(1198 Lubna, Dlubna - Mp. 2, 375-6; 1227 Dłubna - Mp., 2, s. XXXVI, regest z początku XIX w.; 1295, 1300 Michalovich - Mp. 2, 539; de Michalovitz - KRK 264; 1324 Michalowicz - Mp. 2, 586; 1338 Michalowecz - KRK 1270; 1354 Michalowice - Mp. 3, 704 kop.; 1372 Michalowicze - Mp. 3, 845; 1398 Michalow - SP 8, 6478; 1470-80 Mychalowicze - DLb. 1 s. 122; 1529 Michalowicze - LR s. 185) 13 km na N od Krakowa.

1. 1354 ziemia krak. (Mp. 3, 704); 1581 pow. krak. (ŹD s. 21); 1470-80, 1598 par. Więcławice (DLb. 1 s. 122; 3 s. 16; WR k. 254).

2. 1295 miejsca zw. Świebodzino (Swebodzyno) [dziś w M. cz. wsi nosi nazwę Ślebodzyn - UN 1, s. 45 i Mapa Obrębów] i Turek → p. 3B; 1300 M. nad rz. Dłubnią, młyn w górnym biegu rz. Dłubni, 1 ł. po drugiej stronie tej rzeki → p. 4; 1377, 1385 wolny łan k. wygonu dla bydła i k. sosny; 1380 wolny łan w M. ciągnie się od drogi publicznej do granicy wsi; 1396 młyn → p. 3b; 1398 łąki i gaje zakupione w Masłomiącej i przyłączone do M.; 1401 w M. niwka pod górą → Masłomiącką naprzeciwko młyna → p. 4; 1410 droga z Woli [Więcławskiej] do M. → Masłomiąca p. 2; 1411 łąka w Wilczkowicach pod wsią M. → Łuszczewice p. 3A; 1416 dwa stajania roli zw. Niwa i Działy przy granicy M. z Wilczkowicami → p. 3A; 1417 łąka w Wilczkowicach leżąca między niwą a rz. Dłubnią k. M. (ZK 6 s. 367); 1422 młyn w M. → p. 3b; 1447 siedlisko na końcu M., w miejscu gdzie poprzednio była karczma → p. 3C; 1449, 1459 karczma w Wilczkowicach i łąka pod M. (ZK 13 s. 260; 15 s. 404); 1464 młyny w M. → p. 3A; 1468 karczma na końcu M. → p. 3C; 1470 dwór i młyn w M. → p. 3A; 1470-80 M. leżą nad rz. Dłubnią i graniczą z Masłomiącą, 2 młyny na rz. Dłubni (DLb. 1 s. 122; 3 s. 16); 1481 spalony młyn w M. → Masłomiąca p. 3b; 1497 droga z Garlicy Średniej do M. (GK 24 s. 990); 1569 granice między Masłomiącą i M., droga z Masłomiącej do M., stara droga z M. do Więcławic, droga do dworu w M. pod górą Kozicza [dziś cz. wsi Masłomiąca nosi nazwę Koźlica - UN 1 s. 45, Mapa Obrębów], łąki Swabowska i Stawisko → Dłubnia rz.; 1584 rozgraniczenie Wilczkowic i Naramy zakończono przy ścianie wsi M. (ZK 406 s. 177-8).

3A. Przed 1163-73 własn. ryc., potem kl. Bożogr. w Miechowie, od 1311/2 monarsza, następnie ryc. i od 1324 ponownie kl. miech. 3Aa. Sprawy własnościowe. 1198 Monach patriarcha jerozolimski poświadcza założenie przez komesa Jaksę kośc. i kl. Grobu Pańskiego w Miechowie [1163-73], któremu wielu panów nadało tego czasu dziedziny i wsie, m.in. pan Lasota dał L.; tenże Monach wraz z kapitułą kośc. Zmartwychwstania Pańskiego przyjmuje do bractwa tegoż kościoła wszystkich tych, którzy dali jałmużnę kośc. Grobu Pańskiego [w Miechowie], m.in. pan Lasota dał [wieś] D. (Mp. 2, 375-6; Wp. 1, 34; 3, 2020; BCzart. Katalog 1, 4; por. MPHn. 5 s. 61-3, 65, 173; Repert., nr 143 i 144); 1227 Grzegorz IX wyznacza opata sieciech. [Mik. Gallusa] i archidiakona sand. mistrza Jana na arbitrów w sporze między szl. wd. po Mikołaju i jej synem a kl. Bożogr. w Miechowie o wieś Dłubna [czyli M.] w diec. krak. (Mp. 2 s. XXXVI, nr 4; Bullarium 1, 217)¹Treść bulli znamy jedynie z regestu pomieszczonego w rękopisie pt. „Sumariusze dokumentów klasztoru miechowskiego”. Sumariusz ten został sporządzony przez niejakiego Floriana Zmerkowskiego w 1826 r. w 2 połowie XIX w. rękopis znajdował się w Archiwów Akt Dawnych w Kielcach. Obecnie nie ma go w zasobie tegoż archiwum w Kielcach, a cały zasób został włączony do zasobu AG w Warszawie (Archiwum Państwowe w Kielcach i jego oddziały. Przewodnik po zasobie archiwalnym, W. 1993, s. 28). Opis sumariusza podaje F. Piekosiński, Mp. 2, s. XI; 1256 Bolesław Wstydl. odnawia i poszerza imm. ekon. i sąd. dla wsi kl. miech. [nie wymienionych z nazwy], który nadali temuż klaszt. Kazimierz Sprawiedliwy i Leszek Biały (Mp. 2, 449); 1295 własn. kl. miech. → p. 3B; 1300 własn. kl. miech. → p. 4.

[1312]-1324 Spycimir z Dębian, Pomianowej 1321-52, dz. M., h. Leliwa, łowczy krak. 1312-6, kaszt. sądec. 1317-8, wiśl. 1319-20, wwda krak. 1320-31, kaszt. krak. 1331-52 (Mp. 2, 586, UM 134, 180, 460, 1023, 1089; A. Marzec, Urzędnicy małopolscy w otoczeniu Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego (1305-1370), Kr. 2006, według indeksu)²Rok 1312 to pierwsza wzmianka o Spycimirze (Mp. 2, 557). Podano ją, gdyż nie wiadomo, kiedy otrzymał on M. od księcia; 1324 Bieniek prep. miech. i kan. jerozolimski ustępuje komesowi Spytkowi wwdzie krak. w dożywotnie użytkowanie wieś Targowisko nad rz. Rabą, ponieważ zrezygnował on na rzecz klasztoru z dobrze zagospodarowanej wsi M. Spytek dał klasztorowi połowę czynszu rocznego od chmielu. [W tej wsi weźmie ponadto coś dla siebie], lecz będzie płacić klasztorowi 2½ grz. czynszu rocznie w srebrze lub monecie (Mp. 2, 586)³Ostatnie zdanie dyspozycji uszkodzone, nie wiadomo zatem, co Spytek wziął dla siebie. Własność Spycimira w M. była efektem represji jakie spotkały konwent miech. po buncie wójta Alberta. Władysław Łok. skonfiskował klasztorowi szereg dóbr, w tym również M., które najprawdopodobniej nadał swemu zaufanemu rycerzowi Spycimirowi. O słuszności takiej rekonstrukcji może przekonywać fakt, iż w ramach rekompensaty prep. Bieniek dał w dożywocie Spytkowi wieś Targowisko nad Rabą. W. Dworzaczek, Leliwici Tarnowscy. Z dziejów możnowładztwa małopolskiego. Wiek XIV-XV, W. 1971, s. 82 uznaje tę transakcję za nadanie uczynione przez wojewodę wyłącznie z pobudek religijnych, zaś ustąpienie mu przez konwent Targowiska, jako wyraz głębokiej wdzięczności bożogr; 1349 Jakub s. Szczepana włodarz w M. zeznaje w sprawie dochodów kl. miech., że z tej wsi nie ma więcej ponad 6 grz. gr czynszu (Mp. 3, 692); 1354 → p. 4; 1360 Kazimierz W. odebrał kl. miech. 8 imiennie wymienionych wsi, m.in. M. i nadał je nowo fundowanemu kl. i szpitalowi Ś. Jadwigi Śląskiej w Stradomiu, gdzie zamierzał osadzić miechowitów. Po śmierci króla [1370] kl. odzyskał utracone wsie (DLb. 3 s. 30); 1375 prep. miech. Czcik na prośbę kmiecia Grzegorza Goryla z M. w sprawie ogrodu w M., który dotąd posiadał i płaci z niego 12 gr czynszu, nie wznawia mu dzierżawy, ale zatwierdza dawną umowę dzierżawną. Prepozyt daje Gorylowi ten ogród w wieczyste posiadanie pod warunkiem, że z nikim go nie zamieni, ani go nie sprzeda (Mp. 3, 871); 1416 sąd ziemski krak. przysądza prep. miech. Michałowi 2 stajania zw. Niwa i Działy, leżące w granicach M. [z Wilczkowicami], które Piotr s. Piotra z Wilczkowic trzymał w zastawie za 42 grz. (ZK 3b s. 224; DSZ 149); 1447 → Masłomiąca p. 3a.

1464 Mikołaj prep. miech. zobowiązuje się zwrócić Mik. Zarogowskiemu z Bielan 50 grz. długu własnego i zm. prep. Tomasza, w trzech ratach, pod rygorem wwiązania go do M. Zarogowski winien unieważnić stary zapis 30 grz. zm. prep. Tomasza w księgach ziemskich (GK 17 s. 302 zp.); 1467 tenże prepozyt zobowiązuje się zapłacić 57 grz. Piotrowi z Polanowic pod rygorem wwiązania go do M. (GK 18 s. 266 - 7 zp.); 1467-70 Jakub Halasz z Suliszowa i Stanisław z Korytnicy [pow. wiśl.] dzierż. M.; 1467 Mikołaj prep. miech. odstępując od swego pow. krak. wydzierżawia na 3 lata Jakubowi z Suliszowa [pow. wiśl.] i Stanisławowi z Korytnicy wieś M. Dzierżawcy będą płacili po 50 grz. każdy za rok bieżący i po 53 grz. każdy za następne dwa lata; mają też płacić prepozytowi za pierwszy rok stację jednodniową, a przez następne 2 lata 3 stacje po dwa dni każda (ZK 260 s. 128-9); Mikołaj prep. miech. oświadcza, że Jakub z Suliszowa i Stanisław z Korytnicy zapłacili mu po 53 grz. każdy za pozostałe 2 lata dzierżawy dóbr M. (ZK 260 s. 190); 1469-70 → p. 6; 1469 Mik. Zarogowski z Bielan pozywa prep. miech. o nie dopuszczenie do wwiązania w M. (GK 18 s. 882, 949); 1470 Jan prep. miech. zastawia za 76 grz. ww. Zarogowskiemu dziedzinę M. i daje mu wwiązanie, pod warunkiem, że zezwoli on prepozytowi tę dziedzinę użytkować jak dzierżawę i przebywać w niej przez 3 lata, począwszy od Bożego Narodzenia ubiegłego roku. Prepozyt zobowiązuje się płacić na ś. Marcina każdego roku 25 grz. i w ostatnim roku 26 grz. Jeśli nie zapłaci, Zarogowski obejmie M. w posiadanie. Zarogowski umarza wcześniejsze zapisy w tej sprawie, zp.; kwituje kolejne raty 25, 15 i 20 grz. (GK 18 s. 1016); 1470-80 własn. klaszt. miech. (DLb. 1 s. 122; 3 s. 16)⁴Długosz na podstawie błędnych informacji napisał, że M. należały ongiś do kl. mog., zatem przy opisie dóbr tegoż kl. zamieścił on powtórnie wiadomości o tej wsi, z adnotacją że została ona alienowana z jego dóbr (Dlb 3, s. 425-6); 1481 → Masłomiąca p. 3b; Jan prep. miech. pozywa Wojciecha z Masłomiącej o spalenie młyna w M. wart. 60 grz. i o tyleż szkody (GK 21 s. 420, 429, 470); 1494 z wyroku sądu Jan alias Janusz z Kośmirzowa przysięga przeciwko Janowi prep. miech. dz. M., że upominał go o wydanie 3 jałówek i wołu zabranych z jego wsi Wola Bukowska (ZK 19 s. 399; 21 s. 232); 1506 Marcin prep. miech. pozywa szl. Jana Jabłońskiego dzierż. w Masłomiącej (ZK 23 s. 304); 1529 prep. miech. pobiera z M. 41 grz. i 4 gr czynszu (LR s. 185).

3B. Własn. mieszczan krak., później w większej części włączona do cz. klasztornej, a w niewielkiej do części szlach. 3Ba. Sprawy własnościowe. 1295 Henryk prep. miech. i kan. jerozolimski nadaje swemu słudze Piotrowi mieszcz. krak. 2 wolne łany w [M.] w miejscu zw. Świebodzino [dziś w M. cz. wsi nosi nazwę Ślebodzyn - UN 1 s. 45]. Piotr posiada ponadto w tejże wsi oddzielnie (solubilis) 2 ł. czynszowe w miejscu zw. Turek, z których daje świadczenia jak inni mieszkańcy (Mp. 2, 529).

1372-85 Piotr Gangnowic z M., s. Piotra mieszcz. krak., br. Małgorzaty i mąż Małgorzaty, br. stryjeczny Jana Gwisa (Mp. 3, 845; ZDM 1, 177); 1372 [Marcin] Czcik prep. miech. na prośbę swego sługi Piotrasza z M. transumuje przywilej z → 1295 r., z pieczęcią Henryka prep. miech., dla jego zm. ojca Piotra mieszcz. krak., na pewne łany w M., które posiada z sukcesji ojcowskiej (Mp. 3, 845)⁵Dok. wyraźnie mówi, że Piotr z 1295 r. był ojcem Piotra Gangnowicza, i chociaż budzi to wątpliwości ze względu na przedział czasowy między nimi, nie można tej możliwości wykluczyć; 1377 przed sądem wyższym pr. niem. na zamku krak. Piotr Gangnowicz z M. sprzedaje za 36 grz. szer. gr pras. br. stryjecznemu Janowi Gwisowi mieszcz. krak. 1 wolny ł. w M. k. wygonu zw. ściegny, którym pędzą bydło i trzodę na pastwisko, i k. sosny oraz ½ ł. czynszowego (solubilis), który przylega do łanu wolnego z sukcesji ojcowskiej części jemu należnej. Sąd transumuje dok. prep. miech. wyżej → 1372, w którym jest też treść dok. z 1295 r. (Mp. 3, 892); 1380 przed sądem najwyższym pr. niem. na zamku krak. tenże Piotrasz s. Piotra Gangnowicza wraz z ż. Małgorzatą i siostrą Małgorzatą zawierają ugodę z Janem zw. Gewis mieszcz. krak. w sprawach jakie mieli w dawnych czasach o dziedziny, pieniądze i inne szkody, czyli zajmowanie rzeczy, i uwalniają go od tych spraw. W ramach tej ugody zastawiają mu za 7 grz. szer. gr ½ wolnego ł. w M., ciągnącego się od drogi publicznej do granic [wsi] podług pr. ziemskiego. Jeśli według umowy zechcą wykupić ten łan na Boże Narodzenie, mogą to uczynić tylko przed tym sądem (Mp. 3, 916)⁶Transakcja sprzedaży 1½ ł. w M. nie doszła do skutku. Najpewniej w ramach rozliczeń finansowych i wynagrodzenia szkód Janowi, Piotr zastawił mu ½ ł., a dopiero w 1385 r. sprzedał dziedzinę kl. miech. → przypis następny; 1385 sąd wyższy pr. niem. w Miechowie zaświadcza, że ww. Piotr sprzedał za 36 grz. szer. gr pras. kl. miech. 1 ł. wolny w M. k. wygonu zw. ściegny, którym pędzą bydło i trzodę na pastwisko, i k. sosny oraz ½ ł. czynszowego (solubilis), który przylega do tegoż łana wolnego z sukcesji po ojcu, w części jemu przypadłej. Piotr wydaje także prepozytowi przywilej na te łany [→ 1295] (ZDM 1, 177)⁷Formularz i dyspozycja tego dok. są identyczne z formularzem transakcji sprzedaży tychże łanów Janowi Gwisowi, która nie doszła do skutku.

1408-9 opatrzny Jakub zw. Wolny (Wolni) s. Macieja z M.; 1408 Jakub kmieć z M. zw. Wolny nie stawił się przeciwko Jakuszowi dz. „de Wlni” [zapewne z Wilczkowic] o 3 rany (GK 1a, k. 23); 1409 tenże Jakub s. Macieja z M. sprzedaje za 12 grz. półgr Michałowi prep. miech. ½ ł. wolnego w M. (ZK 5 s. 125; DSZ 132); 1444 Jan alias Łukasz (Lukais) sprzedaje za 15 grz. Mik. Masłomiąckiemu z → Masłomiący swój łan w M. z wszystkimi prawami i przynależnościami (ZK 12 s. 286); 1447 Piotr Wilczkowski s. Andrzeja z Wilczkowic zobowiązując się zwrócić do ś. Marcina 14 grz. szl. Stan. Pszonce ongiś z Więcławic i jego ż. Annie, ustępuje im domostwo na tym siedlisku, gdzie obecnie mieszkają na końcu M. i gdzie wcześniej była karczma, i zobowiązuje się, że nie usunie ich z tego domostwa, dopóki nie zwróci pieniędzy. Pszonkowie mogą korzystać z zarośli na opał i z roli wyznaczonej im tamże do zaorania (GK 10 s. 228-9); 1468 Jan Wel i Jan [później zw. Mikołajem] ss. Piotra, dziedzice z Wilczkowic dzielą dobra. Janowi Welowi przypada karczma leżąca na końcu (in fine) M., zagroda Jana Wykurza w Wilczkowicach, sąsiadująca z Maszkowem, trzecia cz. ról dworskich w Wilczkowicach, trzecia cz. opustoszałego młyna na rz. Dłubni [→ Maszkowski Młyn] poniżej Wilczkowic z gajem i łąkami, trzecia cz. łąki należącej do karczmy, którą winien sobie wykupić z zastawu (ZK 17 s. 580-1); 1497 Stan. Piłatek z Wilczkowic oprawia ż. Zofii c. Mik. [Gawrona] z Goleniów po 40 grz. posagu i wiana na połowie dóbr: Wilczkowice, Łuszczewice i M. i pod zakładem 80 grz. ma wpisać tę oprawę do ksiąg ziemskich (GK 26 s. 329-30); 1504 tenże oprawia ż. Zofii po 54 grz. posagu i wiana na połowie ww. dóbr (ZK 23 s. 188); 1528 czcigodna (honesta) Jadwiga z M., wsi kl. miech., pożyczyła Annie Jaworowej dwie bramki (bractas alias bramki - drogocenny kobiecy strój na głowę lub szyję) zdobione perłami wart. 12 fl., które spłonęły w pożarze Krakowa (Wypisy 1526 - 9 nr 261).

3Bb. Kmiecie, karczmarze, młynarze, włodarze w cz. A i B.

Kmiecie. 1367 Stanisław kmieć i karczmarz z M. → p. 6; 1375 Grzegorz zw. Goryl → p. 3A; 1392-4 Jan z M. z Janem i Bartłomiejem kmieciami z Czulic (ZK 1c, s. 58, 95, 98); Bartłomiej kmieć z Czulic przeciwko Janowi z M. o dom wart. 7 grz. i zakaz zabrania zboża (ZK 1c s. 80); 1396 Michał z Racławic nie stawił się, jako pozwany przeciwko prep. miech. o spalenie młyna i o czynsz (ZK 2, 382); 1398 Mikołaj → p. 4; 1399 27 kmieci z M. i Mik. Ćwikła karczmarz z M. przeciwko Leonardowi z Masłomiącej → Masłomiąca p. 3a; 14 kmieci z M. oddala oskarżenia Leonarda z Wilczkowic o przemoc; Święchna wd. po Bernardzie, Katusza ż. Bartka, Święchna ż. Andrzejka kmiotki z M. ustanawiają swym zachodźcą Macieja z Jurzykowic [dziś Irzykowice] w sporze z Leonardem z Wilczkowic (SP 8, 8792, 8931); 1407 Maciek kmieć z M. pozywał Marcina ze Zwierzyńca osadnika (colonus) wójta krak. o 1 grz., której mu nie wypłacił za służbę [u wójta] i o 2 rany (GK 1a, k. 9v); 30 kmieci, karczmarzy, zagrodników i innych mieszkańców M.: Bartek, jego s. Franek, Rafał, Borek, Maciej, Paweł, Król s. Marcina, Stan. Pękawczyc, Jakub, Kuba, Jan nepos Pękawczyca, Jakub Wanchnowicz, Jan Rypała, Bernard Paczołowic, Bartłomiej Wójt (Woyth), Sobek, Likion [= Łukasz], Żegota, Wawrzyniec Comorze [?] Niko, Mik. Kokoszka karczmarz, Jan jego pasierb, Stana karczmarka, Tomasz zagrodnik, Jan Komarzyc [?], Gaweł, Jan Krawiec, Jan Reik, Stan. Cielec, Maciej Broda i inni nie wymienieni z imienia (→ Kwilina p. 6 i nie wymienione tam sygnatury: GK 1b s. 72, 79, 96)⁸GK 1b zachowała się jedynie w odpisie, dlatego trudno zweryfikować te imiona; Prędota z Wielkanocy winien przekazać 4 krowy Niklowi [?] kmieciowi z M. (ZK 5 s. 7); br. Maciej Król i Rafał z M. (OK 4 k. 85v).

1415 Jakusz z Masłomiącej przeciwko Grzegorzowi kmieciowi z M. o 5 ćw. grochu (ZK 6 s. 4); kmiecie Wojtek ze Skotnik i Bartek z M. nie stawili się przeciw Piotrowi z Garlicy [Górnej] i jego matce [Dorocie], których pozywali o polecenie usunięcia ich z ról w Garlicy (ZK 6 s. 16); 1417 Bartłomiej z Wilczkowic poręcza Ocie z Klimontowa spłatę 25 grz. półgr przez Jakusza kmiecia z M. (ZK 6 s. 313); 1418-34 Jan kmieć i karczmarz z M. → karczmarze; 1422 Tomasz karczmarz z karczmy Masłomiąckiej przekłada termin przeciwko Michałowi prep. miech. i jego kmieciowi Więcławowi z młyna w M., którzy oskarżyli go o poranienie i odbicie ciążenia (GK 1 s. 716); Jan pleb. z Modlnicy z Jakubem z M. w sprawach swoich i swojego kościoła (OK 4 k. 272); 1423 Rafał kmieć z M. z Urszulą Scichochołową (OK 4 k. 291v); tenże Rafał procesuje się z Janem Giemzą z Wiślicy o 5 grz. rękojmi, 2 fl. pożyczki oraz o 9 gr; Rafał oddala roszczenia Giemzy o mszał (misale) wart. 30 grz. i pierścień za 3 grz. i 15 [gr] (GK 2 s. 89, 96, 123, 126, 151); Skoczylas wrotny zamku krak. przeciwko Rafałowi z M. o 4 grz. i 10 sk.; Rafał zaprzecza, jakoby płaszcz, który Skoczylas wykupił od Żydówki, należał do niego i oddala jego roszczenie (GK 2 s. 115, 123); Franek kmieć → Łuszczewice p. 3A; 1423-4 Jakusz Wachnowic z M. i jego s. Mikołaj ze Święszkiem z Wilczkowic winni zapłacić kary, ponieważ nie wydali rzeczy objętych ciążeniem (ZK 7 s. 292, 294, 296, 299, 316); 1425 Grzegorz z M. sługa [Mik.] Żelaznego pozywa Święszka z Wilczkowic i jego ż. Dorotę o to, że oboje nie dopuścili do ciążenia [w Wilczkowicach], twierdząc ze nic tam nie mają, natomiast ma tam Piotr Młodszy Szafraniec (GK 2 s. 332-3, 340); 1432 młynarz z Rybnej winien przyprowadzić konia wronego, którego zajął Pawłowi z M. (GK 4 s. 750).

1433-49 Stan. Boczka kmieć z M., ojciec Jana (ZK 13 s. 365); 1433 Stan. Boczka ręczy, że stawi w sądzie konia wronego łysego, białonogiego (Wroni Lissi Białonogi ad omnes quatuor pedes) przez swego zachodźcę Zbyszka s. Dawida odźwiernego królowej, który to koń został zatrzymany przez Jana Jeranda [właściwie Jarand] wwdę inowrocławskiego⁹Jarand z Grabia wwda inowrocławski s. Jana z Grabia kaszt. kruszwickiego i br. Jana kaszt. spicymierskiego nie wystąpił nigdy z drugim imieniem Jan, zob. S. Szybkowski, Kujawska szlachta urzędnicza w późnym średniowieczu (1370-1501), Gdańsk 2006, s. 578-80 u ww. Boczki, i oddany Węgrzynowi, słudze tegoż wwdy - zp.; Piotr ze Świeborowic i Mik. Żelazny z M. ręczą za ww. Boczkę, że stawi zachodźcę i konia, w przeciwnym razie zapłacą ww. Węgrzynowi 3½ grz. za konia (GK 4 s. 833, 846); 1434 Rosław kmieć z Modlnicy nie staje na termin przeciwko Paszkowi Szkodzie z M., o konia rudego łysego (ridzi lissy) wartego kopę gr, którego zatrzymano u tegoż Rosława (GK 5 s. 33); → p. 5; 1436 Rafał i Maciej (GK 5 s. 727); 1438 Jan s. Micza i Stanisław ss. Dobiesława oraz Rafał kmiecie z M. odstąpiwszy od swego pr. niem. winni w oznaczonym terminie zapłacić 18 grz. i 8 gr Janowi Jachowi z Wilczkowic, pod rygorem podwojenia długu i wwiązania ww. Jacha w tej sumie w ich dobra dziedz. w M. (ZK 11 s. 322-3); 1439 tenże Jach przekłada termin z Mikołajem kmieciem z M. s. wójta [sąd.], którego pozywał o to, że Mikołaj bezprawnie zajął 7 grz. od kmieci Szczepana i Łukasza, od których Jach wcześniej je wyprocesował (GK 6 s. 115 zp., 127 zp.); 1439 Stan. Boczka → p. 5.

1440 br. Mik. Wójtowicz i Maciej Wójtowicz, Grzegorz Reik i Błażej Pękawczyc kmiecie z M. odstąpiwszy od swego pr. niem., ręczą Piotrowi Piłatkowicowi z Wilczkowic spłatę 5 grz. przez Jana Lukasza (GK 6 s. 384); Boczka z M. i Ryńca z Batowic pod zakładem 60 grz. ręczą za Jakuba, uwięzionego w lochu wieży, że nie ucieknie (GK 6 s. 519); 1440 Mikołaj, Stan. Sobek, Błażej i zagrodnik Piotr → Włodarze; 1441 Agnieszka Koprzywina z M. ma zapłacić 1 grz. mniej 4 gr i 8 sk. Kat. Duczowej (OK 8 s. 148); 1441-3 Mikołaj, Maciej i Łukasz → Marszowice, par. Luborzyca p. 3A¹⁰W haśle → Marszowice brak sygnatur: GK 8 s. 136, 202; 1442-3 Stan. Owczarz poddany Andrzeja z Naramy pozywa przysięgłych i wójta z M., o to że chociaż przedstawił im wyrok alias ortyl sądu najwyższego [pr. niem.], nie dali mu wwiązania do domu i roli [w M.], które do niego należą i występuje o szkodę 20 grz. Andrzej z Naramy staje o swoją karę podług ortylu (GK 7 s. 1063, 1086; 8 s. 50, 456); 1443-4 tenże Stan. Owczarz ze Szczodrkowic, ongiś z Naramy, sługa Macieja Szczodrkowskiego ze Szczodrkowic, pozywa kmieci z M., wójta Błażeja, Mikołaja, Macieja czyli Maczka Wojtkowicza, Stanisława, innego Stanisława, Łukasza i Jana [zapewne przysięgłych ławników] o 7½ grz. za niedopuszczenie do wwiązania w M. Piotr z Wilczkowic ręczy za ww. kmieci spłatę ww. pieniędzy do rąk Macieja ze Szczodrkowic; tenże Szczodrkowski oświadcza, że Piotr Piłatek z Wilczkowic spłacił mu 4 grz. i pozostało jeszcze do zapłaty 3½ grz. (GK 8 s. 468, 513, 550, 561, 574-5, 689).

1443 Maciej kmieć z M. zobowiązuje się zwrócić 7 grz. bez 1 wiard. Mikołajowi z Marszowic za pszenicę i dać mu 3 owce i 3 jagnięta (GK 8 s. 259); Stanisław [kmieć] z M. (GK 8 s. 358); Mikołaj z Masłomiącej ręczy Mikołajowi s. Święszka z Wilczkowic spłatę 12 grz. przez kmiecia Łukasza z M. (GK 8 s. 401-2); kmiecie Błażej wójt, Mikołaj, Jakub, Bieniek i Mikołaj ławnicy z M. → Masłomiąca p. 4b; 1444 starzy kmiecie Boczka i Kołat (Coliath) z M. przywołani do rozgraniczenia Kończysk i Książnic → Kończyce p. 2; sąd wyrokuje, że Stan. Boczka kmieć z M. pozywany przez Stanisława sługę Mik. Spycimira kantora krak. winien przysiąc, że wraz z 2 pomocnikami nie zabrał mu szyndem (rozbojem) samostrzała (balisty, czyli kuszy) wart. 2 grz.; w tejże sprawie prep. miech. winien ustanowić sąd wg pr. polskiego we dworze w M. (GK 8 s. 784, 791, 803, 832, 852, 876, 916; SP 2, 3208: rota polska przysięgi); wyrokiem sądu prep. miech. Jan winien ustanowić w ciągu 2 tygodni sąd wedle pr. polskiego we dworze w M. w sprawie szl. Mikołaja z Chechła pozywającego Stan. Boczkę o rany, w przeciwnym razie sprawa wróci do grodu (GK 8 s. 803, 832, 852); Maciej Wójtowicz kmieć z M. (GK 8 s. 992, 1039, 1061, 1093); 1445 Jan z M. zobowiązuje się zapłacić 2 grz. i 6 gr Piotrowi Cieśli kan. krak. za dzies. z Rzezawy (OK 8 s. 765); 1446 Grzegorz ze Zdziesławic i Jan z M. winni zapłacić 24 grz. pleb. [Mik. Pękali] z Więcławic [do rąk wikarego] bakałarza [Jana] za dzies. w Pielgrzymowicach i Zdziesławicach (OK 8 s. 914).

1447 7 kmieci z M. → Masłomiąca p. 3a; Marek Marzec z M. (OK 1 k. 157); 1448 Jan Reczko kmieć z M. nie stawił się przeciwko Annie ż. Pszonki z → Łuczyc o to, że nie stawił swego zagrodnika Mikołaja „ad ius inpossesum”, który zadał Annie i jej c. Katarzynie po 2 rany sine (ZK 13 s. 220); 1449 Jan z M. s. Boczki → Książnice, par. Więcławice p. 3b; 1450 Mik. Kunicki umarza w księgach grodzkich zapis płatności 60 grz. kmieci Płonki z Węgrzec, Jana [Boczki] z M. i Macieja z Książnic, ponieważ zobowiązanie przenieśli do ksiąg ziemskich (GK 11 s. 69); 1452 → p. 6; 1453 Maciej Doktor kmieć z M. zobowiązuje się zapłacić Janowi Pielgrzymowskiemu 8 grz. za bróg pszenicy, pod rygorem wwiązania go do ról, domu, trzody, bydła i zasiewów (GK 12 s. 4-5); 1456 Jan Boczka → Książnice, par. Więcławice p. 3b; Stanisław (OK 10 s. 150); Jan Boczka z M., Jakub Partyka z Zaszczytowa, Maciej Marnowicz z Dziekanowic i Maciej Matiasz z Książnic zobowiązują się zapłacić 45 grz. Dorocie z Koniecpola wd. po Janie Taszce kanclerzu Królestwa za brogi zboża (OK 10 s. 172); 1457 ww. Boczka zobowiązuje się zapłacić 7 wiard. czyli 6 gr opatce św. Andrzeja w Krakowie za dzies. w Kozłowie (OK 10 s. 277); 1460 tenże Boczka, Maciej Maciejaszek i Maciej kmiecie z Książnic zobowiązują się zapłacić 51½ grz. Janowi kan. krak. za dzies. z [fragment uszkodzony] (OK 10 s. 609); 1468-9 → p. 6; 1470 Jan Srokosz [kmieć z M.] (ZK 18 s. 74); 1471 Błażej, jego s. Stanisław i Srokosz (GK 19 s. 516, 536, 539, 568, 574); 1476 Maciej Siepieniec (GK 20 s. 346, 356); 1479 Dionizy z Muniaczkowic pozywa Jana prep. miech. o zbiegłego Jakuba kmiecia z M., który został tam zatrzymany (GK 20 s. 934); 1485 Stan. Boczka kmieć i karczmarz z M. kl. miech. procesuje się z Zawiszą z Masłomiącej (ZK 19 s. 255); 1486 Stanisław; Maciej Boczka (ZK 19 s. 267, 280); Jan Goryl z M. staje przed sądem wójtowskim w Krakowie oskarżony o to, że zabrał w Krakowie Filipowi zięciowi Stano Langa konia, którego uznał za swojego (Żydzi w średniowiecznym Krakowie. Wypisy źródłowe z ksiąg miejskich krakowskich, oprac. B. Wyrozumska, Kr. 1995, nr 722-3); 1487 Piotr textor (tkacz) zagrodnik z M. (GK 22 s. 789, 812, 819); 1497 kmiecie z M. → włodarze; 1526 z wyroku sądu Tomasz prep. miech. winien na wniosek Piotra Kucza poddanego Marka Minoskiego z Sieciechowic osądzić jego sprawę z prac. Mikołajem zw. Markowic poddanym z M., czego do tej pory nie uczynił, lecz stało się tak z powodu niepokojów (propter discordiam) w tym czasie w Miechowie (ZK 27 s. 162).

Karczmarze. 1407 Mik. Kokoszka → wyżej kmiecie; 1418-34 Jan Koprzywa, Pokrzywa kmieć i karczmarz z M., ojciec Stanisława (GK 1 s. 21; 3 s. 156); 1419 tenże Jan karczmarz z M. pozywa Spytka z Woli [Zachariaszowej] o dwa konie wart. 11 grz., które Spytek zrabował Janowi na drodze kró­lewskiej i które Spytek winien oddać jako rękojmię, a czego nie uczynił. Prep. miech. staje o swoją karę (GK 1 s. 136, 140, 143); 1441 Stanisław (OK 8 s. 133); 1442-7 Stanisław s. [Jana] Pokrzywy z M., mąż Agnieszki (OK 8 s. 344; GK 8 s. 520; 9 s. 904); 1442 Marcin karczmarz z M. i szl. Marcin z Damic kupują za 14 grz. dzies. w Porębie [nie zid.] (OK 8 s. 393); 1443 Stan. Marzec karczmarz z Masłomiącej i M. → Masłomiąca p. 5; 1446 Stan. Marzec z M. zobowiązuje się zapłacić 2 grz. Ocie z Klimontowa kan. krak. za czosnek; także Maciej karczmarz z M. ma zapłacić ww. Ocie 2 grz. (OK 8 s. 892, 908, 982); 1485 Stan. Boczka karczmarz z M. → Kmiecie; 1501-2 Szwab (Swab) i Jasiek karczmarze z M. → p. 3c.

Włodarze. 1349 Jakub s. Szczepana włodarz w M. (Mp. 3, 692); 1423 Grzegorz włodarz z M. ze Święszkiem z Wilczkowic (GK 2 s. 196); 1434-41 Jan Miłost włodarz z M. (GK 5 s. 57; 7 s. 311); 1436 25 X Stanisław i Jakub kmiecie z Woli [Zachariaszowej] pozywają Jana Miłosta konwersa i włodarza z M. o to, że w czasie gdy nie miał do tego prawa przybył na pole [w M.] i siłą zajął: Stanisławowi 9 sztuk bydła, jego słudze płaszcz wart. 1½ grz., a Jakubowi 3 sztuki bydła, zaś jego sługę uderzył i zabrał mu skrzynię [na pieniądze] (arca), czapkę i pas wart. 1 sk. (GK 5 s. 756, 769)¹¹Data miesięczna tego wydarzenia wskazuje, że kmiecie z Woli Zachariaszowej korzystali z tzw. wolnego wypasu, jaki przysługiwał kmieciom w okresie wczesnojesiennym; 1440 Miłost (Miłosz) konwers i włodarz oraz kmiecie z M., Mikołaj z dworu prep. miech., Stan. Sobek, Błażej i zagrodnik Piotr pozostający w sporze z Janem Jachem z Wilczkowic, pozywają go o poranienie i pobicie (GK 7 s. 70, 75, 104, 133, 175); 1441 Śwętopełk z Gołuchowic [pow. Irządze] i Piotr z Uliny ręczą za Piotra Rożnickiego, że pozostanie w pokoju z Miłoszem konwersem kl. miech. [włodarzem] z M. pod zakładem 100 grz. (GK 7, 311); 1484 Jan Wdowiec [lub Wdaniec] konwers [włodarz] z M. → Łuszczewice p. 3b; 1489 Mikołaj faktor prep. miech. w M. (GK 22 s. 1086); 1497 star. krak. ustanawia zakład w sporze między poddanymi Kat. Pilczyckiej ż. Pilczyckiego z Masłomiącej a faktorem i kmieciami z M. kl. miech., że zachowają pokój, a krzywd dochodzić będą przed sądem (GK 26 s. 606); 1498 szl. Jan z Zarogowa rządca w M. (GK 26 s. 819).

Młynarze. 1443 Stan. Pokrzywa s. Pokrzywy, młynarz z M., zobowiązuje się zwrócić 20 grz. Piotrowi z Wilczkowic pod rygorem wwiązania do kamienicy w Krakowie przy ul. Ś. Jana (GK 8 s. 127, 408, 414, 505); 1447 szl. Mik. Trzebieński pozywa Stan. Pokrzywę z M. o to, że złożył na przechowanie w jego pokoju pod kluczem szubę adamaszkową wart. 6 grz. i trzewiki wart. 1 fl., lecz Stanisław, sam mając klucz, nie chciał ich wydać. Na wniosek zachodźcy Stanisława sąd ma rozstrzygnąć wedle jakiego prawa odbędzie się rozprawa (GK 9 s. 904-5).

3Bc. Areał, folwark, pobór, dwór. 1444 dwór prep. miech. w M. → p. 3b; 1460 M. kl. miech. skazane na karę król. XIV za nie zapłacenie 1 fl. i 2 gr poboru (GK 14 s. 416-7); 1464 folwark i dwór kl. miech. → p. 3A; 1470-80 w M. folwark klaszt. urządzony na gruntach sołtysich, 24 ł. kmiece, z których kmiecie płacą 14 sk. czynszu, dają 30 jaj, 4 koguty i 2 sery. Kmiecie odrabiają jutrzyny i powabę wiosną i jesienią oraz płacą sep. 2 karczmy z rolami i łąkami, z których jedna płaci 6 grz., druga 8 grz.; 7 zagrodników, płacących 6 sk. i odrabiających 1 dzień tygodniowo, 2 młyny nad Dłubnią, jeden płaci 5 grz. czynszu, drugi 4 grz. (DLb. 1 s. 122; 3 s. 16); 1501 Szwab (Swab) i Jasiek z M. karczmarze skazani na karę król. XIV za nie zapłacenie czopowego; 1502 Szwab skazany ponownie na ww. karę (GK 28 s. 63, 656); 1530 pobór z 11¾ ł. 2 karczem, 2 młynów dorocznych, każdy o 1 kole (RP k. 35); 1563 pobór z 29¼ ł. (dawniej podawano pobór z 11¾ ł. i 4 prętów), z młyna dziedz. o 2 kołach, młyna dorocznego o 1 kole, 2 karczem dorocznej i dziedz. (RP k. 29); 1564 poddani kl. wsi M. robią na folwarku król. w Rakowicach i oddają sep na zamek krak. z 12 ł. (LK 1 s. 37; 2 s. 70); 1569 dwór w M. → p. 2; 1581 pobór z 26 ł. kmiec. i 4 zagrodników z rolami (ŹD s. 21).

4. 1295 Wacław II zezwala kl. miech. lokować osady na pr. niem. w ziemi krak. i sand., zezwala sprowadzać ludzi jakiejkolwiek narodowości, czy języka oraz nadaje imm. ekon. i sąd. (Mp. 2, 530); 1300 Henryk prep. miech. zawiera ugodę z mgrem Marcinem lekarzem, s. Rynolda z Krakowa, w sprawie sołectwa w M. Marcin otrzyma w dziedz. posiadanie ww. sołectwo w M. nad rz. Dłubnią, lokowane na pr. niem. średzkim. Sołtys zbuduje własny młyn w górnym biegu rzeki, w miejscu gdzie był już wcześniej młyn, i będzie go trzymał aż do śmierci pana Roberta. Gdy tenże Robert umrze, a młyn, który od klasztoru posiadał, wróci do klasztoru, to Marcin otrzyma połowę tego młyna kl., z tym jednak, że kiedy zbuduje własny młyn, do czego jest zobowiązany, to klasztor będzie posiadał po połowie obu młynów. Sołtys będzie pobierał czynsz z co szóstego wykupnego lub lokowanego łanu, uwzględniając w tej rachubie 2 jego własne łany, które już posiada. Z lokowanych na przyszłość łanów posiądzie dziedz. co szósty łan, będzie też pobierał 1/3 kar sądowych. Karczmy i ogrody będą po połowie należeć do klasztoru i do sołtysa. 2 ł. wolne po drugiej stronie rzeki klasztor zastrzega dla siebie i nie mogą one być wliczane do innych łanów. Z tych innych łanów, po tej stronie, które zostaną wymierzone, to, ile z nich przypadnie sołtysowi, tyle klasztor chce wyznaczyć dla siebie na W od rzeki (Mp. 2, 539)¹²Przed otrzymaniem tego generalnego przywileju lokacyjnego otrzymały zezwolenie na lokację na pr. niem. klaszt. wsie Skaryszew (1264) i Miechów (1290). M. zostały więc najpewniej lokowane na podstawie przywileju z 1295 r.

1313-27 Teodoryk [sołtys?] z M. → p. 6; 1337 sąd najwyższy pr. niem. w długotrwałym sporze między Michałem sołtysem z Racławic a Hankiem s. Hermana zw. Habnicht mieszcz. krak., wyrokuje, że Michał udowodnił, że Hanek i jego ż. Agnieszka prawnie utracili pr. do sołectwa w M. Sąd przysądza sołectwo w M. Michałowi a Hankowi i jego żonie nakazuje wieczyste milczenie w tej sprawie (Mp. 3, 650)¹³Rozstrzygnięcie tego sporu jest najprawdopodobniej refleksem prób odzyskania przez mieszcz. krak. Hanka skonfiskowanego przez Łokietka jego ojcu sołectwa w M.

1338 Mikołaj [sołtys z M.] → p. 6; 1339 Katarzyna ż. Piotra [Nosala h. Topór] kaszt. sand. wraz z mężem zamieniają z Elżbietą ż. Waltera postrzygacza sukna i jej synami 2½ parceli przy ulicy Wiślnej w Krakowie na dziedzinę, którą ta Elżbieta posiada w M. (KRK, 1298); 1354 Kazimierz W. zatwierdza kl. miech. przyw. Bolesława Wstydl. z → 1256 r., poświadcza posiadanie wyszczególnionych dóbr m.in. M., nadaje imm. ekon. i sąd. i zezwala na ich lokację na pr. niem., a kmiecie będą mieć takie prawa, jakie obowiązują w Miechowie i Skaryszewie (Mp. 3, 704; Matuszewski Imm., s. 254, 257-8); 1358 Paszek sołtys w M. (Mp. 1, 253); 1364 Kazimierz W. zobowiązuje się wykupić dla kl. miech. sołectwa we wsiach klaszt., m.in. od Śmiła [Nosala h. Topór?] i pozostałych właścicieli sołectwo w M. (Mp. 3, 772).

1397-99 Zygmunt Śmiłowic h. Topór, z Paczółtowic i Cichawy 1399-1400, sołtys w M., ż. Helena (SP 8, 6027, 6034, 6224, 6487, 6820-1, uw. 220/14, 221/7, 229/104, 231/18, 233/21, 276/50); 1397-9 Zygmunt z M. i jego ż. Helena procesują się o posag Heleny: 1397 Katarzyna z Rudna ż. Wojciecha [Ociosno] z Zygmuntem z M., o to że pozywała go na termin; Zygmunt z M. z wd. po Mikluszu z Rudna; Helena ż. Zygmunta z M. z [Katarzyną] ż. Wojciecha z Rudna, a niegdyś ż. Miklusza. Katarzyna winna stawić syna (SP 8, 6244; uw. 220/14, 221/7, 229/104, 233/21); 1398 Kachna ż. Wojciecha dz. z Ociosny [właściwie Ocięsławic w ziemi krak., wieś zaginiona] ustanawia swymi prokuratorami w sprawie z Zygmuntem z M. Wierzchosława z Siedlisk i Bogutę pleb. w Minodze; Jan włodarz w Rudnie płaci kary XV Zygmuntowi z M. i sądowi, karę LXX królowi, ponieważ nie chciał dać Helenie ż. Zygmunta wwiązania w dziedzinę w Rudnie; Kachna ż. Wojciecha z Paszkowic płaci podobne kary, ponieważ nie wywiązała się z terminu wwiązania w tę dziedzinę; Wierzchosław zobowiązuje się zapłacić 3 grz. za Kachnę z Łuczyc prokuratorowi Zygmunta z M., lub dać wołu podług pr. ziemskiego; Boguta pleb. w Minodze ręczy za swych bratanka i bratanicę, dzieci [zm.] Miklasza z Rudna, że do sumy 50 grz. dodadzą 16 grz. z tytułu oprawy wyznaczonej jego żonie na połowie Rudna. Wojc. Ociosno winien nazajutrz zapłacić Zygmuntowi 10 grz. pod rygorem wzrostu tej sumy do 15 grz. (SP 8, 6491, 6746, 6813, 6821, 7939).

1398 Michał prep. miech. przeciwko Zygmuntowi z M.: Michał prep. z Zygmuntem z M. o to, że Zygmunt zabrał jego czynsze i wołu w M., winien więc w najbliższą sobotę zebrać przysięgłych, a jeśli oni zeznają, że słusznie zasądził karę od kmiecia Mikołaja z M., to zatrzyma wołu, w przeciwnym razie winien go zwrócić. W sprawie ww. woźny winien być nazajutrz w M., w czwartek zaś winien złożyć relację przed sądem gajonym, czy wół został zabrany zgodnie z prawem; sprawa zostaje odesłana na wiec; Zygmunt ma zapłacić karę XV, gdyż nie zapłacił prep. 6 sk., ponadto winien do rąk własnych Michała zapłacić 2 grz. do najbliższych terminów i 1 grz. w ciągu następnych 8 dni. Winien też zadośćuczynić kmieciowi za 6 gr a kmieć, jeśli zechce, może złożyć przysięgę o pozostałą sumę na najbliższym terminie (SP 8, 6764, 6842, 6896, 7297, 7300-1, uw. 258/38, 259/21, 263/19, 268/36, 271/31); Elżbieta ż. Dzierżka ze Szreniawy przeciw Zygmuntowi z M. o 25 grz. ich posagu (SP 8, uw. 272/14, 273/29); 5 XII sąd najwyższy pr. niem. na zamku krak. zaświadcza, że Zymunt Śmiłowic sołtys z M. oraz jego ż. Helena sprzedali za 440 grz. Michałowi prep. miech. sołectwo w M. i wydają mu 2 dok. na to sołectwo (ZDM 1, 227; KSN 778; zapiska pod datą 9 I 1399; Rocznik miechowski, wyd. Z. Kozłowska-Budkowa, SŹ 5, 1960, s. 128 pod rokiem 1399); 10 XII sąd ziemski krak. zaświadcza, że Zygmunt dz. Paczółtowic i sołtys w M. sprzedał za 500 grz. Michałowi prep. miech. sołectwo w M. z rolami, łąkami i gajami, zakupionymi w Masłomiącej i przyłączonymi do tego sołectwa (DSZ 77; SP 8, 7932)¹⁴Transakcja jest poświadczona przez cztery źródła. Między nimi zachodzą rozbieżności zarówno co do daty, jak i treści. Dok. opublikowany w ZDM 2, 227 oraz zapiska z KSN, 2728 pochodzą z 5 XII 1398 r. i wymieniają kwotę 440 grz. gr pras. za jaką Zygmunt sprzedał sołectwo w M., zaś pozostałe źródła noszą datę 10 XII 1398 i wymieniają kwotę 500 grz. gr pras. Różnica wynika z faktu, że w pierwszym dok. nie ma słowa o łąkach i zagajnikach w Masłomiącej, których dodanie podniosło cenę sołectwa w M; 1399 Zygmunt z M. z Bogutą pleb. w Minodze mają termin na wiec o dok. (SP 8, uw. 276/50); prep. miech. składa przysięgę, że nie zabrał Zygmuntowi z M. 10 barci pszczelich (SP 8, uw. 281/2); Zygmunt sołtys z M. oświadcza, że kl. miech. spłacił go w całości z sumy należnej za sołectwo w M. i nie jest mu nic winien (SP 8, 8522).

1399-1401 kl. miech. w sporze z Pełką z Masłomiącej o niwę w M.; 1399 Pełka z Masłomiącej z prep. miech. o rolę zw. niwa, którą ten dzierży, a którą Pełka zastawił Zygmuntowi; prep. miech. stawia w sądzie Zygmunta sołtysa z M. i przedkłada dok. [sprzedaży sołectwa] w sporze z Pełką z Masłomiącej; Zygmunt z M., teraz z Cichawy, zostaje zachodźcą prep. miech. przeciw Pełce z Masłomiącej o niwę w M. i bierze na siebie ciężar sprawy (SP 8, 8056, 8799, 9250, uw. 297/8, 298/66); 1400 Pełka z Masłomiącej winien złożyć przysięgę przeciwko Zygmuntowi z Rudna, że do niego należy rola zw. niwa w Masłomiącej k. góry naprzeciwko łąki prep. miech.; tenże Pełka pozyskuje na Zygmuncie zachodźcy kl. miech. podwójną rolę zw. niwa, leżącą w granicach Masłomiącej; 1401 tenże Pełka na mocy dok. sąd. pozyskuje ww. niwę na kl. miech. (SP 8, 9250, 9602, 9857, 10066; ZK 3 s. 236); 1401 prep. miech. pozyskuje na Zygmuncie z Cichawy niwkę pod górą Masłomiącką naprzeciwko młyna → Masłomiącka Góra; 1402 Zygmunt z Rudna winien do ś. Jana ustąpić prep. miech. niwki w M., które ten na nim pozyskał; Michał prep. miech. oddala Helenę ż. ww. Zygmunta o 200 grz. posagu, zapisane na sołectwie w M., ponieważ przesunęła pierwotnie wyznaczony termin sprawy (ZK 3, s. 12 s. 391); 1402-3 Krystyna ż. Jana z Barczkowa pozywa prep. miech. o pr. bliższości do sołectwa w M.; traci jednak to prawo z przyczyn proceduralnych (ZK 3 s. 538; DSZ 103); 1403 sąd ziemski krak. orzeka, że Krystyna ż. Jaszka z → Barczkowa traci z powodów proceduralnych pr. bliższości do sołectwa w M., kupionego przez prep. miech. (DSZ 103); 1407 wójt i ławnicy z M. zeznają, że sąd najwyższy pr. niem. na zamku krak. przysądził Mik. Małemu słudze star. krak. dziedzinę w M. [dalej następuje przekreślone: lecz za łąkę winien wyłożyć pieniądze dla prawa] (KSN 1831); → p. 6.

1442-3 ława i wójt sądowy w M. → p. 3b; 1443 wójt Błażej i ławnicy Mikołaj, Jakub, Bieniek i inny Mikołaj przysiężni z M. zaświadczają, że Janek z Wilczkowic zajął 2 konie Jana kmiecia z → Masłomiącej celem ciążenia za długi na podstawie ich wyroku (ZK 12 s. 89, 95); 1470-80 sołectwo w M. wykupione przez kl. miech. i na nim urządzono folwark (DLb. 3 s. 16).

5. 1434 mgr Paweł kan. krak. pozywa Piotra z Wilczkowic, Tomasza Pszonkę z Więcławic, Jana Pokrzywę i Stan. Boczkę karczmarzy z M. o bezprawne wybranie dzies. w M. wart. 14 grz. (GK 5 s. 117, 131, 135); 1439-40 Paweł z Sienna kantor wiśl. i sekretarz król. pozywa Stan. Boczkę kmiecia z M. o to, że bezprawnie wymłócił dzies. [w M.], i zabrał do swojego domu 50 ćw. owsa (GK 6 s. 173, 189, 197, 273, 296, 351); 1445 Jan Śladowski i Mikołaj kołodziej z Miechowa zakupiwszy za 36 grz. od [kan. krak.] Mik. Wojnickiego dzies. z M., zapłacili już 16 grz., resztę zapłacą w dwóch ratach (OK 8 s. 775)¹⁵Transakcję zawarto z Jakubem Kotem [z Dębna] kan. krak. i dziek. gniezn., potem jednak jego nazwisko skreślono i nadpisano Mik. Wojnickiego; 1446 Mik. Ślęczka (Slyanczka) i Piotr Kupiec z Krakowa winni zapłacić 42 grz. Mik. [Wojnickiemu] schol. wiśl. i kan. krak. za dzies. z M. (OK 8 s. 997); 1456 Piotr Warzygarnek mieszcz. krak. ustąpił z 20 fl. Dymitrowi z Sienna kan. krak. za wykupioną przez siebie dzies. z M. (OK 10 s. 208-9); 1459 Stan. Marzec kmieć z M. winien zapłacić 25 grz. ww. Dymitrowi kan. krak. i prep. skalbmierskiemu za dzies. w M. (OK 10 s. 462); 1470-80 dzies. snop. i z ł. kmiec., zagród i karczem dla prebendy Czechowskiej w kat. krak. kmiecie zwożą własnymi wozami do stodół, ponadto płacą dzies. kon. po 4 kity z ł. dla tejże prebendy, razem wart. 40 grz., z ról folw. klaszt. bierze dzies. dla siebie (DLb. 1 s. 122; 3 s. 16); 1529 dzies. z ł. kmiecych w M. wart. 18 grz. dla prebendy Czechowskiej; od zagrodników, młyna i karczmy wart. 2 grz. dla prep. miech. (LR s. 186, 271).

6. 1313 rycerz Zbigniew sprzedaje Teodorykowi [sołtysowi?] zw. z M. parcelę (quartale) przy ul. Ś. Floriana; 1327 tenże Teodoryk sprzedaje Miłosławie i jej c. Katarzynie ww. parcelę (KRK 264, 883); 1338 Kazimierz Wielki sprzedaje swym ludziom siedliska na Okole w Krakowie m.in. Mikołajowi [sołtysowi?] z M. (KRK 1270); 1367 Stanisław z M. kmieć i karczmarz został proskrybowany za pobicie Świętosława sługi krawca Francza (KRK 2, s. 14); 1369 Dobrochna wd. po Filipie z M. sprzedaje siostrze Katarzynie ż. Jana brązownika ½ domu przy ul. Grodzkiej k. domu rycerza pana Zawiszy (Krzyż. 403); 1385 Klemens z M. przyjął pr. miejskie w Kazimierzu (Chm., s. 147); 1407 Piotr i Jan ze Szczodrkowic [pow. krak.] pozywają 30 imiennie wymienionych i innych nie wymienionych kmieci, karczmarzy, zagrodników i mieszkańców M. → p. 3c o zabójstwo ich br. Sułka na drodze „per convocationem wulgaliter godlo facta”, kradzież 3 grz. i 1 wiard. oraz innych jego rzeczy. Z oskarżeniem przeciw kmieciom wystepuje także Mściwój z → Kwiliny i Rożnicy, którego Sułek był domownikiem; ww. oskarżyciele mają termin wyznaczony trzeciego dnia po przybyciu króla do Krakowa. Jeśli król nie przybędzie, wyznacza się nowy termin, kmiecie zaś ustanawiają swym prokuratorem Maćka z Pstroszyc, a Mściwój przez prokuratora król. powierza sprawę Jakubowi z Cianowic; prep. miech. okazując przed sądem przywilej [pr. niem.] króla Władysława Łokiet. [z 1332]¹⁶W 1332 r. Władysław Łok. nadał kl. miech. generalny przywilej lokowania wsi w ziemi krak. i sand. na pr. niem. średz. oraz imm. ekon. i sąd. (Mp. 2, 605) uwalnia karczmarza i wszystkich kmieci z M. od jurysdykcji star. krak. w sprawie z Janem i Piotrem ze Szczodrkowic i obiecuje wymierzyć sprawiedliwość w ciągu 8 dni w swoim dworze o zabójstwo ich brata i rany wg pr. polskiego, a w sprawie o pieniądze z Mściwojem z Kwiliny wg pr. niem. (GK 1b s. 59, 72, 79, 90, 96, 101, 109, 123); 1410 Maciej s. Mikołaja z M. kleryk i student Uniw. Krak. (OK 4 k. 49v); 1444 → p. 3b; 1452 na oskarżenia Stan. Zarogowskiego o pobicie [Jan Biały] Maszycki odpowiedział, że pobili go laskami wieśniacy „in thasseribus” w M. (GK 11 s. 877-8 zp.); 1468-9 Stanisław kmieć z Sieborowic pozywa Błażeja kmiecia z M., ponieważ syn Błażeja Jan wtargnął do Pielgrzymowic i zagarnął bydło, trzodę, zboże jare i ozime ze stodoły, konie, woły i inne sprzęty domowe wart. 30 grz., które to dobra należą do nieletniego Klemensa bratanka ww. Stanisława, który miał je przejąć w opiekę (ZK 16 s. 468-9, 532, 552; 17 s. 543); 1469-70 br. Jan i Mikołaj kmiecie z Młodziejowic z Jakubem Halaszem dzierż. z M. o zabicie ich ojca Marcina (ZK 16 s. 523, 554, 575, 581, 608; 18 s. 15); 1469 ww. Jan i Mikołaj i ich pan Stan. Młodziejowski pozywają Jakuba dzierż. z M. o zabicie ich ojca Marcina. Jakub odpowiada, że jest człowiekiem osiadłym i posiada dobra dziedz., lecz nie w tym powiecie i żąda pozwania w jego własnym powiecie. Pozywający odpowiadają, że nie wierzą, iż Jakub posiada jakieś dobra. Sąd ma rozstrzygnąć, czy ma być odesłany, czy sądzony tutaj (SP 2, 3959); 1470 ww. Jan i Mikołaj otrzymują woźnego do ciążenia dóbr ww. Jakuba dzierż. z M. z tytułu zadośćuczynienia za zabójstwo ich ojca. Włodarz Jana prep. miech. w M. szl. Jakub Wojszyk składa protest, ponieważ M. należą do kl. miech., a Jakub nic tam nie posiada (ZK 18 s. 74, 97, 310a); 1497, 1516, 1531 duchowny Mikołaj z M. mansjonarz w kościele Ś. Michała na zamku krak. (GK 25 s. 191-2; Wypisy 1516-25 nr 19; toż 1530-53 nr 684).

7. Z. Pęckowski, Miechów. Studia z dziejów miasta i ziemi miechowskiej do r. 1914, Kr. 1967, s. 386, 395, 401, 404.