CZELUŚNICA

(1400 Czelustczina, 1414 Czelochcza, 1422 Czelusnicze, 1424 Czyelvsthnycza, 1432 Czelustnicza, 1476 Czelyvsznycze, 1481 Czelusnycza, 1482 Czelusthnycza, 1484 Czelwcznycza, 1529 Czelwsznycza) 5 km na SE od Jasła.

1. 1530, 1581 pow. biec. (RP k. 47; ŹD s. 119); 1470-80 n. par. Jasło (DLb. 2 s. 286).

2. 1470-80 Cz. sąsiadują z: Sobniowem, Łaskami, Walowicami, Wolicą [par. Jasło], Hankówką, Gliniczkiem, Tarnowcem, Unieszczem, Glinikiem Polskim (DLb. 3 s. 209); 1481 Piotr Kruszyna z Tarnowca pozywa kl. tyn. o granice i rozgraniczenie między Tarnowcem a Unieszczem, Cz. i Gąsówką (ZB 2 s. 65); 1482 droga z Unieszcza do Jasła przez Cz.; 2 stajania roli za debrzą (za deprzą), sadzawki: młyńska, przy drodze do Unieszcza i na obszarze (SP 9, 928); 1584 → rz. Czarna.

3. Własn. kl. Bened. w Tyńcu. 1432 Mik. Chudek kmieć z Cz. (ZB 1a s. 272); 1456 Kazimierz Jag. potwierdza kl. w → Tyńcu przywileje swoich poprzedników i posiadanie dóbr, m. in. Cz. (Tyn. 219); 1470-80 własn. jw.; 3 1/2 ł. kmiec., z których każdy daje 10 jaj. Cała wieś daje 42 koguty i 21 serów. Kmiecie odrabiają jutrzyny, płacą 14 gr oprawy, 1/2 grz. obiednego. Za stację dla opata dają achtel piwa, 9 sk. za mięso i 10 1/2 korców owsa. Czynsz wraz z dzies. pien. dla kl. wynosi 10 1/2 grz. bez 4 gr. Sołtys płaci 1 wiard. obiednego. Karczma klaszt. z rolami. Nie ma folwarku, zagród, młyna (DLb. 3 s. 209); 1529 kl. pobiera od kmieci 7 grz. 17 gr czynszu, 41 1/2 gr 1 ternar stacji, 1 grz. 18 gr oprawy, 30 gr z roli pozostającej w dzierżawie i daninę w owsie wart. 1 grz. 27 1/2 gr 1 ternara (LR s. 248-9); 1530 pobór z 4 ł., karczmy, młyna o 1 kole i od 1 komornika (RP k. 47); 1564 własn. jw. Wieś oddaje sep owsianą z 3 ł. do zamku w Nowym Korczynie [pow. wiśl.] a w życie do Biecza (LS s. 54).

4. 1400 Jakusz z Cz. [sołtys] (ZCz. 1 s. 16); 1414 Fienna i Mścichna [sołtyski?] z Cz. sprzedają za 300 grz. Bogufałowi [z Kowalowych] swe części w Gilowej, Zagórzanach i Kowalowych (ZCz. 378 s. 12); 1415-7 Wilhelm, Wilam sołtys w Cz. i Gąsówce (SP 9 wg indeksu)1Wieś podlegała wyższemu sądowi leńskiemu w gródku w Goleszu; 1422-32 Jakub, Jakusz sołtys z Cz. i Gąsówce [s. Wilhelma, Wilama] (AGZ 1, 13; SP 9, 363, 389; GB 2 s. 128; ZB 1A s. 272); 1424 Jan dz. Kunowej pozywa Helenę wd. po Wilamie z Cz. o bezprawne dzierżenie jego sołectwa w Cz. (SP 9, 294); 1424-5 Helena wd. po Wilhelmie, Wilamie sołtysie w Cz. i Gąsówce (SP 9 wg indeksu); 1425 Dobiesław wójt z Kołaczyc [pow. pilzn.] oświadcza, że sprzedał swemu bratankowi Jakubowi swoją cz. [sołectwa] w Cz., przypadłą mu po bracie Wilamie (SP 9, 319); Jakub sołtys Cz. i Gąsówki gwarantuje Janowi wójtowi Kołaczyc zwrot 80 grz. ewentualnym wwiązaniem wieczystym w też sołectwa; tenże wójt Jan winien zapłacić 25 grz., jeśli zechce utrzymać się wieczyście w posiadaniu sołectw Cz. i Gąsówka (SP 9, 363, 365); 1425-31 Jakub sołtys w Cz. (SP 9 wg indeksu); 1447-60 Konrad Kunrat, Kunrad sołtys w Cz. i Gąsówce (SP 9 wg indeksu); 1453 tenże zapisuje swej ż. Małgorzacie 100 grz. oprawy na sołectwach w Cz. i Gąsówce (SP 9, 516); 1469 Jan Kołczek z Cz. (SP 9, 735); 1470-80 sołectwo z 2 ł. zw. inaczej Gąsówka. Sołtys pobiera szósty den. z czynszów i płaci 1 wiard. obiednego (DLb. 3 s. 209); 1473 Wojciech s. zm. Jakuba z Gąsówki oświadcza, że sprzedał za 3 grz. 36 gr Piotrowi Kołkowi z Cz. swoje części macierzyste i ojczyste sołectwa w Gąsówce i Cz. (SP 9, 859); 1473-98 Piotr Kołek, Kołczek sołtys w Cz. (SP 9 wg indeksu; ZB 2 s. 87, 119; 3 s. 48, 52, 59, 721); 1476 Mikołaj z Tułkowic [pow. pilzn.] zastawia za 45 grz. Elżbiecie ż. Piotra [Kołka] z Cz. 2 ł. osiadłe i 1 ł. opust. w Woli Sobieszczanowej [pow. pilzn.] (ZP 21 s. 409); 1482 Piotr Kołek i szl. Stanisław syn Małgorzaty ż. Piotra [czyli pasierb] i zm. [sołtysa] Kunrada dokonują podziału sołectw w Cz. i Gąsówce. Piotr otrzymuje cz. ról poniżej drogi z Unieszcza do Jasła, łan między [kmieciami] Miarką [dziś przysiółek Miarkówka 3 km na SE od Cz., wg MAd.] a Olszowczową z dodaniem 3 stajań z innego łanu powyżej drogi unieszyckiej, 2 stajań powyżej gumna Stanisława, za debrzą. Przypadają też Piotrowi po połowie: 3 sadzawki 1) młyńska, 2) na obszarze, 3) przy drodze do Unieszcza, młyn, pastwisko, czynsze oraz ,,invitaciones kmethonum alias gody cum gallis”. Może się też budować w miejscu powyżej karczmy w Gąsówce. Stanisławowi przypada cz. ról powyżej drogi z Unieszcza w kierunku Ostrzesza [dziś las w Unieszczu; UN 58 s. 234], łan za gumnem zw. zagumny, rola między [kmieciami] Paulkiem i Olszowcową, dwór z wszystkimi otaczającymi go sadzawkami, po połowie łąki, młyn, ,,ivitaciones kmethonum alias gody”, pastwiska (SP 9, 928-9); 1486 Piotr Kołczek z Cz. sprzedaje za 100 grz. Mikołajowi z → Bobowej wieś Pustą Łąkę (ZB 2 s. 149); 1494-1526 Jakub Kołek sołtys w Cz. podstarości gródka w Goleszu [pow. pilzn.] (GB 4 s. 30; ZB 4 s. 269; SP 9 wg indeksu; MS 4, 9165); 1495 Mik. Kołek sprzedaje za 70 grz. swemu starszemu br. Jakubowi całą swoją cz. sołectwa w Gąsówce i Cz. po ojcu i matce (SP 9, 1181); 1502 Aleksander Jag. zwalnia m. in. sołtysa Jana Kołka z Cz. z wyprawy wojennej (MS 3, 424); 1509 Zygmunt Stary zwalnia z wyprawy wojennej [Jakuba] Kołka sołtysa z Cz. podstarościego Golesza, z powodu stróży nad zamkiem goleskim (MS 4, 9165); Jakub Kołek sołtys w Cz. oświadcza, że otrzymał 40 grz. swej ż. Anny i zapisał jej 80 grz. oprawy na połowie wszystkich swoich dóbr, na połowie: dworu, karczmy, młyna, czynszów, zagrodników (SP 9, 1398); 1528-40 Jan Kołek sołtys w Cz. (SP 9 wg indeksu).

5. 1470-80 dzies. pien. z ł. kmiecych dla kl. w Tyńcu, dzies. snop. z ł. sołtysich plebanowi w Tarnowcu. Każdy kmieć daje z łanu 1 korzec żyta kościołowi par. w Jaśle (DLb. 2 s. 286; 3 s. 209); 1529 dzies. pien. wart. 1 grz. 36 1/2 gr dla kl. tyn. (LR s. 248).

1 Wieś podlegała wyższemu sądowi leńskiemu w gródku w Goleszu.