SOKOLA DĄBROWA

1259 or. Socola dambroa (Wp. 1 nr 381), 1269 nemus Socola dambrova (Wp. 1 nr 439), 1287 Socula dambrica (Wp. 1 nr 576), 1312 villa Valkenwalde (Wp. 2 nr 953), [1402-08] bey dem falkenwaldischen wege (Wrede 118), 1424 Falkenwalde, Falkinvolde (CEV nr 1165), 1433 Walkwald (CDB B 4 s. 133), 1489 Wakywalder, Valkyevalder, Walkywalder, Chwadvalde! (ACC 66 k. 202v, 205v, 214), 1508 Falkyewalde, 1509 Falkyevalde (ASK I 3 k. 6, 42), 1510 Falkyemwolde (LBP 175), 1532 Falkenkalden! (ACC 107, 36), 1546 Falkienwolde (AE IX 17), 1563 Falcfalde (ASK I 5, 220), 1564/65 Falkwald (LKW 1, 173), 1577 Falckfelth (ASK I 5, 674), 1589 Fagfalt (AV 3, 28v), 1944 Falkenwalde, gaj, a później wieś 15 km na SW od Skwierzyny.

1. 1508 n. pow. pozn. (ASK I 3, 6); 1489 n. par. własna (ACC 66, 202v); 1510 dek. Międzyrzecz (LBP 175).

2. 1312, 1315 opis granic zewnętrznych wsi → Bledzew i V.; na gran. między Bledzewem i V. znajdowały się rz. → Ponikwa, bagno → Civoda, droga do Landsbergu [obecnie Gorzów Wlkp.]; wspomn. też 3 drzewa gran. między V. i Osieckiem (Wp. 2 nr 953; Wp. 6 nr 86; CDB B 1 s. 376-377 – z licznymi błędami; dokładne regesty → Bledzew – opactwo).

1376 klasztor w Ząbrsku [1412 przeniesiony do → Bledzewa] na mocy wyroku sądu polubownego ma otrzymać od rady miej. w Landsbergu 100 grz. zw. Finkenaugen oraz zwolnienie od cła w Landsbergu dla wsi Bledzew i S.D. [zapewne tytułem jakiegoś odszkodowania] (Hertel Blesen 109; Bledz. B 3 i 41W APP pod tą sygn. znajdują się sporządzone ręką z XIX w. odpisy dwóch dokumentów dotyczących tej sprawy; nie wiadomo, skąd pochodzą).

[1402-08] notatka z archiwum krzyżackiego: gran. Wlkp. z Nową Marchią [na SW od m. Landsberg, obecnie Gorzów Wlkp.] przecina drogę bledzewską i drogę falkemwaldzką (Wrede 118); 1424 w rokowaniach gran. Zakon Krzyż. zgłasza pretensje do ziem Nowej Marchii [na SW od m. Landsberg] aż do wzgórza przy drodze idącej [z m. Landsberg?] do F., gdzie zaczynają się dobra Sternberg [obecnie Torzym] (CEV nr 1165); 1433 gran. Polski z Nową Marchią przebiega przez kopiec [narożny?] między Glisnem [w Nowej Marchii] a wsią W., należącą do kl. [bledz.]; kopiec ten stoi na łące zw. Nadbarwese czyli na Kusiej Łące (CDB B 4 s. 133).

1502 [wzgórze?] Cychberge → p. 3; 1545 opat bledz. toczy spór z Zygmuntem Bukowieckim z Chyciny i Goruńska o gran. między Bledzewem i S.D. a wsią Goruńsko (Hertel Blesen 134-135).

3. Własn. kl. cyst. w Ząbrsku [obecnie Zemsko], przeniesionego 1412 do → Bledzewa.

[A. 1234] (wzm. 1259) ks. Władysław Od. [zm. 1239] nadał cystersom z Dobrego Ługu [na Łużycach] 500 ł. koło rz. Ponikwy i [k. lasu] S.d.; 1259 ks. Bolesław Pob. potwierdza tę darowiznę, zezwala cystersom na lokowanie na tym terenie wsi targowej i innych wsi oraz nadaje im imm. sąd. (Wp. 1 nr 381); 1269 bp pozn. [Mikołaj] nadaje cystersom z Dobrego Ługu (którzy chcą założyć opactwo w diec. pozn.) dzies. ze wsi Ząbrsko oraz 50! ł. k. gaju S.d. (Wp. 1 nr 439; Bielińska 325); 1287 ks. Przemysł II na prośbę Teodoryka opata [cyst.] z Ząbrska [→ Bledzew] potwierdza cystersom z Dobrego Ługu darowizny Władysława Od. i Bolesława Pob., m. in. w S.d. (Wp. 1 nr 576).

1312 Waldemar margr. brand. nadaje opatowi cyst. z Ząbrska wsie Bledzew i V. oraz określa ich granice zewnętrzne, → p. 2 (Wp. 2 nr 953); 1315 Jan margr. brand [uzupełniając po dojściu do lat sprawnych nadanie Waldemara] daje opatowi Maciejowi i cystersom w Ząbrsku wsie Bledzew i V. oraz określa ich granice zewnętrzne, → p. 2 (Wp. 6 nr 86).

1460 król Kazimierz Jag. ustala wymiar ciężarów i robocizny należnych zamkowi w → Międzyrzeczu ze wsi klaszt. [m. in. z S.D.], → Bledzew – opactwo (Bledz. A 20; reg.: MS 1 nr 547).

1502 Jan opat bledz. zatwierdza zamianę dóbr w F. między Andrzejem Günterem a Ottonem Naumannem; Andrzej dał Ottonowi karczmę w F., a w zamian otrzymał 1 wielki łan, pr. wypasu 200 owiec, 4 morgi roli na [wzgórzu?] Cychberge i kawałek roli na końcu wsi obok roli Szymona Laupmanna; Andrzej ma z tych dóbr dawać 1 kopę gr czynszu i na Zielone Świątki podarki wartości 4 gr oraz pracować 1 dzień [w tygodniu?] (Cystersi Bledzew D 39, dawniej Dok. klasztorne X 9 – dok. w języku niem.; w haśle → Bledzew błędny reg.).

1564/65 F. opata bledz. zobowiązana jest do danin dla zamku [stwa] w Międzyrzeczu: z 12 śl. dają razem 40 gr 9 den. wieprzowego i z każdego śladu 1 ćw. żyta, 1 1/2 ćw. owsa, 1 kurę, 8 jaj; wszyscy muszą przez 1 dzień wozić mierzwę, 2 dni żąć [zboże], skosić wyznaczoną łąkę w → Murzynowie [k. Skwierzyny] i zwieźć siano do zamku, a także przywieźć do zamku po 4 wozy drewna; sołtys nic nie świadczy; ogólny dochód z tych świadczeń wynosi 17 zł 3 gr 15 den. (LWK 1, 174).

1508 pobór od 9 półł., od karczmy 6 gr (ASK I 3, 6); 1509 pobór od 9 półł., od sołtysa od 1 ł., od karczmy 3 gr (ASK I 3, 42); 1563 pobór od 6 1/2 ł. os. (nie płacą od 1 ł. spalonego [z tych 6 1/2 czy z innego?]), 2 1/2 ł. nadanych na pr. lennym (mansi feudales), 1 1/2 ł. soł., 3 komor., 1 krawca, 1 rzem., który wyrabia łuki (arcularius), od karczmy i od 1 kotła gorzałki (ASK I 5, 220); 1577 pobór z F. opata bledz. (ASK I 5, 674); 1580/81 opat bledz. płaci pobór z S.D. od 10 1/4 ł., 12 zagr., 6 komor., 2 rzem., 1 pasterza, który ma 75 owiec (ŹD 11); 1589 w F. jest 20 kmieci i 13 zagr. (AV 3, 28).

1502 Andrzej Günter, Otto Naumann, Szymon Laupmann → wyżej.

4. 1509 sołtys na 1 ł., 1563 1 1/2 ł. soł., 1564/65 sołtys → p. 3.

5. 1489 Marcin pleb. w W. (V., Ch.) pozwany przez Stanisława pleb. w Chycinie o to, że gdy Stanisław w dzień śś. Piotra i Pawła [29 VI] przebywał w gospodzie w Templewie, tenże Marcin naszedł go wieczorem (hora vesperorum), nazwał heretykiem i złym kapłanem, wytargał za włosy i pobił (ACC 66 k. 202v, 205v, 214).

1510 par. F. [formularz nie wypełniony] (LBP 175); 1540 par. W. [pod zarządem opata bledz.] (CP 404, 51v).

1532 Walenty pleb. w F. w sporze z duchownym Piotrem Gorzyńskim (ACC 107, 36); 1547 instytucję kanoniczną na plebanię w F., wakującą po śmierci pleb. Wawrzyńca, otrzymuje kapłan Marcin de Mosznicz (AE IX 17).

1589 kościół w F. ma 1 ł. roli i pleban 1 ł.; pleban otrzymuje od 20 kmieci po 6 korców (modius) żyta, od sołtysa 10 korców [rocznie], a od 13 zagr. po 2 solidy na kwartał (AV 3, 28v).

1603 F. podlega [przejściowo] kościołowi par. w Bledzewie; kościół w F. i kilku in. wsiach (→ Bledzew, p. 5 i przyp. 4) nie jest obsadzony z powodu braku kapłanów [zakonników] (AV 3, 26v).

1640 do par. S.D. nal. kościoły filialne w Nowej Wsi i Osiecku (AV 10, 91).

1725 do uposażenia kościoła w S.D. nal.: 1 ł. roli, plebania ma także 1 ł. i meszne z S. (AV 22, 196).

6. Porozumienia pol.-brand. dotyczące sporów gran. zawarte w F.: 1513 15 X (wzm. 1514) w Bledzewie, a raczej we wsi F. k. Bledzewa [w haśle → Notecka Puszcza – Drzeń, omyłkowo pod 1514], 1527 1 VIII [→ Boryszyn] (CDB B 6 s. 259-263, 346).

Uwaga: 1. Niem. nazwa Falkenwalde została spolszczona jako Fafałda (pod taką nazwą notuje S.D. K 2, 163; K 3, 229; K 4, 163), widać to już w 1563: Falcfalde (ASK I 5, 220); na mapie Perthéesa (1792) widnieje nazwa Fafald, a w SG 2 (1881), s. 367: Fafałdy.

2. W Uwadze do hasła dot. rzeki → Ponikwa napisaliśmy, że na terenie nadanym przez Władysława Odonica cystersom z Dobrego Ługu „prawdop. powstały 2 wsie o nazwie Ponikwa, jedna z nich była nazywana później → Nową Wsią (k. Międzyrzecza),a druga Sokolą Dąbrową”. W istocie nic nie upoważnia do stwierdzenia, by S.D. nazywana była pierwotnie Ponikwą.

1 W APP pod tą sygn. znajdują się sporządzone ręką z XIX w. odpisy dwóch dokumentów dotyczących tej sprawy; nie wiadomo, skąd pochodzą.