ŚLIWNO

1380 kop. z XVIII w. Sliwna (Wp. 3 nr 1773), 1389 or. Slywno (WR 1 nr 231), 1390 Sliwno (Lek. 1 nr 853), 1400 Zliwno (KP nr 72), 1400 Slwno (KP nr 144), 1401 Silwno! (KP nr 570), 1423 Slyuno (PZ 7, 83v), 1508 Slyvno (ASK I 3, 6), 11 km na NW od Buku.

1. 1444 n. pow. pozn. (PG 2, 10); 1508 n. par. Duszniki (ASK I 3, 6).

2. 1462, 1509 mł., 1508, 1580 wiatrak →p. 3.

3. Własn. szlach. 1380-90 Szczepan (Stephanus) Sirp1Chociaż we wcześniejszych hasłach przydomek Szczepana oddawaliśmy jako Sierp, za właściwszą uznać trzeba poświadczoną we wszystkich dot. go przekazach źródłowych formę Sirp (por. Słownik staropolski, t. 8, Wrocław 1978, s. 192) dz. w S. i →Cieślach (Wp. 3 nr 1773; Lek. 1 nr 15; WR 1 nr 29, 36, 231): 1387 tenże pozywa kaszt. pozn. Domarata z Pierzchna [pow. pyzdr., k. Kórnika] o 60 grz. [długu] i 150 grz. szkody (Lek. 1 nr 103, 130, 165, 222 tu 200 kóp gr); 1388 tenże wraz z kmieciami z →Głuchowa pozywa Tomisławę i jej męża Dziersława Tarchałę ze Srocka [Wielkiego] o 14 grz. szkody (Lek. 1 nr 355); 1390 tenże toczy proces z Jaśkiem Niepruszewskim, który dowodzi, że nie przekopał grobli w Cieślach (WR 1 nr 240); 1390 tenże uzyskuje od Andrzeja Soczewczyca z Niegolewa 11 1/2 grz., na którą to sumę poręczył za ojca Andrzeja wobec Kowalika wójta z Buku2W haśle →Niegolewo omyłkowo podano, że ojciec Andrzeja Soczewczyca ręczył za Mik. Kowalika (Lek. 1 nr 825); 1390 tenże z S. ma zapłacić Andrzejowi Ponieckiemu mieszcz. pozn. 10 1/2 grz. za owce (Lek. 1 nr 853).

1391 Małgorzata z S. z dziećmi toczy proces z Żydem pozn. Ickiem o długi (Lek. 1 nr 907); 1398-1400 taż Śliwieńska ż. Szczepana toczy proces ze Stan. Malcem synem Marcjana z Pożegowa o 1 ł. wolny w Z. (Lek. 1 nr 2642); 1400 Malec kmieć z Pożegowa odstępuje ten łan Wojc. Górskiemu za 10 grz. (KP nr 144); 1401 taż Małgorzata w procesie z kmiotką żoną Marcjana i jej synem Janem kmieciem z Pożegowa dowodzi, że kmieć Racław nie został zabity na jej „mirze” (WR 1 nr 495; KP nr 533, 570).

1393-1433 Mik. Śliwieński (Śliwiński) syn Szczepana, brat Piotra z Cieśli, ojciec Jana, Jakuba, Mikołaja i Szczepana: 1393 sąd orzeka, że tenże z bratem Piotrem z Cieśli mają po uzyskaniu lat sprawnych pozwać Kusza [z Gołańczy] (Lek. 1 nr 1649); 1400-01 tenże wraz z bratem toczy proces z Kuszem z Gołańczy i jego braćmi o Jankowice i Rumino (KP nr 354, 634, 1163); 1404 tenże zapisuje dla wikariuszy kat. pozn. 1 grz. czynszu od sumy głównej 10 grz. na S. (CP 10, 99-100); 1405 tenże ręczy za Jakusza Jada [m. in. z Sędzina], że stanie on w sądzie w procesie z Kiełczem [z →Piechnina] (KP nr 2271); 1405 tenże toczy proces z Niczem wójtem z →Opalenicy o zajęcie (inpigneracio) w jego dziedzinie koni i siekier wartości 7 grz. (KP nr 2288); 1409-24 tenże śwd. (WR 3 nr 412, 1049, 1235a, 1236; WR 1 nr 854, 858, 861, 975, 1164); 1417 tenże toczy proces z Wawrzyńcem i Zawiszą z Kozłowa o długi wobec Żyda Icka; Mikołaj ma zaprzysiąc, że poniósł 30 grz. szkody; następnie Wawrzyniec i Zawisza zobowiązują się zapłacić Mikołajowi 53 grz. (WR 1 nr 923; PZ 5 k. 8v, 15);

1418-19 tenże toczy procesy: 1418 z Piotrem Watą z Głuponi o 200 grz.; Wata dowodzi, że nie ręczył wobec Mikołaja za swych braci, ale tylko za siebie (PZ 5 k. 78, 97v, 114; WR 1 nr 948, 955; WR 3 nr 676); 1418 z Boguchwałem włodarzem (procurator) z Dusznik i Buku o osiem ran, konia, obrabowanie sługi, kuszę, kołczan i pierścień (PZ 5, 79v-80); 1419 ze szl. Stan. Borzujewskim mieszcz. pozn. (PZ 5, 132v); 1419 z Wojc. Niegolewskim (PZ 5 k. 144, 145v); 1419 z Wojc. Wąsowskim o dług (PZ 5, 145v); 1419 z Dziersławem z Ceradza i Zawiszą z Konarzewa (PZ 6, 22);

1419 tenże Mik. Śliwieński; Stan. Słap [z Dąbrówki k. Skórzewa] dowodzi, że w sprawie długu żyd., w której tenże Mikołaj i Piotr z Cieśli ręczyli za Watę [z Głuponi], poniósł 20 grz. szkody (WR 1 nr 969); 1419 tenże Mikołaj z Piotrem Ciesielskim ma spłacić Żydowi Ickowi 17 grz. długu, za który ręczył Stan. Słap (PZ 5, 145v); tenże z ż. Haszką winni Ickowi 7 1/2 grz. (PZ 6, 16v); 1420 temuż sąd przyznaje 200 grz. od Piotra Waty z Głuponi, na którą to sumę ręczył za Piotra (WR 1 nr 985); 1421 tegoż Żyd Icek kwituje z zapłaty wszystkich długów (PZ 6, 132);

1420-32 tenże toczy procesy: 1420 ze Zbychną Brodzką i kmieciem Witem z Bródek (PZ 6 k 35v, 49, 57); 1420 z Wincentym sołtysem z Kunowa (PZ 6 k. 93, 97v); 1420 z Niklem Gorzyńskim (PZ 6, 109); 1420 z siostrą [przyrodnią] Dorotą; dowodzi, że już jego ojciec przed jego urodzeniem wydał ją za mąż za Floriana, a sam Mikołaj pozostałym trzem siostrom dał równe posagi; następnie dowodzi, że dał Dorocie [o niej →niżej] większy posag niż innym siostrom (WR 1 nr 988, 992); 1421 z Adamem mieszczaninem z Buku (PZ 6, 124); 1421 tenże zwolniony przez sąd ze wszystkich ciążących na nim kar (PZ 6 k. 131, 132); 1421 z Wojc. Żbikiem z Konarzewa (PZ 6, 140v); 1424 z Wojciechem z Otusza (PZ 7, 127v); 1426 z Mik. Młodawskim o dotrzymanie ugody, do której doprowadził starosta gen. Wlkp. (PZ 8 k. 86, 95v, 102); 1432 tenże (zastępowany w sądzie przez Jana Pniewskiego, →niżej) toczy proces z Mik. Szarlejskim i Januszem Skrzetuskim (PZ 11, 101);

1433 tenże Mikołaj daje Andrzejowi z Donaborza [pow. kcyń.] 1/2 miasta Goślina [Kościelna] z całym wójtostwem i młynem wójt. oraz 1/2 wsi Boduszewo z całym sołectwem, a w zamian otrzymuje 14 ł. w Wysokiej w pow. nak. i 600 grz. (Wp. 9 nr 1305); 1433 tegoż Jan wójt w Buku kwituje z zapłaty wszystkich długów (PZ 12, 94); 1446 tenże wspomn. jako zm. →niżej.

1420-23 Wojtek z S.: 1420 tenże posiadacz dóbr zastawnych w S. pozywa Wojtka Otuskiego o nieuwolnienie dóbr S. od roszczeń osób trzecich (PZ 6, 119); 1423 tenże toczy proces z Janem z Pawłowic i Maszkiem z Nieczajny o 100 grz. poręczenia (PZ 7, 83v).

1432-47 Jan Pniewski z S. [być może bliski krewny Śliwieńskich]: 1432 tenże toczy proces z Mik. Trzcielskim (PZ 11, 100v); 1443 tenże w sporze z Dobiesławem Mrowińskim (PZ 14, 240); 1444 tenże sprzedaje Dobrogostowi z Rakoniewic wieś S. za 100 grz. i 100 fl. z zastrz. pr. odkupu w ciągu 2 lat (PG 2, 10); 1445 tenże sprzedaje Mikołajowi i Janowi braciom z Granowa wieś S. za 600 grz. (PG 2, 98v); 1447 tenże z ss. niedzielnymi sprzedaje S. →niżej.

1434-46 Jan, 1434-66 Jakub z →Księginek, 1434-46 Mikołaj, 1434-46 Szczepan i 1434 Stanisław ss. Mikołaja z S.3Chociaż spadkobiercy Mikołaja nazywali się Śliwińskimi to jednak najprawdopodobniej nie posiadali już żadnych dóbr w Ś: 1434 tenże Jan toczy proces z Dziersławem z Ceradza (PZ 12, 115v); 1434 ciż zawierają ugodę z Mikołajem, Wojciechem, Janem, Sędziwojem i Marcinem z Ceradza, którzy mają im dać 1/6 Ceradza po swym [zm.?] bracie Dziersławie na poczet sumy 50 grz., którą Dziersławowi wniosła [w posagu] Dorota, siostra przyrodnia [ich ojca] Mik. Śliwieńskiego (PZ 12, 184); 1446 ciż Jan, Jakub, Mikołaj i Szczepan ss. zm. Mikołaja z S. kupują od Ciecirada z Chwałkowa cz. Chwałkowa w pow. pyzdr. za 100 grz. (PG 2, 190); 1448 tenże Jakub zwolniony przez Tomisława niegdyś z Księginek od zapłaty 20 grz., którą Jakub powinien zapłacić za Tomisława Wincentemu niegdyś Zborowskiemu (KoścZ 13, 369); 1449 tenże Jakub nabywa cz. →Księginek za 400 grz. (KoścZ 13, 418A); 1449 tenże Jakub zapisuje swojej ż. Jadwidze po 100 grz. posagu i wiana na Księginkach (PG 3, 69); 1459 tenże Jakub Śliwiński toczy proces z mieszcz. kośc. Andrzejem Tyczą (KoścZ 14, 287v); 1462 tenże Jakub sprzedaje Dobrogostowi Karśnickiemu Księginki za 300 grz. (PG 6, 155); 1464 tenże Jakub Śliwiński zastępuje w sądzie Czackich (KoścZ 14, 391); 1465 tenże Jakub Śliwieński z Księginek →Śmigiel, p. 5A; 1465 tenże Jakub pełnomocnik Jana, Katarzyny, Małgorzaty, Anny i Ciecirada, rodzeństwa z Łabiszyc w procesach z Janem i Piotrem z Chwałkowa (KoścZ 15 k. 53, 652v); 1466 tenże Jakub występuje jako wuj Małgorzaty ż. Jana Duszy ze Skoraczewa (PG 6, 234v).

1438 Wawrzyniec z Bieczyn daje Jostowi z Pakosławia folw. w S., 2 ł. w Bródkach i 200 grz., a otrzymuje w zamian 1/2 Pakosławia; Jost zapisuje swej ż. Katarzynie po 30 grz. posagu i wiana na połowie S. i cz. w Bródkach (PG 1, 89-89v).

1447 Jan archid. gnieźn. i dziekan włocławski, Mikołaj prep. krusz., Mikołaj prep. uniejowski, Marcin i Piotr bracia z Niewiesza [w woj. sier.] kupują od Jana Pniewskiego z ss. niedzielnymi wieś S. za 1700 fl. (PG 2, 184-184v); 1462 Mikołaj i Chebda [ss. Marcina] z Niewiesza sprzedają Winc. Sierakowskiemu swoją wieś S. (PG 6, 115).

1450 przeniesienie czynszu należnego kapitule kat. pozn. z S. [najwidoczniej wykupionego przez dziedziców S.] na połowę miasta PniewyPniewy – dobra, p. 3A (CP 29, 127).

1462 Winc. Sierakowski kupuje S. →wyżej; 1462 tenże niegdyś z Sierakowa sprzedaje szpitalowi Ś. Ducha pod Grodziskiem 17 fl. rocznego czynszu na S., folwarku i młynie za 204 fl. z zastrz. pr. odkupu; w imieniu kmieci z S. czynsz ten zobowiązują się płacić pracowici Szymon włodarz (vlodarius) i Tomasz ławnik (AAP, PA 165/4, 1); 1462 tenże sprzedaje Janowi niegdyś ze Zborowa [pow. pozn.] synowi Wincentego wieś S. za 430 grz. i 200 fl. z zastrz. pr. odkupu w ciągu roku (PG 6 k. 158, 196 – tu podana kwota 430 grz. i 204 fl.).

1466 Jan Sierakowski syn Wincentego wraz ze stryjem Mik. Prusimskim i wujem Wojc. Górskim kaszt. lądz. i starostą wsch. sprzedaje Janowi Gryżyńskiemu całą wieś S. za 1000 grz. (PG 6, 245); 1469 Jan Gryżyński sprzedaje chor. pozn. Mik. Tomickiemu wieś S. za 1000 grz. (PG 8, 33v).

1485 Agnieszka Śliwieńska wd. po Wojc. Miaskowskim (PZ 21, 24).

1485-1504 Jan Starszy, 1485-1515 Piotr, 1485-1519 Stanisław i 1485-1520 Mik. Tomiccy ss. chorążego pozn. Mik. Tomickiego oraz Anny Szamotulskiej: 1485 ciż otrzymują od Jerzego Tomickiego [swego brata przyrodniego, syna Mikołaja i Małgorzaty] w działach braterskich całe S. oraz inne dobra, na których ich matka Anna ma zapisaną oprawę (PG 10, 26); 1496-97 ciż posiadają pr. patronatu kościoła Ś. Małgorzaty w →Śródce (ACC 73 k. 128, 157v; ACC 74, 89); 1504-05 tenże Jan sprzedaje z zastrz. pr. odkupu wikariuszom kat. pozn. 2 kopy gr czynszu z S. od sumy głównej 30 grz.; płacić ten czynsz zobowiązują się Mac. Cygan i Jan Czansky kmiecie z S. (PG 13, 8; CP 14, 638; CP 10 k. 436-436v, 437v-438v; czynsz wykupiony w 1537: CP 10, 498v); 1507 tenże Piotr dz. w S. prezentuje na plebana kościoła Ś. Małgorzaty w Śródce Wojc. Pakosławskiego kan. pozn., a następnie odwołuje tę prezentę i wskazuje Mac. Janika penitencjarza i kaznodzieję kat. pozn. (ACC 84 k. 102, 117); 1510 tenże Stanisław ręczy za tegoż Piotra, iż ten w czasie najbliższego pobytu w Poznaniu dopełni formalności w sprawie zapisu czynszu 10 grz. od sumy głównej 100 grz. na wsi S. na rzecz Macieja altarysty we Wschowie (PG 66, 274); 1515 tenże Piotr bp przemyski i podkanclerzy kor. Daje temuż Mikołajowi dworzaninowi król. swoje dobra S. i Wąsowo, które przypadły Piotrowi w podziale dóbr po ojcu i matce (MS 4 nr 2475); 1515 tenże Mikołaj zawiera umowę z opiekunami swej przyszłej ż. Anny Lisowskiej i zobowiązuje się dać 500 fl. na spłatę jej długów (PG 69, 286); 1518 tenże Mikołaj star. kośc. prezentuje Wojciecha prep. w Pniewach na plebana kościoła Ś. Małgorzaty w Śródce (AE VI 99v-100); 1519 tenże Mikołaj daje bratu Stanisławowi swoje dobra Obrzycko, Obrowo, Koźmin i Bąkowo, w zamian uzyskuje S., Wąsowo i Wronczyn (PG 15, 311);1520 tenże Mikołaj zapisuje swojej ż. Annie c. Mik. Lisowskiego po 2000 grz. posagu i wiana na 1/2 swoich dóbr Tomice, Mirosławki, Zborowo, S. i Wąsowo w pow. pozn. oraz Wronczyn w pow. kośc. (MS 4 nr 3209).

1499 wieś S. zalega z podatkami król. (PG 62 k. 11, 41).

1541 Jan Tomicki prep. łęcz. zapisuje kapitule kat. pozn. 12 grz. czynszu od sumy głównej 200 grz. na S. i Wąsowie (PG 17, 467); 1542 tenże Jan oraz Stan. Tomiccy ss. Mik. Tomickiego kaszt. gnieźn. toczą proces z Janem Iwieńskim swoim bratem stryj. o części wsi S. i Wąsowo (PG 84, 80v).

1580-1602 Jakub Niegolewski: 1580 tenże →niżej; 1595 tenże mąż Anny Przecławskiej (PG 24, 396); 1598 tenże kupuje od Jana Tomickiego [cz.] S. i Wąsowo z zastrz. pr. odkupu (PG 25 k. 821v, 823); 1599 tenże sprzedaje szpitalowi [Ś. Ducha] w Grodzisku 17 zł czynszu z S. od sumy głównej 200 zł (PG 26, 69v); 1602 tenże z ż. Anną Przecławską sprzedaje Andrzejowi Kociuskiemu wieś S. z zastrz. pr. odkupu (PG 27, 609v).

1508 wiardunki wojenne z S. od wiatraka opust., 18 ł. i od 3 karczem po 6 gr (ASK I 3, 6); 1509 pobór z S. od młyna opust., 18 ł. i od 2 karczem po 3 gr (ASK I 3, 42v); 1563 pobór od 18 ł., 2 karczem dor. i kowala (ASK I 5, 220); 1564 w S. 20 ł. →p. 5; 1577 płatnik poboru Joachim Kośmider (ASK I 5, 673v); 1580 pobór z S. Jakuba Niegolewskiego od 18 ł., 6 zagr., 3 komor., 1 kowala, 1/2 karczmy dor., wiatraka dor., od 3 komor. po 2 gr (ŹD 11; ASK I 6, 95).

Mieszkańcy: 1398-1400 Stan. Malec →wyżej; 1400 Paweł kmieć z S. pozywa Bieniaka Sadowskiego o to, że „wybił” mu konie na drodze publicznej (WR 1 nr 480); 1462 Szymon włodarz i Tomasz ławnik, 1505 Mac. Cygan i Jan Czansky kmiecie z S. →wyżej.

Z wykazu cudów w kościele Bożego Ciała w Poznaniu: [ok. 1493] trzyletnie dziecko z S., które podczas żniw potrącone w zabawie przez inne dzieci wpadło do studni i utopiło się, zostaje ocalone po przyniesieniu do kościoła Bożego Ciała; [II połowa XVI w.] uzdrowienie chorego na epilepsję syna rataja z S. po tym, jak rodzice ślubowali złożyć ofiarę do tego kościoła (KMP 1992, nr 3-4, s. 62, 103).

4. 1462 ławnik →p. 3.

5. 1564 dzies. z 20 ł. w S. w par. Duszniki (po 1 wiard. od łanu) należy do klucza buk. dóbr bpstwa pozn. (IBP 303); 1603-07 z S. płacą meszne plebanowi w Dusznikach (AV 3, 48).

6. 1387 Andrzej Śliwieński kmieć w Żegowie [k. Buku] (WR 1 nr 31); 1512 szl. Stan. Śliwieński z Poznania4Prawdop. jest to potomek dziedziców ze Śliwna, którzy najwidoczniej po sprzedaży posiadłości przenieśli się do miasta bierze w dzierżawę na 3 l. dochody kościoła par. w Objezierzu za 28 grz. rocznie (ACC 88, 338).

Uwaga: 1. W 1419 wystąpili Świętopełk „de Sliwno” i Abraham „de alio Sliwno”, świadkowie w procesie Jana Czarnkowskiego z Wierzbiętą Piętką z Przesieki [pow. gnieźn., par. Lechlin] (WR 1 nr 1036). Pochodzili oni ze →Sławna (w haśle tym jednak omyłkowo nie zostali uwzględnieni).

2. Nie wiemy, czy z Ś. pochodził Marcin Śliwiński, wspomn. 1516 jako zm. chorąży wieluński (MS 4 nr 10804; UDR II/2 nr 1553).

1 Chociaż we wcześniejszych hasłach przydomek Szczepana oddawaliśmy jako Sierp, za właściwszą uznać trzeba poświadczoną we wszystkich dot. go przekazach źródłowych formę Sirp (por. Słownik staropolski, t. 8, Wrocław 1978, s. 192).

2 W haśle →Niegolewo omyłkowo podano, że ojciec Andrzeja Soczewczyca ręczył za Mik. Kowalika.

3 Chociaż spadkobiercy Mikołaja nazywali się Śliwińskimi to jednak najprawdopodobniej nie posiadali już żadnych dóbr w Ś.

4 Prawdop. jest to potomek dziedziców ze Śliwna, którzy najwidoczniej po sprzedaży posiadłości przenieśli się do miasta.