DZIEKANOWICE

(1377 Dzecanouicz, 1398 Dzecanouice, 1403 Dzekanowicze, 1404 Dzyekanowycze, 1423 Dzekanow, 1429 Czecanowicze) 1 km na S od Działoszyc.

1. 1462 n., 1581 pow. prosz. (GK 16 s. 28; ŹD s. 16); 1470-80 n. par. Działoszyce (DLb. 2 s. 112).

2. 1394 kmiecie pana Klemensa z Drożejowic [pow. wiśl., par. Skalbmierz] mogą paść na polu Więcława z Dz. tak długo, jak długo nie dokonają oni między sobą rozgraniczenia [tzn. między Dz. i Drożejowicami] (ZK 2 s. 27); 1398, 1399 cz. zw. Nosczowska → p. 3; 1402 Szymek z Dz. przyrzeka Więcławowi z Dz, że usypie ogrodzenie tam, gdzie potwierdzą go wiarygodni kmiecie z Dz.: Grzegorz, Mikołaj, Więcław (Wanslaw), Naszinecz (SP 2, 832); 1404-5 Szymek z Dz. przeciw kaszt. lubelskiemu Michałowi [z Chmielowa] o granicę między Działoszycami i Dz. i nieudzielenie mu satysfakcji z cz. jego młyna (ZK 3b s. 302, 511, 529, 564, 587, 598); 1414 łąka w Dz. blisko Bronocic i k. Podgaja [par. Skalbmierz] → p. 3; 1428 Więcław z Dz. z s. Stanisławem zwalniają kaszt. sand. Michała z Chmielowa ze sprawy o 200 grz. szkody w związku z niewyznaczeniem granic między Dz. a wsiami Michała (ZK 146 s. 96); 1430 pole w Dz. położone między wielkimi drogami, wychodzącymi z Działoszyc, naprzeciw mostu, obok znaków [granicznych] → p. 3; 1529 Dz. k. Skalbmierza (LR s. 377).

3. Własn. szlach. 1377-1404 Jakusz Snopek z Dz. i Mozgawy [pow. wiśl.], komornik sędziego krak. (SP 8, 449, 451, 516-7, 632, 639, 641, 6396, 7185, 7906, 8333, 8656, 10 255; ZK 4 s. 43, 45, 59, 91; w r. 1408 ongiś z Mozgawy ― ZP 22 s. 116); 1377-9 Miczek, Mikołaj zw. Ligęza z Dz. (SP 8, 449, 520, 584); 1377 Paulina, Katusza, Piechna i Petronela z Dz. (SP 8, 449, 520); Jan zw. Slich kmieć z Dz. (SP 8, 451, 517); 1379-89 Wojsław kmieć z Dz. (SP 8, 584, 4510, 5045, 5061, uw. 40/1; 7/2, 1219); 1381-1430 Więcław, Wach, Wachnik z Dz. i Stępocic włodarz w Maciejowie, komornik sędziego krak. do r. 1403 (SP 8, 632, 639, 1815, 2835, 2939, 2966, 3005, 3192, 4818, 4960, 5255, 6015, 6076-7, 6242, 6260-1, 6276, 6311, 6313, 6324, 6327, 6453-4, 6536-8, 6716, 6734-5, 7042, 7251, 7315, 7635, 7637, 7670, 7712, 7765, 7918, 8147, 8590-1, 9104, 9800, 10 008, 10 082-3, 10 126, 10 130, 10 132, 10 178, 10 277, 10 297-8, 10 340, 10 364, 10 606, 10 736, 10 745, 10 747, 10 773, 10 908-9, 10 917, uw. 69/13, 122/22, 129/15, 226/16, 227/3, 228/3, 232/131, 238/34, 243/16, 288/54, 301/9, 302/1, 304/1, 306/18, 328/12-3, 329/4-5, 330/26, 335/4, 349/46, 352/14; 2, 839, 1174; ZK 3 s. 189-90, 219, 241, 246, 257, 259, 275, 317, 337, 341, 346, 378, 396, 414, 511, 527, 531, 576; 3b s. 267, 482, 625, 632, 644, 651, 683; 4 s. 49, 114; 5 s. 86, 210, 251, 283, 285, 287, 289, 306; 6 s. 76, 209, 216, 223, 239; 193 s. 21, 40, 54, 75, 82, 110, 176, 207, 263, 320; 195 s. 178; 196 s. 25, 67, 110, 141, 204, 237; GK 2 s. 335; DSZ 78, 127; AKP 8, 608-9; KK 2, 511)1Być może połączono tu w jedną osobę ojca i syna, gdyż jest to bardzo długi okres czynnego występowania. Brak jednak jakiejś przerwy w występowaniu w źródłach i innych danych dla dokonania rozdziału, dlatego przyjmuję, że chodzi tu o tę samą osobę, bo ów okres nie jest też czymś wyjątkowym; 1381 Mikołaj kmieć Jakusza z Dz. (SP 8, 639, 641, 718, 740); Stanisław, Stachnik z Dz. (SP 8, 641, 718, 740); 1382-1400 Jan, Jaszek z Dz. i Mozgawy, s. Jakusza Snopka (SP 8, 1243, 8457, 10 255, 10 680); 1387 Wojsław kmieć z Dz. przeciw Michałowi z Dziewięczyc o 2 woły, 70 kop siana i szkodę, dwie zdechłe sztuki bydła roboczego (SP 8 uw. 40/1, 42/1, 47/3, 49/12, nr 4269a, 4272); Jan i Grzegorz [kmiecie] z Dz. (SP 8, 4269a); 1388 Więcław z Dz. oddala oskarżenie Mikołaja s. Tomka z Knyszyna o bezprawne skoszenie łąki (SP 8 uw. 122/22); Wachnik z Dz. sprzedaje za 150 grz. Michałowi ze Stępocic cz. dziedziny w Stępocicach (SP 8 uw. 143/6); 1389-1412 Święszek, Swoslaus Dziekanowski z Dz. (SP 8, 5042, uw. 232/117; ZK 193 s. 78); 1397-1434 Jura z Bronocic i Dz. → Bronocice (także ZK 194 s. 114); 1397 Mściszek z Dz. przeciw Mikołajowi z Krępy o 3 kmieci w Chobędzy i o granicę (SP 8, 5861); Więcław z Dz. w sporze z kmieciami z Dz. Więcławem i Mikołajem (ZK 1c s. 498); Jakusz Snopek z Mozgawy zastawia za 15 grz. Annie wd. po Tomku z Knyszyna i jej synom 2 łąki i cz. młyna w Dz. (ZK 1c s. 497); 1398-1411 Szymon, Szymek z Góry [dziś Górka Kościejowska, par. Skalbmierz] i Dz., sołtys w Nawarzycach, s. Sułka Żydówki z Góry, sędziego i burgr. zamku krak. w l. 1380-95 (SP 8, 6679, 6707, 6777, 6806, 7158, 7222, 8339, 9571, uw. 241/48, 245/63, 273/74, 342/37; ZK 3 s. 334; 3b s. 224, 233, 254, 260, 268, 286, 293, 307, 327, 335-6, 342, 398, 437, 458, 588, 663, 679; 4 s. 39, 112, 125, 276; 5 s. 13, 55, 76, 85, 89, 98, 113, 121, 131, 139, 141, 151, 156, 166, 169, 229, 268)2Żydówkowie byli h. Grzymała i później siedzieli w Racławicach (pow. prosz.). Ich potomkiem był wymieniony w p. 6 kan. krak. Jan; 1398-1400 Piotr z Dz. i Mozgawy s. Jakusza Snopka (SP 8, 7906, 8457, 10 255); 1398 Jakusz Snopek dz. Dz. z ss. Jaszkiem i Piotrem ręcząc za c. i siostrę Małgorzatę zastawiają za 94 grz. Więcławowi z Dz. swoją cz. w Dz. z wyjątkiem 2 łąk i cz. młyna, które ma w zastawie Krzystka wd. po Tomku z Knyszyna (SP 8, 7906 ― w r. 1397 występuje Anna jako wd. po Tomku); Maciej z Dz. (SP 8, 6261); Maciej kmieć Więcława z Dz. (SP 8, 6260-1); Wachnik z Dz. sprzedaje Florianowi z Knyszyna konia za 11 grz. (SP 8, 6735); Szymek z Góry i jego matka Nastka uzyskują sądownie prawo odkupienia za 60 grz. od Dzierżka z Bronocic prawem bliższości cz. w Dz. zw. Nosczowska (SP 8, 6806); [Nastka] wd. po Sułku Żydówce z Góry przeciw powodowi Andrzejowi [ze Skrzydlnej] pkom. płockiemu o wieś Dz. (SP 8, 7585); Florian i Krzystka jego matka z Knyszyna zeznają, że Wachnik z Dz. zastawił im za 16 grz. cz. dziedzictwa w Dz. (SP 8, 7614); br. Jan i Adam z Mokrska oddają w zarząd Wachnikowi z Dz. swe dobra w Rosiejowie (SP 8, 7994); 1399 Dzierżek z Bronocic przeciw Krystynie wd. po Tomaszu z Knyszyna o nieuwolnienie dziedzictwa w Dz. (SP 8 uw. 287/13); Dzierżek z Bronocic zapisuje ż. Stachnie 95 grz. posagu na cz. swego dziedzictwa w Dz. i 50 grz. wiana na Januszowicach (SP 8, 8712); 1400 Jura z Bronocic zeznaje, że Więcław z Dz. wykupił od niego za 60 grz. cz. dziedzictwa w Dz. synów Sułka z Góry i ich matki Nastki. Więcław będzie tę część miał w zastawie w tych 60 grz. tak, jak ją trzymał ojciec Jury (SP 8, 9747); Jakusz Snopek z ss. Jaszkiem i Piotrem dz. z Dz., poręczając za c. i siostrę Małgorzatę, zastawiają za 110 grz. Więcławowi z Dz. całą ich cz. dziedz. w Dz. z wyjątkiem 2 łąk i cz. młyna, gdyż ma to w zastawie Jakusz Wolski [z Woli Szyszkowskiej, pow. wiśl., dziś Wolica] (SP 8, 10 255); Szymek i Pietrasz ss. zm. Sułka sędziego i burgr. zamku krak. oraz ich matka Anastazja z Góry sprzedają za 60 grz. kl. jędrz. sołectwo w Nawarzycach (ZDM 4, 1146-7); 1401 9 I Nastka wd. po Sułku z Góry z s. Szymkiem zobowiązują się zwrócić do ś. Mikołaja [6 XII] 20 grz. szer. gr pras. Florianowi i Tomkowi z Knyszyna. Jeśli nie zwrócą, nazajutrz po tym terminie powinni zapłacić 40 grz. Gdyby ponownie nie zapłacili 40 grz., oddadzą im w zastaw całą cz. w Dz. z wszystkimi prawami (ZK 3 s. 219); 1402 Jakusz Snopek z ss. Jaszkiem i Piotraszem z Dz. alias obecnie z Mozgawy sprzedają za 150 grz. Więcławowi z Dz. całą cz. dziedz. w Dz. (ZK 3 s. 478); Szymek z Dz. przeciw Halszce wd. po Śmile z Bielczyc o cz. dziedzictwa w Stępocicach (ZK 3a s. 502); Piechna wd. po Jakuszu z Woli [Wolicy] dzieli dobra z Elżbietą, Dorotą i Kachną cc. zm. Michała ze Stępocic. Piechnie przypada Przecławka [pow. wiśl.] z 2 polami kupionymi w Dz. i rzeczy po mężu. Córkom Michała przypada Wola i łąki w Dz. oraz inne rzeczy (SP 2, 851-2); kmiecie z Dz.: Grzegorz, Mikołaj, Więcław (Wanslaw) i „Naszinecz” zeznają w sprawie granic (SP 2, 832); 1403 Nastka wd. po Sułku z Dz. przeciw Jurze z Bronocic o 200 grz. szkody (ZK 3b s. 78); 1404-5 → p. 2; 1405 Więcław, Wachnik z Dz. przeciw kmieciowi Więcławowi, włodarzowi Mikołajowi oraz Jakubowi i innemu Jakubowi z Dz. o to, że nie pasą jego bydła (ZK 3b s. 616, 651); 1410 Bieniek z Dz. h. Półkozic (AKP 8/1, 489); Szymek z Dz. zastawia Katarzynie wd. po kaszt. krak. Janie z Tęczyna 3 grz. czynszu od kmiecia, z karczmy i od zagrodnika (ZK 5 s. 229); 1412 Stachna wd. po Szymku z Dz. (ZK 193 s. 109); 1413 Andrzej karczmarz z Dz. przeciw Więcławowi z Dz. o 2 woły zabrane bezprawnie (ZK 193 s. 118); 1414 tenże Więcław sprzedaje za 40 grz. i za 2 kmieci w Woli Głogowieńskiej [dziś Wolica, par. Książ Wielki] Jurze z Bronocic łąkę w Dz. blisko Bronocic i k. Podgaja (ZK 5 s. 403); 1415 br. Jan i Mikołaj ss. Szymka z Dz. pozyskują sądownie od Więcława z Dz. całą cz. ojcowską w Dz. z osiewkiem jarym i ozimym (ZK 6 s. 76); ciż dają kaszt. sand. Michałowi ich cz. dziedz. w Dz. w zamian za 3 kmieci w Irzykowicach [Jurzykowicach] (ZK 6 s. 79)3Obaj bracia piszą się z Dz. lub ongiś z Dz. jeszcze do r. 1434 (ZK 6 s. 303, 315, 401; 196 s. 356; 197 s. 197; GK 2 s. 69, 82, 189; 3 s. 143; OK 5 s. 110). Por. też p. 6, ich krewny h. Grzymała był kan. krak; ciż sprzedają za 150 grz. kaszt. sand. Michałowi 3 kmieci w Irzykowicach (ZK 6 s. 81-2); 1416 Klemens z Nasiechowic sprzedaje za 60 grz. Więcławowi z Dz. cz. w Miroszowie (ZK 193 s. 320); Katarzyna wd. po Piotrze z Wężerowa w sporze z Jurą z Bronocic przedstawia dok. sądowy, że jej matce Stachnie Dziersław z Bronocic, mąż Stachny, zapisał 100 grz. posagu na cz. dziedz. w Dz. i w ten sposób oddala roszczenia Jury o wwiązanie do tej części (ZK 193 s. 333); 1418 Katarzyna wd. po Piotrze z Wężerowa zeznaje, że wzięła od Jury z Bronocic 100 grz. posagu po swej matce, zapisanego na cz. dziedz. Dziersława w Dz. (ZK 194 s. 117); 1419, 1462, 1496, 1510, 1527 → Bronocice; 1419 Dorota służąca z Dz. (ZK 194 s. 293); 1423-30 [57] Stan. Dziekanowski z Dz. s. Więcława, Wachnika, do r. 1457 występuje w źródłach jako ongiś z Dz., sędzia grodzki krak. 1457 (ZK 196 s. 18, 46, 64, 67, 111; 197 s. 68, 126; 256 s. 249, 320, 324; 257 s. 65; GK 3 s. 259, 322, 333, 345, 353, 382, 401, 418, 424, 432-3; ZDM 2, 582; Imbr. 22; Bon. 4 s. 175; Ind. s. 195); 1427-8 Stanisław z Dz. ma w zastawie cz. w → Dziewięczycach (ZK 196 s. 65, 164); 1427 Więcław z Dz. wyrokiem sądu ma wwiązać kaszt sand. Michała z Chmielowa do 2 grz. i 6 gr czynszu od swych kmieci za dług 22 grz. (ZK 196 s. 127); 1428 Więcław z Dz. zastawia za 25 grz. Michałowi z Chmielowa swoją cz. dziedz. w Pirocicach (ZK 196 s. 141-2)4Ponieważ Więcław z s. Stanisławem posiadali cz. w Pirocicach, dlatego w oparciu o wiadomość Długosza ( → p. 6) o Janie h. Wieniawa można by przyjąć, że ci dziedzice Dz. należeli do rodu Wieniawów. Brak jednak pewnych danych do weryfikacji wiadomości Długosza; 1429 Stanisław, Staszek kmieć z Dz. Jury z Bronocic (GK 3 s. 322, 333, 345, 353, 365, 382, 401, 418, 432-3); Mik. Jachurza i Rafał kmiecie z Dz. (GK 3 s. 245); Grzegorz kmieć Stan. Dziekanowskiego (GK 3 s. 259); 1430 Więcław z Dz. z s. Stanisławem sprzedają za 300 grz. kaszt. sand. Michałowi z Chmielowa całą cz. dziedz. w Pirocicach (ZK 197 s. 2); Stanisław z Dz. ustępuje kaszt. sand. Michałowi z Chmielowa niwę, czyli pole, należące do Dz., położone między wielkimi drogami wychodzącymi z Działoszyc, naprzeciw mostu, obok znaków. Stanisław poręcza za s. Piotra i jego żonę (ZK 197 s. 67); 1440 Jadwiga ż. Stanisława z Dz. c. Zawiszy z Zakrzewa [woj. sieradzkie] ustępuje na rzecz Jana z Czyżowa [pow. sand.] z praw do posagu i wiana na Dz. (ZK 256 s. 115); 1448-67 Jakub Obulec h. Odrowąż z Gór, Bronocic i Dz. → Bronocice; 1448, 1458, 1499, 1503, 1523, 1525, 1527, 1530 → Działoszyce; 1462 Jakub Obulec podczaszy krak. i star. czorsztyński dziedziczy cz. w Dz. z blechem i całe Bronocice (GK 16 s. 480-1); ur. Jakub Obulec z Gór podczaszy krak. ręczy za dług 24 grz. Barbarze wd. po Janie z Czyżowa kaszt. i star. krak. wsią Dz. w pow. prosz. (GK 16 s. 28-9); 1466 Mik. Spak kmieć z Dz. (ZK 16 s. 388, 437); 1470-80 dz. Dz. Barbara Czyżowska [ze Sprowy, druga żona Jana z Czyżowa namiestnika Królestwa, kaszt. krak.] h. Odrowąż, 12 ł. kmiec., folw. szlach., karczmy, zagrody; dz. Dz. Jan Czyżowski h. Półkozic (DLb. 2 s. 112, 356, 455)5Dane Długosza pochodzą z różnych lat. Barbara była macochą Jana z Czyżowa s. kasztelana, zm. 3 I 1475. Po jego śmierci ta cz. Dz. przeszła w ręce Ostrorogów. Długosz nie wymienił cz. Obulców, do których zapewne należały 4 ł. oddające dzies. kościołowi w Gorzycach (pow. sand.) → p. 5; 1470-84 Bartosz Obulec h. Odrowąż, syn Bartosza, dziedzic Gór [pow. wiślicki, par. własna], Bronocic i Dziekanowic → Bronocice; 1489-94 w Dz. pobór z 4 ł., w innej cz. wsi z 1 ł.; 1496-7 brak danych o poborze; 1498 w Dz. pobór z 4 ł., w cz. Zebrzydowskiego brak danych (RP s. 138; ŹD s. 441; RP s. 164, 180, 194, 211, 81, 117, 44); 1499 w cz. Odrowążowej z 4 ł., w cz. Zebrzydowskiego brak danych (RP s. 15); 1520 brak danych o poborze w cz. Ostroroga i w cz. Zbirkowskiego (RP s. 854)6Brak danych do ustalenia, kto przejął dobra Bronocice i cz. Dz. po Obulcach i do bliższego zidentyfikowania owego Zbirkowskiego, lub Zberkowskiego. W r. 1502 występował Piotr Zberlowski (zapewne Zberkowski) z Bronocic. Przy próbach identyfikacji można brać pod uwagę Zberkowskich ze Zberek (Dzberek) w woj. kaliskim w par. Murzynowo Kościelne lub Zbierkowskich ze Zbierkowa, w tym woj. w par. Pobiedziska; 1521 role kmiece w cz. Zbirkowskiego włączono do folwarku (BJ rps 5259 k. 20r); 1530 w Dz. pobór z 3 i pół ł. (RP k. 16).

5. 1470-80 dzies. snop. i kon. z 8 ł. kmiec. w cz. Barbary Czyżowskiej wart. do 8 grz. plebanowi w Dziekanowicach w dek. Dobczyce, z 4 ł. kmiec., karczem i zagród [w cz. Obulców] wart. do 6 grz. plebanowi w Gorzycach [pow. sand.], dzies. z folwarków szlach. plebanowi w Działoszycach (DLb. 2 s. 112, 356, 455, → też przyp. 5); 1529 dzies. snop. z 5 ł. w Dz. i 3 stajań w Stępocicach wart. 7 grz. plebanowi w Dziekanowicach w dek. Dobczyce; z pewnych ról kmiecych wart. 6 grz. plebanowi w Gorzycach (LR s. 123, 377).

6. 1398 Krzesz ze Słupowa oskarżony przez Wachnika komornika sędziego krak. o to, że na sądzie mówił mu: facis scribere, quod vis; capis me in verbis; iniuriam michi facis (SP 8, 6324); Wachnik z Dz. komornik sędziego przeciw Zbyszkowi z Dymlina [Demblin, pow. wiśl.], gdyż powiedział mu: ita diiudicaris me de bonis meis (SP 8, 6530, 6536-8); 1423 Maciej s. Stanisława z Dz. student Ak. Krak. (Ind. s. 195); 1439 Stanisław z Dz. podpisuje konfederację Spytka z Melsztyna (CE 2, 255); 1440-53 Jan Dziekanowski z Dz. h. Grzymała, kan. krak. (Mp. 4, 1498; KUJ 1, 131; CE 1/2 s. 353; DLb. 1 s. 187, 574; 3 s. 140; Wypisy 1440-50 s. 4); 1443 Jan Paga ongiś z Dz. sługa Bartosza [Obulca z Gór] sędziego krak. (ZK 256 s. 249); 1445 Stanisław ongiś z Dz. poręcza za dług 11 grz. Bartoszowi z Gór sędziemu krak. wsią Błozowice (ZK 257 s. 65); 1470-80 szl. Jan Dziekanowski h. Wieniawa uprawiał niegdyś łan w Pirocicach, z którego dzies. snop. pobierał pleban z Dziekanowic (DLb. 1 s. 104 → Dziekanowice w pow. szczyrz.).

1 Być może połączono tu w jedną osobę ojca i syna, gdyż jest to bardzo długi okres czynnego występowania. Brak jednak jakiejś przerwy w występowaniu w źródłach i innych danych dla dokonania rozdziału, dlatego przyjmuję, że chodzi tu o tę samą osobę, bo ów okres nie jest też czymś wyjątkowym.

2 Żydówkowie byli h. Grzymała i później siedzieli w Racławicach (pow. prosz.). Ich potomkiem był wymieniony w p. 6 kan. krak. Jan.

3 Obaj bracia piszą się z Dz. lub ongiś z Dz. jeszcze do r. 1434 (ZK 6 s. 303, 315, 401; 196 s. 356; 197 s. 197; GK 2 s. 69, 82, 189; 3 s. 143; OK 5 s. 110). Por. też p. 6, ich krewny h. Grzymała był kan. krak.

4 Ponieważ Więcław z s. Stanisławem posiadali cz. w Pirocicach, dlatego w oparciu o wiadomość Długosza ( → p. 6) o Janie h. Wieniawa można by przyjąć, że ci dziedzice Dz. należeli do rodu Wieniawów. Brak jednak pewnych danych do weryfikacji wiadomości Długosza.

5 Dane Długosza pochodzą z różnych lat. Barbara była macochą Jana z Czyżowa s. kasztelana, zm. 3 I 1475. Po jego śmierci ta cz. Dz. przeszła w ręce Ostrorogów. Długosz nie wymienił cz. Obulców, do których zapewne należały 4 ł. oddające dzies. kościołowi w Gorzycach (pow. sand.) → p. 5.

6 Brak danych do ustalenia, kto przejął dobra Bronocice i cz. Dz. po Obulcach i do bliższego zidentyfikowania owego Zbirkowskiego, lub Zberkowskiego. W r. 1502 występował Piotr Zberlowski (zapewne Zberkowski) z Bronocic. Przy próbach identyfikacji można brać pod uwagę Zberkowskich ze Zberek (Dzberek) w woj. kaliskim w par. Murzynowo Kościelne lub Zbierkowskich ze Zbierkowa, w tym woj. w par. Pobiedziska.