1390 Kolnikj (WR 5 nr 1, s. 76), 1400 Colnicze (WR 3, nr 154), 1428 Kolnycza (KoścZ 9, 89v), 1429 Kolnicza (KoścZ 9, 195v), Colnycza (KoścZ 9, 208v), Parwa Kolnicza (KoścZ 9, 237), 1457 Colnycze (ACC 38, 12v), 1469 Minor Colnicze (PG 8, 3v), 1470 Collnycze (PG 57, 45v-46), 1475 Kolnicze (PG 9, 22), 1494 Colnycza Minor (PG 59, 20v), 1514 Kolniczki Minus (PG 21, 399v), 1530 Colnyczki (ACC 105, 136rv), 1535 Colnyczky Minor (PyZ 17, 124v-125), 1551 Colnycze Minor (KoścG 9, 5rv), 1565 Kolnyczky Minor (PG 20, 399v-400), 1577 Colniczki, Colnyczky, Kolniczki Małe, Colnyczky Małe (PyG 31, 407v-409v), 8,5 km na SE od Książa.

1. 1469 n. pow. kośc. (PG 8, 3v); 1390n. par. własna (WR 5 nr 1, s. 76); 1510 dek. Nowe Miasto (LBP 142).

2. 1428 Mik. Kolnicki zawiera zgodę z Mik. Łaskawskim [ze wsi Łaskawy w pow. kośc.]: Kolnicki będzie mógł naprawiać groblę przy dolnym stawie na rzece zw. Kolnica i używać do tego ziemi między groblą a inną groblą wiodącą do Kolnie Wielkich, nie szkodząc rolom i łąkom Łaskawskiego; Łaskawski może naprawiać [groblę] przy górnym stawie na rz. Kolnicy i może używać do tego ziemię z brzegu Kolnickiego, nie tykając ziemi na 12 łokci od drogi, która prowadzi z Łaskaw do K. oraz innej drogi z K. do Chwalęcinka (KoścZ 9, 100v-101); 1469 „brzeg sprzedany → Kolnicom”; 1472 Mikołaj i Jakub dziedzice w Chociczy dają Piotrowi Miłosławskiemu [Miłosław pow. pyzdr.] z Nowego Miasta swój brzeg strugi Kolnica idąc w dół w stronę Roguska, a otrzymują w zamian brzeg tejże strugi aż do granicy wsi C. (PG 8, 155).

1514 łan zw. Krzemieniewski → p. 3; 1551 rola Krzemieniowa → niżej.

1517 staw Nadolny położony między wsiami M.C. a Kolnice (PG 15, 145); 1535 Mac. Kołacki daje Mac. Kolnickiemu swój stary staw w M.C., staw powyżej tamtego stawu i cz. stawu, którego grobla ma zaczynać się przy drodze król. obok cmentarza kościoła w C.M. przy domu i roli zw. Pateczewskie i domu Szymona zagr., a kończyć ma się dokładnie przy starych wrotach opust. roli zw. Kałamarskie (Calyamarskye); w zamian za to Kołacki otrzymuje brzegi nowego stawu założonego przez Kolnickiego (PyZ 17, 124v-125v).

1551 w podziale dóbr między Maciejem Masłkiem Kolnickim a Janem Łaskawskim, który nabył dobra Jakuba Kolnickiego Masłka brata Macieja, wymieniono następujące obiekty: dwór obok kościoła, łąka Porszycka, rola karczmarza, role, folw. i dwór pana [Sebastiana?] Kanclerzewskiego, łan zw. Napocinski, rola zw. Nawalachowski, rola zw. Croczycz, rola zw. Jardromy (Judrowy?) przy lesie, rola plebana pod Jastrzębnicą, sołectwo, folw. pod lasem pod Jastrzębnicą, ogród Na błoniu przy lesie, role przed wsią naprzeciw stawu zw. Naszaczinski, obok roli zw. Krzemieniowy, rola zw. Nawarthochowskim obok [roli] Kowalskiego, rola pod Różanowcem¹K 3, 340 czytał tu: pod Thuczewczem i identyfikował ten obiekt z wymienionym niżej lasem Turzawcza, las zw. Rosocki, folw. za wzgórzem, staw pana Łaskawskiego, łąka obok roli zw. Przecza, Zarosły przecz, staw we wsi, las zw. Rosocz i Turzawca, [role] kmiecia Krzemienia i Szymona zagr. (KoścG 9, 5-5v).

1565 staw Trzciny → p. 3.

1577 Mik. Łaskawski oddaje Bartoszowi Lisieckiemu i jego ż. Katarzynie w swej wsi C. staw koło kościoła wraz z groblą; Bartosz będzie mógł używać do napraw tej grobli ziemi z gruntu Mikołaja, będzie mógł dowolnie napełniać staw wodą, byleby nie zalewał [ról] kmiecia Jakuba; Mikołaj daje też Bartoszowi folw. z 18 zagonów i 3 łąk, ciągnący się od plebanii aż do granicy Chwalęcinka, na drugim polu między Jastrzębieńcem a lasem Rosochami 30 zagonów z lasem i laskami, które sięgają aż do granicy Krasińskiej [tj. granicy wsi Krotczyno obecnie Kruczyn], a na trzecim polu pod Boguszynem folw. Masłkowski sięgający aż do granicy Boguskiej [tj. granicy wsi Boguszyn] począwszy od ogrodów wsi M.K.; w zamian za to Bartosz daje Mikołajowi pusty staw zw. Gajowy, przy którym Mikołaj będzie mógł wystawić groblę i napełniać staw wodą aż po wielką drogę, która prowadzi z M.C. do Kolnic Wielkich, byleby nie szkodził tym grobli stawu koło kościoła w C.; Bartosz daje też Mikołajowi wszystkie użytki przed i za wspomn. groblą stawu Gajowego, aż do wspomn. wielkiej drogi; Mikołaj będzie mógł budować na tym stawie mł., groblę i wpusty; Bartosz daje też Mikołajowi i jego poddanym z Łaskaw wolne pastwiska w M.K. i wolny wygon bydła przez ugór lub błonia i wieś (PyG 31, 407v-409v).

3. Własn. szlach.²Obok K. leżą Kolnice (Wielkie). Pierwotnie była to zapewne jedna osada. Obydwie wsie zapisywane są w źródłach na ogół jako Colnicze itp. rzadko tylko z dodatkiem Minor lub Maior. Stąd bardzo trudno precyzyjnie rozróżnić wiadomości dotyczące K. i Kolnic. Przyjęliśmy zasadę, iż do K. odnosimy wszystkie osoby, które choć raz piszą się na pewno z Kolniczek, a także ich przodków i potomków. W niektórych przypadkach wiadomo jednak, że osoby te byty właścicielami zarówno K., jak i Kolnic 1390-1400 Świebor z K. (WR 5 nr 1, s. 76; WR 3 nr 154); 1417 Gela wd. po tymże zapisuje altarii w kościele par. w Włościejewkach 1 grz. czynszu na wsi Krotczyno, na której ma oprawione wiano³Informację tę podał wydawca Wp. 5 w przypisie, nie cytując dokładnie źródła, co uniemożliwia jego odnalezienie. Nazwę wsi, w której Gela miała oprawione wiano, odczytał błędnie jako Czothczyno (Wp. 5 nr 274).

1428-57 Mikołaj Kolnicki, z K., także z → Chwałkowa [k. Książa], ojciec Pawła Pachoty, Świebora, Jadwigi i Katarzyny, a zapewne także Jana Chwałkowskiego, Mścicha, Piotra i Jakuba, zapewne s. Świebora⁴W haśle Chwałkowo podano, iż Mikołaj Chwałkowski alias Kolnicki był s. Pełki z Chwałkowa. W rzeczywistości istnieć musiało dwóch Mikołajów Chwałkowskich. Był bowiem Mik. Skoraczewski, niewątpliwie posiadający jakąś cz. Chwałkowa (ACC 37, 118v; ACC 38, 29v; KoścZ 15, 510) i jego to uznać należy za s. Pełki. Zastępował bowiem w sądzie Małgorzatę wd. po Pełce (KoścZ 13, 189), a jego brat Jan Skoraczewski nosił przydomek Pełka. Nie ulega natomiast wątpliwości, że ów Mikołaj Skoraczewski alias Chwałkowski, s. Pełki, musiał być różny od naszego Mikołaja Kolnickiego alias Chwałkowskiego (ACC 38, 29v; KoścZ 14, 219). Kolnickiego uznajemy za s. Świebora na tej podstawie, że to stosunkowo rzadkie imię nosił następnie jeden z synów Mikołaja. Z pewną ostrożnością trzeba traktować uznanie za synów Mikołaja także Jana, Mścicha, Piotra i Jakuba Chwałkowskich. Synowie Jana określani są bowiem jako rodzeni bratankowie Pawła Pachoty i Świebora, ss. Mikołaja. Jan musiał być ich bratem, a skądinąd wiadomo, że braćmi Jana byli Mścich, Piotr i zapewne Jakub. Zdaje się jednak temu przeczyć chronologia: Jan, Mścich, Piotr i Jakub występują w źródłach współcześnie z Mikołajem, który miałby być ich ojcem. W działach majątkowych po śmierci Mikołaja biorą natomiast udział tylko dzieci Jana oraz Paweł i Świebor (KoścZ 9 k. 89v, 235v, 237, 258v, 263, 264): 1428 tenże zawiera ugodę z Mik. Łaskawskim → p. 2; 1429 tenże toczy proces z Henrykiem niegdyś Wyszakowskim [Wyszakowo pow. pyzdr.] o powinności (labores) kmieci z Mszczyczyna i o szkody 50 grz. (KoścZ 9 k. 193v, 195v, 208v); 1429 tenże zawiera ugodę z Henrykiem Wyszakowskim i ma mu zapłacić 10 grz., a Henryk ma posiadać w spokoju Mszczyczyn do świętego Wojciecha [23 IV] (KoścZ 9, 232); 1430 tenże płaci Henrykowi Wyszakowskiemu 5 grz. (KoścZ 9, 265v); 1432 tenże zapowiada wszystkie pożytki ze wsi Mszczyczyn, K. i Lgota [pod Książem, obecnie nie istnieje] (KoścZ 10, 62); 1436 tenże posiada Krotczyno (KoścZ 10, 224v); 1453 tenże zastępuje w sądzie Piotra Wielgusa kmiecia z Krotczyna (KoścZ 14, 219); 1457 tenże dz. w C. i Chwałkowie prezentuje na pleb. w Chwałkowie Mikołaja z Kębłowa [pow. pyzdr.] (ACC 38, 12v); 1457 tenże wraz z Janem, Piotrem [swymi ss.] i Janem Mścichem [s. Mścicha, swym wnukiem] wygrywa proces o pr. patronatu kościoła par. w Chwałkowie przeciwko Janowi Pełce, Mikołajowi, Michałowi i Pawłowi ze Skoraczewa (ACC 38, 29v); 1470 tenże jako zm. → niżej.

1467 Jan z C., także z → Chwałkowa, 1467-81 Paweł Pachota Kolnicki z K., 1469-1513 Świebor Kolnicki z K., ss. Mikołaja: 1467 Paweł i Jan z C. → p. 5; 1469 Paweł Pachota z M.C. zapisuje swej ż. Małgorzacie po 100 grz. posagu i wiana na 1/2 dóbr, jakie ma z działów z bratem Świeborem i bratankami (nepotes), ss. zm. Jana, we wsiach M.C, Krotczyno, Mszczyczyn oraz w opust. Lgocie [w pow. kośc., obecnie nie istnieje] i Chwałkowie (PG 8, 3v); 1469 Paweł Pachota sprzedaje z zastrz. pr. odkupu Katarzynie wd. po Janie Kolnickim [bracie Pawła] 6 ł. w Krotczynie za 60 grz. (PG 8, 10v); 1470 Świebor dz. w C. → p. 5; 1470 Świebor toczy proces z Nławą c. Mik. Szczodrowskiego [ze Szczodrowa w pow. kośc.] (KoścZ 15, 547); 1470 sędziowie polubowni Janusz Strzelecki [zapewne ze Strzelec w pow. kośc. w par. Ptaszkowo] i Mik. Pasikoń ze wsi Konarskie [pow. kośc.] stryjowie stron oraz Dziersław Dokowski [zapewne z Dokowa Suchego w pow. kośc.] burgr. kośc. mają dokonać podziału dóbr ojczystych i macierzystych w Mszczyczynie, C., Chwałkowie i Krotczynie między Jadwigą ż. Jana ze Szkudły [pow. kał.] i panną Katarzyną córkami zm. Mik. Kolnickiego, oraz nieletnimi ss. zm. Jana Kolnickiego ich bratankami (nepotes) (PG 57, 45v-46); 1471 Paweł dz. w C. pozwany z C., Krotczyna, Chwałkowa i Mszczyczyna przez Katarzynę wd. po Janie Krotczyńskim [bracie Pawła], c. zm. Mik. Brodnickiego [z Brodnicy w pow. kośc. k. Śremu], o to, że z bratem Świeborem ręczył, iż będzie jej bronić od roszczeń innych osób i odstąpi jej 6 ł. w Krotczynie, które jej sprzedał z zastrz. pr. odkupu za 60 grz. (KoścZ 15, 571); 1475 Paweł Pachota i Świebor bracia, Mikołaj i Jan ich bratankowie (nepotes), ss. Jana Chwałkowskiego, dziedzice w K. sprzedają z zastrz. pr. Odkupu Janowi Szkudelskiemu [swemu szwagrowi] wsie Mszczyczyn i Kanino za 200 grz. (PG 9, 22); 1475 Paweł Pachota dz. w K. zapisuje swej ż. Małgorzacie po 100 grz. posagu i wiana na swych dobrach w K., Krotczynie, opust. Lgocie i Chwałkowie, które mu winny przypaść z działów z bratem Świeborem i bratankami (nepotes), ss. Jana Chwałkowskiego (PG 9, 22v); 1477 Paweł Pachota i Świebor bracia oraz Mikołaj i Jan ich bratankowie (nepotes), bracia rodzeni kupują od Piotra Miłosławskiego dz. w Nowym Mieście 3 ł. w Chromcu w pow. kośc. za 30 grz. (PG 9, 78); 1477 Paweł Pachota i Świebor bracia wraz z Mikołajem ich bratankiem (nepos) dziedzice w K. dają Piotrowi Miłosławskiemu dz. z Nowego Miasta swą wieś Mszczyczyn, a otrzymują w zamian 3 ł. w Chromcu w pow. kośc. i dopłatę 600 grz. (PG 9, 78); 1480 Paweł i Świebor dziedzice w K. sprzedają z zastrz. pr. wykupu Dorocie ż. tegoż Świebora 4 ł. w Krotczynie za 40 grz. (PG 9, 202v); 1481 Paweł Pachota dz. w K. kupuje z zastrz. pr. wykupu od Andrzeja Świączyńskiego [ze Świączyna w pow. kośc.] 3 ł. os. i 3 ł. opust. w Krotczynie, które Andrzej nabył od Katarzyny ż. Jana Niemierzyckiego [wd. po Janie Kolnickim] (PG 9, 132v); 1488 Małgorzata [wd. po Piotrze Pachocie] → Kolnice p. 3; 1491 Dorota Jutroska [z Jutrosina w pow. pyzdr.] ż. Świebora Kolnickiego sprzedaje swemu bratu stryjecznemu Piotrowi Jutroskiemu staw w Rogożewie w pow. pyzdr. za 20 grz. (PG 10, 160); 1493 Paweł Pachota jako zm., Świebor → niżej, Mik. Kolnicki; 1494 Świebor Kolnicki → niżej Mik. Kolnicki; 1494 Andrzej Świączyński zeznaje, że dopuścił Małg. Kolnicką wd. po [Pawle] Pachocie Kolnickim do jej posagu i wiana w C.M., Krotczynie, Chwałkowie i Lgocie (PG 59, 20v); 1494 Świebor z bratankiem Mikołajem dziedzice w C.M. i Kolnicach sprzedają z zastrz. pr. wykupu Michałowi Goryńskiemu [z Goranina w pow. gnieźn.] swą cz. w Chwałkowie (PG 7, 39); 1496 Małgorzata wd. po [Pawle] Pachocie Kolnickim → Kolnice p. 3; 1496 Świebor z C. sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Dorocie c. zm. Mik. Chwalęckiego 3 ł. os. w K. za 45 zł węg. (PG 1, 101v); 1497 Dorota Kolnicka ż. Świebora Kolnickiego wraz z Marcinem i Anną dziećmi Jana Baranowskiego daje Andrzejowi Włościejewskiemu Pasikoniowi swe dobra ojczyste: 1/3 Jutrosina, 1/3 wsi: Rogożewo, Siedlec [pow. pyzdr.], Rokosowo [pow. kośc.], Bestwin [pow. pyzdr.], Ruda [pow. pyzdr., par. Baszków], Pawłowo [pow. pyzdr.], 1/3 wójtostwa i zamku w Jutrosinie, a w zamian otrzymuje 1/2 wsi Malinie w pow. kośc. (PG 7, 137v); 1497 Dorota ż. Świebora Kolnickiego kupuje z zastrz. pr. wykupu od Andrzeja Pasikonia Włościejewskiego wieś Orzechowo w pow. pyzdr. za 100 grz. (PG 7, 137v); 1497 Świebor Kolnicki zapisuje swej ż. Dorocie c. zm. Bartosza Jutroskiego po 200 grz. posagu i wiana na C., Krotczynie i na inwentarzu w Chwałkowie, gdzie sam rezyduje (PG 7, 138); 1501 Tomasz Sławieński mansjonarz w Ostrorogu odstępuje swej siostrze Annie m. in. część wsi Jarosławki w pow. kośc., którą to cz. kupił od Małg. Kolnickiej wd. po Pachocie Kolnickim (PG 12, 165v); 1506 Michał Goryński sprzedaje Mik. Łaszczyńskiemu cz. Chwałkowa, którą nabył od Świebora i Mikołaja, stryja z bratankiem, dziedziców w C.M. i Rolnicach (PG 13, 92); 1506 Dorota Świeborowa Kolnicka ż. Świebora sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Pawłowi Kębłowskiemu [z Kębłowa w pow. pyzdr.] s. Stanisława wieś Orzechowo w pow. pyzdr. za 100 grz. (PG 13, 93v); 1506 Stan. Kębłowski zapisuje Małgorzacie c. Świebora Kolnickiego i ż. swego s. Pawła Kębłowskiego po 100 grz. posagu i wiana na 1/2 wsi Kębłowo i na 2 ł. we wsi Lipie w pow. pyzdr. (PG 13, 94v); 1507 Paweł Kębłowski sprzedaje z zastrz. pr. wykupu wieś Orzechowo, którą kupił z zastrz. pr. wykupu od Doroty Świeborowej Kolnickiej [swej teściowej] (PG 13, 119); 1513 Świebor Kolnicki sprzedaje z zastrz. pr. odkupu Tomaszowi Skoraszewskiemu [swemu zięciowi] 2 ł. os. w K. za 30 grz. (PG 14, 426); 1528 Dorota wd. po Świeborze Kolnickim daje swej c. Jadwidze ż. Tomasza Skoraszewskiego swój posag i wiano oprawione na K., Krotczynie i Chwałkowie (PG 16, 245); 1531 Jadwiga Świeborówna ż. Tomasza Krotczyńskiego [Skoraszewskiego, → Krotczyno] (PG 16, 438v).

1469-1521 Mikołaj Kolnicki z K., Masłek, 1469-94 Jan z → Chwałkowa, jego brat, ss. Jana Chwałkowskiego, brata Pawła i Świebora: 1469, 1470, 1475, 1477, 1494, 1506 → wyżej Paweł i Świebor; 1493 Mikołaj Kolnicki z Kolnic zapisuje swej ż. Helenie c. Andrzeja Świączyńskiego po 115 grz. posagu i wiana na 1/2 dóbr należnych mu z działów ze stryjem Świeborem w K., Krotczynie, Chwałkowie, Lgocie i na 1/2 dóbr należnych mu po zm. Pawle Pachocie (PG 10, 192v); 1493 Mikołaj Kolnicki zw. Masłek sprzedaje Stan. Malewskiemu zw. Bylęta [→ Chwałkowo] 1 ł. roli opust. w Chwałkowie za 20 grz. (PG 11, 4v); 1494 Mikołaj ze stryjem Świeborem Kolnickim sprzedają Janowi Chwałkowskiemu [bratu Mikołaja] staw Charłupka w Chwałkowie za 25 grz. (PG 7, 29); 1498 Mikołaj Masłek Kolnicki oskarżony przez Macieja z Głuszyny komendarza kościoła w Panience o to, że w czasie wyprawy na Turków zagarnął 8 krów tegoż kapłana na polu i ze stada na drodze publicznej we wsi Chwalęcin (AC 2 nr 1529); 1510 tenże Masłek sprzedaje Mik. Łaszczyńskiemu swą cz. Chwałkowa za 50 grz. (PG 14, 243); 1516 od tegoż i Świebora Kolnickich nabyte części w Chwałkowie i Jeziorkach w pow. kośc. sprzedaje Mik. Łaszczyński Benedyktowi Chwałkowskiemu za 160 grz. (PG 15, 85v); 1521 tenże Masłek sprzedaje z zastrz. pr. odkupu swej ż. Barbarze c. Jana Łaskawskiego 2 ł. os. i 2 ł. opust. w Krotczynie wolne od oprawy jego zm. żony Heleny Świączyńskiej oraz 1/2 inwentarza w K. (PG 15, 414v).

1513 Agnieszka c. Stanisława Masłka Kolnickiego, ż. Michała Dzierżnickiego (PG 14, 432).

1514 Mik. Łaskawski sprzedaje Bartłomiejowi Lisieckiemu 1/2 ł. opust. zw. Krzemiewski, który posiadał Stan. Krzemień na trzech polach wsi K.M. za 100 grz. (PG 21, 399v); 1551 Jan Łaskawski, 1577 Mik. Łaskawski oraz Lisiecki z ż. Katarzyną → p. 2.

1527 Wawrz. Kolnicki sprzedaje z zastrz. pr. odkupu Mac. Kołackiemu swe części w K. i Krotczynie z działów z braćmi i siostrami rodzonymi Maciejem, Jakubem, Katarzyną i Agnieszką [zapewne dzieci Mikołaja Masłka] (PG 16, 198); 1528 Mac. Kolnicki daje Mac. Kołackiemu swe części K. i Krotczyna, a otrzymuje w zamian Skoraczewo w pow. kośc. (PG 16, 202v); 1531 Wawrz. Kolnicki sprzedaje Mac. Kołackiemu swe części K. i Krotczyna za 400 grz. (PG 16, 449v); 1533 Mac. Kolnicki zapisuje Jadwidze ż. Hieronima Rozdrażewskiego kaszt. rogoz. 2 grz. czynszu na Skoraczewie (PG 16, 567v); 1533 Mac. Kolnicki daje Mac. Kołackiemu Skoraczewo a otrzymuje w zamian części K. i Krotczyna (PG 16, 585); 1533 Marcin Masłek Kolnicki sprzedaje za 200 grz. Mac. Kołackiemu swą cz. w K. należną z działów z braćmi rodzonymi Maciejem, Wawrzyńcem, i Jakubem (PG 16, 591v); 1533 Mac. Kolnicki zapisuje swej ż. Małgorzacie c. zm. Jana Sowińskiego [z Sowin w pow. kośc.?] po 100 grz. posagu i wiana na 1/2 Krotczyna i K. (PG 16, 592v); 1534 Mac. Kolnicki kupuje od Mac. Kołackiego cz. dworu w K. nabytą od Marcina Kolnickiego za 50 grz. (PG 16, 621); 1534 Mac. Kolnicki daje Marcinowi Masłkowi Kolnickiemu swemu bratu 1 ł. opust. w Krotczynie, a otrzymuje w zamian jego pr. do K. (PG 16, 621); 1534 Marcin i Mac. Kolniccy bracia sprzedają Andrzejowi Roszkowskiemu swe pr. do wsi Mszczyczyn i Kaninko w pow. kośc. za 1000 zł (PG 16, 631); 1534 Mac. Masłek Kolnicki sprzedaje z zastrz. pr. odkupu Wojc. Pierzchleńskiemu wieś Krotczyno za 100 grz. (PG 16, 639v); 1535 Marcin Masłek Kolnicki kupuje od Jana Manieckiego jego części w Korytach, Walendowicach i Nowej Wsi w pow. kal. za 200 grz.; tenże Marcin sprzedaje z zastrz. pr. odkupu Hieronimowi Rozdrażewskiemu całe części wspomn. wsi za 50 grz.; tenże Marcin sprzedaje z zastrz. pr. odkupu swej ż. Annie c. zm. Jana Krajkowskiego całe części wspomn. wsi za 300 grz. (PG 16, 735-735v); 1535 Mac. Kolnicki zamienia z Mac. Kołackim stawy we wsi M.C. → p. 2; 1543 Anna Maniecka wd. po Marcinie Kolnickim sprzedaje Janowi Łaskawskiemu swą cz. K., którą nabyła od Wawrzyńca, za 300 grz. i kupuje od Katarzyny wd. po Wojc. Łaskawskim i Barbary ż. Błażeja mieszcz. z Nowego Miasta córek zm. Andrzeja Żytowieckiego cz. Kopaszewa (PG 18 k. 66v, 79); 1544 Agnieszka c. zm. Mik. Masłka Kolnickiego (PG 18, 87); 1545 Jan Łaskawski sprzedaje Sebastianowi Chwalęckiemu s. Jana Kanclerzewskiego cz. K. za 300 grz. (PG 18, 176v); 1545 Anna Maniecka wd. po Marcinie Kolnickim a obecnie ż. Marcina Sobiepańskiego wraz z córką Anną Maniecką sprzedaje ss. Wojciecha Pierzchleńskiego części Krotczyna i Lgoty w pow. kośc. (PG 18, 217v); 1546 Jakub s. zm. Mik. Masłka Kolnickiego (PG 18, 251); 1546 Jakub Masłek Kolnicki toczy proces z Janem Sowińskim pleb. w Dupinie (ACC 116, 3); 1548 Mac. Masłek Kolnicki z ż. Małg. Sowińską sprzedają z zastrz. pr. odkupu Sebastianowi Kanclerzewskiemu ł. opust. w K. za 50 grz. (PG 18, 424v); 1548 Jan Łaskawski sprzedaje Sebastianowi Kanclerzewskiemu cz. K. za 200 grz. (PG 18, 388); 1551 Mac. Masłek Kolnicki posiada cz. M.C.; jego brat Jakub odstąpił swą cz. Janowi Łaskawskiemu → p. 2; 1564-68 Jakub Masłek Kolnicki rajca m. Książa (M.Książ I/2 k. 3, 4, 5v, 6, 7); 1582-86 Tomasz Masłek [s. Jakuba?] kowal, rajca m. Książa (M.Książ I/2 k. 9v, 12v, 14, 15v, 18v).

1528-35 Mac. Kołacki [→ też Kolnice]: 1528 tenże na 1/2 K. i Krotczyna zapisuje posag i wiano swej ż. Jadwigi (PG 16, 244v); 1530 tenże daje Hieronimowi Rozdrażewskiemu kaszt. rogoz. folw. w Chromcu w pow. kośc. i 70 grz., a otrzymuje w zamian części Krotczyna i K. (PG 16, 359v); 1531, 1533, 1534 tenże → wyżej; 1534 tenże kupuje za 16 grz. od Hieronima Rozdrażewskiego kaszt. rogoz. części K. i Krotczyna, które Rozdrażewski nabył od Mac. Kębłowskiego (PG 16, 633); 1535 tenże → p. 2.

1530 Wawrzyniec, Marcin i Katarzyna dzieci zm. Pawła Kębłowskiego [i Małg. Kolnickiej] sprzedają Hieronimowi Rozdrażewskiemu kaszt. rogoz. swe części w Krotczynie i K. odziedziczone po zm. Świeborze Krotczyńskim ich dziadzie (PG 16, 340v); 1530 Mac. Kębłowski s. Pawła sprzedaje Hieronimowi Rozdrażewskiemu kaszt. rogoz. części Krotczyna, K. i Lgoty w pow. kośc. odziedziczone po zm. matce Małgorzacie c. Świebora Krotczyńskiego (PG 16, 380v).

1530-35 Hieronim Rozdrażewski kaszt. rogoz.: 1530 → wyżej, Kębłowscy, 1530, 1534 → wyżej, Kołacki, 1535 → wyżej, Marcin Masłek.

1530 Jan Łaszczyński sprzedaje Tomaszowi Skoraszewskiemu części Krotczyna i K. odziedziczone po zm. dziadzie Świeborze i zm. babce Dorocie [żonie Świebora] Krotczyńskiej (PG 16, 343).

1545-48 Sebastian s. Jana Kanclerzewskiego⁵Kanclerzewscy pochodzili ze Śląska, o czym wyraźnie mówi cytowana niżej zapiska z 1565; Mac. Kanclerzewski przeprowadza tam dowód, że nie posiada stryjów [tj. krewnych] w Królestwie Polskim, gdyż już jego zm. ojciec mieszkał na Śląsku. Nie istnieje też związek między tą rodziną a wsią Kanclerzewice w pow. pozn. Kanclerzewskich wywieść należy raczej z Kanclerzowic (do 1944 Kanterwitz) pod Miliczem na Śląsku → wyżej; 1551 pan [Sebastian] Kanclerzewski posiada cz. wsi M.C. → p. 2; 1565 Mac. Kanclerzewski s. Sebastiana mający 15 lat sprzedaje z zastrz. pr. odkupu Stan. Śliwnickiemu [ze Śliwnik, obecnie Śliwniki Stare w pow. kal.] przyszłemu mężowi swej siostry Anny tytułem wiana cz. Chwalęcinka i staw Trzciny w K.M. (PG 20, 399v-400).

Pobór: 1530 od 1 ł. (ASK I 3, 121); 1563 od 3 ł. i karczmy [ASK I 4, 142); 1581 od 2 ł., 2 zagr, 1 ł. opust. (ŹD 72).

Mieszkańcy: 1514 Stan. Krzemień były posiadacz ł. Krzemieniewskiego → wyżej; 1551 kmieć Krzemień → p.2.

1535, 1551 Szymon zagr. → p. 2; 1551 Kowalski → p. 2; 1577 kmieć Jakub → p. 2.

4. 1439 sołtys z C. toczy proces z pleb. → p. 5; 1551 sołectwo → p. 2.

5. 1390 Jan pleb. w K. (WR 5 nr 1 s. 76); 1439 Maciej pleb. w C. toczy proces z dziedzicami tej wsi o dzies. z wyki; dziedzice mają płacić tę dzies. plebanowi; tenże pleb. toczy proces z sołtysem z C. (AE 1a, 24); 1467 Piotr Racławkowski toczy proces z wszystkimi, którzy mają roszczenia do pr. patronatu kościoła w C., jeśli tacy istnieją, oprócz Pawła dz. w C.; na wezwanie to staje w sądzie Jan z C. (ACC 46, 173); 1470 Mik. Komorski [z Komorzy w pow. pyzdr.] prezentowany na pleb. w C. przez Świebora dz. w C. toczy proces ze wszystkimi, którzy mają roszczenia do pr. patronatu kościoła w C. (ACC 50, 53); 1470 tenże Mik. Komorski pleb. w C. toczy proces z Piotrem pleb. w Pogorzeli [pow. pyzdr.] (ACC 50, 65); 1530 Jan z Kościana prezentowany na pleb. w C. przez dziedzica tej wsi toczy proces z Tomaszem Skoraszewskim [ze Skoraszewic pow. kośc.] dz. w Krotczynie, który także uważa się za patrona kościoła w C. (ACC 105 k. 136rv, 138).

1474 do par. w K. należy wieś Łaskawy (ACC 53, 162; CP 14, 622); 1510 par. w C. [formularz nie wypełniony] (LBP 142); pleb. z Nowego Miasta posiada 1 kopę czynszu w M.C. (LBP 136); 1564 do par. C. należą: C., Krotczyno, Łaskawy (LBP 310); 1581 do par. K. należą: K., Krotczyno, Łaskawy (ŹD 72).

1535 kościół, cmentarz, 1551 kościół, role plebana, 1577 plebania, kościół → p. 2.

1610 wizytacja par. K.: kościół drewniany pod wezwaniem NMP i Ś. Mikołaja; pr. patronatu należy do kaszt. śremskiego Kacpra Rozdrażewskiego; w kościele są dwa ołtarze, jeden drewniany, drugi murowany, oba nie poświęcone; przy kościele cmentarz; dochody kościoła: 15 owiec, kolekta, jałmużna; role pleb. posiada dziedzic i płaci z tego tytułu 20 fl. komendarzowi; w K. 5 kmieci płaci po 1 mierze (metreta) pszenicy i owsa; [role] jednego kmiecia są opust. i uprawiane dla dziedzica, z roli tej pleb. nic nie dostaje; dzies. z folw., która nie jest płacona; podobnie [jak kmiecie z K.] płacą kmiecie z Łaskaw i Krotczyna; ze wsi tych nie jest płacona dzies. z folwarków (AV 4, 115rv).

8. SzPozn. 154.