(1326 Dirzcow, 1327 Dyrzcow, 1365 Dyrskow, 1376 Derscow, 1397 Dzerscow, 1418 Dzerzscow, 1421 Dzerrzkow, 1438 Dzierzkow, 1440 Dzierzkow, 1470-80 Dzyerzskow, Dzyerschkow, Dzierzkowicze, 1529 Dzierskow), dziś Dzierzgów, 12 km na NE od Szczekocin.

1. 1490 pow. krak. [-lel.] (ŹD s. 435); 1508 n., 1581 pow. lel. (RP s. 356; ŹD s. 69); 1326 n. par własna, dek. Jędrzejów (MV 1 s. 132); 1529 dek. Jędrzejów (LR s. 167).

2. 1446 siedlisko w Mękarzowie częścią leży po drugiej stronie wielkiej drogi od strony Dz. (ZK 312 s. 323); 1470-80 Dz. blisko Lelowa, dwór i młyn na rz. Nidzie, łąki plebana za Nidą i za młynem w kierunku Bąkowskiego Młyna [pow. chęc.], Wielka Łąka (DLb. 1 s. 16-7); przed 1480 rz. Nida ma źródło we wsi Moskorzów, na pewnej przestrzeni ma podziemny bieg i wynurza się w borze wsi prep. krak. Dz. (DH 1 s. 78); 1577 granica między Bieganowem a Mękarzowem biegnie m. in. przez bór zw. → Brzezie, czyli Zabłocie, do Wielkiego Bagna, czyli jeziora, zw. Wielki Ług, czyli Błoto i na E do rz. Nidy, gdzie dochodzi granica Dz. (ZK 127b s. 2368-9).

3. Własn. prepozytury w kat. krak. 1397 Rafał [kmieć] z Dz. (ZK 1c s. 519); 1413-32 Mik. Pieniążek z Węchadłowa i Witowic prep. krak., posesor Dz. (ZK 312 s. 99, 303, 382 ― pisał się z Dz.; PSB, 26, s. 101-2); 1418 Więcław [kmieć] z Dz. (ZK 6 s. 423); 1429 Kusz włodarz [Mik.] Pieniążka w Dz. (ZK 312 s. 382); 1470-80 Dz. własn. prep. w kat. krak., dwór nad Nidą, zabudowania pięknie zbudowane, role folw. podzielone na 3 pola z łąkami, duży folwark prepozyta, folwark miejscowego plebana z 1 ł., łąkami i ogrodami, 11 ł. kmieć. Kmiecie płacą z łanu pół grz. czynszu, odrabiają 1 dzień w tygodniu własnym bydłem, odbywają podróże do 4 mil bez dnia, dają po ćwiertni owsa miary lelowskiej, po 2 kapłony, serze i po 20 jaj, a ci, którzy nie mają sera, dają w zamian po 20 jaj, koszą Wielką Łąkę prepozyta. 2 karczmy z rolami płacące po 1 grz. czynszu; 2 zagrodnicy nie płacą czynszu, ale odrabiają pieszo 1 dzień w tygodniu; młyn na Nidzie, płacący 2 grz. czynszu, z rolami i łąkami. Kmiecie, karczmarze, zagrodnicy i komornicy odrabiają powaby wiosenną i zimową dwoma sierpami o własnym chlebie (DLb. 1 s. 16-7; 2 s. 98); 1490-9 Dz. wymieniany bez danych o poborze (ŹD s. 435; RP); 1508 pobór z 2 ł. (RP s. 356); 1529 własn. prepozyta krak., który ma tu 3 grz. czynszu od kmieci i z młyna (LR s. 237); 1530 pobór z 2 ł., 2 karczem i młyna dorocznego o 1 kole (RP k. 55).

5. 1326 - 7 Jan pleb. w D., par. oceniona na 4 grz. (MV 1 s. 132, 204); 1327 Świętosław pleb. w D. nie płaci dzies. papieskiej, gdyż nic nie ma (MV 1 s. 235); świętop. 6 sk. (MV 1 s. 301); 1335 8 sk. (MV 1 s. 374); 1338-58 w ratach po 2 sk. (MV 2 s. 176-8, 180); 1339-58 świętop. 8 sk. (MV 2 s. 193 i n. wg ind.); 1365 Florian pleb. w D. (Mp. 1, 277); 1376-85 Jakusz kapelan z D. br. Żyry z Mękarzowa i br. stryjeczny Wyszka z Woli [Sasinowej] (SP 8, 101, 154, 186, 968, 1020, 2717, 2774, 2947, 3174, 3198, 3208); 1376 Mikołaj kapelan z D. (SP 2, 32); 1384 Klemens [pleb.?] z D. (SP 8, 2774); 1385 Boksa kapelan z D. (SP 8, 3305); 1397 Jakub wikary z D. (ZK 1c s. 497); 1410 Piotr dzierżawca [beneficium] kościoła w Dz. (OK 4 s. 29); 1421-9 Piotr pleb. w Dz. (ZK 312 s. 214, 333, 336, 341, 346, 354, 362, 382); 1421 Piotr pleb. z D. pozywa Stanisława z Lubachów o 10 grz. z tytułu dzies. i tyleż szkody oraz o bezprawne wymłócenie dzies. (ZK 312 s. 214); 1423 tenże Piotr pozywa Mikołaja s. Miroszka z Lubachów o 10 grz. dzies. (ZK 312 s. 224); 1438 Piotr s. Świętosława z Jasieńca, pleb. w Dz. (Mp. 4, 1341); 1440 sąd oficjała krak. przysądza Piotrowi pleb. w Dz. dzies. snop. z ról folw. szl. Gniewosza w Psarach (OK 6 s. 94); 1443 sąd oficjała krak. przysądza plebanowi w Dz. dzies. snop. z ról folw. szl. Mikołaja w Bałkowie [pow. chęc.] (OK 6 s. 503); 1456 wyrokiem sądu oficjała krak. dziedzice z Bałkowa mają oddawać Janowi pleb. w Dz. dzies. snop. w gonitwę ze swych folwarków w Bałkowie, jeśli nie będzie odpowiedniej pogody do jej przewiezienia, to mają dać znać plebanowi, a ten może zarządzić oddanie jej w ziarnie (BPAN rps 8624); 1469 Jan Zbigniewski pleb. w Dz. (ZK 314 s. 247); 1470-80 kościół drewn. Wniebowzięcia NMP i Ś. Klemensa, pr. patronatu propozyta krak., pleban ma w Dz. 1 ł. wolny; 3 łąki: za rz. Nidą, za młynem wsi Dz. w kierunku Bąkowskiego Młyna, za rolami swego folwarku; 3 ogrody: k. domu, k. łąki folwarcznej, za ogrodem karczmarza Zynka. Dzies. snop. i kon. z całej wsi wart. do 12 grz. miejscowemu plebanowi, który ma też dzies. snop. z: folwarku w Bieganowie, 2 folw. w Kluczycach, folwarku w Krzepicach, karczmy z łanem wyłączonym z ról folw. w Drużykowej, folwarku w Dąbrówce, 4 folw. w Mękarzowie, folwarku w Psarach, folwarku w Woli Sasinowej [dziś Wola Czaryska], 3 folw. w Wojsławicach [dziś Ojsławice]; par. w Chlewicach została wyłączona z par. Dz.; w par.: Dz., Bieganów, Chycza Wielka i Mała, Kluczyce, Krzepice, Dąbrówka, Mękarzów, Psary, Wola Sasinowa, Wojsławice, [→ Brzeście] (DLb. 1 s. 16-25; 2 s. 98-100, 102); 1508 Czaryż w par. Dz. (RP s. 350); 1529 pleb. Franciszek z Sandomierza (Sandomiriensis), uposażenie: dzies. snop. z całej wsi Dz. wart. 5 grz., z folwarków w: Radkowie, Raszkowie, Woli [Czaryskiej], Wojsławicach, Dąbrówce, Mękarzowie, Lubachowach, Daleszcu, Psarach, Kluczycach, Krzepicach i Bieganowie oraz ze wsi Czaryż (LR s. 167); 1540 Bałków, Chycza Wielka i Mała w pow. chęc. należą do par. Dz. w ziemi krak. (ŹD s. 570); 1598 w par.: Dz., Radków, Bałków, Czaryż, Wola [Sasinowa], Wojsławice, Dąbrowa [Dąbrówka], Mękarzów, 3 wsie Lubachowy [Lubachowy Wygnanów, Lubachowy Stara Wieś, Damiany], Daleszec, Psary, Kluczyce, Krzepice, Bieganów, Chycza Wielka i Mała, [Brzeście] (WR k. 226).