GÓRA NOWA

(1276 Gory, 1326 Novus Mons, 1399 Noua Gora, 1402 Gora, 1422 Nova Gora, 1470-80 Novomoncze alias Nowa Gora), dziś Nowa Góra, przed r. 1422 i n. miasto, dziś wieś.

1. Przed r. 1422 i n. miasto; 1492 n., 1581 pow. krak. (RP s. 172; ŹD s. 35, 161); 1276 n. par. własna (Pol. 3, 50); 1326-47 dek. Sławków; 1348-52 dek. Gorenice; 1353-8 dek. N. G. (MV 1 i 2 wg ind.); 1470-80 dek. Sławków ― Bytom (DLb. 2 s. 202); 1529 dek. N. M. (LR s. 55 i n.).

2. 1574 role i łąki miejskie pod Lasem; 1575 role N. G. dochodzą do Rybnej (WAP ― In. Tymczasowy 229a s. 139, 147).

Drogi i ulice. 1552 ul. Miękińska; 1557 droga do Czyrmnej [Czernej]; 1572, 1577 ul. Śląska (tamże, s. 18, 75, 125; 229 c s. 83); 1574 droga do Ostrężnicy; 1577 ścieżka Krzeszowska; 1579 droga Olkuska (tamże 229 a s. 149, 169, 176).

Kopalnie ołowiu. [1398-1402] w dobrach N. G. kopalnie ołowiu i innych metali oraz dzies. z tych kopalń (ze wzm. z r. 1512 ― MS 4, 10 198); 1449, 1494, 1499, 1500 kopalnie ołowiu we wsi → Ostrężnicy; 1504 olbora (SP 2, 4547); kopalnie ołowiu (MS 3, 1705); połowa XVI w. w N. G. kopalnie ołowiu: Śródmieście, Świerczyna, Osika i Gzynek, urząd żupniczy (D. Molenda, Górnictwo kruszcowe na terenie złóż śląsko-krakowskich do połowy XVI w., Wr. 1963, s. 189); 1502 Maciej konwisarz ustępuje br. Jerzemu Wizamberkowi wszystkie swoje części we wszystkich górach i 3 cetnary ołowiu, które ma u Jostacha w N. M. (Cracovia artificum 1501-50, nr 1229); 1552 żupnik nowogórski Feliks Kawałek (WAP ― In. Tymczasowy 229a s. 20, 23-6).

1565 Kuźnica Tęczyńska po zm. kuźniku Gabrielu przypadła jego br. Bernatowi, który sprzedaje ją Janowi Taszyckiemu kuźnikowi z ks. siew. (tamże, 229c s. 138).

3. Przed 1392-1402 własn. król., następnie szlach. [1398-1402] Władysław Jag. nadaje kaszt. krak. Janowi z Tęczyna N. G. z wsiami: Miękinia, Czyrmna, Ostrężnica, Myślachowice i Luszowice z kopalniami ołowiu i innych metali wraz z dzies. z tych kopalń (MS 4, 10 198 ― wzm.1Jan z Tęczyna został kaszt. krak. w r. 1398, po śmierci Dobiesława Kurozwęckiego, w r. 1402 N. G. z wsiami należała już do Tęczyńskiego, a zatem darowizna Władysława Jag. miała miejsce w l. 1398-1402 (przed 10 X - data zapisu z tr. w SP 2, 919)); 1402 Jan z Tęczyna kaszt. krak. zapisuje po swej śmierci ss. Andrzejowi, Nawojowi i Piotrowi zamek Tęczyn m. in. z N. G. i Górą Nawojową (SP 2, 919); 1414 z podziału dóbr Annie wd. po kaszt. wojnickim Andrzeju z Tęczyna i jej ss. Janowi i Nawojowi przypada zamek Tęczyn, m. in. z N. G. i Górą Nawojową (SP 2, 1347); 1438 z podziału dóbr Janowi z Tęczyna wwdzie sand. przypada m. in. m. N. G. z wsiami: Miękinia, Czyrmna, Ostrężnica, Myślachowice i Luszowice oraz Morawica, Góra Nawojowa, Cholerzyn i Kostrze. Te 4 wsie ma wykupić z rąk Jadwigi ż. Jana Koli, która ma na nich zapis posagu i wiana (SP 2, 2760); 1470-80 m. N. alias N. G., własn. Andrzeja Tęczyńskiego h. Topór, łany mieszczan (DLb. 2 s. 202); 1473 Andrzej z Tęczyna kaszt. małogojski zapisuje ż. Katarzynie c. zm. Jana ze Szczekocin 3000 fl. węg. posagu i wiana na połowie m. N. G. z wsiami: Filipowice, Ostrężnica, Miękinia, Czyrmna, Luszowice i Myślachowice w ziemi krak. (MS 1, 1082); 1492-6 w N. G. i Miękini pobór z 22 ł. (RP s. 172, 188, 203, 66); 1497 pobór z 20 ł. (RP s. 105); 1498-9 pobór z 19 i 3/4 ł. (RP s. 33, 4).

1504 z podziału dóbr po zm. Andrzeju z Tęczyna kaszt. wojnickim bratanek Andrzej otrzymuje zamek Tęczyn m. in. z wsią Górą Nawojową, m. N. G. z wsiami: Ostrężnica, Czyrmna, Luszowice, Miękinia, Myślachowice, Czyżówka, z młynem, z folwarkiem Hangeste nad Prądnikiem i dzies. z olbory (SP 2, 4547); 1508 Jan z Tęczyna dz. Morawicy sprzedaje za 2000 fl. br. stryjecznemu Andrzejowi cz. dóbr przynależnych do m. N. G. i do Tęczyna (ZK 154 s. 412-6); 1510 Zygmunt Stary zezwala Andrzejowi z Tęczyna podkom. sand. i sekretarzowi król. zastawić na 10 lat za 600 fl. Mikołajowi z Szadku [woj. sier.] pleb. w Książnicach i Janowi z Sandomierza ołtarzyście w kościele NMP w Krakowie m. N. G. w ziemi krak. (MS 4, 9448); 1512 tenże król zezwala kaszt. biec. Andrzejowi z Tęczyna za zasługi sprzedać za 700 fl. dla ołtarza ŚŚ. Elżbiety, Jadwigi i Ludmiły w kościele Ś. Barbary w Krakowie czynsz 30 fl. w N. G. i we wsi Kępie (MS 4, 1597); tenże król za wstawiennictwem ż. Barbary zatwierdza kaszt. biec. Janowi z Tęczyna nadanie Władysława Jag. na rzecz Jana z Tęczyna wówczas kaszt. krak. m. N. G. z wsiami: Miękinia, Czyrmna, Ostrężnica, Myślachowice i Luszowice w pow. krak. wraz z kopalniami ołowiu i innych metali i dzies. z tych kopalń (MS 4, 10 198); 1517 Andrzej z Tęczyna zapisuje ż. Katarzynie z Sienna [pow. sand.] 2000 fl. posagu i wiana na połowie dóbr należących do zamku Tęczyn i do m. N. G. (MS 4,11257); 1523 Zygmunt Stary zatwierdza podział dóbr między br. stryjecznymi Andrzejem z Tęczyna wwdą sand. a Janem miecznikiem krak., z których Andrzejowi przypada m. in. zamek Tęczyn i m. N. G. z wsiami (MS 4, 4199); 1527 Andrzej z Tęczyna wwda sand. zastawia za 3000 fl. Wincentemu Świdwie z Szamotuł [woj. pozn.] kaszt. gnieźn. zamek Tęczyn z m. N. G. i wsiami: Czyrmna, Miękinia, Ostrężnica, Filipowice, Krzeszowice, Wola [Cholerzyn], Góra Nawojowa, Nielpice, Ruda, Tęczynek, Zalas, Frywałd, Luszowice i Myślachowice w ziemi krak. (MS 4, 15 000); tenże Wincenty wydzierżawia za 100 grz. na rok temuż Andrzejowi ww. dobra (MS 4, 15 005); 1529 czynsz wykupny w m. N. G. wart. 8 grz. altarii ŚŚ. Anny i Katarzyny w kol. Wszystkich Świętych w Krakowie (LR s. 288); czynsz wykupny pół kopy gr w m. N. G. i wsiach Filipowice i Kępa altarii ŚŚ. Jadwigi, Elżbiety i Ludmiły w kościele Ś. Barbary w Krakowie (LR s. 329); 1553 z. podziału dóbr wwda lubelski Andrzej Tęczyński dostaje m. in. m. N. G. (A. Kłodziński, Tęczyńscy, „Sprawozdania Komisji do badania historii sztuki w Polsce”, 9, 1915, s. 259); 1581 w m. N. G. 7 1/4 ł. miej., 6 rzemieślników, 10 zagr., 13 komor., 2 dudów (ŹD s. 161).

Sprawy miejskie. 1434 Stanisław Drozdowic mieszcz. z G. (OK 5 s. 40); 1502 Maciej kowal z N. G. (F. Kiryk, → p. 7); 1507 Zygmunt Stary zwalnia na rok mieszczan N. G. należącej do Andrzeja z Tęczyna od czopowego (MS 4, 204); 1509 tenże król na prośbę Andrzeja z Tęczyna zwalnia mieszczan z N. G. na rok od czopowego (MS 4, 8958); tenże król ustanawia w m. N. G. należącej do Andrzeja z Tęczyna jarmark na 8 XII i targ tygodniowy na czwartek (MS 4, 8986); 1552 Stanisław Browar z br. Janem, Bartłomiejem, Mikołajem i siostrą Katarzyną sprzedają dom k. cmentarza (WAP-In. Tymczasowy 229a s. 20-1); inwentarz dóbr po zm. Feliksie Kawałce żupniku nowogórskim: browar ze sprzętem, 6 krów, 2 jałówki, 1 ciele, 3 konie, 10 świń i 1 wieprz oraz liczne sprzęty i ubiory (tamże, s. 23-6); 1555 kowal (tamże, s. 70), 1581 6 rzemieślników, 2 dudów (ŹD s. 161).

4. 1422 ławnicy z N. G. (Teut. 1a s. 192); 1473-6 Urban wójt i żupnik (GK 19 s. 791, 992; 20 s. 270); 1552 wójt sądowy Stanisław i ławnicy: Stanisław Grzanka i Andrzej Karba, rajca Maciej Piela (WAP-In. Tymczasowy 229a s. 17); rajcy: Feliks żupnik, wójt Stanisław, Andrzej Karba, Stanisław Grzanka (tamże, s. 20).

Księgi miejskie od r. 1552 (WAP-In. Tymczasowy 229a i 229c; BO rps 1978).

5. 1276 Jan s. Trojana pleb. w G. (Pol. 3, 50); 1326-7 pleb. Jan, par. oceniona na 4 grz. (MV 1 s. 143, 215-6); 1326 świętop. 8 sk. (MV 1 s. 305); 1341-8 świętop. 12 sk. (MV 2 wg ind.); 1336 n. dek. N. G., w dek. następujące par.; Regulice, Sławków, Solec, Racławice, Chechło, Krzeszowice, Trzebinia, Chrzanów, Paczołtowice, Rudawa, Gorenice, Przeginia, Olkusz, Płoki, Jaworzno, Tęczynek, Zalas (MV 1 s. 371, 384, 395; 2 s. 173); Jan Grot bp krak. nadaje wikariuszom kościoła kat. w Krakowie dzies. 12 grz. w N. G. (KK 1, 158); 1394 Marcin pleb. w G. (ZK 2 s. 155); 1434 Piotr pleb. w N. G. (OK 5 s. 40); 1462 Klemens dziekan i pleb. w G. (AKH 6, 90); 1470-80 kościół drewn. Ś. Ducha, w uposażeniu plebana: dzies. pien. z części łanów kmiecych w Ostrężnicy po 6 gr z łanu, dzies. snop. z ról karczmarskich i z 3 ł. kmiecych, dawniej sołeckich, w Filipowicach, w par.: N. G., Filipowice i Ostrężnica (DLb. 1 s. 27, 181-2; 2 s. 202); 1529 uposażenie par.: 30 ćw. owsa miary olkuskiej wart. 5 1/2 grz. i 6 gr w m. N. G., Miękini, Czyrmnej i Ostrężnicy, czynsz 1 grz. od kmieci w Filipowicach, w których pleban ma też dzies. snop. wart. 1 grz. od 4 kmieci, dzies. snop. z ról 6 mieszcz. w N. G. wart. 1 grz., kolęda wart. 2 1/2 grz. i klerykatura 1 kopa gr z całej par.; w par.: N. G., Czyrmna, Miękinia i Ostrężnica ― wg poboru mesznego; w dek. N. G. następujące par.: N. G. [błędnie w dek. Wolbrom], Krzeszowice, Olkusz, Racławice, Chrzanów, prebenda na zamku w Tęczynie, Sławków, Przeginia, Zalas, Regulice, Liszki, Tęczynek, Jaworzno, Chechło, Poręba Żegoty, Gorenice, Paczołtowice, Kościelec, Rudawa, Płaza, Czernichów, Morawica, Trzebinia, Płoki i Babice (LR s. 142 i wg ind.); 1598 kościół mur. pod wezw. Ś. Ducha, w par.: N. G., Czyrmna, Filipowice, Miękinia, Ostrężnica (WR k. 411).

6. 1367 Andrzej z N. G. mieszcz. krak., jego ż. Elżbieta (Krzyż. 160, 396, 417); 1435 Jan s. Grzegorza; 1481 Maciej s. Świętosława studenci Ak. Krak. (Ind. s. 124, 196); 1463 Piotr z N. G. notariusz publiczny (F. Kiryk, → p. 7).

Przyjęci do pr. miej. krak. z N. G.: 1395 Wojtek krawiec; 1399 Jakub; 1449 Wojtek; 1483 Stanisław; 1500 Stanisław słodownik; 1506 Jan Górski (Kacz. 386, 1029, 5888, 8084, 9083, 9424).

7. F. Kiryk, Rozwój urbanizacji Małopolski w XIII-XVI wieku, maszynopis w Pracowni. WAP, AKPot. 166 Iura ecclesiae parochialis Novi Montis. et in Zalas 1313-1793.

1 Jan z Tęczyna został kaszt. krak. w r. 1398, po śmierci Dobiesława Kurozwęckiego, w r. 1402 N. G. z wsiami należała już do Tęczyńskiego, a zatem darowizna Władysława Jag. miała miejsce w l. 1398-1402 (przed 10 X - data zapisu z tr. w SP 2, 919).