1296 kop. XV w. Koszeglovi (Wp. 2 nr 754), 1365 Kozeglowi (Wp. 3 nr 1543), 1422 Cossyeglowi (Wp. 5 nr 358), 1437 Cosyeglowy (AC 1 nr 227), 1463 Cozyeglowi (AC 2 nr 1298), 1500 Cozyeglowe (CP 111, 1), 6 km na NE od Starego Rynku w Poznaniu.

1. 1508 n. pow. pozn., par. Kicin (ASK I 3, 8v).

2. 1365 rów zw. Pobieg (Wp. 3 nr 1543); 1422 rz. Warta, nad nią miejsce na budowę młyna; dziedzina C. odległa od Poznania na ok. 1 milę (Wp. 5 nr 358); 1427 jaz na rz. Warcie między K. a Nowym Dworem (PZ 9, 74).

1500 C. sąsiaduje z Janikowem, wsią [prepozytury] pozn., lecz brak rozgraniczenia. Z Kicinem są granice, lecz przez orkę zniszczono 2 kopce przy drodze z Poznania do Kicina. Kmiecie z Janikowa i Kicina wzbraniają kmieciom z C. pastwisk (pascua sterilia), których używali wówczas, gdy granice były dobrze oznaczone. Brak rozgraniczenia z wsią bpią Główna, a kmiecie z C. nie mogą obronić się przed kmieciami z Głównej, gdy zabierają im siano i zboże. Potrzebne jest rozgraniczenie z Naramowicami, ponieważ [ich właściciel] pan Jerzy Zyt poprzez rz. [Wartę] zajmuje grunt i zbiera siano. Z innymi wsiami jest spokój (CP 111, 1).

1509 trzy stawy rybne; potrzebne jest odnowienie kopców [gran.] z Janikowem i Główną, ponieważ kopce te są niewidoczne; nad rz. [Wartą] są łąki i rola wielkości 1 ł., które [kmiecie z C.] koszą i najmują dla uprawy u Naramowskiego, ponieważ zajmowano im bydło; kmiecie z C. nie wiedzą, czy rola ta i łąki należały kiedykolwiek do C. (CP 111, 35).

1531 dąbrowa, liczne drzewa wycięte. Jaz na Warcie zniszczony. C. graniczą z Kicinem, Janikowem, Główną i Naramowicami oraz z Zawadami (z którymi potrzebne jest odnowienie granic); kopce wszędzie widoczne i nie ma krzywd od sąsiadów. Nad Wartą, po stronie C., a naprzeciwko Naramowic, leży Szydłowo, wioseczka opust., własność kat. pozn., zagarnięta przez Naramowskich (CP 111, 117).

1538 droga z K. do Poznania (CP 4 nr 95b).

3. Własn. szlach., potem kapituły kat. pozn. 1296 K. własn. Mikołaja [Przedpełkowica z → Gostynia] wdy kal. (Wp. 2 nr 754; PSB 21, 86-87; Nowacki 2, 600).

1365 Jakub archid. i oficjał pozn., aby polepszyć stan wsi K., własn. kapituły kat. pozn., sprzedaje w niej sołectwo; mieszkańcy tytułem czynszu i dzies. mają płacić z ł. rocznie po 10 gr, 5 ćw. (mensure) żyta i 5 ćw. owsa oraz odwozić do Poznania, a tytułem honores po 1 gr, 15 jaj i 2 tłuste kury z ł. (Wp. 3 nr 1543).

1422 Wojc. Polny [niegdyś dz. wsi Polne, pow. kośc.] wikariusz kat. pozn. daje kapitule kat. pozn. swoją cz. wsi Chartowo w zamian za brzeg rz. Warty wraz z obszarem gruntu w dziedzinie C., który wystarcza na zagrodę, place (aree) i na zbudowanie młyna (Wp. 5 nr 358).

1427 w procesie między Mik. [Sumińskim] scholastykiem kat. pozn., jako tenut. [wsi kap. K.] a stren. Wawrzyńcem zw. Jeż [występuje najczęściej w Morawsku, obecnie Morasko] z Nowego Dworu [nad Wartą, na N od Poznania] o zbudowanie bezprawnie jazu na 1/2 rz. Warty na obszarze K., z której to 1/2 scholastyk winien otrzymać ryby wartości 5 grz. [jednorazowo?, rocznie?], sąd uwalnia [Mikołaja] od roszczeń za ryby i kar za akt przemocy; strony nie powinny szkodzić sobie co do granic na Warcie i na [suchym] gruncie, lecz mają toczyć proces na rokach o granice i o rzekę (PZ 9, 74).

1442 kapituła kat. pozn. z powodu gradobicia i zniszczenia zupełnego zasiewów ozimych i jarych zwalnia kmieci w C. od czynszu z pól i ogrodów na rok bieżący (AC 1 nr 259).

1466 kapituła kat. pozn. zgadza się, aby [Mik.] Głębocki [archid. pozn., wikariusz gen. pozn., zm. 1468] przebywał we wsi C. dla wzmocnienia sił, współczując jego starości (AC 1 nr 600; AC 3, wg indeksu; PSB 8, 110-111).

1480 wierzytelności kapituły kat. pozn., m. in. z C. 2 grz. (AC 1 nr 687).

1499 Marcin [Słap s. Potencjana] z Dąbrowy [par. Skórzewo], kanonik kat. pozn., tenut. wsi C. (AC 2 nr 1547).

1500 z wizytacji wsi prestymonialnej C.: 15 półł.,wszystkie os.; jeden [ł.?, półł.?] w roku bieżącym ma wolniznę; czynsz po 10 gr z półł., lub po 10 sk. z ł. Karczmarz poza wsią winien płacić po 15 gr czynszu, drugi we wsi po wiardunku. Dwaj zagrodnicy. Regens uprawia sołectwo jako folw., starcy mówią, że liczy ono 2 1/2 ł. Dwór dobrze ogrodzony, dom dobry, lecz wymaga naprawy komina i dachu i tylko w izbie ściany gniją. Dom rataja (colonus) dobry, wymaga nieco naprawy. Stodoła dobra. Kmiecie żalą się, że inni regensi przy koszeniu łąk dawali im co trzeba (expense), a obecny regens uciska ich, dając im achtel piwa na 6 dni, a także że roboty tej nie wykonywali, gdy sołtysi byli posiadaczami sołectwa. Zgodnie ze starym zwyczajem winni pracować [tylko] 1 dzień [przy koszeniu łąk dla pana?]. Skarżą się, że kmiecie z Janikowa i Kicina wzbraniają im pastwisk; ze wsi bpiej Główna zabierają im siano i zboże. Jurgizet [Jerzy Zyt z Naramowic i Szydłowa] przekraczając rzekę [Wartę] wydzierżawia role, kosi i zbiera siano w K. Kmiecie żalą się, że niesłusznie zostali oskarżeni przez Goślińskiego [z Gośliny Długiej] o naruszenie przemocą jego ról. Gdyby musieli zapłacić zasądzone sumy, to wszyscy opuszczą K. (CP 111, 1-2).

1509 z wizytacji wsi C.: 15 półł., wszystkie os. Płacą z półł. po 10 gr, 2 koguty i 15 jaj. Karczmarz osadzony od roku, ma jeszcze przez rok wolniznę, winien płacić po 1/2 grz. Dwaj zagrodnicy, pracują dla regensa. Rataj (colonus) uprawia dla regensa 2 1/2 ł. sołectwa i 1/2 ł. folwarku. Dwór dobry. Budynek zbudowany [na nowo] przez regensa w okresie 4 lat. Stajnia dobra, obora zniszczona. Stodoła nowo zbudowana, dobra. Płoty wokół dworu dobre i mocne. Trzy stawy rybne, zbudowane przez regensa, dwa we wsi, trzeci poza nią (CP 111, 35v).

1510 C. wieś kapituły kat. pozn.; 12 kmieci na półł., 3 kmieci, każdy na 1 ł.; folw.; 2 zagr.; karczma; [nadto] karczma z rolą, ogrodem i łąką, nic nie płaci, a przyczyna tego nie znana (LBP 91).

1516, 1521, 1527 wizytacje wsi kap. C. (CP 111 k. 72, 93v-94, 114).

1531 z wizytacji: C. wieś prestymonialna kapituły kat. pozn., regens [Feliks] Gomoliński¹Jako kanonik kat. pozn. występuje w 1521 i 1530 (AC 1 nr 1107; AC 2 nr 1824): 14 półł., z każdego płacą po 10 gr czynszu rocznie kapitule, 2 kapłony i 15 jaj regensowi; podano kmieci (między nimi włodarz – villicus) z wyliczeniem uprawianej roli i posiadanego inwentarza; sołectwo obrócone na folw., 2 1/2 ł., uprawia regens; karczma położona przed wsią, płaci z roli po 1/2 kopy [gr], 2 kury i 30 jaj; dwór, stajnia i stodoła stare, wolarnia (bubuletum) nowa, płoty wokół folwarku i dworu bardzo słabe; 3 stawy rybne; regens twierdzi, że w dąbrowie wycięto [nieprawnie?] liczne dęby i prosi o stwierdzenie tego, tak aby później nie był obwiniany o niedbalstwo; niegdyś, za czasów [Marcina] Słapa [z Dąbrowy, kan. pozn.²Jako tenut. Kozichgłów występuje w 1499 ] i Sebastiana dz. w Nowym Dworze był jaz na Warcie, lecz obecnie jest zniszczony i nie daje korzyści; [kmiecie] nie doznają krzywd ani od sąsiadów, ani od regensa (CP 111, 117).

1567 kapituła kat. pozn. poleca kmieciom z 12 wsi m. in. z K., mleć zboże w młynach kap., pod karą 1 kopy (AC 1/1 nr 625).

1577 płatnik poboru z K. [jako posiadacz] Jan Piotrowski, prepozyt kap. pozn. (ASK I 5, 681).

1580 K. wieś kapituły kat. pozn. (ŹD 15).

Kmiecie: 1396 opatrzny Stanisław s. Sławęty z K., nabywca sołectwa we wsi kap. Mechowo (Wp. 3 nr 1972); 1437 kapituła kat. pozn. postanawia, aby administrator we wsi C. dał Kat. Białej stóg żyta zamiast głowni [drewno smoliste] oraz aby w jej miejsce przyjął kogo innego (AC 1 nr 227); 1485 kapituła kat. pozn. deleguje [kan. Andrzeja] Rogalińskiego do zamku [pozn.] w sprawie kmieci z C., którzy z powodu jakichś wołów zostali osadzeni w wieży przez burgrabiego (AC 1 nr 751); 1499 w związku z aktami przemocy, jakie kmiecie z C. wyrządzili Annie ż. Dobrogosta Goślińskiego [z Gośliny Długiej, ok. 21 km na N od Kozichgłów] oraz zgodnie z umową polubowną, Marcin z Dąbrowy, kanonik kat. pozn., jako tenut. C., zobowiązuje się kmieci z C. zakuć w dyby na obie nogi, na okres 2 tygodni, oraz nie uwalniać ich wcześniej bez zgody Dobrogosta Goślińskiego i jego ż., a następnie zobowiązuje się, że poleci kmieciom, aby w przeciągu 1 tygodnia od tej kary udali się do kościoła w Goślinie i tam pokornie prosili Annę Goślińską o przebaczenie; ponadto kmiecie winni zapłacić jej tytułem odszkodowania 4 grz. w 2 ratach (AC 2 nr 1547); 1500, 1531 → wyżej.

Areał 1500-80: 1500, 1509, 1510, 1531 → wyżej; 1508 pobór: 6 ł., od karczmy 6 gr (ASK I 3, 8v); 1510 pobór: 7 1/2 ł. (ASK I 3, 255); 1535 z rejestru poborowego: w K. 1/2 ł. opust. (ASK I 5, 140); 1563 pobór: 7 ł., karczma dor. (ASK I 5, 222v); 1580 pobór: 13 półł. (ŹD 15).

4. 1365 [tenut. wsi K.] sprzedaje Hejnowi s. Konrada, zamieszkałemu aktualnie w m. Śródka, sołectwo w K., od dawna lokowane na pr. magd. Sołtys otrzymuje 3 ł. wolne, 3 zagrody, karczmę, jatkę rzeźnicką, piekarską, szewską i kuźnię na placu (area), przyległym do sołectwa, 1/2 ł. czynszowego. Otrzymuje po 1/2 z panem pr. połowu ryb w rowie zw. Pobieg, gdy Warta wyleje. Alienacja sołectwa za zgodą pana; tylko jeden ze spadkobierców, skupiwszy pozostałych, może objąć sołectwo (Wp. 3 nr 1543).

1500, 1509, 1531 sołectwo na 2 1/2 ł. obrócone na folw. (CP 111 k. 1, 35, 117).

1510 sołtys na 1 1/2 ł. oraz 1 ł. kmiecy, wykupiony przez sołtysa (LBP 91).

5. a. 1296 dzies. snop. z nowej wsi zw. K. należała do kościoła w Głuszynie; bp pozn. ustanawiając w 1296 kolegiatę w Głuszynie przydziela tę dzies. do trzeciej prebendy kanonicznej (Wp. 2 nr 754); 1365 → p. 3; 1510 dzies. snop. [z folwarku?] dla plebana w Kicinie³W rękopisie podano nie Kicin, lecz Kopaszyce, gdzie jednak nie było kościoła par. Jest to więc niewątpliwa pomyłka pisarza; kmiecie płacą mu meszne oraz po 1/2 gr na Wielkanoc, a 2 zagr. i karczma po 1 gr (LBP 91).

6. 1442 gradobicie (AC 1 nr 259); 1463 wapiennik w C. (AC 2 nr 1298).

8. Skarb srebrny ukryty po 991 (J. Slaski, S. Tabaczyński, Wczesnośredniowieczne skarby srebrne Wielkopolski, Warszawa 1959, nr 56).