GRABIEC

([1257] 1262 Wola, 1332 Grabech, 1357 Grabecz, 1392 Grabyecz, 1410 Grabie, 1421 Grobyecz), 5,5 km na SW od Szczekocin.

1. 1458 n., 1581 pow. lel. (GK 14 s. 61; ŹD s. 72); 1470-80 n., 1598 par. Szczekociny (DLb. 2 s. 214; WR k. 314).

2. [1257] 1262 wieś W. nad rz. Krztynią (Mp. 1, 57-9); 1332, 1357 rz. Krztynia, barcie sołtysa między Bonowicami i G. w kierunku Nakła, → Bonowice (Mp. 1, 189, 250); 1434, 1470-80, 1471 młyn sołtysa na rz. Krztyni → p. 4; 1470-80 G. graniczy z Siedliskami, Zawadą i Zawadką (DLb. 3 s. 326); 1485 wielka droga → p. 4; 1559 granice między Zawadą Stanisława Zawadzkiego a G. i Rokitnem kl. Ś. Andrzeja zaczynają się od ściany wsi Zawadka Elżbiety wd. po Janie Pukarzowskim, blisko drogi publicznej z Lelowa do Krakowa, i k. brzegu rz. Krztyni. Tu usypano 2 kopce narożne Zawady oraz dóbr G. i Rokitno. Stąd biegną przez tę rzekę blisko pola młynarza, należącego do ur. Stan. Zawadzkiego, dalej od E na S ,,et inter occidentem versus alias na polodwieczerze”. Z prawej strony są dobra Zawady, a z lewej G. i Rokitna. Od owego pola ,,ad pinetum alias do boru” i do miejsca Ługi, przez te Ługi, bór i do miejsca zw. Pod Dąbrówki [dziś cz. Zawady nosi nazwę Dąbrówki na SW od G. – UN 35 s. 17; Mapa Obrębów] oraz do drogi publicznej z Zawady do Rokitna. Stąd kopcami po obu stronach drogi, dalej przez tę drogę i ,,Querceto alias Dębnikiem” starymi granicami między polami wsi Zawady z prawej, a polami Rokitna z lewej strony granice dochodzą do rzeczki Rajecznicy [lewy dopływ Pilicy – HW 341] w lesie świerkowym. Dalej biegną przez tę rzeczkę poniżej ,,ad alterum vadum alias do brodu”, położnego blisko grobli, należącej do Stan. Zawadzkiego, i dochodzą do starego kopca, od którego zaczynają się granice z dobrami należącymi do wsi Irządze (ZK 31 nova s. 435-40); 1570 przez G. wąska droga z Krakowa na Śląsk i do Wielkopolski oraz Prus przez Miechów, Żarnowiec, Lelów i Krzepice (LDK s. 67).

3. Własn. kl. Klar. Ś. Andrzeja w Krakowie. [1257] 1262 Bolesław Wstydl., przenosząc kl. Klar. z Zawichostu [pow. sand.] do Skały, zatwierdza mu posiadanie m. in. Bonowic i W. z imm., położonych nad rz. zw. Krztynia (Mp. 1, 57)1Datę 1262 zachowanego w or. dok. na r. 1257 poprawił B. Ulanowski, O założeniu klasztoru Ś. Andrzeja w Krakowie i jego najstarszych przywilejach, „Pamiętnik AU”, t. 6, Kr. 1877, s. 16-20, 27). Wolę z najstarszych dok. klarysek identyfikuję z G., gdyż nad rz. Krztynią klasztor ten posiadał tylko G. i Bonowice, a te ostatnie owe dok. wymieniają już z tą nazwą; 1262 tenże poświadcza, że kl. Klar. w Skale posiada m. in. W. z imm. (Mp. 1, 58-9 – fals. z XIV w., → Matuszewski Imm. s. 308); 1392-4 Andrzej pleb. z Żarnowca włodarz w G. (ZK 1c s. 225; 2 s. 63); 1392 Mikołaj kowal z G. zwalnia ze sprawy o zboże Andrzeja włodarza kl. Ś. Andrzeja [w Krakowie, przeniesionego tu ze Skały] (ZK 1c s. 225, 235); 1394-1410 Wyszek z G. [najpewniej włodarz] (ZK 2 s. 58, 63, 66; 5 s. 221); 1458 Bonowice i G. wsie kl. Ś. Andrzeja w Krakowie skazane na karę XIV za niezapłacenie wiardunkowego (GK 14 s. 61-2); 1470-80 G. własn. tegoż kl., 7 i 1/2 ł. kmiec., czynsz z łanu po wiardunku szer. gr, kmiecie odrabiają jutrzyny, dają po 40 jaj i po 2 kury, serów nie dają, ponadto odrabiają jutrzyny dla sołtysa z Bonowic (DLb. 2 s. 214; 3 s. 325-6); 1529 w G. pobór z 2 i 1/2 ł. oraz karczmy dorocznej (RP k. 57); 1564 G. własn. ww. kl., sep z 3 ł. do zamku krak. (LK 2 s. 71).

4. 1332, 1357 → Bonowice p. 4; 1398 z podziału dóbr między br. Janem i Piotrem ze Szczekocin Janowi przypadają m. in. 2 sołectwa w Bonowicach i G. (SP 8, 7327; DSZ 74); → Bonowice p. 4; 1421 Jan ze Szczekocin kaszt. lub. zastawia za 500 grz. półgr do pełnej spłaty tej sumy do następnego Bożego Narodzenia Wojszykowi z Wojczy [pow. wiśl.] m. Szczekociny i wieś również o tej nazwie oraz sołectwo w dziedzinach Bonowice i G. (ZK 312 s. 201); 1432 ur. Dobiesław ze Szczekocin zapisuje ż. Katarzynie c. Krystyna z Koziegłów kaszt. sądec. 1000 grz. półgr krak. posagu i wiana na połowie m. Szczekociny z wsią Szczekociny (cum villa eodem modo dicta), na całym sołectwie w Bonowicach i G. oraz na całej wsi [król.] Małoszyce (ZK 10 s. 87-8); 1424 tenże Dobek zastawia za 33 grz. półgr do pełnej spłaty tej sumy Mikołajowi z Boturzyna karczmę i młyn w G., należące do jego sołectwa [w Bonowicach i G.] (ZK 312 s. 475); 1435 tenże Dobiesław zastawia za 83 grz. gr krak. Mikołajowi z Tęgoborza całe sołectwo w dziedzinach Bonowice i G. (ZK 313 s. 1); 1441 → Bonowice p. 4; 1446 tenże Dobiesław podstoli sand. z ż. Katarzyną zobowiązują się zastawić za 40 grz. Świętopełkowi z Goleniów całe sołectwo w Bonowicach i G. bez osiewku (ZK 313 s. 331-2); 1467 z podziału dóbr Janowi przypadają dobra w ziemi krak., tj. m. Szczekociny z wsiami Bonowice, Małoszyce i G. oraz sołectwa w tych wsiach [w Bonowicach i G. tylko sołectwa]. Stanisław i Dobiesław biorą dobra w ziemi lubelskiej. Jan zobowiązuje się popłacić wszystkie długi i uwolnić zastawy w ziemi krak. oraz wyposażyć 4 siostry, bracia piątą i zapewnią dożywocie macosze Barbarze (ZK 152 s. 121-2); 1470-80 w G. karczma z rolami należy do sołectwa w Bonowicach, z której sołtys płaci kl. Ś. Andrzeja 3 grz. czynszu. Sołtys ma też młyn na rz. Krztyni bez ról i płaci z niego klasztorowi 2 kopy gr. G. przynależy do sołectwa w Bonowicach, dlatego kmiecie z G. odrabiają jutrzyny na rolach sołtysa (DLb. 2 s. 214; 3 s. 325-6).

1471 Jan ze Szczekocin, poręczając za Pawła z Olsztyna [tenut. tamże], zobowiązuje się zapłacić 40 fl. węg. Marciszowi z Zagórzan pod warunkiem wwiązania go do młyna i karczmy w G., z których jest 7 grz. czynszu (ZK 314 s. 278); 1474 tenże Jan zobowiązuje się zapłacić 100 grz. gr pol. szwagrowi (genero) Jakubowi z Lipna jako posag swej siostry Anny pod warunkiem wwiązania go do sołectw we wsiach Bonowice i G. (GK 19 s. 950-1); 1485 tenże Jan zastawia za 35 grz. Jakubowi Lipieńskiemu z tytułu posagu swej siostry Anny karczmę w G. przy wielkiej drodze (ZK 316 s. 79); 1492 → Bonowice p. 4 i Goleniowy p. 3; 1493 Wojciech i Michał ze Szczekocin dzielą się dobrami, z których Wojciechowi przypadają całe m. Szczekociny, Małoszyce, G. i Bonowice [w tych dwu wsiach sołectwo], Michałowi Chlewice, Sprowa i Raszków; 1511 Elżbieta c. Wojciecha Szczekockiego, ż. Mik. Taszyckiego sprzedaje za 1050 fl. Erazmowi Szczepanowskiemu [mąż Anny siostry Elżbiety] przypadłą jej po stryju Michale cz. dóbr w Raszkowie i Sprowej oraz sumy na dobrach Małoszyce i na cz. wsi G. i Bonowice [czyli na sołectwie w tych wsiach] (ZK 316 s. 171, 318-9).

5. 1257, 1262 Bolesław Wstydl. nadaje kl. Klar. w Zawichoście dzies. z imiennie wymienionych wsi, m. in. z W. (Mp. 1, 44, 58-9 – fals. z połowy XIV w. → Matuszewski Imm. s. 308); 1470-80 dzies. snop. i kon. z łanów kmiec. wart. do 4, a czasem do 7 grz. kl. Ś. Andrzeja w Krakowie, z ról karczmy w G., należącej do sołtysa z Bonowic plebanowi w Szczekocinach (DLb. 2 s. 214 – tu dzies. dla klasztoru wart. 6 grz.; 3 s. 325-6); 1529 dzies. snop. z całej wsi wart. 2 grz. ww. klasztorowi (LR s. 317).

1 Datę 1262 zachowanego w or. dok. na r. 1257 poprawił B. Ulanowski, O założeniu klasztoru Ś. Andrzeja w Krakowie i jego najstarszych przywilejach, „Pamiętnik AU”, t. 6, Kr. 1877, s. 16-20, 27). Wolę z najstarszych dok. klarysek identyfikuję z G., gdyż nad rz. Krztynią klasztor ten posiadał tylko G. i Bonowice, a te ostatnie owe dok. wymieniają już z tą nazwą.