KIKOWO

1387 or. Kykowo (WR 1 nr 27), Kicowo (Lek. 1 nr 132), Kykovo (Lek. 1 nr 149), 1391 Kicouo (WR 1 nr 269), 1399 Kikow Maius (Lek. 1 nr 2992), 1420 Maior Kykowo (WR 1 nr 1076), 11 km na N od Pniew.

1. 1437 n. pow. pozn. (PG 1, 129); 1508 n. par. Chrzypsko Wielkie (ASK I 3, 3v).

2. 1399, 1437, 1449, 1463 młyny: 1399 Nadolny Młyn [w K.?], 1437, 1449 Olszowiec i Janków Młyn w K., 1449 Zapłotny Młyn [położony k. Nojewa], 1463 młyn [bez nazwy] w K.1Na mapie Gaula z początku XIX w. widoczna jest rz., która płynie od Jez. Psarskiego w kierunku jezior położonych koło Chrzypska Wielkiego. Zapewne te rz. nazywano Kocianą Starą. Rz. ta opływa K. łukiem od E, NE i N i oddalona jest od zabudowań wsi K. ok. 2-2,5 km. Na tej rz., wg Gaula, stały 4 młyny: Górny Młyn w pobliżu folw. Grzybno, 2 młyny w sąsiedztwie zabudowań wsi Nojewo (wieś ta leży ok. 0,3-0,5 km na E od wspomn. rz.) oraz Dolny Młyn ok. 1 km na NW od Nojewa. Przypuszczać można, że występujący w źródłach z XV w. Zapłotny Młyn odpowiada jednemu z wspomn. wyżej młynów położonych w pobliżu zabudowań wsi Nojewo. Identyfikacja pozostałych młynów nie jest możliwa, choć źródła z XV w. dotyczą zapewne tej samej grupy młynów, którą przedstawia mapa Gaula → p. 3.

1421 las, w którym rosną dęby i chmiel [przedmiot sporów granicznych między K. a Zajączkowem] → p. 3.

1429-61 dziedzina Niewstąpie czyli Poświątne graniczy z Kikowem Małym → p. 5; 1623 dziedzina opust. Niewstąpie należy od dawna do wsi K. (PG 37, 456).

1449 K. graniczy ze Śródką i Kikowem Małym → p. 3; 1449 rz. Kociana Stara, 1477 rz. Nadeszna → p. 3.

3. Własn. szlach. 1387-1402 śwd. Szymon (Szyman) Kikowski z K. (WR 1 nr 27, 60, 100, 172, 173, 213, 221, 285, 287, 288, 337, 405, 429, 475, 710; WR 5/A nr 34).

1387-99 Jakub (Jakusz, Kucz) Kikowski z K.: 1387 tenże pozwany przez Sędziwoja Psarskiego o 100 kóp gr poręki oraz o 100 grz. i porękę (Lek. 1 nr 132, 146); 1391 tenże Kucz: śwd. (WR 1 nr 280); 1399 tenże w sporze z Janem Dziurką [→ niżej] i jego ż. Dorotą o 2 ł. i 1/2 Nadolnego [Młyna, w K.?] (Lek. 1 nr 3091); 1399 tenże w sporze z Czartkiem [niezident.] (Lek. 1 nr 3007).

1391-1405 Błażej Kikowski z K.: 1391 tenże śwd. (WR 1 nr 223, 260, 284); 1405 tenże w sporze z Bieniakiem z Policka, który mu zarzucił, że Błażej jest krzywoprzysiężcą; Bieniak ma zapłacić 14 grz. kary królowi i 3 grz. Błażejowi (KP nr 2464).

1391-1423 Piotr (Piotrek, Petewk!) Kikowski (Kokowski!) z K. [brat Macieja]; 1391-1423 tenże śwd. (WR 1 nr 100, 105, 146, 175, 197, 198, 206, 269, 294, 444, 507, 656, 668, 761, 821, 892, 916, 1125, 1145; WR 3 nr 469); 1393-96 tenże w sporze z Marcinem Żelaznym [niezident.] przegrywa proces i ma mu zapłacić 3 1/2 grz. (Lek. 1 nr 1496, 2125); 1394 tenże i Castko2Na przełomie XIV i XV w. w Lubiczu występuje tylko Stan. (Staszek) Lubicki. Wydaje się, że imię Castko również do niego się odnosi (imię przekręcone), choć może również oznaczać skądinąd niezn. Czestka Lubicki nie zgodzili się na sąd polubowny z [Wojciechem] Rzeszotarzewskim (Lek. 1 nr 1842); 1406 tenże w sporze ze Stan. Lubickim o solidarny podział 40 grz. szkód na połowę (WR 1 nr 587; KP nr 2649); 1412 tenże w sporze z bratanicą (filiastra) Jadwigą dowodzi, że dokonał podziału ze swym bratem Maciejem i już od ponad 3 l. każdy z nich spokojnie posiada swój dział (WR 1 nr 800); 1417 tenże z s. Mikołajem pozwani przez sołtysa Zegadło [z K.?]; sołtys ma dowieść przy pomocy świadków, że Mikołaj zadał mu 9 ran, a Piotrek go trzymał (WR 1 nr 931); 1421 tenże w sporze z Winc. Zajączkowskim pozwany o to, że posłał 4 ludzi, aby zbierali chmiel w Zajączkowie; tenże w sporze z tymże Wincentym dowodzi, że jego 4 ludzie rąbali dęby na gruncie K., a nie Zajączkowa (WR 1 nr 1095, 1097).

1397-1410 Nasław (Nacław) Kikowski z K. (PZ 3 s. 141, 143), wicewojewoda w Poznaniu (GUrz. C 946), asesor sąd. w Kościanie (ZSW po nr 1269), asesor sąd. w Poznaniu (ZSW po nr 1224, 1227, 1229, 1239, 1246, 1248, 1251, 1254, 1299, 1300, 1309, 1310, 1311, 1314, 1327, 1330, 1331, 1379, 1384); 1397-1409 tenże śwd. (WR 1 nr 225, 346, 356, 431, 475, 598, 601, 640, 663, 761); 1393 tenże w sporze z Mik. Radziszewskim oraz jego braćmi i ss. (Lek. 1 nr 1617); 1403 tenże wygrywa proces o 10 grz. z Wojciechowa z Chrzypska Małego (KP nr 1363, 1364).

1396-99 śwd. Maciej (Maciek, Maciecz) Kikowski [brat Piotra] (WR 1 nr 213, 304, 376, 405).

1397 Zofka dz. K. w sporze z Małą [z Golęczewa] i Mikołajem [niezident., brat Mały?] dowodzi przy pomocy świadków, że nie wzięła swej cz. spadku po rodzicach (ne wsala nicz dzeczacze czosczi), ale to, co się jej dostało po pierwszym mężu (WR 1 nr 337; Lek. 1 nr 2507); 1397 taż pozywa wszystkich, którzy posiadają cokolwiek w Ostrowie [niezident.] i w Orzechowie [pow. pyzdr.] (Lek. 2 nr 551).

1399 Jan Dziurka3Jan Dziurka był s. Piotrka Połajewskiego z Połajewa; w l. 1402-14 występuje w Gnuszynie, bliższe o nim szczegóły → Gnuszyn, przyp. 3 z K. M. pozwany przez Jana Gołego [mieszcz.?] z Czarnkowa o zabrane mu w pobliżu Poznania 2 konie od wozu wartości 5 grz. oraz 1/2 grz. w gotówce i szaty wartości 1/2 grz. (Lek. 1 nr 2992, 3028); 1399 tenże z żoną Dorotą w sporze z Janem z K. (Lek. 1 nr 3008); 1399 tenże w sporze z Jakuszem z K. → wyżej.

1399 Jan z K. w sporze z Janem Dziurką, → wyżej.

1418 śwd. Mac. Kikowski [nie wiadomo, czy identyczny z Maciejem z l. 1396-99] (WR 1 nr 1018).

1418-26 śwd. Jan Kikowski (WR 1 nr 944, 1002, 1016, 1065; WR 3 nr 816, 1122); 1428 tenże w sporze z Anną wd. po Sławęcie z Kłodziska (PZ 10, 75v).

1420-46 Mik. Kikowski z K. [prawdop. identyczny z Mikołajem s. Piotra, → wyżej r. 1417] (WR 1 nr 1076, 1229, 1230; PZ 15, 10); 1426 tenże dowodzi, że nie zadał ran Szczepanowi kowalowi z Pniew (WR 1 nr 1231); 1437 tenże jest winien Broniszowi z Pierwoszewa pieniądze; Bronisz zeznaje, że poniósł z tego powodu 10 grz. szkody (WR 1 nr 1485); 1437 tenże z pomocą świadków dowodzi, że Dobrogost Koleński jest mu winien 22 grz. i 10 grz. szkody (WR 1 nr 1488); 1438 tenże wraz z in. osobami toczy spór z Bieniakiem z Bytynia o pr. patronatu kościoła par. w Bytyniu; Bieniak prezentuje na tę parafię Jana, a druga strona Mikołaja s. Przecława z Białcza (ACC 22, 98; CoPr. I 127); 1446 tenże dowodzi, że nie zadał 2 ran Mikołajowi mieszcz. z Ostroroga (WR 1 nr 1642).

1429 Filip dz. w K. → p. 5.

1430 Parys (Parzysz) z K. w sporze z Bartoszem i Sędziwojem z Chomęcic i ich matką [Sandochną]; Sędziwoj upomina się o 5 grz. długu i 5 grz. szkody (PZ 11, 29; WR 1 nr 1375); 1430 tenże oraz Winc. Nojewski i Czerna Bielejewski nie zapłacili w terminie 50 grz. długu Janowi z Rudek; Rudzki upomina się o zwrot długu i o 10 grz. szkody (WR 1 nr 1376).

1437-49 Winc. Nojewski: 1437 tenże z ż. Małgorzatą sprzedaje z zastrz. pr. odkupu Dziersławowi z Rozwarowa [obecnie Rostworowo] za 100 grz. części młynów Janków Młyn i Olszowiec w K. oraz czynsz roczny 6 grz. z Nojewa (PG 1, 129); 1449 tenże dokonuje zamiany dóbr z Wyszakiem z Gnuszyna: Wincenty otrzymuje części K. i Kikowa Małego leżące między kopcem węgielnym [bliżej nie określonym] a rz. Kocianą Starą oraz grunty leżące za tą rz. aż do gran. ze wsią Środka wraz z młynami Olszowiec i Janków Młyn, a Wyszak otrzymuje cz. Kikowa Małego leżącą między granicami dziedziny Niewstąpie i wsi Grzybno aż do rz. Kociana Stara i granic z Chrzypskiem Wielkim i Nojewem aż do gaci Zapłotnego Młyna; Zapłotny Młyn leżący między Kikowem i Nojewem wraz ze stawem i zaroślami, z których bierze się gałęzie do budowy gaci, należy do Wyszaka, → p. 2 (PG 3, 110v-111v, dawniej 81v-82v, 2 zapiski).

Spadkobiercy Winc. Nojewskiego w K.: 1463 Marcin Nojewski zapisuje ż. Annie 230 grz. posagu i 70 grz. wiana na 1/2 Nojewa, 1/2 folw. w K. oraz na połowach młyna w Nojewie i młyna w K., które to części należą mu się w działach z bratem [Wojciechem] (PG 7, 187); 1472 tenże dzieli się z bratem Wojciechem: każdy z nich otrzymuje po 1/2 K.; Marcin kupuje ponadto od brata Wojciecha 1/2 placu (area, siedlisko) z ogrodem, sadem i stawami rybnymi w Nojewie za 30 grz. (PG 8, 145, 2 zapiski); 1472 Wojciech Nojewski daje Dobrogostowi Psarskiemu 1/2 Nojewa, 1/2 K. i 600 grz., a w zamian otrzymuje 1/2 Przetoczna [obecnie Przytoczna], 1/2 Krobielewa i 1/2 Goraja (PG 8, 155v); Marcin Nojewski kupuje 1/2 Nojewa, 1/2 folw. w Grzybnie i 1/2 folw. w K. za 400 grz. od Jana i Wojciecha z Przetoczna, Mścicha s. Zygmunta Zajączkowskiego i ks. Mikołaja s. zm. Marcina z Przetoczna, pleb. w Zieminie (PG 9, 32); 1477 tenże daje Janowi Białemu ze Sroczkowa [k. Stopnicy w woj. sandomierskim] dz. w Żydowie4Jan Biały w 1474 r. otrzymał od Kazimierza Jag. dobra Sędziwoja z Żydowa [k. Obornik], → Głuchowo k. Wronek p. 3 r. 1474-83. Na ten temat mówią też in. źródła (DH 5, 616; MS 1 nr 1221) ostrowy, łąki i gaje nad rz. Nadeszną w K. oraz 73 grz., a w zamian otrzymuje od niego 1/10 Nojewa i 1/10 folw. w K. (PG 9, 84).

Spadkobiercy Wyszaka z Gnuszyna w K.:

1464 Wyszak z Gnuszyna sprzedaje K. za 200 grz. s. Szczepanowi (Stephanus; PG 7, 258).

1480 Jan dz. K. zapisuje ż. Dorocie po 100 kóp gr posagu i wiana na 1/2 K. (PG 10, 121); 1481 Jan Kikowski niegdyś z Gnuszyna kupuje 1/2 wsi Przystanki za 230 grz. od Anny ż. Dobiesława Zakrzewskiego z Zakrzewa w pow. kcyn.] (PG 9, 142); 1482 Jan Gnuszyński z K. [zapewne identyczny z poprzednim] zapisuje ż. Katarzynie po 100 kóp gr posagu i wiana na K. (PG 9, 155); 1494 Jan Przestanowski [ten sam, co poprzednio?, może jego s.?] zapisuje ż. Dorocie, c. Jana Przetockiego po 100 kóp gr posagu i wiana na K. i na 1/2 inwentarza w Przystankach (PG 1, 33).

1503 Mikołaj i Krzysztof bracia z Gnuszyna [ss. Szczepana] otrzymują od swego brata Andrzeja pleb. w Ceradzu Starym [obecnie Ceradz Kościelny] cz. K., która przypadła Andrzejowi w działach braterskich; tenże Mikołaj otrzymuje od matki Doroty [w haśle Gnuszyn nazwano ją (błędnie?) Dobką] wd. po Szczepanie (Stephanus) Gnuszyńskim 1/2 jej posagu i wiana tzn. 1/2 z 200 grz., zapisaną na 1/2 Gnuszyna i na 1/2 mł. [Zapłotnego?] w K.; tenże Mikołaj zapisuje ż. Katarzynie c. Jana Jaskóleckiego [z Jaskółek zapewne k. Grodziska Wlkp.] po 80 grz. posagu i wiana i 20 grz. wyprawy (ratione parafernalium) na dobrach, które przypadły Mikołajowi w działach z bratem, tzn. na 1/2 połowy Gnuszyna i na 1/2 mł. zw. Kikowski alias Zapłotny (PG 12, 248v-249 – 3 zapiski).

1478, 1499 K. zalega z podatkiem (PG 58, 72v; PG 62, 12v). 1508 wiardunki wojenne z K. płacą z 9 półł. (ASK I 3, 3v); 1510 pobór z K. od 8 ł. (ASK I 3, 248); 1563 pobór: 3 1/2 ł. i karczma dor. (ASK I 5, 216); 1577 Przestanowski płaci pobór (ASK I 5, 667); 1580 Janusz Przestanowski płaci pobór: 7 półł. i 1 kwarta roli, 3 zagr. (ŹD 8).

1461 kmiecie z K.: Wojc. Zych, Jemioła i Błażej obłożeni karami kościelnymi → p. 5.

4. 1417 Zegadlo sołtys [z K.?] → p. 35RH 14, 60 wymienia tego samego sołtysa w K. pod datą 1419 r.

5. 1425 dziedzice z K. zeznają, że nie są patronami kościoła par. w Chrzypsku Wielkim (ACC 8, k. 188v, 196v, 222v); 1429 Filip dz. K. obiecuje podporządkować się wyrokowi oficjała pozn. [Mac. Korzboka] i ustąpić z ról Niewstąpie czyli Poświątne, tak, jak tego żąda pleban Maciej z Chrzypska Wielkiego (ACC 12, 79v); 1461 oficjał pozn. [Mik. Sobocki] potwierdza dawny wyrok oficjała Mac. Korzboka, że role Poświątne należą do plebana i kościoła par. w Chrzypsku Wielkim, a Wyszak dz. Gnuszyna i K. oraz jego kmiecie nie mają do tej roli żadnych praw (ACC 41, 23); 1461 tenże oficjał oświadcza, że 3 kmiecie z K. (→ p. 3) podlegają karom kościelnym, ponieważ wypaśli łąki plebańskie we wsi [lub] dziedzinie Niewstąpie czyli Poświątne, szkodę oblicza się na 3 grz.; oficjał odsyła winnych do dziedzica, aby ten wymierzył im kary (pro iusticia consequenda; ACC 41, 65); 1623 Niewstąpie → p.2.

6. 1407 Jakusz wójt w Pszczewie, s. Błażeja z K. (Wp. 7 nr 589) 1433 opatrzny Piotr niegdyś Kikowski, mieszcz. pozn. (MH 16, 21); 1444 Jakub z K. altarysta ołtarza ŚŚ. Piotra i Pawła w kościele [par.] NMP w Śremie (ACC 88, 175v).

Uwaga: Po 1510 r. na K., wsi pana Ostroroga [sic!], ciążył czynsz [roczny] 2 kopy gr dla jednej z altarii w kat. pozn. (LBP 179, dopisano na marginesie po 1510 r.). Bardzo skąpe przekazy źródłowe z XVI w. zebrane w kartotece SHG nie zawierają potwierdzenia, jakoby Ostrorogowie posiadali K.

1 Na mapie Gaula z początku XIX w. widoczna jest rz., która płynie od Jez. Psarskiego w kierunku jezior położonych koło Chrzypska Wielkiego. Zapewne te rz. nazywano Kocianą Starą. Rz. ta opływa K. łukiem od E, NE i N i oddalona jest od zabudowań wsi K. ok. 2-2,5 km. Na tej rz., wg Gaula, stały 4 młyny: Górny Młyn w pobliżu folw. Grzybno, 2 młyny w sąsiedztwie zabudowań wsi Nojewo (wieś ta leży ok. 0,3-0,5 km na E od wspomn. rz.) oraz Dolny Młyn ok. 1 km na NW od Nojewa. Przypuszczać można, że występujący w źródłach z XV w. Zapłotny Młyn odpowiada jednemu z wspomn. wyżej młynów położonych w pobliżu zabudowań wsi Nojewo. Identyfikacja pozostałych młynów nie jest możliwa, choć źródła z XV w. dotyczą zapewne tej samej grupy młynów, którą przedstawia mapa Gaula.

2 Na przełomie XIV i XV w. w Lubiczu występuje tylko Stan. (Staszek) Lubicki. Wydaje się, że imię Castko również do niego się odnosi (imię przekręcone), choć może również oznaczać skądinąd niezn. Czestka.

3 Jan Dziurka był s. Piotrka Połajewskiego z Połajewa; w l. 1402-14 występuje w Gnuszynie, bliższe o nim szczegóły → Gnuszyn, przyp. 3.

4 Jan Biały w 1474 r. otrzymał od Kazimierza Jag. dobra Sędziwoja z Żydowa [k. Obornik], → Głuchowo k. Wronek p. 3 r. 1474-83. Na ten temat mówią też in. źródła (DH 5, 616; MS 1 nr 1221).

5 RH 14, 60 wymienia tego samego sołtysa w K. pod datą 1419 r.