(1260 Brzeszye, Breze, Brzeze, Brzessye, Brzesze) 10 km na NW od Krakowa; dziś 2 części wsi: Brzezie Narodowe i Brzezie Szlacheckie (UN 1 s. 92).

1. 1464 n., 1581 pow. krak. (Mp. 5 K 10; ŹD s. 28); 1470 n. par. Bolechowice (DLb. 2 s. 30).

2. 1260 źreb Zdzimira w B. koło rz.→ Rudawy; 1365 B. koło rz → Rudawy (KK 1, 62, 238); 1414 B. k. Bolechowie (ZK 5 s. 454); 1422 łąka zw. Tarnik należąca do wsi B. (GK 1 s. 732); 1431 droga z Ujazdu do B. (ZK 9 s. 263); 1432 Jan z Pilczy sprzedaje za 100 grz., za niwy i łąkę leżące Na Solce (Nassolcze), między B. a Tomaszowicami [dziś w Modlniczce sąsiadującej z B. pole Solca; UN 1 s. 48] Janowi z Ujazdu wieś Szklary (ZK 10 s. 56); 1436 łąka Tarnik (Tharnik) należała niegdyś do wsi B. (ZK 11 s. 124); 1437 droga zw. Brzeska (Brzeska droga) w Bolechowicach (ZDM 2, 498); 1470-80 B. położone 1 1/2 mili od Krakowa, graniczy: z Ujazdem, Bolechowicami i Zabierzowem, z którym granicę w niektórych miejscach stanowi rz. → Rudawa, w innych potok → Kobylanka oraz ujazdami i przekopami z Modlnicą. Wieś nie ma gajów ani lasów (DLb. 1 s. 164-5).

3A. Własn. kap. krak. [Brzezie Narodowe]. Przed 1260 zmarła Judyta, która nadała [kapitule krak.] B.; zmarł Bertold Scolteis, który nadał [kapitule krak.] B. (MPH 5 n. s. 112, 123); 1260¹Piekosiński w wyd. zamienił na 1261 ze względu na niezgodność świadków Bolesław Wstydl. nadaje kapitule krak. m. in.: źreb Zdzimira (Sdimiri) i [innych] ludzi książęcych, położony w B. koło rz. Rudawy (KK 1, 62); 1327 B. własn. kap. krak. oszacowana w związku z poborem dzies. papieskiej na 16 grz. (MV 1 s. 174); 1365 sąd ziemski krak. zaświadcza, że Jan s. Szczepana zwanego Zaplaczek dziedzica Dziaduszyc oraz jego ż. Ofka dają kap. krak. całą swoją cz. w B. koło rz. Rudawy, którą to cz. wniosła mu w posagu, w zamian za Wolę Zacharzowską zw. inaczej Garlicą i za 96 grz. (KK 1, 238); 1366-7 własn. kap. krak. (KK 1, 241; 2, 263); 1426 kmiecie Jarosława kan. krak. z B. procesują się z kmieciami z Toń (GK 2 s. 618, 636); Maciej włodarz tegoż Jarosława (wg ind. WAP); 1455, 1464 własn. kap. krak. (Bobrzyński i Smolka, Długosz 113; Mp. 5 K 10); 1470-80 dwór dobrze zbudowany, role folw. podzielone na 3 pola, 4 ł. kmiece. Kmiecie płacą po kopie gr czynszu, dają po 2 koguty, 2 sery i 30 jaj, pracują własnym zaprzęgiem 4 dni w tygodniu, dają przewóz. Karczmarz z karczmy z rolami płaci 2 kopy gr czynszu i jest obow. kosić łąki i zbierać siano. 3 zagrodnicy płacą po 1/2 grz. czynszu i pracują pieszo 4 dni w tygodniu. Młyn z rolami płaci 3 grz. czynszu. Kmiecie, karczmarz i zagrodnicy nie są obow. do powab (DLb. 1 s. 164); 1477 kmiecie z B. wraz z kmieciami z innych wsi kap. krak. mają w ramach robocizny wziąć udział w przewiezieniu z Raciborowic do Pychowic darowanej kapitule krak. cegielni (Bobrzyński i Smolka, Długosz 382; Wypisy 3, 82); 1489, 1490-4, 1496-1500, 1508 pobór z 4 ł. (ŹD s. 434; RP s. 132, 158, 173, 188, 203, 67, 105, 34, 4, 242, 336); 1523 własn. kap. krak. (SP 6, 224); 1524 cz. B. należąca do kap. krak. ma folwark z rolami, łąkami, ogrodami i dworem. 4 kmieci, każdy osadzony na 1 ł., płacą po 60 gr, dają po 2 koguty i 30 jaj. Pracują 3 dni w tygodniu przez cały rok. 2 zagrodników płaci po 24 gr czynszu, daje po 1 kogucie i po 15 jaj i pracuje po 2 dni w tygodniu. Karczma płaci 2 kopy gr czynszu. Młyn częściowo odnowiony płaci 3 1/2 grz. czynszu, daje do dworu 2 wieprze i 2 korce prosa (SP 12 s. 530); 1530 pobór z 2 1/2 ł., z karczmy i młyna o 1 kole (RP k. 6).

3B. Własn. szlach. [Brzezie Szlacheckie]. 1289 Dobrosława wd. po komesie Tomaszu z B. (MPH 4 s. 888); 1356 Szczepan zw. Zapleczek z B. (Mp. 1, 244; KK 1, 212); 1365 → wyż. p. 3A; 1400 Małgorzata wd. po Szczepanie Pęcherzu i jej s. Franczek z B. [i Rzeszotar] sprzedają za 60 grz. i za wieś Barwałd [Górny] Janowi [z Tęczyna] kaszt. krak. wszystkie swoje cz. w B. i Ujeździe (SP 8, 10 020); 1402 Jan z B. s. Jana [z Tęczyna ?] (KK 2, 456); tenże Jan z Tęczyna stwierdza, że zamek → Tęczyn z przynależnymi wsiami, m. in. Z B., ma przypaść po jego śmierci ss.: Andrzejowi, Nawojowi i Piotrowi (SP 2, 919); 1408 Andrzej z Tęczyna poręczając za dwóch swoich braci zastawia za 180 grz. Stanisławowi z Pogórzyc swoją wieś B. i cz. wsi Ujazd (ZK 5 s. 111); 1410 Andrzej i Nawój z B. (wg ind. WAP); 1412 Jadwiga ż. Jana z Kwiliny przeciw Stanisławowi z Pogórzyc o pr. bliższości w B. (ZK 5 s. 298); 1414 Nawój z Tęczyna zastawia za 300 grz. Burkardowi z Rudna Wielkiego całą swoją cz. w B. k. Bolechowie (ZK 5 s. 454); 1415 tenże Burkard pozywa Stanisława z B. o pr. bliższości w B. (ZK 6 s. 28); Stanisław z Pogórzyc oddala prawnie roszczenia Nawoja z Tęczyna do cz. w B. i Ujeździe (ZK 6 s. 117); 1422 Mikołaj z Ujazdu sprzedaje za 2 1/2 grz. Gotardowi rajcy krak. łąkę zw. Tarnik należącą do wsi B. (GK 1 s. 732); 1424 Stanisław h. Nowina z B. (SP 7/2, 431); Przedbor s. Jakuba z Koniecpola [woj. sier.] wwdy sier. zastawia za 40 grz. Piotrowi [sołtysowi] z Krzeszowic 1 1/2 ł. osadzonego w B. (ZK 7 s. 408); 1426 tenże Przedbor zastawia za 40 grz. Stanisławowi z Pogórzyc 1 1/2 ł. swego w B. (ZK 8 s. 104); 1431 tenże Przedbor sprzedaje za 500 grz. Janowi Grzymale z Pieczeniegów całą wieś Tomaszowice, część Gałązkowic, Podskalan i B. (GK 4 s. 279-80); 1436 Stano Strichar mieszcz. krak. sprzedaje za 12 grz. Janowi Throyny swoją łąkę zw. Tarnik, która należała niegdyś do wsi B. (ZK 11 s. 124); 1441 Piotr Szafraniec z Pieskowej Skały pkom. krak. zastawia za 400 grz. Markowi z Minogi całą wieś Tomaszowice i części B., Podskalan i Gałązkowic (ZK 11 s. 581); 1442 tenże Szafraniec sprzedaje za 800 grz. temuż Markowi ww.. dobra wraz z pr. patronatu kościoła ŚŚ. Jakuba i Filipa Apost. na Kleparzu (ZK 12 s. 20); 1446 Piotr Szafraniec z Pieskowej Skały pkom. krak. poprzez przysięgę świadków oddala prawnie roszczenia Mikołaja s. Przedbora z Koniecpola kaszt. sandom. do wsi Tomaszowice i części wsi: Podskalany, Gałązkowice i B. Świadkowie przysięgli, że dziad tegoż Piotra Piotr Szafraniec²Żył przed r. 1397 i ojciec Piotr Szafraniec i sam Piotr „detinuerunt alias vidzerzeli” zapis na ww. wsiach, „prout idem Nicolaus intercessit” Marka z Minogi (SP 2, 3266; ZK 12 s. 398).

1470-80 1) cz. Szczepana Pogórskiego h. Leliwa. Dwór, role folw., 4 zagrody, karczma i młyn z rolami, 2) cz. Marka Mninoskiego [Minockiego] h. Nowina nie ma dworu ani folwarku, tylko 1 ł. kmiecy (DLb. 1 s. 165; 2 s. 30); 1473-90 Szczepan Pogórski z B., Kościelca i Pogórzyc tenut. Będzina (SP 2, 4362; ZK 152 s. 353; 153 s. 65; GK 2 s. 276); 1490 br. Łazarz, Mikołaj i Michał z Minogi wydzierżawili na 4 lata swemu br. Janowi dobra swoje w: Tomaszowicach, Gorenicach, Podskalanach i B. (ZK 153 s. 38); 1489 w cz. Minockiego pobór z 2 ł.; 1499-1500, 1508 w cz. Minockiego brak danych; 1491-3 w cz. o nie oznaczonym właśc. pobór z 1 1/2 ł.; 1493, 1500 w cz. Pogórskiego pobór z 1 1/2 ł.; 1494 tamże pobór z 2 ł.; 1496-9 w cz. Pogórskiego brak danych (ŹD s. 434; RP s. 132, 158, 173, 188, 203, 67, 105, 34, 4, 242, 336); 1512 Bieniasz Pogórski z B. (SP 6, 71); 1529 folwark (LR s. 155); 1530 pobór z 4 ł., karczmy, młyna o 1 kole (RP k. 6).

3A lub 3B. 1400 Miłek zw. Kmotek kmieć i młynarz w B. (SP 7/2, 114; 8, 10 911-2, uw. 341/26, 348/8, 349/59, 352/40).

4. 1464 Kazimierz Jag. przenosi wsie kap. krak., m. in. B., z pr. pol. na pr. niem. magd. i nadaje pełny imm. sądowy (Mp. 5 K 10).

5. 1470-80 dzies. snop. i kon. wart. 7 grz. z części kap. krak. należy do każdorazowego regenta. Regentem Zbigniew z Oleśnicy h. Dębno scholastyk i kan. krak. Dzies. snop. i kon. wart. 7 grz, z cz. szlach. plebanowi w Bolechowicach. Cała wieś płaciła kapitule 9 grz., obecnie płaci tylko 5 grz. (DLb. 1 s. 164-5; 2 s. 30); 1529 dzies. snop. z 1 1/2 ł. [w cz. szlach.] prebendzie ŚŚ. Filipa i Jakuba na Kleparzu i dzies. snop. wart. 2 1/2 grz. z połowy wsi i z całego folwarku [w cz. szlach.] plebanowi w Bolechowicach (LR s. 119, 155).

6. 1442 Piotr i Świętosław z B. [kmiecie ?] oskarżeni przez Jana kmiecia z Radwanowic o rozbój na publicznej drodze król., okradzenie go i zranienie (SP 2, 3100).

8. 3 osady wczesnośredn. (A. Krauss, Sprawozdanie działu Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Archeologicznych w Krakowie za rok 1968, „Mat. Arch.”, 11 (1970) s. 280).