BRZEZNA

(1280 Brezna, Bresna, 1316 Brzezna, 1317 Brzezena, 1383 Brzezdna, Brzesdna, Brzesna, 1384 Bzresdna, 1419 Przestna, Przesna, 1421 Brzessnya, Brzesznya, 1448 Brzesza, 1470-80 Brzezia) 5 km na NW od Starego Sącza.

1. 1438 n., 1581 pow. sądec. (ZCz. 3 s. 140; ŹD s. 129) a. 1448 par. Podegrodzie 1448 n. par. Nowy Sącz (ZDK 2, 526 DLb. 1 s. 549).

2. 1532 sąd podkomorski rozgranicza dobra kl. Klar. w Starym Sączu: Wygnanowice [dziś Wyglanowice] i Chochorowice od dóbr szl. Bobowskich: B. i Podrzecze. Granice poczynają się od rz. Dunajec na narożnicy Sącza Starego i B., gdzie usypano 2 kopce narożne, trzeci zaś między wierzbami i topolą, a następne przez zarośla czyli łęgi do pola zw. Kąty zagrodnicze i przez nie do kopca nad brzegiem stawu czyli „nad ieziorkiem”. Tu zamykają się granice między Sączem Starym a B. Od tegoż stawu czyli jeziorka poczynają się granice między B. a Podrzeczem i kopce dochodzą do rz. zw. Struga Młyńska, a od niej do drogi prowadzącej do Podegrodzia czyli do nawsia podegrodzkiego. Dalsze kopce sypane są po obu stronach drogi, która ma pozostać wolna, przechodzą przez drogę między zagrodników panów Bobowskich i do drogi w Podrzeczu wiodącej do gościńca. Ta droga ma stanowić granicę i również ma być drogą wolną. Granica ciągnie się teraz na północ ujazdem do Chochorowic i kopce są sypane po obu stronach drogi aż do granicy chochorowskiej, koło której zamykają się granice między ww.. wsiami. Tu nad Dunajcem poczynają się granice między Wygnanowicami i B. W Dunajcu ustawiono kopiec z kamieni, zaś drugi kopiec, narożny na brzegu tej rzekl. Kopce sypane są teraz przez zarośla czyli łęgi aż do Strugi płynącej z młyna. Granica przechodzi przez strugę do rzeczki zw. Brzezanka, która ma stanowić granicę między Wygnanowicami, a B. aż do drogi prowadzącej z B. do Podegrodzia. Jeden brzeg tej rzeczki ma należeć do Wygnanowic, drugi do B., kmiecie obu tych wsi są obow. do naprawy jej brzegów, tak by płynęła niezmiennie swym starym korytem. Obie wsie nie powinny sobie przeszkadzać w naprawie brzegów Brzezanki pod vadium 100 fl. (BO rps 13709 III 14 a).

3. Własn. kl. Klar. w Starym Sączu, a następnie szlach. 1280 ks. Kinga wd. po Bolesławie Wstydl. uposażając kl. Klar. w → Sączu Starym, nadaje mu m. in. B. (Mp. 2, 487); 1283 pap. Marcin [IV] zatwierdza powyższe nadanie (Mp. 1, 102); 1292 Wacław król czeski, ks. krak. i sand. zatwierdza powyższe nadanie Kingi (Mp. 2, 521); 1316 Marcin dz. B. s. komesa Unisława z ż. Katarzyną c. komesa Marka oraz kl. Klar. w Starym Sączu dokonują rozgraniczenia między wsią Marcina Chomranice a wsiami klaszt. Chełmiec i Zrostów (Mp. 2, 564); 1317-23 komes Marcin z B. s. Uniesława, sędzia kl. Klar. w Starym Sączu (Mp. 2, 568, 579, 584); 1317 Mikołaj i Pełka ss. komesa Marcina z B. (Mp. 2, 568); 1357 Kazimierz W. pozwala Uniesławowi dz. B. wykupić za 56 grz. z rąk Wierzbięty z Małoszowa 6 [źrebów?] w B., 2 źreby, młyn i zagrodę w Podrzeczu, rolę w Przysiodlcu i łąki Strzyganiec (ZDM 4, 954); 1383-4 Żegota [z Barwałdu] z B. (KK 2, 322; ZDM 8, 2538; Rutkowska, Sądeczyzna 7 s. 157); 1397 Szczepan z Przesławic z Katarzyną z B. o połowę dziedzictwa w Rogach, o źreb i cz. młyna w Naszacowicach (SP 8 uw. 229/13); 1398-421 Katarzyna, Katusza z B. wd. po Żegocie [z Barwałdu], 1398 ż. 2 v. Giedki [z Bobowej] i 1414 wd. po Giedce; por. Bobowa p. 3 r. 1398-408 (SP 8, 6699, 8278, uw. 242/24, 245/5, 265/23, 289/16; wg ind. WAP); 1399 Adam z Barwałdu zawiera ugodę ze swoją synową Katarzyną z B., [obecnie] ż. Giedki [z Bobowej], na mocy której Katarzyna ma wyposażyć 100 grz. każdą córkę ze swojego małżeństwa z Żegotą [s. Adama], a synowi z tego małżeństwa, gdy będzie miał 15 lat, ustąpić Podrzecze i Strzyganiec (SP 8, 8278); 1414 Katarzyna wd. po Giedce z B. oświadcza, że jej s. Stan. Giedka z Bobowej ma cz. w B., Podrzeczu, Kaninie, Siekierczynie, Rogach i sołectwo w Olchawie. We wsiach tych Katarzyna nie może nic sprzedać lub stracić do czasu wydzielenia chłopcu dóbr (ZK 5 s. 431); 1417-9 Świętochna z B. ż. Dadźboga kaszt. kazimierskiego, [c. ww. Katarzyny] (SP 2, 1531; wg ind. WAP); Katarzyna z B. [i z Bobowej] c. ww.. Katarzyny, ż. Klemensa z Dziebałtowa [pow. opocz.] (wg ind. WAP; ZCz. 2 s. 275b); 1418 Klemens z Dziebałtowa przeciw Świętochnie z B., ż. Dadźboga kaszt. kazimierskiego (ZK 6 s. 450); 1418-9 Stanisław br. ww. Świętochny i Świętosława; 1419 Świętosław z B. br. Stanisława (wg ind. WAP); Katarzyna wd. po Giedce z Bobowej oświadcza, że nie dzierży ani nie posiada 3 kmieci i karczmy w B., ani też nie występowała prawnie o te dobra przeciw swej c. Katarzynie; taż Katarzyna wd. oddala przysięgą świadków i prawnie roszczenia swej c. Katarzyny, ż. Klemensa z Dziebałtowa o dziedzictwo B. ― z wyjątkiem 3 kmieci i karczmy tamże, które dzierży Jaśko s. Tomka z Trzecierza ― o 2 kmieci i karczmę w B., Podrzecze i o dobra w Rogach (ZK 6 s. 512, 560); 1421 Andrzej kmieć pani Giedczyny z B.; Piotr włodarz pani Giedczyny z B. (wg ind. WAP); 1436 → Bobowa; 1438 Paszko z Sędziszowa s. Pawła zawiera ugodę z Andrzejem z Dziebałtowa, na mocy której Paszko ma wykupić: B., Podrzecze, Siekierczynę i Kaninę w pow. sądec. za 200 grz., tj. za sumę przyznaną tytułem posagu i wiana Katarzynie wd. po Klemensie z Dziebałtowa (ZCz. 3 s. 140); 1443, 1447 → Bobowa; 1447 Katarzyna wd. po Wierzbięcie z B. ustępuje Janowi z Jackowic [ziemia sier.] z ojcowizny swej w Jackowicach, a tenże ustępuje Katarzynie z wszystkich dóbr macierzystych w Siekierczynie, B., Kaninie i Podrzeczu; tenże Jan ustępuje Małgorzacie ż. Piotra z Zakrzowa [pow. pilzn.] z wszystkich dóbr macierzystych w powyższych wsiach (ZK 13 s. 123-4, 132); 1457 Mik. Giedka z B. zastawia za 100 fl. węg. Mik. Laskowi sołtysowi w Stańkowej Kaninę, Wysokie i Siekierczynę (ZCz. 4 s. 170); 1457-88 Mik. Giedka z B.; por. też Bobowa (ZCz. 4 s. 163, 191, 216; ZB 2 s. 9; Mp. 5 Q 99); 1464 → Bobowa; 1470-80 własn. [Mik.] Giedki h. Gryf z Bobowej. Ł. kmiece (DLb. 1 s. 572); 1493, 1494, 1506 → Bobowa; 1510 Jak. Bobowski z B. zapisuje ż. Zofii, c. Mac. Libranta mieszcz. sądec. 500 fl. posagu i 500 grz. wiana na połowie B. i Podrzecza (ZCz. 7 s. 364-5); 1515-23 Jak. Bobowski z B. (SP 6, 81; PH 12 s. 379; Relationes Sandecenses 1 s. 5-6, 25, 74, 219, 246); 1516 Andrzej Pielsz z Rogów zastawia za 117 fl. Jak. Bobowskiemu z B. Podrzecze i połowę ról folw. w B.; Grzegorz Wierzbięta z Przyszowej i Bilska ma w zastawie od Jak. Bobowskiego połowę wsi B.; 1518 tenże Jakub zastawia za 150 fl. Andrzejowi Pielszowi z Rogów połowę Podrzecza z połową młyna oraz pół folwarku z robocizną kmieci w B.; 1523 tenże Jakub zastawia za 110 fl. temuż Andrzejowi wieś Pustą Łąkę oraz karczmę w B., w której siedzi Marcin Cichy (Relationes Sandecenses 1 s. 5 - 6, 74, 246); 1529 role folw. (LR s. 269); 1530 pobór z 4 ł., 2 karczem dziedz., 1 młyna o 1 kole (RP k. 39).

5. 1448 bp krak. Zbigniew [Oleśnicki] erygując kol. w → Sączu Nowym, uposaża archidiakona tejże kol. dotychczasową par. w Podegrodziu, do której należała m. in. dzies. snop. i kon. w B. (ZDK 2, 526; DLb. 1 s. 549, 572); 1470-80 dzies. snop. i kon. wart. 20 grz. z B. archidiakonowi sądec. (DLb. 1 s. 549, 572); 1529 dzies. snop. wart. 4 grz. z większej cz. ról folw. plebanowi w Kaninie, z reszty wsi dzies. snop. wart. 13 grz. ww.. archidiakonowi (LR s. 269, 281).

6. 1402 Prokop z B. przyjęty do pr. miejskiego w Krakowie (Kacz. 1318).