(1280 Chelmecz, Chelmech, Chelmiecz, Chelmec, Chelmcze, Chelmyecz), dziś Chełmiec Polski, 3 km na NW od Nowego Sącza.

1. 1530 pow. sądec. (RP k. 39); 1488 n. par. Nowy Sącz (ZDK 2, 526).

2. 1296 sołtys w Podłężu ma 8 ł. frankońskich, graniczących z posiadłością Ch. (Mp. 2, 532); 1316 Marcin z Brzeźnej s. komesa Uniesława i kl. Klarysek starosądec. potwierdzają ustanowione dawniej granice między jego wsią Chomranice a wsiami klaszt. Ch. i Zrostów [dziś Rdziostów]. Granica biegnie prosto na W aż do granic Jana z Podłęża zw. Wola [czyli do Woli] (Mp. 2, 564)¹Wg H. Stamirskiego, Poprawki i uzupełnienia, s. 412, chodz.i tu o Wolę Drzykowską, dziś cz. Marcinkowic; 1390 Mirosław z Niskowej komornik podkom. krak. Spytka odgranicza cz. wsi Drzykowa Krystyna z Klęczan od cz. Drzykowej oraz Ch. kl. starosądec. Granica poczyna się od wierzchołka góry za Drzykową i nie dochodząc do Marcinkowic schodzi prosto z góry przez pola między obiema cz. Drzykowej aż do doliny zw. Lisi Potok i dalej w górę do doliny zw. Soltkowschi Potok (ZDM 1, 195); 1411 łan Mik. zw. Podłęże Cypsera mieszcz. z Nowego Sącza w granicach wsi król. Biczyce i wsi Ch. blisko folwarku król. Podłęże, po prawej stronie idąc z Nowego Sącza na lewo od Świniarska (Mp. 2, 1126); 1545 rz. Dunajec → p. 3.

3. Własn. ks., od 1280 kl. Klarysek w → Starym Sączu. 1280, 1283, 1292 Ch. własn. kl. starosądec. nadanie ks. Kunegundy; potwierdzenie posiadania tej wsi przez papieża Marcina IV i Wacława czeskiego (Mp. 2, 487, 521; 1, 102); 1296 sołtys wsi kl. starosądec. Podłęże ma m. in. 1/2 karczmy w Ch. (Mp. 2, 532); 1341-8 Domasław z Ch. prokurator kl. starosądec. (ZDM 1, 52; Mp. 3, 665, 677); 1438 Mikołaj zw. Ziol ongiś z Ch. (ZK 150 s. 135); 1448 w Ch. kmiecie, komornicy, zagrodnicy, młynarz i pasterz → p. 5; 1470-80 w Ch. brak folwarku, sołectwa, karczmy i zagród. 19 ł. kmiec. Kmiecie odrabiają powaby wiosenną i letnią, wożą rzeczy klaszt. wg potrzeby, płacą nierówne czynsze wg wielkości ról, oddają po kurze, po 2 sery i po 20 jaj, sep po 1 ćw. żyta, po 2 ćw. owsa i po 4 gr (DLb. 1 s. 561; 3 s. 345); 1517 ur. Jan Boczkowski prokurator kl. starosądec. zeznaje, że posiada ogród w Ch. blisko innego ogrodu zw. Sroczinsky (GS 237 s. 9-10); 1530 pobór z 8 ł. i młyna o 1 kole dorocznym (RP k. 39); 1536 pobór z 8 ł. i młyna o 1 kole, 3 komorników (RP); 1545 Andrzej Branicki oskarża kmieci Ch., że bezprawnie orali pewną rolę nad Dunajcem, którą posiadał ongiś jego br. Piotr Branicki. (PH 12, 1911, s. 225); 1564 Ch. w kluczu struskim kl. starosądec, kmiecie płacą łanowe po 4 gr, dają sep po ćw. żyta i 2 owsa, po 2 kmieci daje kapłona, płacą za 4 dni robocizny w roku, od całej wsi 2 kapłony pocztowe za robociznę, ratione reformationis po 16 den. (LK 1 s. 169).

5. 1448 bp krak. Zbigniew eryguje kolegiatę w Nowym Sączu i określa jej uposażenie. Do jej wikariuszów należy m. in. annona w Ch. ― każdy kmieć daje po 1 ćw. owsa, a komornicy, zagrodnicy, młynarz i pasterz płacą po 1 gr. Dochód ten należał przedtem do plebana w Nowym Sączu (ZDK 2, 526); 1470-80 dzies. snop. i kon. z całej wsi wart. 30 grz. bpowi krak., (DLb. 1 s. 561; 3 s. 345); 1529 dzies. snop. wart. 22 grz. bpowi krak., meszne w owsie miary sądec. łącznie z innymi wsiami wikariuszom kol. sądec. (LR s. 43, 287).

6. 1505 Szczepan Hoffman czapnik z Ch. przyjął pr. miej. krak. (Kacz. 9346).

8. Grodzisko z IX-X w. (E. Dąbrowska, Wielkie grody dorzecza górnej Wisły, Wr. 1973, s. 150-1; Żaki wg ind. ― tu tylko domysł o osadzie wczesnośredn.).