PG 10, 70v); 1487 tenże zapisuje ż. Katarzynie [c. Jana Duszy ze Skoraczewa, Cieplucha 117] po 200 grz. posagu i wiana na J. i Uściu (PG 10, 71); 1491 tenże zobowiązuje się płacić na ręce Piotra Iłowieckiego 12 grz. rocznej pensji dla swej bratanicy Jadwigi c. zm. Andrzeja z J., a siostrzenicy wspomn. Piotra (KoścZ 17, 236); 1491 tenże kupuje od Zofii c. zm. Jana Duszy Skoraczewskiego [siostry swej ż. Katarzyny] części w Skoraczewie, Prętkowicach i Białym Jeziorze za 80 grz. (PG 10, 156); 1491 tenże był winien 6 zł węg. zm. Janowi Pieczowi [z Poznania], pleb. z Przeprostyni (AC 2 nr 1469); 1494 tenże → p. 2.

1489-1512 Katarzyna [z domu] Skoraczewska, ż. Mik. Jaromirskiego: 1485 taż sprzedaje z zastrz. pr. odkupu 1/2 Lubosza (własność Jana Gryżyńskiego11Katarzyna i jej siostra Jadwiga, z domu Skoraczewskie, w 1485 nabyły z zastrz. pr. odkupu 1/2 Lubosza od Andrzeja Grżyńskiego, ojca Jana (PG 10, 24)) za 45 zł węg. Mik. Kamblanowi Wszołowskiemu [z Wszołowa pow. kal. i z Karmina pow. kośc.] (PG 10, 123); 1493-94 taż przeprowadza działy rodzinne z siostrą Jadwigą, ż. wspomn. Mik. Kamblana Wszołowskiego i toczy w związku z tymi działami spory dot. wsi Skoraczewo, opust. Prętkowice i Białe Jezioro (PZ 22 k. 115, 118, 178; PG 11 k. 207, 207v); 1494 taż daje swe części wspomn. wsi Marcinowi i Wincentemu braciom z Manieczek, a w zamian otrzymuje Manieczki (PG 11, 59v); 1498 taż zawiera ugodę z Michałem pleb. z Obry: pleb. ma publicznie odwołać obraźliwe zarzuty przeciw niej, a ona zwróci mu 2 ćw. mąki z mł. w J. nieprawnie zabrane (AC 2 nr 1536); 1499 taż wd. po Mik. Jaromirskim otrzymuje części Reklina i Karny od Jadwigi [c. Andrzeja z J.] ż. Marcina Rąbińskiego (PG 12, 31); 1500 taż wd. po Mik. Jaromirskim wraz z siostrą swą Zofią ż. Mik. Czackiego sprzedają Mik. Bojanowskiemu swoje części dziedz. w Spławiu i w Żydowie w pow. kośc. (PG 12, 69v); 1500 taż zapisuje czynsz roczny 2 1/2 grz. dla szpitala Ś. Barbary w Chwaliszewie [k. Poznania] od sumy 45 zł węg. na 1/2 Karny i 1/2 Reklina (PG 12, 102v); 1502 taż wd., 2o voto ż. Andrzeja Skrzydlewskiego daje temuż mężowi cz. Reklina i Karny z domem i folw. tamże; dobra te mają przypaść spadkobiercom tego z dwojga małżonków, kto będzie dłużej żył (PG 12, 211v); 1503 taż kwituje odbiór swej oprawy wartości 400 grz. na J., Uściu oraz na mł. w J. i ma zapewnione spokojne posiadanie tych dóbr (PG 64, 55); 1503 taż pozwana przez kl. w Obrze o zawłaszczenie jazu w Uściu [→ wyżej: l. 1379, 1437] (Krasoń 134); 1503 taż dokonuje zamiany dóbr z c. Małgorzatą (→ niżej): Katarzyna otrzymuje 1/2 Karny [i posiada odtąd całą Karnę], a Małgorzata otrzymuje 1/2 Reklina [i posiada odtąd cały Reklin] (PG 12 k. 266v, 267); 1512 taż daje Zofii Chobieńskiej wd. po Dobrogoście Bylęckim Karnę, a w zamian otrzymuje 1 ł. w Godziszewie (PG 14, 164v).

1487 Mac. Jaromirski [brat Mikołaja?, s. Wojc. Jarogniewskiego?] z Zakrzewa [k. Zbąszynia] (PG 10, 67).

[koniec XV w.] A. 1515 Marcin Jaromirski [brat Mikołaja?, s. Wojc. Jarogniewskiego?] → p. 6.

1487-1508 Dorota z J. [siostra Mikołaja z J., c. Wojc. Jarogniewskiego]: 1487 taż otrzymuje od swej siostrzenicy Jadwigi tytułem spłaty posagu 150 grz. zapisane z zastrz. pr. odkupu na Godziszewie (PG 10, 70v); 1491 taż ż. Jana Brodzkiego z Brodów wykupiła ciążący na Godziszewie czynsz 10 grz. dla opactwa w Obrze za 150 grz. oraz od Jakuba Golskiego 3 ł. w Godziszewie za 40 grz. (KoścG 3, 133); 1493 taż otrzymuje od brata Mikołaja 3 kmieci w Reklinie tytułem spłaty reszty posagu (PG 10, 191); 1508 taż wd. po Janie Brodzkim sprzedaje Zofii Chobienickiej ż. Dobrogosta Bylęckiego swą oprawę 150 grz., zapisaną jej przez zm. męża Brodzkiego na Godziszewie (PG 14, 22); 1519 taż stwierdza, że jej [zm.] brat Mikołaj spłacił jej brakujące 40 grz. posagu zabezpieczone na 3 kmieciach w Reklinie i wobec Małg. Jaromirskiej kwituje odbiór swej części dóbr po ojcu i matce w J., Reklinie, Karnie i Uściu (KoścZ 23, 143).

1487-99 Jadwiga c. zm. Andrzeja Jaromirskiego12Taż Jadwiga w 1523 ze swym drugim mężem Janem Krajkowskim sprzedała Manieczki Andrzejowi Dobrogostowi Brodzkiemu (Cieplucha 206): 1487, 1491 → wyżej: transakcje Mikołaja i Doroty; 1487 taż małol. zapisuje matce Elżbiecie [zapewne z domu Iłowieckiej, bo Jadwiga była siostrzenicą Piotra Iłowieckiego] 300 grz. oprawy na Zakrzewie; jest to oprawa przeniesiona z sum zapisanych [przez zm. Andrzeja z J.] na J. i na sumach ciążących na [król.] Kopanicy (PG 10, 70v); 1499 taż ż. Marcina Rąbińskiego daje w działach rodzinnych Małg. Jaromirskiej ż. Jana Herstopskiego [c. Mikołaja] części Uścia i Reklina, a jej matce Katarzynie [wd. po Mikołaju] części Reklina i Karny (PG 12 k. 28, 31); 1500 taż nazwana Jadwigą Zakrzewską daje swemu mężowi Marcinowi Rąbińskiemu s. Jana swój majątek po ojcu tzn. 1/3 Manieczek i 1/3 sumy 300 grz., którą jej ojciec zm. Andrzej Jaromirski miał [zabezpieczoną] na sołectwie we wsi Zakrzewo oraz 1/3 majątku po matce w tymże Zakrzewie; mąż zapisuje jej w zamian za to 30 grz. posagu na 1/3 Rąbinia (PG 12, 82).

1499-1521 Małgorzata c. Mik. Jaromirskiego: 1499 taż otrzymuje od męża Jana Herstopskiego zapis posagu i wiana po 250 grz. na 1/2 Dłuska i na 1/2 Herstopu (PG 12, 26); 1499 taż w działach rodzinnych otrzymuje [części] J., Uścia, 1/2 Reklina i 1/2 Karny (PG 12, 28); 1500 taż sprzedaje z zastrz. pr. odkupu swemu mężowi Janowi Herstopskiemu cz. J. oraz 1/2 Karny i 1/2 Reklina za 400 grz. (PG 12, 110); 1503 taż daje swemu drugiemu mężowi Andrzejowi Skrzydlewskiemu 1/2 Karny z folw. i sołectwem oraz lasami, z zastrz., że jeżeli mąż umrze wcześniej od niej, to wieś Karna powróci do jej rąk (PG 12, 267); 1503 taż posiada pr. do sumy 80 grz., którą jej ojciec Mik. Jaromirski uzyskał we wsi Godziszewo od Jana i Andrzeja ss. Mac. Chobienickiego i sumę tę sprzedaje [nie wiadomo komu] (PG 12, 267); 1503 taż daje z zastrz. pr. odkupu swemu mężowi Janowi Herstopskiemu 1/2 J., 1/2 Reklina i 1/2 Uścia na poczet długu 350 grz. (PG 12, 267); 1503 taż ustępuje z oprawy swej matki Katarzyny na J., Uściu i mł. w J. (PG 64, 55); 1519 taż daje swemu drugiemu mężowi Piotrowi Kosickiemu [z Kosiczyna] J. i 1/2 Reklina oraz sprzedaje mu z zastrz. pr. odkupu Karnę (KoścZ 19, 78) 1521 taż z tymże mężem posiadają → Karnę (KoścZ 24, 132).

1516-82 Jaromirscy, potomkowie Kosickich z Kosiczyna:

1516, 1521, 1530 Piotr Jaromirski albo Kosicki [mąż Małg. Jaromirskiej] (Obra B 3 s. 23, 38); 1553-63 Piotr i Jan Jaromirscy bracia: 1553 ciż posiadają Uście (KoścZ 28, 37v); 1554-63 ciż posiadają J. → p. 2; 1581 tenże Jan oraz Zofia [wd. po Piotrze?] → niżej; 1582 Jan z bratankiem Piotrem [s. Piotra?] → p. 2.

1510 w J. 8 kwart roli, w tym 3 kwarty os., a 5 kwart opust. (dz. je uprawia) → p. 5 (LBP 160); 1530 pobór z J.: 1 ł., karczma i 1 koło [młyńskie] (ASK I 3, 122v); 1563 pobór: Piotr Jaromirski płaci od 2 1/2 ł., karczmy i mł. wodnego dor. o 2 kołach walnych, a Jan Jaromirski od 2 1/2 ł. i karczmy (ASK I 4, 153); 1564 2 ł. w J. → p. 5; 1581 pobór: Jan Jaromirski płaci od 1 1/4 ł., 5 zagr., 3 rybaków, mł. walnego o 3 kołach i od 1 rataja (colonus); Zofia Jaromirska płaci pobór od 1 1/4 ł., 7 zagr., 2 komor., 3 rybaków i owczarza, który ma 20 owiec oraz 1 rataja (colonus) (ŹD 72; ASK I 6, 502). 1423, a. 1425 mieszkańcy J.: 1423 Stopa z J. (WR 3 nr 1004); a. 1425 młynarz → p. 2.

4. A. 1408 Paweł sołtys w J., ojciec Macieja pleb. w Kosiczynie (Wp. 5 nr 137).

5. 1408 Wojciech bp pozn. eryguje nową par. w Kopanicy i włącza do tej par. wsie Kopanicę, Kargowę i Chwalim, które dotąd miały utrudniony dostęp przez rozlewiska Obry do swego dotychczasowego kościoła par. w Niałku Wielkim oraz wieś J., z której droga do tegoż kościoła prowadziła przez lasy pełne niebezpieczeństw; z folw. w J. należy się dzies. dla par. Kopanica (Wp. 5 nr 139; AC 2 nr 593); 1510 mieszkańcy J. dają pleb. w Kopanicy po 1/2 korca (coretus) żyta i 1/2 korca owsa z kwarty roli, → p. 3 (LBP 160); 1564 dzies. po 4 gr z 2 ł. w J. należy do klucza bukowskiego bpa pozn. (IBP 304).

6. A. 1515 Marcin Jaromirski pleb. w Zbąszyniu lub Przeprostyni → p. 3 (AE V 145).

1 Na S od J. nad rz. Obrzycą leżała opust. dziedzina Uście, którą w przytoczonych niżej opisach granic bądź to traktowano jako jednostkę odrębną, bądź też uważano za cz. J. Przytoczone opisy granic w p. 2 obejmują J. łącznie z Uściem, a dla łatwiejszej orientacji czytelnika wprowadzamy dodatkowe uściślenia, gdy opis mówi o kopcach narożnych dziedziny Uście: w zależności od sformułowania źródła piszemy kopiec narożny J. [Uścia], lub kopiec narożny Uścia [nal. do J.].

2 Reklin odległy był od tego jazu ok. 17 km. Można przypuszczać, że Jaromirscy wobec tego, że Żychliński z Kargowy usiłował w 1462 zawłaszczyć jazy nal. do opust. wsi Uście, oddali je pod nadzór mieszkańcom swej wsi Reklin.

3 Nastąpiło tu zapewne omyłkowe przeniesienie nazwy z prawobrzeżnej osady Uście na lewobrzeżny dopływ Obrzycy, który obecnie, po regulacji, nosi nazwę Bojadelski Kanał (1944 Boyadeler Kanał). Z dok. z 1379 (→ p. 3) zdaje się wynikać, że pierwotnie nazwa Uście odnosiła się do jazu usytuowanego w miejscu, gdzie rz. Obrzyca wypływała z jez. Orchowo Wielkie.

4 Z tą sprawą mają być może związek cytowane dalej w haśle zapiski z 1437 (zapis czynszu 1 grz.) i 1503 (spór o używanie jazu).

5 Ta lakoniczna wzm. dot. może nabycia cz. J. przez Janusza i Hejdana ze Strzelec k. Grodziska.

6 Po 1415 Więcoszka występuje w Niałku Małym i nazywana jest zamiennie wd. po Janie lub wd. po Januszu. Na tej zapewne podstawie KR 1, 50-51, uważał, że Jan z J. i z Niałka Małego oraz Janusz brat Hejdana ze Strzelec to jedna osoba, co nie wydaje się słuszne. Wdową po Januszu ze Strzelec [i J.] była prawdop. Przechna.

7 Janusz ze Strzelec k. Grodziska ok. 1405 prowadził spory z opatem z Obry, co w zestawieniu z wzm. o kupnie (→ przyp. 4) może świadczyć o tym, że Janusz już wtedy posiadał J. Strzelce bowiem są oddalone od Obry o ok. 30 km w linii prostej, a J. z Obrą graniczy.

8 Można przypuszczać, że Przedpełk nabył swą cz. J. od spadkobierców Jana, Sędziwoja i Małgorzaty z Niałka Małego, dzieci Jana z J., z którymi w l. 1422-23 toczył spory jego ojciec Mościc ze Stęszewa (PZ 7 k. 53, 87).

9 Dzieci Bartosza Grabiszy dziedziczyły w Strzelcach, więc w J. mogły pozostać dzieci Jakusza.

10 Zebrane w kartotece SHG źródła nie informują wprost, kto był ojcem Mikołaja, Andrzeja i Doroty. Ustalamy to drogą pośrednią: Elżbieta ż. Andrzeja miała oprawę zapisaną przez swego męża m. in. na sumach ciążących na król. Kopanicy. Wiemy, że w 1462 (G.Star. 45 i dane z hasła J.) tenutariuszem w Kopanicy był Wojc. Jarogniewski, przyjmujemy więc, że Andrzej, a tym samym i pozostałe osoby, byli jego dziećmi. Czy do tego samego rodzeństwa należeli też współcześni im Marcin i Maciej (zob. hasło) nie można z pewnością orzec.

11 Katarzyna i jej siostra Jadwiga, z domu Skoraczewskie, w 1485 nabyły z zastrz. pr. odkupu 1/2 Lubosza od Andrzeja Grżyńskiego, ojca Jana (PG 10, 24).

12 Taż Jadwiga w 1523 ze swym drugim mężem Janem Krajkowskim sprzedała Manieczki Andrzejowi Dobrogostowi Brodzkiemu (Cieplucha 206).