BRZOZOWA

(1215 Brzozowa z DH 3 s. 200, 1326 Brosoua, Brzosowa, Brozowa, Brzozowa Dolna, Broszowa, Brzozova) 9 km na NW od Ciężkowic.

1. 1502, 1509 pow. czchow. (ZCz. 7 s. 157; ZK 154 s. 513); 1508, 1536 pow. biec. (RP); 1581 pow. sądec. (ŹD s. 145); 1395 n. par. własna (ZDK 1, 119); przed 1448 archidiak. Kraków, 1448 archidiak. Nowy Sącz (ZDK 2, 526; DLb. 1 s. 177); 1529 dek. Wojnicz (LR s. 100).

2. 1326 nadany dla lokacji wsi las Siemiechów graniczy z wsiami Lusławice, B. i Lichwin (Mp. 1, 171); 1416 droga z Faściszowej do B. (ZCz. 2 s. 170); 1444 B. graniczy z Faściszową (ZCz. 3 s. 208); 1471 rola zw. Szczurkowska (ZK 152 s. 273); 1570 między Siemiechowem a B. droga z Krosna i Jasła do Krakowa (LDK s. 50).

3. Własn. szlach. w kluczu melsztyńskim. 1385 własn. wwdy krak. Spytka → p. 4; 1390 Władysław Jag. potwierdza Spytkowi z → Melsztyna wwdzie krak. posiadanie m. in. B. (ZDM 6, 1570); 1391 królowa Jadwiga potwierdza temuż posiadanie m. in. B. (AGZ 6, 3); 1400 własn. Elżbiety wd. po Spytku z Melsztyna → p. 4; 1419 Mik. Rogalec z Wróblowic sprzedaje za 40 grz. Spytkowi z Melsztyna swoją cz. w B. (ZCz. 2 s. 293); 1421 Hińcza kmieć z B. (ZCz. 2 s. 349); 1430 tenże Spytek zapisuje br. stryjecznemu Janowi z Tarnowa wwdzie krak. i Spytkowi z Jarosławia zamek Melsztyn i m. in. B. (ZCz. 3 s. 62, 64); 1470 Jan Zawisza zeznaje, że Spytek z Melsztyna zaspokoił go ze 100 grz. we wsi B. (ZCz. 4 s. 437); tenże Spytek ma dać Mikołajowi s. zm. Dominika z Jasienia wwiązanie do B., jeśli nie zapłaci 100 1/2 grz. (ZCz. 4 s. 437); 1470-80 własn. Spytka z Melsztyna h. Leliwa, 14 ł. kmieć, i 6 prętów, role i łąki plebana, folwarku nie ma, 2 karczmy i 2 zagrody, ale bez ról (DLb. 1 s. 177-8; 2 s. 276); 1471 Spytek z Melsztyna sprzedaje za 212 grz. Mikołajowi z Taszyc komornikowi pana sędziego całą cz. w Faściszowej i rolę w końcu B. z kmieciem Miklaszem zw. Sczurkowska, należącą do dworu, młyn w B. oraz opustoszały rybnik w końcu tej wsi pod warunkiem, że połowa kmieci z połowy wsi B. Dolna będzie mleć w sprzedanym młynie w końcu B. (ZK 152 s. 273); 1487 dobra [Spytka] Melsztyńskiego, m. in. B., skazane na karę XIV za niezapłacenie poboru (GK 22 s. 749); 1489 Spytek z Melsztyna kaszt. zawichojski ma zapłacić w terminie 60 grz. Stanisławowi z Faściszowej pod gwarancją wwiązania do wszystkich kmieci w B. i Polichtach, płacących 6 grz. czynszu. Robocizny i inne dochody Spytek rezerwuje dla siebie (ZCz. 5 s. 208); 1493 tenże daje Aleksemu Gierłatowi z Faściszowej w 100 grz. B. i Polichty aż do wytrzymania (usque ad extenucionem) (ZCz. 5 s. 275); 1497 jeśli tenże nie zapłaci 100 grz. długu w terminie, da Aleksemu wwiązanie do B. i Policht (GB 4 s. 135); tenże Spytek dopisuje temuż 62 grz. długu do sumy 100 grz. na dobrach w B. (GB 4 s. 184); 1498 Aleksy zw. Gierałt z Faściszowej otrzymuje od Spytka z Melsztyna za 162 1/2 grz. wwiązanie do B. i Policht (ZCz. 7 s. 78); 1502 Spytek z Melsztyna daje s. Janowi zamek Melsztyn i m. in. B. w pow. czchow. (ZCz. 1 s. 157); 1504-6 Aleksy alias Gierałt dz. [! dzierż.] z B. (ZCz. 7 s. 235); 1508 B. w pow. Biec., pobór z 13 ł. kmiec. (RP); Jan z Melsztyna ręczy za dług 1150 fl. Pawłowi Czarnemu z Witowic, m. in. wsią B. (ZK 154 s. 439-41); 1509 tenże zastawia Pawłowi za 3500 fl. zamek Melsztyn i m. in. B. w pow. czchow. (ZK 154 s. 513-5); 1510 tenże Jan dokonuje z tymże zamiany dóbr, którą następnie unieważniono. Obiektem wymiany ze strony Jana była m. in. B. (MS 4, 9490); 1511 tenże Jan sprzedaje Mik. Jordanowi z Zakliczyna kaszt. wojnickiemu zamek Melsztyn z wsiami, m. in. B. (W. Dworzaczek, Leliwici Tarnowscy, W. 1971, s. 178); 1518 Beata i Katarzyna Melsztyńskie, zakonnice kl. Ś. Agnieszki na Stradomiu, ustępują Stan. Lasockiemu z Brzezin [woj. łęczyckie] podkom. poznańskiemu i wojskiemu sochaczewskiemu spadek po ojcu Spytku z Melsztyna, czyli zamek Melsztyn i m. in. B. (MS 4, 11 581); 1524 zakonnica Beata z Melsztyna darowuje Stan. Lasockiemu m. in. cz. B. (MS 4, 4397, 4433); 1527 B. w kluczu melsztyńskim Jana Jordana. 29 kmieci, karczma, zagrodnik (In. M 1 k. 16); wyrokiem sądu król. sprawa Beaty z Melsztyna c. zm. Spytka z br. Janem i Spytkiem z Zakliczyna ss. zm. Mik. Jordana z Zakliczyna o 1/4 dóbr Melsztyn, m. in. o B., tj. o jej posag wart. 400 grz., ma być powtórnie wniesiona z powodu błędnego wyroku (SP 6, 415); 1529 karczma (LR s. 100); 1530 wyrokiem sądu król. br. niedzielni Jan i Spytek Jordanowie ss. zm. Mik. Jordana kaszt. wojnickiego winni zapłacić Beacie zakonnicy kl. Ś. Agnieszki na Stradomiu 60 grz. czynszu za 2 lata z wsi B. i Gwoździec, zapisanego jej przez zm. Jana Melsztyńskiego s. zm. Spytka, a kupionego przez zm. ich ojca wspomnianego Jordana (SP 6, 462); B. w pow. biec., pobór łącznie z B. i Policht z 14 1/2 ł., 2 młyny po 1 kole, 2 komorników (RP k. 47); 1536 B. w pow. biec., pobór łącznie z Polichtami z 14 1/2 ł., 2 młyny po 1 kole, 4 komorników, 2 karczmy dziedziczne (RP).

4. 1385 królowa Jadwiga nadaje wwdzie krak. Spytkowi pr. magd. dla m. Książ, Żabno, i Brzeżek [Brzesko] oraz 33 wsi, m. in. B. (ZDM 1, 174); 1400 sąd ziemski krak. oddala pozew Wawrzyńca z Wróblowic przeciwko mieszkańcom wsi B. należącej do Elżbiety wd. po Spytku z Melsztyna wwdzie krak. w oparciu o przedłożony dok. Władysława Jag. wyliczający miasta i wsie, których mieszkańcy mają pr. odpowiadać tylko przed sądem ukonstytuowanym na pr. niem. (DSZ 84); 1411 Zbyszek sołtys z B. (KSN 2799); 1451 Katarzyna ż. szl. Jana Świdra sołtysa z B. (ZB 1 s. 138); 1451-7 szl. Jan Świder sołtys z B. (ZCz. 4 s. 125; ZB 1 s. 153, 160); 1470-80, 1529 sołectwo z rolami (DLb. 1 s. 278; LR s. 100).

5. 1215 bp krak. Wincenty nadaje kapitule krak. dzies. w B. (DH 3 s. 200); 1395-1403 Stanisław pleb. w B. (ZCz. 1 s. 88; ZDK 1, 119); 1470-80 kościół drewn. Ś. Mikołaja, dzies. snop. i kon. z sołectwa wart. 2 grz. plebanowi w B., który ma tu role i łąki; dzies. pien. z reszty wsi po wiard. z łanu kapitule krak. (DLb. 1 s. 177-8; 2 s. 276); w par. B. i Polichty (DLb. 1 s. 177); 1529 pleb. w B. Marcin z Myślenic pobiera dzies. snop. z sołectwa i z karczmy w B. wart. 1/2 grz., meszne w B., mensalia w B. i Polichtach (LR s. 100).

6. 1495 Stanisław s. Aleksego Gierałta z B., student Ak. Krak. (Ind. s. 85).

8. Kościół drewn. gotycki zbudowany prawdopodobnie przed 1497 r., później kilkakrotnie przebudowywany i odnawiany (Rocznik diec. tarnowskiej, s. 599).

Uw. W r. 1557 wwda krak. Spytek Jordan z Zakliczyna oddał kl. tyn. B. i Polichty w zamian za Opatkowice (Zakliczyn), Ujazd i Zdonię (BJ rps 5222 III k. 79-82; MS 5, 9309).