KALSKO

(1390 Kalczk, 1446 Kalsko, 1493 Calszko, 1508 Calsko, 1944 Kaltzig) 13 km na SE od Skwierzyny.

1. 1508 n. pow. pozn.; par. Rokitno (ASK I 3, 17v).

2. 1390 jeziora k. K. → p. 3.

1457 Szczepan (Stephanus) z Lubikowa ma przestrzegać granic i kopców Lubikowa z wsiami kl. bledz. Rokitno i K. pod karą umowną 200 grz. (Bledz. A 19).

1518 jez. Głęboczek na pograniczu K. i dóbr pszczewskich bpa pozn. → p. 3.

3. Własn. kl. cyst. (→ Bledzew, opactwo). 1390 Wincenty dz. Chyciny, rycerz (armiger), za zgodą ss. Dzierżka Teodoryka i Mikołaja, sprzedaje za 300 grz. gr pras. opatowi Janowi i cystersom w Ząbrsku [obecnie Zemsko, → Bledzew, opactwo] wsie opust. Rojewo i K. w dystr. międz. wraz z 5 jeziorami: Głębokie, Głęboczek, Kalsko, Grosgense i Żabno (Wp. 3 nr 1891).

1460 Kazimierz Jag. ustala wymiar ciężarów i robocizn należnych zamkowi w Międzyrzeczu ze wsi klaszt. [dot. m. in. K.], → Bledzew, opactwo (Bledz. A 20).

1518 Jan Lubrański bp pozn. w odpowiedzi na skargi Jana opata bledz. poleca tenutariuszowi w Pszczewie, aby nie czynił klasztorowi przeszkód w korzystaniu z jez. Głęboczek (Bledz. B 7, 13v).

1508 pobór: 15 półł., karczma (ASK I 3, 17v); 1509 pobór: 15 półł., sołtys na 1 ł., karczma (ASK I 3, 57); 1563 pobór: 9 ł. os., 1 1/2 ł. soł., 1/4 ł. feudalnego (mansus feudalis), kowal, 1 komor. (ASK I 5, 232v); 1564/65 wieś K. opata bledz. zobowiązana do ciężarów i danin dla zamku w Międzyrzeczu: z 16 półśladków płacą razem 36 gr wieprzowego; każdy kmieć daje po 1 ćw. żyta, 1 1/4 ćw. owsa, 1 kurę, 15 jaj; każdy musi 1 dzień wozić mierzwę, 2 dni żąć, skosić wyznaczoną łąkę w Murzynowie [k. Skwierzyny] i zwieźć z niej siano oraz zwieźć do zamku 4 wozy drewna rocznie; sołtys nic nie płaci; ogólny dochód [król.] z tych świadczeń wynosi [rocznie] 22 fl. 13 gr 6 den. (LWK 1, 173); 1577 K. opata bledz. płaci pobór (ASK I 5, 708); 1580 pobór: 11 1/2 ł., 15 zagr., 8 komor., kowal, pastuch, który ma 89 owiec (ŹD 31); 1589 16 ratajów (coloni), 2 sołtysów, 15 zagr., 2 lenników, 1 zagr. kościelny; grunty wsi K. podzielone na 3 pola [trójpolówka] (AV 3, 31).

4. 1509 sołtys na 1 ł., 1563 sołtys na 1 1/2 ł., 1564/65 sołtys, 1589 2 sołtysów → p. 3, → p. 5.

5. 1446 Andrzej [Bniński] bp pozn. uzupełnia uposażenie kościoła par. w Pszczewie m. in. wiardunkami dzies. z K. (ACC 239, 147; Now. 2, 469).

1589 kościół ma po 3 morgi w 3 polach; zagr. kościelny Jorga Teclich świadczy posługi plebanowi i daje 5 gr czynszu; pleb. pobiera od 16 ratajów (→ p. 3) po 6 korcy (modius) żyta i po 2 korce owsa, od 2 sołtysów po 9 korcy żyta i 3 korce owsa, od 15 zagr. i 2 lenników po 1 gr rocznie (AV 3, 31); 1603 kościół w K.1W wizytacji z 1603 oblatowano inwentarz par. K. z 1589 [→ p. 5], a następnie zestawiono kościoły par. pozostające w 1603 pod zarządem opata bledz.; w tym zestawieniu wymieniono dwukrotnie Chełmsko, zapewne omyłkowo zamiast Chełmsko i Kalsko pod zarządem opata bledz. nie obsadzony z powodu braku kapłanów [zakonników] (AV 3, 26); 1640 kościół w K. murowany, filia par. Rokitno (AV 10, 98).

1 W wizytacji z 1603 oblatowano inwentarz par. K. z 1589 [→ p. 5], a następnie zestawiono kościoły par. pozostające w 1603 pod zarządem opata bledz.; w tym zestawieniu wymieniono dwukrotnie Chełmsko, zapewne omyłkowo zamiast Chełmsko i Kalsko.