(1341 Małusze -ZDM 8, 2530; 1381 Małuska – ZDM 4, 1061; 1382 Malussa – ZDM 4, 1064; 1388 Malusa – DP 1, 29; 1401 Utraque Maluscha – ZK 3 s. 289; 1406 Malusse – ZK 311 s. 35; 1407 Antiqua Malussze – ZK 311 s. 54; 1409 Malusza – ZK 5 s. 173; 1412 Maluszye – SP 7/2, 203; 1418 Parva Malusza – ZK 312 s. 160; 1419 Antiqua Malussa – ZK 312 s. 173; 1420 Mallusse – GK 1 s. 290; Bina Malussa – ZK 312 s. 194; 1423 Antiqua Malussza – ZK 1 s. 277; 1429 Malwsa – ZK 196 s. 355; Malussicze – ZK 312 s. 396; 1431 Antiqua Malusza – GK 4 s. 299; 1434 Malise – GK 5 s. 17; 1446 Antiqua Malusscha – ZK 313 s. 317; 1450 Stare Malusche – ZK 314 s. 15; 1458 Maluscha Pyaszkowszkyego – GK 14 s. 54; Maluscha domini Pyaschkowskij Alberti – GK 14 s. 59; 1478 Malusche Utraque videlicet ve Srzednye et Stare – ZAT 314 s. 333; 1489 Stara Małysza – RP k. 134r; 1492 Stara Malyssa – RP k. 175r; 1494 Stara Malischa – RP k. 205r; 1500 Trina Malusche – ZK 316 s. 209; 1507 Maluscha Stara – RP k. 33 Ir; 1508 Parwa Malusche – ZA: 316 s. 293; 1511 Malussa Antiqua – RP k. 673v), dziś Małusy Małe, 12 km na E od Częstochowy.

1. 1477 ziemia krak. (GK 20 s. 576); 1458 dystr. skarbowy mstow. (GK 14 s. 63); 1477, 1489, 1581 pow. lel. (GK 20 s. 576; RP k. 134r; ŹD s. 77); 1470-80 par. Mstów (DLb. 3 s. 154-5).

2. 1406, 1513 niwa i góra zw. Skarzewa, Skarzawa w M. Starych [dziś pole Skarzawa w Małusach Małych i Mstowie – UN 202 s. 23; Mapa Obrębów] → p. 3a¹Góra ta poświadczona jest również w 1624 r. (Kopiarz mstowski s. 102); 1430 gaj w M. Starych → p. 3a; 1434 łąka Bartkowska → p. 3b; 1437 łąki, karczma, wielka droga w M. → p. 3a; 1459 łąka przy Szczegnach [dziś pola Szerokie Ściegna i Wąskie Ściegna oraz Góra Ściegna w Mstowie – UN 202 s. 23-4; Mapa Obrębów] za ogrodzeniem czyli zapłotnią → Małusze Błotne p. 3a; 1464, 1525 Rędzinki, Rędziny [dziś pole Rędzina w Małusach Małych i pole Rędzinki w Mstowie – UN 202 s. 23] (ZK 314 s. 175; 317 s. 272-3); 1464 niwa w Starych M. pod miastem Mstowem → p. 3a; 1470 M. Stare k. Mstowa → p. 3a; 1470-80 M. graniczą z Mstowem (DLb. 3 s. 150); 1513 pkom krak. rozgranicza Mstów należący do miejscowego kl. od Starych i Średnich [Pośrednich] M. należących do Samsona Koskowskiego, Tomasza, Filipa²Zapewne błędny odczyt „Filip” zamiast „Feliks”, który jako dz. M. występuje od 1493 r, Mikołaja Wójcika i Jana Ćwiczka. Granica zaczyna się od narożnika między Lgotą, Starymi M. i Brzyskowem [dziś wieś Brzyszów] seu Mstowem, a następnie biegnie przez pola i zarośla Brzysków i dalej poprzez górę zw. Skarzawa do drogi z Mstowa do Starych M. i przez następne wzgórza, zarośla, pola, doły do góry za wielkim dołem, aż do ściany wsi Zawada (Kopiarz mstowski s. 97-9); 1514 łan opust. karczemny w Starych M. → Małusze Pośrednie p. 3a; 1522 łąka zw. Karczemna, położona pomiędzy dwiema wsiami M. → Małusze Błotne p. 6.

3. Własn. szlach. -a. Sprawy własnościowe. 1341 Bieniek z M. (ZDM8, 2530); 1381-8 Pełka z M. (ZDM 1, 171; 4, 1061, 1064 or.; DP 1, 29)³Można się zastanawiać, czy występujący w 1388 r. Pełka „de Malsicz” (SP 8, 4857) pochodzi z M., czy też z Malżyc w pow. wiśl; 1382 Przecław zM. (ZDM 1, 171; 4, 1064 or.).

1401 Jakusz z M. i Kuchar [ziemia sier.] (ZK 3 s. 282, 289; 3a s. 326, 335); Jakusz z Kuchar i M. wraz z ż. Wichną w sprawie ze Świętochną ż. Wojtka z Piotrowic o 1 1/2 łanu, tj. o źreb w M., 15 grz. szkody oraz o podział dziedziny w M. i 10 grz. szkody (ZK 3 s. 282; 3a s. 326, 335); taż Świętochna w sprawie z Bartkiem kmieciem z M. o pole zw. źreb, 15 grz. szkody oraz z tymże Bartkiem i Jaszkiem kmieciami z M. o dziedzinę tamże i 10 grz. szkody (ZA: 3 s. 282; 3a s. 326, 335); sąd wyrokuje, że Wichna ż. Jakusza z Kuchar podzieli po połowie ze swoją „nepti” [sic!] Świętochną ż. Wojtka z Piotrowic dziedzinę w obydwu wsiach M. (ZK 3 s. 289).

1406-35 Wyszomir, Wyszemir z M. Starych, ż. Elena (ZK 311 s. 35, 54; 312 s. 129, 133, 297, 401-2, 410, 415, 418-9, 477, 486, 507; 313 s. 6; GK 4 s. 298).

1406-15 Biedrzych z M., ż. Marochna z Mokrej (ZK 311 s. 39, 51, 54; 312 s. 1, 28, 36, 37, 43, 44, 52, 76, 80, 81, 100, 104; 5 s. 301b, 307, 315; SP 2, 203); 1406 Janusz Łacicz mieszcz. z Mstowa oddala sądownie roszczenia Wyszomira z M. o 26 dębów; tenże Wyszomir uzyskuje sądownie na tymże Januszu Łacie pole, czyli niwę zw. Skarzawa w Starych M. (ZK 311 s. 35, 54).

1409 Paszek zM. (ZK 5 s. 173).

1413-33 Mikołaj Mruk z M. Starych i Małusz Pośrednich, w 1. 1432-34 z Zaborza, w 1. 1435-7 z Popowic, mąż Stachny, a następnie Grety od 1429, justycjariusz krak. 1421-5, 1429, 1434-5, w 1. 1433-8 niegdyś z M. → uw. (ZK 312 s. 39, 76, 99, 140, 160, 173, 178, 184, 196, 350, 378, 399, 400, 417, 421, 436-7, 456-8; 196 s. 236, 353, 355; GK 1 s. 290, 298, 305, 310, 316, 352, 363, 456, 519, 570, 579, 582; 2 s. 84, 169, 178, 181-2, 243-4, 249, 251-2, 254, 258, 260, 264, 288, 298, 314, 319, 327, 334, 640, 653, 661, 662, 665, 668, 678-9; 4 s. 111, 138, 1011, 1028; 5 s. 134, 206, 277, 292, 313, 322; OK 5 s. 18; Fed. s. 145-6; SP 2, 1938); 1413 Biedrzych z M. zastawia za 10 grz. szer. gr i 6 grz. gr pras. Dobiesławowi wójtowi z Mstowa 2 kmieci w M. do czasu spłacenia całej sumy (ZK 312 s. 36).

1414-25 Mikołaj z M. (ZK 312 s. 50, 52, 291; GK 2 s. 115)⁴Być może tożsamy z Mik. Szczypką z M. występującym od 1406 r., względnie z Mik. Mrukiem z M. notowanym od 1413 r; 1414 Mikołaj z Mokrej przeciwko Biedrzychowi z M. o zapłacenie wyprawy po swej siostrze [Marochnie] ż. Biedrzycha oraz o tunikę, 5 grz., czapkę, 1 1/2 grz., wóz i inne 1 1/2 grz.; tenże Biedrzych z M. zapisuje swej ż. Marochnie 100 grz. posagu i wiana na połowie dziedziny (ZK 312 s. 44); Mikołaj z M. oskarża Tomka z innych M. o to, że wraz z 4 wspólnikami wyważył 3 bramy wjego dziedzinie (ZK 312 s. 50-1); 1414 panna Elżbieta z M. odstępuje swemu siostrzeńcowi Stanisławowi s. Nikla z Lelowa połowę dziedziny w M., którą ma w zastawie w 40 grz. (ZK 312 s. 54); 1415 Piotr z Kuchar odstępuje Piotrowi z M. z racji posagu półł., czyli źreb w M. i zobowiązuje się zapłacić mu 8 grz. w dwóch ratach po 4 grz. (ZK 312 s. 80); Biedrzych z M. ma zwrócić 4 grz. Dobiesławowi wójtowi z Mstowa pod rygorem odstąpienia mu cz. dziedziny w M., którą kupił za 30 grz. i za 22 grz. (ZK312 s. 81); 1416 → Małusze Pośrednie p. 3a; 1417 Wyszomir z M. zapisuje swej ż. Elenie 50 grz. półgr posagu i tyleż wiana na połowie dóbr dziedz. w M. (ZK 312 s. 133); → 1450; 1418 → Małusze Błotne p. 3a; → Małusze Pośrednie p. 3a; 1419 → Małusze Pośrednie p. 3a.

1420 Piotr z M. s. Mik. Mruka z M. (ZK 312 s. 196; GK 1 s. 333, 352, 363); Piotr s. Mik. Mruka z M. uzyskuje sądownie na Mikołaju cz. dziedziny w obydwu M. (ZK 312 s. 196); Stachna przeciwko Piotrowi z M. o najście na jej dziedzinę i wwiązanie się do niej siłą na szkodę 20 grz. (GK 1 s. 333); młody Piotr Mruk z M. ma przedłożyć wypis z ksiąg lel., że pozyskał dziedzinę w M. na Mik. Mruku; Stachna ż. Mik. [Mruka] z M. ma oszacować i zebrać plony zimowe i wiosenne [jare] w M. oraz zachować je nietknięte do czasu rozsądzenia sprawy między nią a Piotrem Mrukiem (GK 1 s. 352); 1421 → Małusze Błotne p. 3a; 1423 Piotr s. [Mik.] Mruka z M. przeciwko Stan. Osmykowi [sędziemu wwdy sier.] o 3 grz. poręki z racji cz. [dziedziny] Tomka z M., tj. 2 ł. (ZK 312 s. 224); Tomasz z M. puszcza wolno Pietrasza z M. ze sprawy o dziedzinę w Starych M. (ZK 1 s. 277) → Łęka, par. Sławków, p. 3.

1429-30 Jan Klocek z M. mąż Doroty (ZK 312 s. 387, 399, 401-2, 417).

1429-44 Wojciech ze Starych M. s. Wyszemira (ZK 312 s. 396, 410, 507; 313 s. 18, 60; GK 8 s. 1026); 1429 Mik. Mruk z M. zapisuje swej ż. Grecie 30 grz. wiana i posagu na połowie dóbr dziedz. w M. (ZK 312 s. 378); Konrad z Bystrzanowic zastawia na rok za 28 grz. półgr Janowi Klockowi z M. 4 kmieci osiadłych na zrębach w Zaborzu (ZK 312 s. 387); Wojciech z M. odstępuje za 60 grz. półgr Mściwojowi z Wyszogrodu łan, czyli źreb w Żurawiu, który miał w zastawie w tej sumie od tegoż Mściwoja (ZK 312 s. 396); 1430 Dorota ż. Jana Klocka z M. (ZK 312 s. 399, 401-2); 1430 Wyszemir ze Starych M. zastawia za 40 grz. z tytułu posagu za c. Dorotę jej mężowi Janowi Klockowi z M. 2 kmieci osiadłych na źrebach i 2 kmieci na źrebach opust. w Starych M. oraz trzecią cz. gaju tamże; Jan Klocek z M. zapisuje swej ż. Dorocie c. Wyszemira z M. Starych 40 grz. posagu i 40 grz. wiana na połowie dóbr dziedz. (ZK 312 s. 401-2); Wyszemir ze Starych M. wraz ze swym s. Wojciechem sprzedaje za 70 grz. z dodaniem 3 karczem w Olbrachcicach [ziemia sier.] Tomaszowi z Olbrachcie cz. dziedziny w Starych M. (ZK 312 s. 410); Jan Klocek z M. zastawia za 28 grz. Mik. Mrukowi z M. 4 kmieci na osiadłych łanach roli w Zaborzu, które miał w zastawie od Konrada z Bystrzanowic (ZK 312 s. 417).

1431-2 Piotr Broda z M. Starych i → Małusz Pośrednich [p. 3a].

1431-7 Mikołaj ze Starych M. br. rodz. Macieja (GK 4 s. 299, 339; ZK 313 s. 54).

1431 Maciej ze Starych M. br. rodz. Mikołaja (GK 4 s. 299, 339); 1432 Ofka wd. po Konradzie z Bystrzanowic wraz ze swym s. Mikołajem zastawiają na rok za 35 grz. półgr Mik. Mrukowi z M. całą dziedzinę Zaborze (ZK 312 s. 436-7); 1433 Mik. Mruk z M. sprzedaje za 90 grz. Marciszowi z Wyczerp cz. dziedziny w Starych M. i Pośrednich M.; Piotr ze Szczekocin ręczy komornikom sądu ziem. krak. za tegoż. Mik. Mruka niegdyś z M., że pod zakładem 400 grz. nie wywiezie z terytorium Królestwa Polskiego pieniędzy uzyskanych ze sprzedaży dziedziny w M. (ZK 312 s. 456-7).

1437-70 Wojciech Piaskowski z M. Starych, Małusz Pośrednich i Piasku (ZK 313 s. 60-1, 277, 290, 360, 370; 314 s. 66, 141, 176, 225, 262; 315 s. 89, 352; 146 s. 440-1; GK 14 s. 50-1, 53-4, 59); 1437 Katarzyna c. Mik. Mruka, ż. Mikołaja z → Grodziny [p. 3]; Mikołaj z M. ustępuje Janowi ze Starzyn na 4 lata cz. dziedziny w M., po upływie których ma odzyskać dziedzinę. Ponadto w ciągu tych 4 lat ma zapłacić Janowi 20 grz. z tytułu posagu za siostrę Elżbietę ż. Jana, pod rygorem wwiązania Jana do 2 kmieci, czyli łanów osiadłych, i trzech części innego kmiecia z łąką należącą do jego karczmy i inną łąką przy wielkiej drodze w M. Ponadto obaj mają przez te 4 lata ze swymi rodzinami zamieszkiwać w jednym domu i dworze w M., a jeśli nie zechcą, wówczas trzodę, bydło, konie, zasiewy ozime i jare w stogach, stodołach i wszystkie sprzęty mają podzielić po połowie (ZK 313 s. 54); Wojciech ze Starych M. s. Wyszemira sprzedaje za 250 grz. Wojciechowi z Piasku cz. dziedziny w Starych M. Elżbieta ż. Wojciecha ze Starych M., c. Zawiszy Bukowskiego, rezygnuje na rzecz Wojciecha z Piasku ze swych praw do posagu i wiana na tej cz. dziedziny (ZK 313 s. 60-1).

1441-76 Włodek z M. Starych, → Małusz Pośrednich [p. 3a] i Siedlca, mąż Elżbiety 1450, a następnie Katarzyny 1453-60; 1441 Marcisz z Wyczerp sprzedaje za 90 1/2 grz. Włodkowi z Siedlca cz. dziedziny w Pośrednich M. i kmiecia na półł. w Starych M. (ZK 313 s. 147); 1443 z podziału dóbr między br. rodz. Wojciechem i Jakubem z Piasku, Wojciechowi przypada połowa dóbr dziedz. po ojcu w Piasku, Sławniowie i Wiercicy oraz cała dziedzina w M., którą Wojciech zakupił za posag żony, a Jakubowi druga połowa tych dóbr z wyjątkiem M. (ZK 146 s. 440-1); 1445 Wojciech z Piasku ma zapłacić Mikołajowi niegdyś wójtowi z Mstowa 8 grz. pod rygorem wwiązania go do 1 ł. w Starych M., na którym siedzi kmieć Krogul (ZK 313 s. 277); tenże Wojciech ma zapłacić 10 grz. Janowi Drochowskiemu [z Drochowa w pow. chęc.] pod rygorem wwiązania go do kmiecia Jana Krogula siedzącego na 1 łanie w M. (ZK 313 s. 290); 1446 → Małusze Pośrednie p. 3a; 1447 Wojciech z Piasku komornik sędziego ziem. [Bartosza Obulca z Gór] ma zapłacić 10 grz. Dziersławowi z Żurawia pod rygorem zastawienia mu 2 ł. w Starych M., z których ma 1 1/2 grz. czynszu rocznie (ZK 313 s. 370); 1449 → Małusze Pośrednie p. 3a.

1450-1 Jakub z M. s. Biedrzycha, br. Mikołaja (ZK 314 s. 14, 34).

1450-1 Mikołaj z M. s. Biedrzycha, br. Jakuba (ZK 314 s. 14, 34); 1450-1 Jan z Siedlca ręczy za Jakuba i Mikołaja braci rodz. z M. [ss. Biedrzycha z M.], że odstąpią wieczyście Stogniewowi z Kruszyny [ziemia sier.] ich części dziedzin w obydwu wsiach M. (in duabus Maluscha), pod zakładem 200 grz. (ZK 314 s. 14, 34); 1450 sąd wystawia dok. dla Stogniewa Czapli [z Kruszyny] o zastawieniu przed 33 laty przez Tomka Piłata z M. swej siostrze Stachnie ż. [Mik.] Mruka 1 1/2 ł. (ZK 314 s. 15); Włodek z Siedlca ma zapłacić 3 grz. Janowi z Białej pod rygorem wwiązania go do cz. dziedziny w Małuszach Pośrednich i kmiecia w Starych M. wraz z zasiewami (ZK 314 s. 15).

1456 Mikołaj z M. (GK 13 s. 262); 1458 → p. 3c; 1459 Mik. Bródka z Filipowie sprzedaje za 80 grz. Mikołajowi z M. niegdyś wójtowi z Mstowa cz. dziedzin ojczystych i macierzystych w obydwu Małuszach, tj. w Starych i Pośrednich (ZK 146 s. 624-5); 1462 Jadwiga ż. Szczepana z Chomętowa sprzedaje za 30 grz. Janowi „de Sowina [z Sowlin w pow. sądec, względnie z Sowiny w pow. pilzn.] i jego ż. Elżbiecie cz. dziedziny w obydwu M., która jej przypadła po ojcu (GK 16 s. 54-5).

1462-3 Andrzej z Kłobukowic i M. (ZK315 s. 11, 17); 1464 siostry rodź. Elżbieta wd. po Janie z Sowiny, Katarzyna ż. Jana z Mstowa i Jadwiga ż. Szczepana z Chomętowa dzielą się dobrami po ojcu w M. Starych i Małuszach Pośrednich. Elżbiecie siostrze najstarszej przypada dwór z zagrodą i stodołą z ogrodzeniem dookoła, 4 ł. dworskie: pierwszy leżący k. Kaleji, drugi k. gaju przy rolach Włodka, trzeci graniczny k. Starych M. i czwarty na Rędzinkach oraz 1 1/2 ł. kmiecego, trzecia cz. gajów we wsi, trzecia cz. łąk, a mianowicie 2 cz. na wielkiej łące i 1 cz. na małej. Katarzynie przypada z ról dworskich niwa i łan zw. U Sikorki, 3 niwy pod Turowem i 1 niwa pod lasem, a w Starych M. 2 niwy, jedna pod miastem Mstowem i druga k. wsi, 1 ł. pod Zawadą przy lesie sosnowym czyli Sośnicy, 1 1/2 ł. kmiecego i 1/3 półł., trzecia cz. gajów od strony miasta [Mstowa], trzecia cz. łąk na wielkiej łące, pół łąki za dworem. Jadwidze przypadają z ról dworskich 2 ł. powyżej Nawozów (super Nawozi) i trzeci łan przy dębie aż do rowu za lasem, czwarty łan k. gaju, niwa pod Mstowem k. Brzeszczanki, niwa k. wsi Stare M., trzecia cz. gajów, 2 cz. na wielkiej łące, pół łąki za dworem, pół łąki karczemnej, 1 1/2 ł. kmiec. Siostry będą posiadały wspólnie zarośla i pastwiska (ZK 314 s. 173-4); Jadwiga ż. Szczepana z Chomętowa zastawia na rok Jadwidze wd. po Mikołaju z M. wójcie z Mstowa cz. dziedziny w M. Starych i Małuszach Pośrednich, która jej przypadła z działu z siostrami (ZK 314 s. 175); 1467 → p. 3b.

1470-89 Bartosz Obulec z M., Dziekanowic i Bronocic h. Odrowąż (ZK 314 s. 262; 263 s. 89; GK 21 s. 758; 22 s. 25, 47, 79, 81; DLb. 3 s. 155); 1470 Wojc. Piaskowski z M. Starych k. Mstowa zastawia na rok za 100 grz. zapisu i 9 grz. kary Mikołajowi i Bartoszowi Obulcom z Bronocic całą wieś M. Stare (ZK 314 s. 262).

1471-80 Jakub Piotraszek z M. Starych, Małusz Pośrednich i → Małusz Błotnych 1463-80; 1477 br. Jan, Zbigniew i Przedbor z Siadczy ręcząc za br. [najstarszego] Mikołaja sprzedają za 120 grz. Jakubowi z M. i jego ż. Annie części dziedzin w Starych M. i Pośrednich M. w ziemi krak., w pow. lel. Bracia mają uwolnić z zastawu na rzecz tych małżonków kmieci z M., których trzyma syn Abrahama Wilkowskiego. Transakcja ma być wpisana do ksiąg ziemskich krak. na rokach w Lelowie. Bracia mają wówczas zrzec się na rzecz tych małżonków zapisów posagowych i wiennych na tych dobrach (GK 20 s. 576-7); 1478 Jakub z M. oświadcza, że był gotów odebrać zapis na dobrach dziedz. Małusze Obydwie, tj. na Średnich i Starych Małuszach od br. Jana, Zbigniewa i Przedbora z Siadczy (ZK 314 s. 333); 1480 Barbara ż. Jana i Piotrusza ż. Przedbora dziedziców z Siadczy rezygnują na rzecz Jakuba i Anny małżonków z M. z praw do posagu i wiana i z zapisów na dobrach dziedz. w obydwu M., tj. Starych i Pośrednich Małuszach (ZK 316 s. 12-3).

1481-1506 Piotr Sied1ecki z M. Starych, Małusz Błotnych i → Małusz Pośrednich [p. 3a]; 1481 br. Jan, Zbigniew i Przedbor z Siadczy ręcząc za swego br. najstarszego Mikołaja sprzedają za 100 grz. Jakubowi z M. i jego ż. Annie części dziedzin w Starych M. i Pośrednich Małuszach w ziemi krak., w pow. lel. Bracia mają na rzecz tych małżonków uwolnić z zastawu kmieci w tychże dobrach, których trzyma syn Abrahama Wilkowskiego (ZK 316 s. 33-4).

1483-1518 Jadwiga Małuska z M. Starych, Małusz Pośrednich i → Małusz Błotnych p. 3a; 1483 Bartosz Obulec z Bronocic zastawia na rok za 56 grz. Janowi Pieniążkowi z Iwanowic wieś M. w ziemi krak. w pow. lel. (GK 21 s. 758); 1485 tenże Jan zastawia za 28 grz. Marcinowi z Kłomnic [ziemia wiel.] cz. dziedziny w M., którą ma w zastawie od Bartosza Obulca z Dziekanowic i Bronocic w 56 grz.; tenże Jan oskarża tegoż Bartosza, że nie chce uwolnić mu połowy wsi M. z rąk brata [Mikołaja] i o odbicie ciąży (GK 22 s. 25, 47, 79, 81); 1489 Bartosz Obulec z Bronocic oświadcza, że da w zastaw Jakubowi z M. w 10 grz. 2 ł. kmiec., na których siedzą Jan Krogul i Wojciech Krogul, 1 ł. opust. i połowę ról dworskich w części Wojciecha Piaskowskiego w Małych M. w pow. lel., pod warunkiem, że tenże Jakub zapłaci tę sumę w terminie do najbliższego Bożego Narodzenia, a Bartosz wraz z br. Mikołajem uzyskają przezyski na Wojciechu Piaskowskim (ZK 263 s. 89).

1491-1537 Samson Koskowski z M. Starych i → Małusz Błotnych [p. 3a].

1493-1515 Feliks czyli Szczęsny Piotraszek z M. Starych, Małusz Pośrednich i Małusz Błotnych, s. Jakuba Piotraszka, br. Mikołaja Piotraszka i Jadwigi Małuskiej, mąż Anny (ZK 316 s. 173, 199-200, 238, 261-3, 352; 317 s. 7, 20-1, 28, 42, 53, 67-8 jako zm.; Mizera Regesty → p. 7, nr 40; OK 24 s. 307; Kopiarz mstowski s. 97-9).

1493-1533 Tomasz Koskowski, Małuski z M. Starych, Małusz Pośrednich i → Małusz Błotnych [p. 3a]; 1493 → Koskowice p. 3.

1498-1515 Mikołaj Małuski zw.Piotraszek z M., → Lgoty Gawronnej 1503-15 i Gołuchowic 1500-15, s. Jakuba Piotraszka, br. Feliksa i Jadwigi Małuskiej, mąż Róży 1503-14 (ZK 316 s. 199-200, 212, 214, 229, 238; 317 s. 5, 14, 28-9, 43-8, 113, 172-3, 225; GK 27 s. 215, 284, 373, 413-4, 425-6, 436, 528, 702, 717, 750-1; 28 s. 249, 1132, 1146-8, 1206; AJG rps 1297 k. 1); 1498 → Lgota Gawronna p. 3a; 1500 → Koskowice p. 3; Katarzyna c. zm. Jana Bielskiego, ż. Jana Sobiekurskiego [z Sobiekurska w ziemi sier., dziś Sekursko] odstępuje za 50 grz. Mikołajowi z M. dobra w Gołuchowicach, które jej ojciec Jan wziął w zastaw od Szczepana z Irządz w tejże sumie (ZK 316 s. 212); → Małusze Błotne p. 3a.

1503-14 Róża ż. Mik. Piotraszka z M., c. Jana Bielskiego, 1522 wdowa (GK 28 s. 1146-7; ZK 317 s. 5, 14, 228); 1506 → Koskowice p. 3; → Lubachowy p. 3a; 1508, 1513 → Koskowice p. 3; → p. 2; 1514 → Lgota Gawronna p. 3a; Mikołaj z Pośrednich (Średnich) M. zastawia na rok za 4 1/2 grz. Samsonowi Koskowskiemu z Pośrednich (Średnich) M. łan roli w Starych M., na którym siedzi Anna Barteczkowa (ZK 317 s. 29).

1515 Piotr Stajenny z M. Starych, Małusz Pośrednich i Małusz Błotnych, mąż Agnieszki (Mizera Regesty → p. 7, nr 45; ZK 317 s. 36, 44-6, 48-9, 53); 1515 Mik. Małuski Piotraszek dzierż. Lgoty [Gawronnej] sprzedaje za 200 grz. Piotrowi Stajennemu mieszczaninowi z Mstowa cz. w Błotnych, Pośrednich i Starych M., które odstąpił mu Mik. Wójcik Małuski. Sprzedaż zatwierdza sędzia ziemski krak. Jakub z Lubomierza (ZK 317 s. 44-5; Mizera Regesty → p. 7, nr 45); Andrzej Feliks Małuski (ZK 317 s. 44); Samson z M. rezygnuje na rzecz Piotra Stajennego z nabytych od Mik. Wójcika Małuskiego z M. praw do połowy łąki zw. Żydowska poniżej wsi Błotne Małusze i do łanu roli w Starych M., na którym siedzi Anna Barteczkowa (ZK 317 s. 46-7); Mik. Lipnicki z Solczy zastawia na rok za 20 grz. Mik. Małuskiemu zw. Piotraszek karczmę z karczmarzem Mikołajem i łan roli z kmieciem Krzywdą w Czepurce (ZK 317 s. 47-8); Piotr Stajenny⁵W tej zapisce pisarz podał błędne imię Stanisław zamiast Piotr dz. Starych, Pośrednich i Błotnych M. zapisuje ż. Agnieszce c. Marcina Zdrowskiego ze Zdrowej [ziemia wiel.] 40 grz. posagu i tyleż wiana na połowie dóbr dziedz. w Starych, Pośrednich i Błotnych M. (ZK 317 s. 48); Marcin Zdrowski ze Zdrowej, odstępując od swej ziemi i pow., zastawia za 15 grz. swemu zięciowi Piotrowi Stajennemu z M. łan roli w Zdrowej, na którym siedzi kmieć Jan Krzyk (ZK 317 s. 49); 1517 → Małusze Błotne p. 3a.

1518-31 Jan Stajenny z M. Starych, Małusz Pośrednich i Małusz Błotnych s. Jakuba Stajennego z Mstowa (ZK 317 s. 85, 92, 102, 111, 124, 136-7, 226, 255-6, 272, 348; 163 s. 421); 1518 Jan Stajenny z M. (ZK 317 s. 85, 92); 1518 Jan Stajenny ze Starych, Średnich [= Pośrednich] i Błotnych M. zapisuje ż. Annie c. Mik. Wilkowskiego 70 fl. posagu i tyleż wiana na połowie dóbr dziedz. (ZK 317 s. 85).

1524-47 Baltazar Koskowski z M. Starych, Małusz Pośrednich i → Małusz Błotnych [p. 3a]; 1528 → Koskowice p. 3.

-b. Kmiecie. 1401 Bartek i Jaszek → p. 3a; 1411 Popolko → Kobyłczyce p. 3; 1425 Wyszemir z M. oddala sądownie roszczenia Piotra kmiecia z M. o 1 1/2 grz. z racji bezprawnego zabrania wołu (ZK 312 s. 297); 1434 Jakub (ZK 312 s. 477; GK 5 s. 17); 1434-45 Jaszek Krogul (ZK 312 s. 477, 507; 313 s. 277, 290); Wyszemir z M. oświadcza, że Jaszek Krogul kmieć z M. winien pobierać po 2 razy przez 2 lata siano z łąki Bartkowskiej w M. (ZK 312 s. 507); 1436 Anna ż. Jakuba Forstka z Żurawia c. Jaszka z Boryszowic zastawia na rok za 20 grz. Andrzejowi z Borzykowej [pow. wiśl.] 3 ł. osiadłe w Starych M., na których siedzą kmiecie Jakub, Jaszek i Orzeł (ZK 313 s. 11-2); Wojciech z M. zastawia na rok za 4 grz. Jakubowi Forstkowi z Żurawia łan z kmieciem Orłem w M. (ZK 313 s. 18); 1437 Andrzej z Borzykowej ma zapłacić 10 grz. Klemensowi z Brzostków (de Brzoszthowa) pod rygorem zastawienia mu 3 ł. kmiec. w M. w 20 grz. (ZK 313 s. 38); → p. 3a; 1441 półł. kmiecy → p. 3a; 1445, 1450 → p. 3a; 1458 Wojciech z Piasku daje w 9 grz. wwiązanie Mikołajowi z M. do 1 ł. w Starych M., na którym siedzi kmieć Jakub Krogul (ZK 314 s. 66); 1458-9 Maciej kmieć Wojc. Piaskowskiego z M. Starych (GK 14 s. 53-4, 59, 120, 179); 1459-60 łan kmiec. w M. Starych → Małusze Pośrednie p. 3a; 1460 Wojciech z Piasku ma zapłacić 25 grz. Janowi z Siadczy pod rygorem wwiązania go do 2 ł. kmiec. w M., na których siedzą kmiecie Bartek i Ćwiklina, płacący po 1 grz. czynszu rocznie, i do młyna w Wiercicy, płacącego 1 grz. czynszu rocznie (ZK 314 s. 141); 1467 br. rodz. Jan, Stogniew i Przedbor z Siadczy zastawiają na rok za 10 grz. Abrahamowi z Wilkowa kmieci Bartka i Ćwikłę, siedzących na 2 ł. w M., których mieli od Wojc. Piaskowskiego (ZK 260 s. 148); 1493 → Koskowice p. 3; 1506 2 kmieci w M. (ZK 316 s. 261); 1513 kmiotka Elżbieta służąca Samsona ze Starych M. (ZK 316 s. 354); 1513-8 Mik. Chabiela kmieć w Starych i Błotnych M. (ZK 316 s. 354; 317 s. 85).

-c. Pobór, areał. 1458 M. Stare Wojciecha, Włodka, Dziersława⁶Może tożsamy z Dziersławem z Kłobukowic, który w 1440 r. miał w zastawie kmiecia Jana w Małuszach, należącego do Stan. Tasza z Małusz Taszowych czyli → Błotnych [p. 3b], Stajennego, Tomasza skazane na karę król. XIV za niezapłacenie wiard. (GK 14 s. 63); 1470-80 w 3 wsiach M. 3 folw. ryc, łany [kmiece] (DLb. 3 s. 154-5); 1489-94, 1515-6 brak danych o poborze (RP k. 134r, 147v, 160r, 175r, 190r, 205r, 749r, 761v, 773v; ŹD s. 436); 1490-94 cz. pana Konińskiego – brak danych (ŹD s. 436; RP k. 147v, 160r, 175r, 190r, 205r); 1507-14 pobór z 2 ł. (RP k. 331r, 359r, 381r, 562r, 588v, 615r, 646r, 673v, 693r, 723v); 1500 dwie wsie M. [Stare i Błotne] należące do Kmity i Samsona z Koskowic skazane na karę król. XIV za niezapłacenie podatku nadzwyczajnego i odbicie wwiązania (GK 27 s. 1324-5, 1366); 1530 pobór z 1 1/2 ł. (RP k. 59); 1563 → Małusze Błotne p. 3c.

5. 1470-80 dzies. snop. z 3 folw. w 3 wsiach M. wart. 2 grz. dla kl. kan. reg. w Mstowie; dzies. snop. z łanów [kmiec.] w 3 wsiach M. wart. 7 grz. bpowi krak. (DLb. 3 s. 154-5); 1529 dzies. snop. z całej wsi wart. 16 grz. altarii Ś. Katarzyny w kat. krak.; dzies. snop. z M. wart. 4 grz. dla kl. kan. reg. w Mstowie (LR s. 256, 344).

6. 1416 Mikołaj z Mokrej powierza Biedrzychowi z M. zarząd nad Mokrą, z wyjątkiem spraw o dziedziczenie (ZK 312 s. 100); 1420 Stachna ż. Mik. Mruka przeciwko mężowi o wygnanie jej z własnego domu i narażenie jej na niesławę (GK 1 s. 290, 298, 310, 316); tenże Mikołaj przedkłada przed sądem dok. większej sprawy z Piotrem z Lgoty [par. Mstów] o 100 grz. przed wwdą sier. [Jakubem z Koniecpola] w Szadku [ziemia sier.] (GK 1 s. 305); 1426 Mik. Świetlik domownik Mik. Mruka w sprawie z Maciejem karczmarzem ze Zdziesławic o zadanie 2 ran krwawych temuż Maciejowi. Mik. Mruk staje przy swoim domowniku (GK 2 s. 640, 662, 668, 679); Mik. Mruk z M. w sprawie z Tomaszem z M. o to, że Marcisz bratanek Tomasza przybył gwałtem do domu Mruka, wyłamał bramę i drzwi oraz napadł na jego żonę, potrząsając nią i policzkując (GK 2 s. 640, 665, 678); 1431 Wyszomir ze Starych M. przeciwko Mikołajowi i Maciejowi ze Starych M. o zadanie mu 2 ran krwawych na drodze król., którą zagrodzili (GK 4 s. 299); 1443 sąd odsyła Wojciecha z M. do swego pow. lel. przed sąd ziemski w sprawie z Mikołajem niegdyś wójtem z Mstowa o to, że Wojciech zabrał Mikołajowi siano z łąki na szkodę 4 grz. (GK 8 s. 1041); 1499 → Lelów [miasto] p. 2d.

7. Kopiarz mstowski – Kopiarz klasztoru kanoników regularnych w Mstowie, Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego, rps 27; Mizera Regesty – S. Mizera, Regesty dokumentów do dziejów parafii Mstów k. Częstochowy, „Almanach Częstochowy” 2000, s. 19-44.

Uw. Mik. Mruk z M. po sprzedaniu swych cz. w Starych i Pośrednich M. w 1433 r. pisał się nadal z M., ewentualnie „ongiś z M”. Pisał się też tylko z imieniem i przezwiskiem, względnie z wsi, które nabył, a mianowicie z Zaborza od 1433 r. i Popowic od 1435 r. (ZK 312 s. 463, 466-7, 496, 498; 313 s. 26, 46, 48, 112; 10 s. 257; 146 s. 202; GK 5 s. 6, 17, 25, 120, 134, 206, 276-7, 313, 322, 326, 331, 334-5, 352-4, 356, 410, 442, 551). Dla porządku zebrano tu materiał odnoszący się do Mikołaja po jego odejściu z M. Sygnatury źródeł dotyczących jego urzędowania jako justycjariusza, tj. oprawcy, zamieszczone są w p. 3a przy jego osobie; 1434 Mik. Mruk z → Lgoty [par. Mstów, p. 3A]; Stachna ż. Mikołaja z Klimontowa zastawia na rok za 60 grz. półgr Mik. Mrukowi niegdyś z M. dziedzinę po ojcu Męcinę (ZK 10 s. 257); Wojc. Jarzyna domownik Mik. Mruka justycjariusza (GK 5 s. 120, 134); [Franciszek Bona]⁷W zapisce błędnie Jan Junta z Jawczyc Junta z Jawczyc zastawia na rok za 30 grz. Mik. Mrukowi justycjariuszowi wieś Wyżnie (Wirzschnie) Rzeszotary (GK 5 s. 206); 1435 Mik. Mruk z M. anuluje zastaw w Wyżnich (Wirzchnije) Rzeszotarach, który miał w 30 grz. od Franciszka Junty z Jawczyc, wpisany do ksiąg ziemskich (GK 5 s. 331); Ścibor wójt z Myślenic zastawia na rok za 80 grz. Mik. Mrukowi z M. justycjariuszowi wieś Brzączowice leżącą k. Dobczyc, nad rz. Rabą; Dorota ż. Ścibora wójta z Myślenic zastawia za 80 grz. temuż Mikołajowi swą wieś Brzączowice, którą ma po ojcu w posagu (wsspaszadze – GK 5 s. 292, 334-5 zp., 352-3 zp.)⁸W zapisce wcześniejszej z 24 III figuruje suma 30 grz., a w zapiskach późniejszych z 9 V i 22 V, przekreślonych, suma 80 grz; br. rodz. Andrzej i Żegota sprzedają za 60 grz. Mik. Mrukowi z M. cz. dziedziny w Popowicach (GK 5 s. 354); Mik. Mruk z Popowic uzyskuje sądownie na Krystynie z Popowic las i dąbrowę od niwy Krystyna idąc w dół aż do pola pod Dąbrownem (GK 5 s. 442); Mik. Mruk niegdyś z M. justycjariusz zastawia na rok za 60 grz. Wiernkowi z Gabania dziedzinę Męcina (ZK 146 s. 202); 1437 Mik. Mruk z M. sprzedaje za 60 grz. Krystynowi z Popowic z tytułu jego bliższości cz. dziedziny w Popowicach, którą kupił od br. Andrzeja i Żegoty z Popowic, z wyjątkiem zasiewów i plonów z pól i sadów (Średniowieczne dokumenty małopolskiej wsi Popowice, wyd. Z. Perzanowski, „Zapiski Historyczne” 50, 1985, z. 3, nr 8).