BOLESŁAWIEC

(1266 civitas Boleslaviensis, Boleslawecz, Bonzlavia, Bolisslavia, Bunczel, Boleslawice) 11 km na S od Wieruszowa.

1. 1266 civitas B. (Wp 421); 1268, 1277 castrum in terra Rudensi (MPH 3, 35; Wp 471); 1312 n. stolica dystr. (LBU 2, 3-4; Wp 952); 1499 par. B., adkt wiel. (Pat. 1958, 282); 1552 pow. wiel. (ŹD 303).

2. 1454 komora celna, kupcy mieli jeździć z Warszawy do Wrocławia przez Piotrków, Brzeźnicę, Wieluń i B. (AGd 1521); 1518 przez B. droga z Wielunia na Śląsk i z Wielkopolski przez Byczynę na Morawy (BR 85, 91); 1550 ustalono granicę pomiędzy m. B. i wsią Budzice (zob.) a Opatowcem (MK 79, 181-186).

3. 1403 przywilej dla bractwa ubogich w B. wymieniał burmistrza, zastępcę wójta, 3 rajców, 23 mieszczan, w tym 1 cieślę i 1 rzeźnika. Z mieszczan 19 posiadało role lub ogrody. Bractwo miało 2 ł., 2 ogrody, 6 ról, folw. Falkowski k. folw. zamkowego, 3 kmieci w Chotyninie na półł. W mieście łaźnia, młyn i szkoła (Pat. 1958, 280-281); 1520 pleban miał 1 ł., bractwo ubogich 2 ł., byli chał. (Ł 2, 144-146); 1552 mieszcz. posiadali w Chotyninie 12 kmieci, czynsz płacono z mł.: Dobrygość i Kosny; 1563 było 45 rzem. płacących po 4 gr, szos 25 fl. 18 gr (ŹD 303, 310); 1564 szos 8 fl., ponadto dawano 3 małd. owsa i 8 achteli piwa. 10 piekarek, 16 szewców i 6 rzeźników płaciło po 6 gr, rzeźnicy oprócz tego po kamieniu łoju szmalcowanego, 8 winiarek robiących gorzałkę po 24 gr. Słodu wyrabiano do 400 miar. Mieszczanie dzierżawili 8 ł. w Chotyninie (MKL 158).

4. 1266 n. miasto w dzielnicy Bolesława Pob. (Wp 421); 1274 ten sprzedał Albrechtowi i Falerkonowi, s. Czesława, cz. Mieleszyna należącą do B. (Man. 285, 2); 1281 razem z ziemia, wieluńską otrzymał B. Henryk IV (DH 2, 458-459; Wp 528, zob. Ros. 77 oraz Bolesławiecki okręg); 1335 należał do Kazimierza W. (R 5520); 1393 Władysław Opol. zapisał B. ż. Ofce oraz bratankom: Janowi, Bolkowi i Bernardowi (LBU 2, 313); 1401 Marcin z Borowna, star. bolesł., stwierdził, że Budzywoj odsprzedał mieszczanom bolesł. za 9 grz. swoje prawa do 1/2 Budzie wraz z 1/4 Deslanisk, które nadał miastu Kazimierz W. (MK 17, 124); 1401 Władysław Jag. zdobył B. (DH 3, 518); 1403 mieszczanom przysądzono ogrody pomiędzy mostami, pastwiska, lasy i zarośla, a wójtowi P. Nogawce i jego pasierbowi M. Borgniewiczowi rz. Prosnę z wyjątkiem brzegu i wody należących do Budzic oraz 1 sadz. k. młyna chotynińskiego (MK 17, 124-125); 1409 Marcin z Borowna star. bolesł. (ZR 98); 1425 Mik. Kępiński, star. bolesł., przysiągł królowi dzierżyć wiernie starostwo i zamek B. (AGd 271); od 1478 dzierż. Piotr Balicki (MS 1, 1457); 1496 król zatwierdził mieszczanom posiadanie Budzic, Międzymościa, Mieściska, Gwoźdźca, Bratampe, Łąki, rz. Prosny, Łużyska i rz. Pomianki (MK 17, 124-125), miał także dać im przywilej na 8 ł. w Chotyninie, z których płacili po 4 fl. (ASL 139); 1498 mieszczanie dzierżawili role w Chotyninie (GW 2, 74,); 1500 dzierż. P. Balicki zastawił mieszczanom 3 kmieci w Chotyninie za 48 fl. (GW 2, 151); 1511 mieszczanie płacili abpowi 2 kopy gr dzies. (VG 391). 1520 plebanowi dzies. snop. z folw. zamkowego, od mieszczan tylko meszne (Ł 2, 144-146); 1564 do starostwa – m. B. z 1 folw. oraz wsie: Jankowy z 1 folw., Donaborów z 1 folw., Żdzary, Wyszanów z 1 folw., Chotynin, pustka Dobrygość i Biała w dzierż. Wilamowskich (MKL 158-165).

5. 1283 B. miał wzorować swoje pr. miej. na Kaliszu (Wp 528); 1373 wraz z należącymi doń sołectwami miał wzorować swoje pr. na Wieluniu (BP 706, 486); 1382 wójt Paczko Borgonowic i jego s. Henryk przegrali sprawę z Jaśkiem Leszczem Budzickim o rz. Pomiankę (MK 17, 124); 1402 król odnowił pr. miej. (BC 3322, 12); 1476 wd. Barbara dała wójtostwo w B. siostrzeńcowi Tom. Szwinkowskiemu (GW 1, 159); 1500 szl. Albert, wójt z B., zapisał żonie 80 grz. na 1/2 wójtostwa, m.in. na 1/2 jatek rzeźniczych, piekarskich i szewskich i na 1/2 mł. (GW 2, 148).

6. 1266 targi w soboty (Wp 421); 1269 kościół (Pat. 1957, 427); a. 1370 Kazimierz W. zbudował zamek z cegły (DH 2, 409; 3, 324; MPH 2, 525); 1391 n. oblężenie B. przez wojska Jagiełły (DH 3, 516-518, 521, o dacie Ros. 84); 1397 novum castrum (ZR 89); 1474 chłopstwo pobiło pod B. wojska węgierskie (DH 5, 615; SRS 13, 163, 165); 1496 król zwolnił mieszczan sandomierskich od opłat targowych, m.in. w B. (MS 2, 564); 1520 kościół par. ś. Trójcy, do parafii miasto i 3 wsie. Ponadto szpital ś. Krzyża, kaplica ś. Małgorzaty przed miastem, która dawniej była kościołem par. (Ł 2, 144-146); 1543 król zatwierdził stary jarmark i dał pozwolenie na 3 nowe oraz na wagę (MS 4, 7071).

7. 1339-1570 R 6333; Man. 285, 10; ZR 98; LBU 1, 343; 2, 319; Wp 1432; Pol. 1, 189, 192; 4, 23, 94, 117; SRS 13, 43, 71, 116; 14, 381; MK 12, 162; 96, 447-448; 97, 7-8; 108, 256-257; MS 3, 2421, 2652; 4, 30, 721, 1381, 1769, 7070, 7072, 9765, 9770, 11806, 11811, 12742, 19459, 22910; 5, 2917; BC 1725, 342-343; AGd 1589.

W. H. Gawarecki, Wiadomości historyczne o mieście Bolesławcu. „Dzwon Literacki”. T. II, 1853, s. 21-47.

8. Grodzisko stożkowate (Kam. 112).