Jeden z trzech powiatów ziemi warsz. Jego ośrodkiem była Warszawa (Stara). Powiat mógł początkowo obejmować całość z. warsz., a po wydzieleniu powiatów bł. i tarcz. (przed 1424) zachował większość jej osad i terytorium. W jego skład wchodziły na lewym brzegu Wisły osady w parafiach Babice, Kazom Mały, Kiełpino, Łomna, Milanowo, Pęcice, Piaseczno, Powsin, Raszyniec, Służew, Solec, Wawrzyszew oraz Wielka Wola, a na prawym brzegu Wisły osady w parafiach Chotomów, Długa, Kamion, Klembów (cz.), Kobyłka, Okunino, Radzymino, Tarchomin, Wieliszewo, Zerzeń, a także w nowych parafiach tworzonych na karczowanych terenach leśnych: Stanisławów, Pustelnik, Okuniewo, Cygowo, Wiśniewo. W II poł. XVI w. powiat miał 269 miejscowości i 2027 km². Jego granice zostały zrekonstruowane na mapie Mazowsza (AHPMaz. 2, 75 i mapa). Księgi sąd. warsz. są zachowane od 1417, ale mogły być prowadzone już od schyłku XIV w., jak pokazuje przykład księgi ziem. płoń., zachowanej od 1400 (Płoń.).

1417 Olbracht [pierwszy znany] pisarz ziem. warsz. (WarszDis. 1, 191); 1425 Piotr Masko ustanowiony podpiskiem warsz. (Warsz. 1, 160); 1428 woźny warsz. Andrzej z Bródna, kmieć książ. (Warsz. 2, 18); 1440 szl. Jakub Reguła woźny warsz. (Warsz. 2, 665); 1455 szl. Jan ze Rzwienia podpisek warsz. (Bł. 1, 383; potem pisarz ziem. warsz.); 1465 szl. Stanisław Pirog z Kobylina [z. łomż., h. Modzel] podpisek warsz. (Warsz. 3, 1164; potem pisarz ziem. łomż.); 1481 Jakub, woźny warsz. na lewym brzegu Wisły, działał w Milanowie [dziś Wilanów] i Raszyńcu (Warsz. 5, 631); 1481 równolegle Mikołaj z Bródna kmieć książ., woźny warsz., działał na prawym brzegu Wisły (WolffStudia s. 29, 131); 1486 szl. Marcin z Puchał woźny i oprawca (iusticionarius) warsz. (WolffStudia 126); tenże Marcin woźny znany do 1500 (Warsz. 8, 43); 1517 szl. Trojan z Reguł woźny warsz. (MZH nr 947); 1520 szl. Jakub Kądziołka z Orłów woźny warsz. (MK 32, 67v).