BIBICE

(ok. 1160 Bibicze - DLb. 3 s. 58, 1254, Bibice, Bibichy, Bibie, Sbybycz, Bybycz, Bibiecz, Bibicone, Bybycze, Babice) 7 km na N od Krakowa.

1. 1581 pow. krak. (ŹD s. 28); 1470-80 n. par. Zielonki (DLb. 1 s. 202).

2. 1288 Dąbrowa [dziś. pole i łąki w B. o tej nazwie – UN 1 s. 81] → 4; 1440 B. graniczą z Mieszkowem i Witkowicami, źródło Lipka, miejsce Żabnik, droga z Mieszkowa do Krakowa, potok, miejsce Laskowiec → p. 3; 1470-80 B. graniczą ujazdami z Bosutowem, z Witkowicami częścią rz. Bibiczką, a częścią ujazdami, z Garlicą [Murowaną] ujazdami (DLb. 1 s. 35, 158, 171); 1529 droga miechowsko-węgrzecka → p. 3; 1564 dzierż. Zielonek przywłaszcza gaje i role bibickie (LK 1 s. 40).

3. A. Cz. kl. norb. zwierzyn. → Zwierzyniec. Ok. 1160 Jaksa z Miechowa fundując kl. zwierzyn. nadał mu m. in. B. (DLb. 3 s. 58); 1254, 1256 Bolesław Wstydl. nadaje kl. zwierzyn. imm. ekon. i sąd. m. in. dla B. z przypisańcami (KK 1, 40; Pol. 3, 33); 1286, 1287 Leszek Cz. zatwierdza kl. zwierzyn. przywileje Bolesława Wstydl. oraz stan posiadania, m. in. B. z przypisańcami (ZDM 1, 11; Pol. 3, 64); 1288 własn. kl. zwierzyn. → p. 4; 1323 Jakub ustępuje dzieciom Jana zw. Model 1 /2 domu przy ul. Ś. Floriana w Krakowie, rezerwując sobie pr. do łanów i dóbr w B. (KRK 677); 1333-43 Mikołaj z B. (KRK 140, 1256, 1493 → też p. 3B); 1368 kl. zwierzyn. postanawia, że kmiecie z B. mają dawać ospy miarą pełną, a nie jak poprzednio kopiatą (ZDM 1, 125); 1369 Jaśko z B. (Krzyż. 379); 1369, 1374 Małgorzata wd. po Wojciechu Bybicz z cc. Dorotą i Małgorzatą (Krzyż. 448, 1039); 1394 Wyszko z B. szwagier sióstr Tomki i Małgorzaty sołtysek z Troksu (KSN 282, 301); Elżbieta z B. ż. Mikołaja, ma ustąpić w terminie cz. posiadłości, zastawionej jej przez br. Andrzeja i Mikołaja ss. Mikołaja (KSN 288); 1397 kmieć z B. Staniec (SP 8 uw. 236); 1399 kmiecie z B. Jasiek i Stanisław (SP 8 uw. 295, 297-8); 1400 kmieć z B. Szymon (KRK 2 s. 222; Kacz. 1064); 1401 Adam Monschochowicz z B. (Chm. s. 527); 1405 Agnieszka c. Bernarda z B. przeciw Grzegorzowi ze Szczodrkowic, który ma w zastawie za 12 grz., posiadłość w Szczodrkowicach (ZK 3b s. 594); kmiecie z B.: Jaśko, Jan i Mikołaj (ZK 3b s. 594); 1408 kmieć z B. Bernard odstępuje wnukowi Mikołajowi s. Bartka 1/2 ł. w B. (KSN 2161); 1408 własn. kl. zwierzyn. (KSN 2165); 1413 kmiecie z B.: Jaśko, Paweł, Jan s. Jakuba (KSN 3183); 1414 Andrzej Polak z B. (Kacz. 2590); 1424 Mikołaj z Michałowa [pow. wiśl.] star. krak. i Piotr Szafraniec z Pieskowej Skały pkom. krak. rozsądzają spór między prepozytem kl. zwierzyn. Nankerem a kmieciami B. Winni oni z każdego łanu wysiewać, zbierać i zwozić 1 ćw. żyta jarego i 1 ćw. ozimego. Ponadto winni po 1 dniu w roku kosić łąki, grodzić dwór, wywozić nawóz na pola, a w razie potrzeby wozić piwo ze Skały. Czynsz, daniny i opłaty sądowe wg zwyczaju, a stację król., jeśli król poleci po ćw. owsa, po 2 koguty, po 10 jaj, po 2 sery i po 2 gr (ZDM 2, 370); 1425 kmiecie z B.: Jan Górny, Mik. Batlsz, Andrzej Cuntowicz, Piotr Konczek, Andrzej Pacobyna, Bernard, Mik. Słota, Jakub Soczewka, Jaśkowicz, Janota „de Benica”, Maslko Cuthna, Małgorzata c. Jaśka Kozłek, Michał Szelwa, Rola, Piotr Gostur, Maciej Kowal, sołtys Paszko, przeciw Klemensowi Wątróbce ze Strzelec cześnikowi krak. o 23 konie robocze i o niezwrócenie ich przyw. (ZK 146 s. 10); 1438 Mikołaj z Michałowa kaszt. i star. krak. i inni dygnitarze, rozstrzygając spór między kl. zwierzyn. a kmieciami z B., ustalają, że kmiecie winni płacić rocznie 9 sk. czynszu z łanu (ZDM 2, 515); 1440 kmiecie i ławnicy z B.: Klemens alias Król, Piotr alias Rola, Stanisław alias Psrzcotha, Paweł alias Gosthurowycz (ZDM 2, 560); kl. zwierzyn. sprzedaje za 36 grz. Mik. Konwi karczmę w B. k. dworu klaszt. z rolami i łąkami. 1 pole o 2 stajniach leży k. źródła Lipka, k. roli sołtysa z B.; 2 pole o 3 stajaniach in Zabnyk pośrodku ról sołtysich; 3 pole o 4 stajaniach k. → Mieszkowa między polem klaszt. i polami kmiecymi. 1 łąkę ciągnącą się od łąki i ról zagrodnika po źródło Lipka; 2 zaś leżącą pod gajem Witkowic między 2 łąkami zagrodników. Kl. przyłącza też do karczmy: 1 stajanie roli k. źródła Lipka między rolą innej karczmy powyżej (super) Mieszkowa; rolę jutrzynną; 2 stajania in Zabnyk między rolą sołtysa a łąką za Mieszkowem po prawej stronie drogi z Mieszkowa do Krakowa i potoku na szerokość, na długość zaś od łąki zagrodnika aż pod Laskowiec (Laskovycz). Karczmarz ma płacić 2 kopy czynszu (ZDM 2, 560); 1441 karczmarz z B. Mikołaj (Kacz. 5184); [1456] Mik. Grzymała zeznaje, że prepozyt kl. zwierzyn. Wacław zastawił Mik. Losskowi i jego żonie bardzo dobry folwark w B. i wszystkie zagrody, ale bez żadnej dlań korzyści, gdyż są opust. (Mp. 5 t. U 5); 1466 kmieć Wawrzyniec z S. (Kacz. 6961); 1470-80 B. własn. kl. zwierzyn. z nadania fundatora Jaksy z Miechowa. Folwark, łany kmiece, 2 karczmy i 5 zagród z rolami, młyn. Kmiecie płacą czynsz i sep, dają daniny, odrabiają w okresie letnim po 2 dni w tygodniu oraz powaby (DLb. 3 s. 63); 1474 kmieć z B. Marcin Jakubinowic (GK 19 s. 870); 1480 tandeciarz Stan. Knotel (Kacz. 7900); 1529 folwark, zagrodnicy, czynsz od kmieci wart. 9 grz. pobiera kl. zwierzyn. (LR s. 137, 204, 321); Jakub Czorny, włodarz i kmieć z B. sprzedaje za 3 grz. zięciowi Stan. Żakowi z Węgrzec 2 morgi roli w B. k. drogi miechowsko-węgrzeckiej (Urban s. 12 → p. 7); 1530 19 ł. kmiec., 2 karczmy dziedziczne, 2 komorników (Urban s. 10 → p. 7); kmieć Stan. Tatara z B. (Urban s. 15); 1531 Stan. Grądziel kmieć z Toń sprzedaje za 17 grz. kmieciowi Łyskowi 1/2 ł. zw. Grądzielowskie w B., między 2 półł. Gawła Łyska (Urban s. 12); 1564 kmiecie B., własn. kl. zwierzyn., pracują na folwarku w Trojanowicach i dają sep na zamek z 19 ł. (LK 1 s. 39; 2 s 72).

3. B. Cz. szlach. 1348 Mikołaj z B. burgrabia kamieniecki (AGZ 3, 4; Mp. 3, 686-7); Mikołaj z B. burgrabia biec. (ZDM 1, 53); 1397-1400 Piotr, Pietrasz, Bobrek z B. (SP 8, 7240, 9913, uw. 232, 319)1Zapewne identyczny z Piotrem Bobrkiem z Janikowic [par. Zielenice], występującym w l. 1385 - 9, komornikiem sądu ziemskiego krak., por. przyp. 3; 1399 Jakusz z B. sprzedaje za 18 grz. Wichnie ż. Krystyna ze Stradowa swoją cz. w Stradowie [pow. wiśl.] (Sp. 8, 8390)2Chyba identyczny z Jakuszem ze Stradowa h. Nowina, poświadczonym w l. 1399-1404; 1399-1400 Świętosław, Święch z B. i jego siostra Śmiechna ze Słomnik przeciw Andrzejowi z Krzcięcic, s. Niemsty z Czuszowa, o Czuszów (SP 8, 9596, uw. 307, 316); 1399 szl. Świętosław Bobrek z B. (SP 7/2, 76, 8, 8234)3Najpewniej identyczny ze Świętosławem Bobrkiem z Janikowic h. Nowina, występującym w l. 1383-1403, gdyż Świętosław z B. był w r. 1399 świadkiem o naganę szlach. Tomka ze Zgłobic h. Nowina. Być może on też był jako Święszko dziedzicem Stradowa; 1402 Miecław kan. krak. i jego ludzie z Witkowic „faciat iusticiam domino Sandomiriensi [kaszt. sand. Krystyn z Ostrowa] et hominibus eius de B.” (SP 2, 855; ZK 3 s. 371, w SP błędnie Sandecensi).

4. 1288 Leszek Cz. zezwala kl. zwierzyn. lokować na pr. średz. posiadłości B. i Mieszków, zatwierdza mieszcz. krak. Walkerowi nadany mu przez kl. zarząd wsi. Wolnizna dla ról uprawnych 6 lat, a dla nieuprawnych, mianowicie z zarośli i Dąbrowy, 12 lat. Imm. ekon. i sąd. (Pol. 3, 66); 1356 wg przyw. Kazimierza W. sołtys B. ma zasiadać w sądzie najwyższym pr. niem. na zamku krak. (ZDM 8, 2531); 1364-80 Piotr sołtys, ławnik sądu najwyższego pr. niem. na zamku krak. (ZDM 1, 107; 4, 982; Mp. 1, 279; 3, 916; Krzyż. 1088); 1388 Wilczko z Zakrzowa z Mikołajem br. Szymka z B. i z Keflinkiem o sołectwo w B. (SP 8, 4522); Kefflink sołtys z B. przeciw Wilczkowi z Zakrzowa, który wwiązał się do zastawionego mu wcześniej sołectwa w B. (SP 8, 4572); 1393-4 Szymon Capplink, Kneflicon, Kafflink sołtys z B. (KSN 228, 239, 275, 280); 1394 Paszko z B. ma zapłacić kmieciowi Mikołajowi 12 i 1/2 grz. „pro exsolucione de parte scultecie in B.” (KSN 339); 1394-1425 Paszko, Paweł sołtys z B. ławnik sądu najwyższego pr. niem. na zamku krak. i sądu wyższego pr. niem. w kl. zwierzyn. (Roty s. 94; SP 8, 7693; KMK 1, 101, 121; 3, 405; Teut. 1a s. 172, 220, 231, 235; KSN 323, 363, 1034, 1055, 1174, 1181, 1319, 2126, 2377, 2694-5, 2698, 3055; ZDM 1, 317-8, 326; KK 2, 610; Mp. 4, 1190; ZK 146 s. 10); 1398 sołtys Paszko i Kuś z B. przeciw Janowi kmieciowi z Książnic o głowę Mikołaja z B. (SP 8, 7028, 7179, 7252); 1402 sołtys Stanisław z B. ławnik sądu wyższego pr. niem. w kl. zwierzyn. (KMK 1, 101); 1411 Mik. zw. Gostur z B., domownik sołtysa Paszka (KSN 2694-5); 1424 sołtys z B. Jan (Teut. 1a s. 231); 1440 sołtys z B. Piotr (ZDM 2, 560); 1456-65 sołtys z B. Piotr (Teut. 3 s. 96, 138, 176, 185, 203, 214, 253, 335); 1470-80 sołectwo z łanami (DLb. 3 s. 63); 1476 Paweł i Maciej z B., ławnicy sądu gajonego kl. zwierzyn. (Mp. 5 t. O 24); 1497 Jan Olbr. daje Mik. Chełmskiemu sołectwo w B. (Zwierz. s. 33); 1498 Mik. Chełmski otrzymuje od sądu komisarskiego krak. wwiązanie w dziedz. sołectwo Wojciecha Wronki w B., skonfiskowane mu za nieobesłanie wyprawy mołdawskiej (AKH 9, 488; MS 2, 1183); 1529 sołtys zw. Górny (LR s. 321); 1530 Jan sołtys z B. kupuje za 8 grz. od siostry Katarzyny, c. zm. Michny, 1/4 roli, „chcąc uwolnić swą własną ojcowiznę” i posiadać ją w pełni (Urban s. 14)4Przyjmuje się, że w XV w. były w B. 2 sołectwa, por. Urban s. 14-5, choć z materiału wynika, iż było ono podzielone między różne rodziny sołtysie.

5. 1166-86 bp krak. Giedka nadaje kl. zwierzyn. dzies. m. in. w B. (DLb. 3 s. 59); 1470-80 dzies. snop. z folwarku klaszt. i sołectwa do pleb. w Zielonkach, dzies. snop. i kon. w zbożu z łanów kmiecych kl. zwierzyn., z 2 karczem i 5 zagród wart. 2 grz. prebendzie Ś. Marii Egipcjanki w katedrze krak. (DLb. 1 s. 202; 3 s. 63); 1529 kl. zwierzyn. pobiera w B. meszne łącznie z Luboczą wart. 72 [!] 1/2 grz., dzies. snop. z folwarku i od 1 kmiecia wart. 5 grz. pleb. w Zielonkach, dzies. snop. od 1 sołtysa zw. Górny i od kilku zagrodników wart. 3 grz. prebendzie Ś. Marii Egipcjanki w katedrze krak. (LR s. 137, 204, 321); 1532 sołtys Paweł Górny, s. Jakuba Górnego, zobowiązuje się zapłacić 3 1/2 fl. prebendzie ołtarza Marii Egipcjanki w katedrze krak. za dzies., z powodu której jego ojciec dostał się pod kary kościelne (Urban s. 15).

7. Urban W., Wieś podkrakowska w dobie nowożytnej. (Dzieje Bibic w latach 1475-1918), Kielce 1976.

1 Zapewne identyczny z Piotrem Bobrkiem z Janikowic [par. Zielenice], występującym w l. 1385 - 9, komornikiem sądu ziemskiego krak., por. przyp. 3.

2 Chyba identyczny z Jakuszem ze Stradowa h. Nowina, poświadczonym w l. 1399-1404.

3 Najpewniej identyczny ze Świętosławem Bobrkiem z Janikowic h. Nowina, występującym w l. 1383-1403, gdyż Świętosław z B. był w r. 1399 świadkiem o naganę szlach. Tomka ze Zgłobic h. Nowina. Być może on też był jako Święszko dziedzicem Stradowa.

4 Przyjmuje się, że w XV w. były w B. 2 sołectwa, por. Urban s. 14-5, choć z materiału wynika, iż było ono podzielone między różne rodziny sołtysie.