TYRAWA WOŁOSKA

(1402 Tyrawa Minor, 1425 Tyrawa, 1434 Thyrawa Walaska, 1435 Superior Thirawa, 1436 Tyrawa Walachiensis, 1442 Thirawa Woloska, 1455 Tyrawa Walachorum) 11 km na E od Sanoka.

1. 1508, 1515 z. san. (ŹD XVIII s. 118, 150); 1523, 1526, 1530 (AS I 21 k. 100, 418, 515); do 1546 par. łac. miasto Tyrawa [dziś Mrzygłód], od 1546 par. łac. własna → p. 5.

2. 1425 → p. 3 (XI 111); 1479 granice wsi Hołuczków od strony T.W. a Dembczynskie sursum dolina alias wzgorę et iuxta agra nostra usque videlicet do Cisowego (CS 57 s. 974); 1493 Mikołaj z Siemuszowej pozywa Piotra i Jana z T.W. o granice (XVI 2133).

3. Własn. szlach. 1402 Mikołaj Czeszyk dominus de T. Minori wśród ziemian san. (VII 23); 1402-27 Mikołaj Czeszyk (XI wg indeksu), 1420-27 sędzia z. san. (IV 74, XI wg indeksu; Mater. 56); 1424-68 Mikołaj (Mikulecz) Grabownicki, Tyrawski, s. Mikołaja Czeszyka (XI, XVI wg indeksów); 1424-60 Jan Tyrawski s. Mikołaja Czeszyka (XI wg indeksu); 1424-88 Piotr s. Mikołaja Czeszyka (XI, XVI wg indeksów); 1424 Jan i Piotr, ss. Mikołaja sędziego, oraz Spytko z Siemuszowej pozwani przez kmieci z Łubna (XI 34); Mikołaj Czeszyk skarży Jana Pelwelskiego o 3 grz. (XI 83, 94); 1425 tenże skarży Jana z Siemuszowej o wejście samotrzeć do jego posiadłości, pobicie i poranienie jego ludzi i bydła, uwięzienie ich, na co Jan odpowiada, że w swoich lasach zastał zbiegłych ludzi podczaszego [sandom. Piotra Lunaka Kmity?] z bydłem i pasterza z wsi Mikołaja (XI 111); tenże z s. Janem zobowiązuje się dać w zastaw Mikołajowi Pakoszowskiemu i Janowi Dolińskiemu wieś Bukowsko [?, Buków] za 50 grz. (XI 113); tenże zobowiązuje się zapłacić Nikloszowi kuśnierzowi za futro (XI 116); tenże zobowiązuje się zapłacić Janowi Jasieńskiemu, wojewodzie z Sobnia, 8 grz. lub dać w zastaw po 2 woły za 1 grz. (XI 120); tenże pozywa Piotra Lunaka [Kmitę] z Sobnia i Mikołaja Kmicica z Bachórza po 6 grz. oraz Zygmunta ze Srogowa (XI 138-140, 150, 151); starosta stwierdza, że Mikołaj, sędzia san., wraz z Zygmuntem ze Srogowa złożyli 100 grz. poręki danej Szczepanowi Bydłowskiemu za Matiasza ze Zboisk (XI 135); Mikołaj, sędzia san., przeciw Zygmuntowi ze Srogowa w sprawie poręki (XI 140); 1425-27 Jan, niegdyś sołtys z Iskrzyni, zobowiązuje się zwolnić swych poręczycieli [Mikołaja] sędziego san. i Zygmunta ze Srogowa (XI 136, 203, 217, 219); Wacław Jaworski pozywa Mikołaja sędziego o 15 grz. i karę z tytułu poręki (XI 127, 129, 158, 186, 203, 217, 218); 1425 Mikołaj Czeszyk ręczy Michałowi Wapowskiemu za Mikołaja Pakoszowskiego na 10 grz. pod zastaw wołów wg zwyczaju ziemi (XI 144, 155); 1428 synowie Czeszyka z T.W. w sporze z Pełką z Jurowiec (XI 297) → Grabownica, p. 3; 1429 Jan i Piotr ss. Czeszyka pozwani o 2 grz. i 8 gr przez szewca Rubina z Sanoka (XI 302, 306, 311); Jan z T.W. s. Czeszyka w sporze z Klimaszkiem z Pobiedna o kmiecia, który według zawartej ugody winien pozostać u Jana dopóki nie osadzi posiadanej roli, lub Klimaszko ma dać za niego 60 gr (XI 335); tenże w sporze o łąkę ze Spytkiem z Siemuszowej (XI 346); 1430 Piotr, Mikołaj, Jan i Jurek, ss. Czeszyka, ręczą na 3 grz. za swego sługę zw. Zambek (XI 407); Jan i Piotr, ss. Czeszyka, dają 100 grz. szl. Czelatyckiemu za [posag] ich siostry (XI 392); 1434 Jan Czeszyk z T.W. zastawia Spytkowi z Siemuszowej za 106 grz. połowę wsi T.W. z wszystkimi dochodami, połową młyna, robocizną i prawami, jak sam posiadał (XI 661); synowie Mikołaja Czeszyka posiadają wsie: 1436 → Rytarowce Jan Czeszyk (XI 765), 1436-37 → Grabownicę Jan, Mikołaj, Piotr, Jerzy i Wilam (XI 726, 892); 1436 Jan Czeszyk zastawia Fredrze (Fridro) z Pleszowic za 110 grz. wieś T.W. (XI 771); 1439 Jan, Mikołaj, Piotr, Jerzy i Wilam Czeszykowicze dokonują podziału dóbr ojczystych i macierzystych: Jan otrzymuje wieś T.W., Mikołaj i Wilam Grabownicę, Piotr Rytarowce i Dąbrówkę [koło Bykowiec], Jerzy Buków (XI 1166); 1441 Jan, Piotr i Wilam Czeszykowicze → Rytarowce; 1442 Jan Czeszykowicz z T.W. zapisuje ż. swej Jachnie 100 grz. na połowie swej wsi T.W. (XI 1431); tenże pozwany przez Mikołaja z Tarnawy (XI 1506, 1511); 1443 Jan Czeszyk z T.W. ręczy szl. Mikołajowi Chrapkowi z Witryłowa za stawienie przed starostę Staina (Stanyonem) z Końskiego (XI 1712); 1444 Piotr Smolicki i Dobiesław Kmita ręczą zakładem za Jana i Piotra Czeszykowiczów w sporze tychże z Janem Fredrychowiczem (XI 1959, 1960); 1448 Jan Czeszykowicz z T.W. z innymi ręczy królowi za Mikołaja z Tarnawy (ZDM VIII 2478); 1446-47 tenże w sporze z Małgorzatą Dedeńską (XI 2142, 2339, 2340, 2356, 2357); 1446 tenże skarży Hryńka z Olchowiec w sprawie konia wartości 12 grz. (XI 2182, 2192, 2201); 1446-48 Jan Czeszykowicz Tyrawski oraz Iwan Drobko sołtys z T. [właściwie z → Rakowej] pozywają Laina Sznyezek (Snyeschco, Snyeszek) z Hłomczy w sprawie kamienia młyńskiego i spalenia folwarku Jana (XI 2199, 2205, 2211, 2216, 2248, 2249, 2608, 2612); 1448 Jan Czeszykowicz gwarantuje br. Mikołajowi z Grabownicy terminowy zwrot długu 60 grz. zastawem 6 grz. czynszu od kmieci we wsi T.W. (XI 2534); 1455-56 Piotr Czeszykowicz z Rytarowiec pozywa Jana Tyrawskiego, dz. z T.W., w sprawie dóbr pod Bybłem [w z. przem.] (XI 3287-3289, 3308, 3316, 3319, 3322).

1459-97 Mikołaj z T. Tyrawski (XI, XVI wg indeksów); 1459 tenże zapisuje ż. swej Barbarze 200 grz. na połowie swych dóbr we wsi T.W. i na wolach (XI 3466, 3467); 1462 tenże kupuje od Siemiona i Hrycia za 20 grz. sołectwo w Drobkowej Woli [dziś → Rakowa] (XI 3736, 3737); 1465 starosta ustanawia zakład między Janem i Mikołajem braćmi z T.W. a Mikołajem z Siemuszowej (XVI 220, 274); 1468 Mikołaj Tyrawski skazany na karę 14 grz. za nieuiszczenie podatku król. (XVI 508); dwaj kmiecie z Hłomczy skarżą o zadane rany Mikołaja Tyrawskiego, którego zastępuje w sądzie Janusz (XVI 540, 546); 1469 Mikołaj z T.W. zobowiązuje się zapłacić Barbarze, wd. po zm. jego bracie Janie, 30 grz., dać rzeczy domowe, wydzielić bydło i 2 konie i dawać dochody z młyna do czasu spłaty (XVI 624, 596, 652, 657); 1469-70 tenże skarży Jana Rybotyckiego z Rybotycz [z. przem.] o 2 zbiegłych ludzi wartości 20 grz. (XVI 653-655, 674, 740, 741, 752, 760, 768, 769, 781, 783, 784, 787); 1469 tenże zastawia swe sołectwo w Drobkowej Woli [dziś → Rakowa] (XVI 656); 1471 wieś T.W. podlega karze 14 grz. z racji nie zapłaconych podatkow z młynów, karczem i od popa (XVI 835); 1472 Mikołaj Tyrawski daje z podziału bratanicy swej Agnieszce [c. Jana] 200 grz. jako czwartą część dóbr w T.W., dając na tę kwotę jej mężowi Janowi Rakowi na 6 lat intromisję w wieś Drobkową Wolę z sołectwem (XVI 898, 919); 1472-78 Piotr z Rytarowiec pozywa Mikołaja Tyrawskiego (XVI 904, 1032, 1284); 1474 Senko młynarz z T.W. (XVI 1021); 1479 Mikołaj Czeszyk z T. wydaje przezornemu Januszowi przywilej na założenie wsi → Hołuczków (CS 57 s. 974); 1481 tenże będąc winien szl. Janowi Czarnemu 50 grz. za siostrę swą Jadwigę, daje mu w zastaw 9 kmieci we wsi Stańkowej (XVI 1515); 1483-92 tenże zastawia Janowi Rakowi za 100 grz. wieś swą Stańkową z sołectwem (XVI 1596, 2066); 1483 tenże pozywa Mikołaja Siemuszowskiego o najazd zbrojny na wieś → Hołuczków (Lohoczkowa Vola), wygnanie kmieci z domów, zburzenie 4 domów i in. (XVI 1617-1620); 1484 szl. Agnieszka z T.W., ż. Jana Raka, i Mikołaj dz. z T.W. pozwani przez Mikołaja z Siemuszowej (XVI 1658, 1660); 1492-97 Jan i Piotr, br. rodzeni z T.W., pożyczają od Leonarda Mrochowskiego 150 grz. zastawiając mu wiś → Stańkową i zobowiązując się wykupić 9 kmieci (zob. r. 1481). Jeśli nie wykupią, dadzą intromisję w kmieci w T.W. powyżej dworu w kierunku Słonnego (XVI 2068, 2145, 2170, 2382); 1494 Mikołaj z Siemuszowej pozywa Jana i Piotra, br. rodzonych niedzielnych dziedziców z T. i Brzozki [dziś → Berezka] (XVI 2181); 1495 Jan z T.W. i Piotr z Rytarowiec gwarantują zapłacenie Janowi Szuszowskiemu 1[?]5 zł węg., w tym Jan intromisją w połowę swej ojcowizny i macierzyzny w T.W. (XVI 2255); Maciej Wzdowski winien jest Janowi i Piotrowi z T.W. 25 grz. (XVI 2265); 1495-96 Anna ż. Piotra Tyrawskiego (XVII 2751, XIX 575); 1496 Anna dz. z T.W. kwituje swych braci Jana i Piotra z T.W. z pełnej spłaty ojcowizny i macierzyzny (XVI 2321); 1497 Elżbieta c. zm. Mikołaja Tyrawskiego, ż. Andrzeja Racławskiego, kwituje br. swych Jana i Piotra Tyrawskich z ojcowizny i macierzyzny (XVI 2404); Jan i Piotr Tyrawscy ręcząc za Rafała z Rybotycz Janowi Szuszowskiemu na 80 zł, gwarantują porękę intromisją w wieś → Kuźminę (XVI 2419); Rafał z Rybotycz, Jan z T.W. i Kuźma Kopysteński (Copisczensky) ręczą za stawienie w grodzie wójta Grossa z Woli Grossowej, co Jan gwarantuje intromisją w T.W. (XVI 2420); Jan i Piotr z T.W. są dłużnikami Rafała z Rybotycz (XVII 2938); 1498 Jan Tyrawski wybierając się na wojnę, czyni na ten czas opiekunem wszystkich swych dóbr w z. san. Mikołaja Wielopolskiego, swego zięcia (XVI 2470); 1500 Jan Tyrawski właśc. wsi → Kuźminy (XVI 2617); 1501 Jan Tyrawski gwarantuje siostrze Katarzynie spłatę 50 grz. posagu i 50 grz. długu intromisją w połowę wsi T.W. z wyjątkiem dworu, lecz z połową ról dworskich (XVI 2708); Katarzyna c. zm. Mikołaja Tyrawskiego zapisuje mężowi swemu Mikołajowi Wróblowskiemu 50 grz. na połowie wsi T.W., oraz kwituje brata Jana i bratanka tegoż, Andrzeja z ojcowizny i macierzyzny (XVI 2709, 2710); Mikołaj Wróblowski, opiekun swej ż. Katarzyny, skarży Jana Tyrawskiego o niedopuszczenie do intromisji (XVI 2802); tenże z ż. Katarzyną kwitują w r. 1505 odbiór 60 grz. z sumy 100 grz. zapisanej na połowie wsi T.W. (XVI 3052); 1502 Anna ż. Jana Tyrawskiego dopuszcza swą matkę Zofię, wd. po Mikołaju Balu, do intromisji w swą część posażną w mieście i wsi → Nowotaniec (XVI 2855); 1503 Jan Tyrawski czyni Mikołaja Wielopolskiego z Łopatowa i Leonarda Mrochowskiego na wypadek swej śmierci opiekunami wszystkich swych dóbr w z. san., żony i dzieci do czasu ich pełnoletności (XVI 2943); 1504 Jan Tyrawski posiada dzierżawę w → Nowotańcu za ż. swą Annę (XVI 2974); 1505 tenże gwarantuje Maciejowi Balowi zwrot długu 100 zł intromisją w połowę swej wsi T.W. (XVI 3048); Piotr Oziębłowski zapisuje Janowi Tyrawskiemu dług 14 grz. na sumie posiadanej na Dziurdziowie (XVI 3116, 3118); 1510 Jan Tyrawski dziedzic z T.W. (XVI 3659); 1515 16 ł., młyn walnik 1 wiard., karczma 6 gr, pop 15 gr (ŹD XVIII s. 150); 1523 podymne 28 gr (AS I 21 k. 100); 1526 16 ł., młyn, pop (AS I 21 k. 418); 1530 ł., młyn, karczma, pop (AS I 21 k. 515); Mikołaj, Jan i Marcin, bracia rodzeni dz. z T.W. wydają w T.W. przywilej na sołectwo w → Rozpuciu (CS 17 s. 659-661); 1536 13 ł., młyn, karczma, pop (AS I 21 k. 564); 1546 szl. Mikołaj Tyrawski z T.W. (CS 181 s. 614-616); 1552 35 gosp., karczma, młyn o 1 kole, pop (AS I 21 k. 1017).

Mieszkańcy: 1430 Mathias Zambek sługa, Cochan (XI 407, 408, 412); 1435 Stayn, Drob (XI 754); 1448 Iwan Jurkowicz, Wasko Tyschow sin, Chodor Kustra, Semion Sydorow sin, Hrin Maslnykow sin, Philipp Muzykowicz, Dinysy, Wereha Jurkow sin, Cochan, Iwan Czypla, Wasyl Pirohinicz, Kuszma Chodorow sin, Achnyey Chodorow sin (XI 2612); 1469-70 Chan (Cohan, Chay), Conon zbiegli (XVI 653-655, 674, 741, 760); 1474 Senko młynarz (XVI 1021).

5. 1471 nieopłacony podatek od popa (bathkonis; XVI 835); 1515 pop (ŹD XVIII s. 150); 1526, 1530 pop → p. 3; 1546 Mikołaj Tyrawski z T.W., Jerzy Głowa dzierżawca Stańkowej, Kuźminy i Zawadki, Marcin Tyrawski z Hołuczkowa, Stanisław Konarski z Rakowej oraz Maciej, Mikołaj i Stanisław Mrochowscy (Mrokowskie) z Paszowej zawierają porozumienie z Janem Rowieńskim, plebanem w mieście Tyrawie [dziś Mrzygłód] z okazji erekcji kościoła par. w T.W. ze względu na wylewy rzek Sanu i Tyrawy (CS 181 s. 614); 1547 Jan bp przem. dzieli parafię w Tyrawie na 2 części tworząc parafię w T.W. (Prem. sacra s. 250).

6. 1478 Senko Dropko s. Iwana Dropko z T.[W.] przyjmuje prawo miejskie Leska (Oss. 9764 s. 16-17).

7. 1443 (XI 1768); P. Dąbkowski, Ziemia sanocka w XV stuleciu II s. 11-35, 88, 89: Czeszykowicze.