OBRZYCKO

1238 or. Oberiz (Wp. 1 nr 207), 1253 Obrichz (Wp. 1 nr 315), 1256 Obrizsk (SŹ 9, 59), 1280 Obritsco (Wp. 1 nr 494), 1298 Obriczko (Wp. 2 nr 770), 1337 kop. 1555 Oboziczsko! (Wp. 2 nr 1168), 1383 wg relacji XV w. Obrziczsko, Obrzyczsko (MPH 2, 730; DA X 113), 1432 Obrzyczko (PZ 11, 128), 1438 Obrzysko (PZ 14, 37), 1439 Obrzisko (RH 10, 269), 1472 Obrziczko (PZ 19, 143v), 1508 Obriczsko (ASK I 3, 13v), 1580 Obrzicko (ŹD 23), 10 km na E od Wronek.

1. 1458-1527 miasto [jedyne znane wzm. o mieście]: 1458 (CMP nr 129; „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 28, 1980, s. 396); 1465 (PG 7, 227), 1475 (PG 9, 24v), 1478 (PG 9, 97v), 1488 (ACC 66, 84v), 1507 O. płaci szos (ASK I 5, 2), 1519 (PG 15, 311), 1524 (PG 16, 24), 1527 (PZ 29, 269v-271v), 1537 i 1563 (Z. Kulejewska-Topolska, Nowe lokacje miejskie w Wielkopolsce od XVI do końca XVIII wieku. Studium historyczno-prawne, Poznań 1964, s. 14, przyp. 55).

1469-1641 wieś: 1469 (PG 57, 33), 1473 (PG 8, 174), 1641 (AV 10, 240).

1465 n. pow. pozn. (PG 7, 227); 1256 n. par. własna (SŹ 9, 59; Wp. 1 nr 344); 1510 dek. Oborniki (LBP 79).

2. 1400 ogród (viridarium)1Wirydarz to niewielki, ozdobny ogród kwiatowy dworski, zamkowy lub klasztorny, zakładany zwykle w pobliżu zabudowań (Słownik staropolski, t. 10, Wrocław 1990, s. 238; Kultura ludowa Wielkopolski, t. 2, pod red. J. Burszty, Poznań 1964, s. 272 n., tamże pozostała literatura) zw. Kłodnica przy zamku (castrum) w O. → p. 3; 1405 rozgraniczenie [O. i Słopanowa?] → p. 3; 1463 droga główna z O. do Wronek; koło O. role Poświętne, dąbrowa, zarośla i Obrowskie Przystany; zamek czyli dwór (castrum sive curia) w O.; przewóz (navigium) na rz. Warcie w O. → p. 5; 1527 kopiec narożny między m. O. i wsią Słopanowo [oraz Obrowem?] (PZ 29, 269v-271v).

1463-1695/96 młyny2Na mapach Perthéesa i Gaula zaznaczono: na rz. Samie (lewy dopływ Warty) – mł. Miejski na S od O. i nieco niżej od niego folusz; na prawym dopływie (bez nazwy) rzeki Warty k. dzisiejszej wsi Stobnicko (na E od O.) – mł. Borowy (Perthées), zw. też Borownik (Gaul); na rz. Młynisko (obecnie Kończak) prawym dopływie Warty – mł. Gornik (Perthées, Gaul), który to młyn występuje w znanych źródłach także jako mł. Górny (1563 → p. 2), Nagórnik (1695/96 → p. 2). Wymieniany w 1. 1463 i 1563 mł. Nadolny może być identyczny z mł. Miejskim, na co wskazywałby tekst ugody z 1463 (→ p. 5) w O.: 1463 mł. dolny → p. 5; 1508 dwa młyny [każdy] o 1 kole (ASK I 3, 13v); 1563 młyny dor.: Nadolny o 1 kole i Górny o 2 kołach (ASK I 5, 228); 1580 [dwa?] mł[yny] dor. [łącznie] o 4 kołach (ŹD 23; ASK I 6, 121v); 1641 mł. zw. Gorznik [Górny] w górze rz. Warty, [mł.] Borownik i mł. zw. Guido → p. 5; 1695/96 w O. były 3 młyny, obecnie są 2: mł. zw. Nagórnik [Górny] o 3 kołach i [mł.] Borownik o 1 kole (AV 18, 253v).

3. Własn. szlach. 1337 Mikołaj3Wg wydawcy Mikołaj pochodził z Oborzysk Starych k. Kościana. Natomiast J. Bieniak, Krąg rodzinny wojewody kaliskiego Beniamina z Kołdrębia, w: Personae, colligationes, facta, Toruń 1991, s. 115, przekonywująco wykazał, że chodzi o nasze O., a Mikołaj jest najpewniej pierwszym mężem Wisławy (Wichny) z Sierakowa (potem ż. Beniamina z Uzarzewa wojewody kal.) i dziadem Wincentego, występującego w O. w 1. 1400-12 z O. śwd. (Wp. 2 nr 1168).

1348 (kop. 1555) Wincenty dz. G. śwd. [syn Mikołaja z O.?]4Wśród świadków jest Wincenty „heres Grinensis”, co J. Bieniak, ib., s. 116, odczytuje jako „Obriciensis” i widzi w Wincentym pierworodnego syna Mikołaja z O. i Wichny z Sierakowa (Wp. 2 nr 1269).

1390 Jan zw. Obrzyckim [kaszt. obrzycki?, dz. w O.?] → Obrzycko – kasztelania, p. 6 i przyp. 1.

1400-12, zm. po 1414 (a. 1416) Wincenty z O.5Wg J. Bieniak, ib., s. 110, Wincenty z O. po śmierci swej babki Wichny opuścił Sieraków i przeniósł się do O. (z Sierakowa pisał się jednak nadal), Obrzycki [też z Sierakowa i z → Góry k. Sierakowa 1391], h. Nałęcz (→ p. 6: 1432), podczaszy pozn. 1406-14 (UDR I/1, 146; GUrz. nr A 257, por. nr A 295), asesor sąd. w Poznaniu 1407 i w Kościanie 1412 (ZSW nr 1143; BR 628 nr 42; WR 1 nr 660, 775, 885; WR 3 nr 340, 471; KP nr 1032, 1187, 1649, 1680, 1743, 1792, 1987): 1400 tenże z bratem Mikołajem w sporze z Bieniakiem Sierakowskim i Sędziwojem Uzarzewskim [o podział dóbr sierakowskich po zm. Wichnie z Sierakowa, babce tegoż Wincentego oraz Mikołaja i Bieniaka Sierakowskich, a teściowej Sędziwoja Uzarzewskiego]; woźny sąd. oświadcza, że wręczył temuż Wincentemu 2 pozwy przed zamkiem w ogrodzie zw. Kłodnica (ante castrum sub viridario, quod dicitur Clodnicza; KP nr 256, 339, 340, 476); 1403-04 tenże toczy procesy: 1403 z Piotrem ze Stobnicy o zboże wartości 12 grz., które wymłócił tenże Wincenty (KP nr 1180, 1271), 1403-04 z Hektorem z Ćmachowa, który dowodzi, że w → Białczu odbył się sąd w sprawie [o zabójstwo?] poddanego [tegoż Wincentego]; temuż Hektor ma zapłacić 5 grz. (WR 1 nr 736, 1651, 1670); 1404-06 tenże oraz Mikosz Szczebiot Pożarowski stolnik pozn. i Bieniak Sierakowski pozwani przez Dobrogosta z Szamotuł o 2000 kóp [gr] z tytułu poręczenia (WR 1 nr 588; KP nr 1851, 1907, 1908, 2040, 2296, 2356, 2667, 2670, 2703, 2707); 1405 Eufemia ż. tegoż Wincentego, siostra Hugona i Mościca [ze Stęszewa] kasztelana pozn. (KP nr 2326); 1405-07 tenże w sporze: 1405 z Wojtkiem mieszcz. pozn. o 11 grz., 1405 z Winc. Słopanowskim o 30 grz. i o rozgraniczenie [może O. i Słopanowa?], 1407 z Niczkiem Litwinem mieszcz. pozn. o 10 grz. i 1 wiard. (KP nr 2123, 2442, 2874); 1408-09 tenże [jako posiadacz 1/2 Białcza] toczy proces z Hektorem z Ćmachowa o jeziora w → Białczu (PZ 3, 147; WR 1 nr 665);

1408 tenże [dz. w Chrzypsku Wielkim?]: rozgraniczenie Chrzypska Małego z Chrzypskiem Wielkim między Szymonem Koszuckim a tymże Wincentym (PZ 3, 118); 1411 tenże poręcza za Małgorzatę z → Niemierzewa (PZ 3, 155); 1416-17 tenże wspomn. jako zm. [→ Ordzino] (PZ 4 k. 169, 173); 1424 Anna wd. po tymże Wincentym z O., ż. Bogusza z Koszut, odbiera 100 grz. posagu i 100 1/2 grz. wiana od Mik. Baworowskiego, opiekuna dzieci jej i zm. męża Wincentego, tj. Piotra Obrzyckiego i innych (PZ 7, 156).

1424-48 stren. Piotr Obrzycki, z O. [też m. in. z Połajewa od 1435, → Obrowa, → Koźmina, → Chrzypska Wielkiego, → Białcza k. Sierakowa, → Boruszyna k. Czarnkowa, Pakawia, Sierakówka i zapewne też z → Ordzina], syn Wincentego z O., podczaszy pozn. 1444-51 (Przywileje miasta Poznania XIII-XVIII wieku, wyd. W. Maisel, Poznań 1994, nr 46, 47; WR 1 nr 1346, 1380, 1425, 1430, 1526, 1536; WR 2 nr 1155; PG 1, 67v; PZ 11 k. 128, 135v; PZ 12 k. 23v, 24v, 129v, 205v; PZ 14, 207v; PZ 16 k. 73v, 110v, 131, 207; Wp. 5 nr 733, 736; UDR I/1, 146; GUrz. nr A 262, por. nr A 295): 1424 tenże → wyżej; 1424 tenże w sporze z Januszem z Ordzina i jego siostrą Wichną (PZ 7, 202);

1425-32 tenże z O. (SzPozn. 259); 1430 tenże → p. 5; 1432 tenże ma zapłacić: Janowi i Jakubowi ss. Mik. Sepieńskiego oraz Jakubowi z Sepna 70 grz. półgr do wiernych rąk i 7 grz. czynszu (PZ 12, 5v) oraz Maciejowi z Trzciela i Winc. Choryńskiemu 45 grz. półgr z tytułu poręczenia (PZ 12, 25); 1432 tenże (jako poręczyciel) płaci czynsz roczny Święchnie z Uzarzewa wd. po Piotrze [Jarogniewskim] (PZ 11, 131; PZ 12, 6); 1432 [Piotr z O.?] → p. 6; 1434 tenże sprzedaje Przecławowi i Boguszowi z Białcza 1/2 Białcza z jez. Kostrzynek nal. do wsi Chrzypsko [Wielkie] za 200 grz. (PZ 1, 10; por. PG 1, 86); 1438 tenże pozwany przez [Gotarda] Dołęgę z Pomorzan [k. Kłecka w pow. gnieźn., obecnie Pomarzany; → Kiszewo, przyp. 3] o 20 grz. i tyleż szkody z tytułu poręczenia (PZ 14, 37); 1440 tenże pozwany przez Jana z Bnina miecznika pozn. (FZ 14, 64); 1442 Fiema [Eufemia?] siostra tegoż Piotra z O. i żona Basza [Bartłomieja] Przyborowskiego (PZ 14, 165); 1443-47 tenże sprzedaje: 1443 [swemu szwagrowi] Bartłomiejowi zw. Basz z Przyborowa Małego Chrzypsko Wielkie z pr. patronatu kościoła tamże oraz Kąty i Pakawie w pow. pozn. za 1400 grz. (PG 2, 64), 1444 Janowi i Wojciechowi z → Kunowa [k. Buku] wieś Pakawie za 200 grz. (PG 2, 29v), 1445 Gotardowi [Dołędze] z Pomorzan dziedzinę Boruszyn z zastrz. pr. wykupu za 218 grz. (PG 2, 84v), 1447 Janowi z Obrowa całe Obrowo z zastrz. pr. wykupu za 260 grz. (PG 2, 182v), 1447 Zygmuntowi z Psar [prawdop. Zygmuntowi Zajączkowskiemu z Psarskiego k. Pniew] Koźmin oraz 12 ł. folw. i pustkowie w Obrowie, a także jaz i [dochód od] 2 rybaków na rz. Warcie z zastrz. pr. wykupu za 857 zł węg. (PG 2, 240v, dawniej k. 106v); 1447 tenże daje Janowi z Czarnkowa wsie Boruszyn, Połajewo, Tarnowiec i Sierakówko, a w zamian otrzymuje 1/4 Żelichowa [k. Wielenia] i 3000 grz. (PG 1, 235); 1448 tegoż żona Katarzyna (PZ 16, 179); 1449 tenże Piotr niegdyś dz. w O. sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Wojciechowi dz. w Gądkach plac w Poznaniu za 60 zł węg. (PG 3, 68); 1452 Katarzyna wd. po tymże Piotrze (PZ 17, 19v).

1448 Dobiesław z O. oraz Jan, Stanisław i Marcin dziedzice Kamionnej w sporze z Dobrogostem z Kolna podsędkiem pozn. (PZ 16, 170).

1448, 1463-75 O. w posiadaniu Jezierskich z Jezior [Wielkich k. Kórnika w pow. pyzdr.]:

1448, 1463-66 Dobrogost, 1465 Jan, 1465-66 Abraham, 1465-73 Sędziwój i 1465-75 Tomasz bracia niedz., dziedzice O., Jezierscy, z Jezior [Wielkich, ss. Tomisława z Jezior?6Wg DwMat. 14417, s. 89, byli ss. Piotra z O] (PZ 18 k. 146, 185v; PZ 19 k. 143v, 169; PZ 20, 7v): 1448 [prawdop. tenże] Dobrogost dz. w O. zapisuje ż. Annie po 200 grz. posagu i wiana na cz. Koźmina (PG 3, 24v-25); 1463 tenże Dobrogost → p. 5; 1465 tenże Dobrogost oraz jego bracia Jan, Sędziwój i Tomasz otrzymują od swego brata niedz. Abrahama Jezierskiego pleb. w Niezamyślu [obecnie cz. Zaniemyśla] jego części po rodzicach we wsiach Jeziora [Wielkie], Luciny (bez jez. Łękno) i Kaleje w pow. pyzdr. oraz części w m. O. i wsiach Koźmin oraz Obrowo (PG 7, 227; Cieplucha 298: pod 1473); 1473-75 tenże Tomasz zapisuje ż. Katarzynie po 300 grz. posagu i wiana: 1473 na wsiach O., Koźmin i Obrowo (PG 8, 174), 1475 na wsiach Jeziora [Wielkie] i Luciny (PG 9, 24v); 1475 tenże Tomasz sprzedaje Mik. Tomickiemu [chorążemu pozn.] m. Obrzycko oraz wsie Obrowo, Koźmin i opust. Bąkowo za 1400 grz. (PG 9, 24v).

1475-1580 O. w ręku Tomickich: 1475 Mik. Tomicki [m. in. z Tomic, Rybojedzka, → Koźmina, → Mirosławek, chorąży pozn. 1450-78; UDR I/1, 140] → wyżej.

1478-1524 Jerzy [pasierb Mik. Tomickiego chorążego] oraz Jan, Piotr, Stanisław i Mikołaj ss. zm. Mikołaja chorążego pozn., dziedzice O. (PG 9, 97v; PG 16, 24): 1519 tenże Mikołaj star. kośc. daje w dziale bratu Stanisławowi kaszt. międz. m. in. m. O. (PG 15, 311); 1577 Piotr i 1580 Mik. Tomiccy płacą pobór z O. → niżej.

1458-1580 świadczenia z O.: 1458 m. O. ma dostarczyć 1 pieszego na wyprawę do Malborka (CMP 129; „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 28, 1980, s. 396); 1469 O. wśród wsi, które zasądzono na zapłacenie 14 grz. kary z powodu niezapłacenia podatków królewskich i niedopuszczenia do egzekucji (PG 57, 33); 1475, 1499 O. w wykazie zaległości podatkowych (PZ 20, 26v; PG 62, 11v); 1507 [m.] O. płaci szos [sumy nie podano] (ASK I 5, 2); 1508 pobór z O. od 2 młynów [każdy] o 1 kole (ASK I 3, 13v); 1563 pobór od 1 karczmy dor., mł. dor. Nadolnego o 1 kole i od mł. dor. Górnego o 2 kołach, zagrodnicy (ASK I 5, 228); 1577 pobór z O. płaci Piotr Tomicki [formularz nie wypełniony] (ASK I 5, 695); 1580-83 pobór z O. płaci Mik. Tomicki: 1580 od 2 zagr., 3 komor., [dwóch?] mł[ynów] dor. [łącznie] o 4 kołach (ŹD 23; ASK I 6, 121v); 1583 (Piotrkowska 2, 52).

4. 1487 szl. Mikołaj wójt z O. w sporze [o co?] z Jerzym, Stanisławem i ich braćmi z Przyborowa (PZ 21, 127).

5. 1256 ks. Bolesław [Pob.] zatwierdza zamianę dokonaną między jego bratem Przemysłem a joannitami z kl. Ś. Jana pod Poznaniem: joannici oddali kościół w Rogoźnie z przypisanymi sobie wsiami i dziesięcinami, a w zamian otrzymali kościół7Kościół w O. wybudowano, podobnie jak gród, na wzgórzu. Wzgórze z kościołem znajduje się na SE od grodziska, od którego oddziela je rz. Sama w O. i dziedzinę Siedlec [k. Kostrzyna w pow. pyzdr.] (Wp. 1 nr 344; SŹ 9, 59).

1298 Andrzej bp pozn. dzieli archidiakonat pozn. na 3 aichidiakonaty i zalicza m. in. kościół w O. do archidiakonatu większego [pozn.] (Wp. 2 nr 770).

1405 Marcin Wierzba pleb. w O. (SzPozn. 259).

1423-27 Marcin pleb. z O.: 1423 tenże w sporze z Mikołajem dz. w Kobylnikach [k. Szamotuł] o dzies. snop. z ról w → Kobylnikach (ACC 6 k. 27v, 38, dawniej k. 37v, 48); 1424 tenże w sporze z Janem pleb. w Połajewie (ACC 7, 202); 1427 tenże pleb. w O. (SzPozn. 259).

1430 Dnislaus de Camena [niezident.] kapłan (presbiter) i Piotr z O. rycerz (armiger) diecezji pozn. toczą spór z kapłanem Andrzejem s. Wojciecha ze Środki o obsadę urzędu plebana w kościele par. w O. (BulPol. 4 nr 2426).

1432-36 Andrzej pleb. w O. (ACC 15, 178; ACC 20, 11).

1439 Piotr pleb. w O. śwd. (RH 10, 269).

1447 Feliks V pap. na prośbę Dobrogosta Świdwy kaszt. pozn. i jego syna Piotra kaszt. kal. dziedziców Szamotuł poleca przyłączyć do kościoła w Szamotułach dochody roczne z kościołów par. w O., Chludowie i Radzimiu w wysokości 15 grz. srebra (Theiner 2 nr 76).

1462-63 Zygmunt z Grabowca [pow. pyzdr.] pleb. w O., wikariusz wieczysty w kat. pozn. (PG 6, 126): 1463 tenże pleb. kościoła par. Ś. Piotra w Okowach w O., Tomisław Chełmski komandor [joannitów z kl.] Ś. Jana pod Poznaniem jako kolator tegoż kościoła i Dobrogost z Jezior [Wielkich] dz. w O. powierzają sędziom polubownym swój spór o pewne role (obecnie nie uprawiane) i zarośla, rozciągające się po prawej stronie drogi z O. do Wronek: do pleb. mają nal. wszystkie role od dawna zw. Poświętne wraz z zaroślami od ról wsi Obrowo czyli od Obrowskiej Przystani (Obrowskyey Przistany) prosto aż do przekopu (fossatum seu torrens) [doprowadzającego wodę do młyna], który to przekop ciągnie się od mł. dolnego8Z opisu wynika, że wzm. ta dot. młyna na rz. Samie, na S od O., na mapach w tym miejscu: mł. Miejski; → przyp. 3. (położonego na tym przekopie) do rz. Warty, za zamkiem czyli dworem (castrum sive curia) wspomn. Dobrogosta i od tego przekopu wzdłuż drogi głównej z O. do Wronek (po prawej stronie tej drogi) aż do ról wsi Obrowo; do Dobrogosta ma nal. gaj (nemus), położony obok wspomn. ról aż do rz. Warty; pleb. ma mieć wolny dostęp wraz ze służbą, końmi i bydłem do przewozu9Na mapie Perthéesa: Przewóz (Przewoz) naprzeciw O., na prawym brzegu rz. Warty (navigium) na rz. Warcie w O., tak jak inni ludzie (ACC 43, 86v-87).

1463 Jakub wikariusz w kościele w O., śwd. (ACC 43, 87).

1488 Mik. Gnuszyński pleb. w m. O., bakałarz sztuk [pleb. w → Łodzi 1459-60] (ACC 66, 84v).

1510 par. O. w dek. Oborniki [brak opisu par.] (LBP 79).

1564-80 do par. w O. nal.: 1564 Kobylniki (IBP 304), 1580 O., Obrowo, Koźmin i Kobylniki (ŹD 23).

1641 z wizytacji kościoła par. w O.: we wsi O. jest drewniany kościół ŚŚ. Piotra i Pawła; do uposażenia plebana nal.: role ciągnące się od młyna w górze rz. Warty w kierunku Obrowa aż do przekopów (fossae alias rowy) i drogi z O. do Obrowa; łąka wielka z drugiej strony rz. [Warty] zw. Księża Łąka, przy niej zarośla; inna łąka zw. Na Bagnie pod Borownikiem [= mł. Borowy, Borownik]; z pierwszej łąki zbierają ok. 15 wozów siana, a z drugiej – 6; był też bór zw. Sosnówka, obecnie wykarczowany; w O. było 6 kmieci, którzy dawali pleb. po korcu żyta i owsa, teraz nic nie dają, bo ich role zajęli niem. innowiercy; komornicy i kmiecie [mają dawać] po 6 gr tytułem mesznego; z mł. zw. Guido rocznie dają 2 ćw. żyta i 1 grz. czynszu, a z mł. drugiego zw. Gorznik [= Górny] po 2 małdr. żyta; ze wsi Koźmin 6 kmieci płaci po 1 ćw. żyta i owsa; z folw. w Obrowie pleb. otrzymuje 30 zł pol. dzies., 2 kmieci daje po ćw. żyta i owsa; z Kobylnik 10 kmieci płaci po 2 korce żyta i owsa, a z mł. 1 ćw. żyta (AV 10, 240).

6. 1383 Wierzbięta ze Smogulca (stronnik Domarata [z Iwna, Pierzchna] star. gen. wlkp.) podczas walk wewnętrznych w Wlkp. nocował koło O. za (ultra) rz. Wartą [tj. prawdop. na prawym brzegu Warty] (MPH 2, 730; DA X 113); 1432 [prawdop. Piotr z O.] przywiesza pieczęć z h. Nałęcz [swego ojca] Wincentego z O. do dok., w którym panowie i miasta województwa pozn. zobowiązują się, że po śmierci Władysława Jag. obiorą królem jednego z jego synów (Wp. 9 nr 1289, pieczęć 53).

8. Wczśr. skarb srebrny z X w. odkryty w 1842 r., dwie (trzy?) osady wczśr. i późnośredniowieczne (J. Slaski, S. Tabaczyński, Wczesnośredniowieczne skarby srebrne Wielkopolski. Materiały, Warszawa 1959, nr 86; Hensel 4, 251-255). O późnośredniowiecznym grodzisku w O. → Obrzycko – kasztelania, p. 8.

Uwaga: Wspomn. w 1443 szl. Tumlin Obrzycki (Obrziczsky, Obroczsky; PZ 14, 229v) to Tumlin z Dobrzycy [k. Koźmina w pow. pyzdr.] burgr. kal. 1447-48, 1451-52 i wicewda w Kościanie 1453 (GUrz. nr C 133, 136, 772).

Wspomn. w 1482 Piotr Kluczewski pleb. „de Obrziska” był pleb. prawdop. nie w naszym O., lecz w → Oborzyskach k. Kościana (CP 3 nr 66).

1 Wirydarz to niewielki, ozdobny ogród kwiatowy dworski, zamkowy lub klasztorny, zakładany zwykle w pobliżu zabudowań (Słownik staropolski, t. 10, Wrocław 1990, s. 238; Kultura ludowa Wielkopolski, t. 2, pod red. J. Burszty, Poznań 1964, s. 272 n., tamże pozostała literatura).

2 Na mapach Perthéesa i Gaula zaznaczono: na rz. Samie (lewy dopływ Warty) – mł. Miejski na S od O. i nieco niżej od niego folusz; na prawym dopływie (bez nazwy) rzeki Warty k. dzisiejszej wsi Stobnicko (na E od O.) – mł. Borowy (Perthées), zw. też Borownik (Gaul); na rz. Młynisko (obecnie Kończak) prawym dopływie Warty – mł. Gornik (Perthées, Gaul), który to młyn występuje w znanych źródłach także jako mł. Górny (1563 → p. 2), Nagórnik (1695/96 → p. 2). Wymieniany w 1. 1463 i 1563 mł. Nadolny może być identyczny z mł. Miejskim, na co wskazywałby tekst ugody z 1463 (→ p. 5).

3 Wg wydawcy Mikołaj pochodził z Oborzysk Starych k. Kościana. Natomiast J. Bieniak, Krąg rodzinny wojewody kaliskiego Beniamina z Kołdrębia, w: Personae, colligationes, facta, Toruń 1991, s. 115, przekonywująco wykazał, że chodzi o nasze O., a Mikołaj jest najpewniej pierwszym mężem Wisławy (Wichny) z Sierakowa (potem ż. Beniamina z Uzarzewa wojewody kal.) i dziadem Wincentego, występującego w O. w 1. 1400-12.

4 Wśród świadków jest Wincenty „heres Grinensis”, co J. Bieniak, ib., s. 116, odczytuje jako „Obriciensis” i widzi w Wincentym pierworodnego syna Mikołaja z O. i Wichny z Sierakowa.

5 Wg J. Bieniak, ib., s. 110, Wincenty z O. po śmierci swej babki Wichny opuścił Sieraków i przeniósł się do O. (z Sierakowa pisał się jednak nadal).

6 Wg DwMat. 14417, s. 89, byli ss. Piotra z O.

7 Kościół w O. wybudowano, podobnie jak gród, na wzgórzu. Wzgórze z kościołem znajduje się na SE od grodziska, od którego oddziela je rz. Sama.

8 Z opisu wynika, że wzm. ta dot. młyna na rz. Samie, na S od O., na mapach w tym miejscu: mł. Miejski; → przyp. 3.

9 Na mapie Perthéesa: Przewóz (Przewoz) naprzeciw O., na prawym brzegu rz. Warty.