(1227 Grodziec z kop., 1229 Grodez z or., Grodec z interpol. z XV w., 1288 Grodecz z fals., 1400 Grodzecz, 1422 Grodziec z fals., 1426 de Grodzicza, 1470-80 Grodzyecz), dziś Grojec, 13 km na SE od Chrzanowa.

1. 1288 G. w kasztelanii krak. (Tyn. 36 – redakcja druga)¹W sprawie autentyczności tego dok. → Gromnik przyp. 6; 1465 n., 1581 pow. krak. (ZK 152 s. 116; ŹD s. 31); 1470-80 n., 1598 par. Regulice (DLb. 2 s. 125; WR k. 417).

2. 1456 G. i Regulice k. Tyńca (Tyn. 219); 1470-80 G. graniczy z Zalasową, Porębą Żegoty, Regulicami i Rudnem (DLb. 3 s. 190); 1543 role opust. Konarczowska, Kozakowska i Tarantowska, łąka zw. Palcz → p. 3; 1596 granice między Bolęcinem a Regulicami kończą się przy kopcu ściennym wsi G. z prawej strony drogi z Krakowa przez Chrzanów do Oświęcimia i Będzina (ZK 410 s. 27).

3. Własn. książęca i rycerska, przed 1227 kl. Bened. w Tyńcu; 1227 pap. Grzegorz IX bierze w opiekę dobra kl. tyn., specjalnie zaś wieś G., której połowę klasztor kupił od szl. Chociemira, a połowę uzyskał z nadania księcia krak. (Tyn. 5)²Najpewniej chodzi tu o komesa Chociemira wspomnianego w l. 1224 i 1228 (Mp. 2, 389; Pol. 3, 11), posiadającego dobra k. → Chrzanowa. Autentyczność tej bulli kwestionował W. Kętrzyński, ale później zmienił zdanie, tylko dlatego, iż wymieniony w dok. z r. 1229 G. identyfikował błędnie z Grodźcem w ks. siew. (Por. Tyn. s. 13 i 16). Zwrócić tu trzeba uwagę na datę dzienną śmierci Leszka Białego 23 XI 1227 i bulli 7 XII. Daty te wskazują wyraźnie, że po śmierci księcia klasztor miał poważne kłopoty z posiadaniem G. Ma to istotne znaczenie dla oceny autentyczności dok. z r. 1229; 1229 Henryk ks. śl. i krak. potwierdza kl. tyn. posiadanie wsi G., nadanej mu przez jego stryjów Mieszka i Leszka, którą komes Żegota próbował klasztorowi odebrać. Na sądzie w Krakowie książę z baronami po zbadaniu dok. przedłożonych przez opata Lutfryda i komesa Żegotę uznał dok. Żegoty za fałszywy, a jego pretensje do tej wsi za bezpodstawne (Tyn. 7; Nemec Listinář 5)³Ten bardzo ciekawy dok. nie tylko dla wsi G. uznał za fals. W. Kętrzyński w Tyn. s. 15-6, a jego opinię przyjęło bez zastrzeżeń wielu historyków. Uwagi Kętrzyńskiego o znamionach zewnętrznych or. nie należy brać pod uwagę, ponieważ nie budzą one żadnych wątpliwości. Znamionami wewnętrznymi dok. Brodatego zajmował się ostatnio K. Jasiński, Działalność czeskich Dypoldowiców na Śląsku w pierwszej połowie XIII w., [w:] Społeczeństwo Polski średniowiecznej, t. 4, w druku. Zdaniem Profesora, który łaskawie udostępnił mi wyniki swoich badań, dok. ten jest autentykiem. Jedynie jego data dzienna – die dominico sexto kalendas Februarii – nie zgadza się z dniem tygodnia, gdyż w r. 1229 szóste kalendy lutego przypadały nie na niedzielę, lecz na sobotę. Najpewniej błąd tkwi w określeniu kalend (zamiast sexto powinno być quinto). Niezgodność między datacją wg kalendarza rzymskiego a oznaczeniem dnia tygodnia nie należy do wyjątków w dok. średn. Na tym miejscu wypadnie tylko zauważyć, że nie do przyjęcia są uwagi Kętrzyńskiego o czynności prawnej dok. Wiadomości z bulli pap. z r. 1227 nie są wcale sprzeczne z treścią dok. z r. 1229. Termin villa mógł bowiem określać nie tylko połowę wsi, ale nawet jej część. Połowę G. istotnie miał klasztor z nadania ks. krak., nie nazwanego imieniem. Leszek Biały mógł potwierdzić darowiznę Mieszka. Dywagacje Kętrzyńskiego o rzekomym celu fałszerstwa – pozyskanie przez mnichów tyn. pr. do należącego do kl. zwierzyn. Grodźca w ks. siew. – trzeba między bajki włożyć; pap. Grzegorz IX bierze pod opiekę imiennie wymienione posiadłości, m. in. G., i przyw. uzyskane od panujących przez kl. tyn. (Tyn. 11b- interpol. z XV w.); 1288 → p. 4.

1421-6 Mikołaj, Mikosz kmieć i włodarz w G., jego ż. Zofia (GK 1 s. 574; 2 s. 523, 564); 1422-8 Piotr „Swiganowicz” kmieć z G. (GK 1 s. 719; 2 s. 382, 391, 400, 414, 584, 597, 625, 632; 3 s. 641, 663, 667; ZK 8 s. 164); 1456 Kazimierz Jag. potwierdza kl. tyn. posiadanie m. in. G. z imm. ekon. i sąd. oraz pr. niem. (Tyn. 219); 1470-80 własn. kl. tyn., 11 i 1/2 ł. kmiec., karczmy, zagrody, folwark klaszt. Kmiecie oddają po 12 jaj, 4 koguty i 2 sery, odrabiają jutrzyny, powabę i sep (DLb. 2 s. 125; 3 s. 189-90); 1489-99 w G. pobór: 1489-1 z 2 ł., 1492-6 łącznie z Regulicami z 3 i 1/2 ł. [w samych Regulicach przedtem z 1 i 1/2 ł.], 1497 w G. z 2 ł., 1498 z 2 i 1/2 ł., 1499 z 2 ł. i 2 prętów (RP s. 131, 145; ŹD s. 433 – tu opuszczono znajdujące się w rpsie dane o poborze; RP s. 158, 172, 187, 202, 64, 32-3); 1529 w G. kl. tyn. wybiera 7 grz. czynszu (LR s. 247); 1520 w G. pobór z 3 i 1/2 ł. (RP k. 2); 1543 G. własn. kl. tyn., posesor dr Wojciech płaci klasztorowi 15 grz. rocznie. Kmiecie płacą czynsz wg posiadanej roli: Wawrzyniec Słaby z 1 ł. i 2 prętów 14 sk., Stan. Czak, Andrzej Śledź i Sebastian Roda każdy z 1 ł. po 1/2 grz., Bartłomiej Zarosły z 7 prętów 14 gr, Jakub Lelisz (Lelysch) z 10 prętów 20 gr, Jan Solek z 3 prętów 6 gr, Jakub Nowak z 5 prętów 10 gr, wdowa Katarzyna z 10 prętów 20 gr. We wsi role opust., → p. 2, ogród, łąka zw. Palcz (BO rps 3695 – rachunki majątkowe kl. tyn.); 1564 w G. sep z 1 i 1/2 ł, pobór z 2 ł. (LK 2 s. 71, 74).

4. 1288 Leszek Cz. nadaje kl. tyn. przyw. pr. niem. dla jego posiadłości i nazywa własnymi nazwami wsie już lokowane na pr. niem., m. in. G. w kasztelanii krak. (Tyn. 36 – redakcja druga)⁴Por. przyp. 1; [1351-74] opat tyn. Jan sprzedaje sołectwo w G. z 4 ł. i rolami sołeckimi → p. 5 r. 1422; 1400 Grzegorz z Morawicy przeciw Janowi z Morawicy o 1/6 dóbr w Morawicy, Sosnce [Sance], G. i Regulicach [w dwu ostatnich wsiach chodzi o sołectwa] (SP 8 uw. 336/23); 1411 Ożanna wd. po Stanisławie [sołtysie] z Karniowic [par. Trzebinia] powierza swoją sprawę sądową siostrze Katarzynie ż. Mikołaja cieśli z Krakowa przeciw Mikołajowi [sołtysowi] z Krzeszowic [zachodźcy Marcina] o 2 ł. roli w G., należące do ww. sióstr (KSN 2781); po sporze Katarzyny ż. Mikołaja cieśli wielkorządcy krak. i Marcina sołtysa z Karniowic sąd najwyższy pr. niem. przysądza temuż Marcinowi kupioną wolną dziedzinę, czyli łan roli w G. (KSN 2800, 2813, 2822); 1415 Marcin [sołtys] z G. [s. zm. Marka sołtysa z Karniowic i Nawoji alias Nawojki] (KSN 3640); 1422 → p. 5; 1426-8 Stanisław sołtys z G. (GK 2 s. 636, 647); 1427 Jakub z Okleśnej sprzedaje Mikołajowi z Rusocic wieś Okleśną za 4 kmieci w G., 100 grz. i konia wart. 10 grz. (ZK 8 s. 320); 1443 br. Spytek i Stanisław dziedzice Regulic dzielą się dobrami. Spytek bierze sołectwo w G., Stanisław z br. Śmiłem i Grzegorzem sołectwo w Regulicach (ZK 12 s. 92); 1445 Stanisław sołtys z G. ławnikiem sądu wyższego pr. magd. w Tyńcu (Tyn. 192; KUJ 2, 128); 1448 Spytek z Regulic alias z G. (GK 10 s. 312); 1451 Grzegorz z Regulic sprzedaje za 200 grz. br. Spytkowi z G. całą cz. [sołectwa] w Regulicach (ZK 14 s. 90); 1456 → p. 3.

1465 br. Jan, Stanisław, Piotr i Zbigniew z G. dzielą dobra, z których Zbigniew bierze całą cz. dziedz. w G. i Regulicach w pow. krak., bracia cz. dziedz. w Lgocie w ziemi zator. [pow. śl.] i 40 fl. od Zbigniewa (ZK 152 s. 116); 1468-9 Spytek z G. (ZK 16 s. 498, 520); 1470-80 sołectwo na 2 ł. (DLb. 2 s. 125; 3 s. 190); 1484-1504 Zbigniew z G. zięć Stanisława z Płazy (GK 21 s. 1072; 23 s. 137; 27 s. 307; AKH 9, 509; ZK 23 s. 185); 1487 Zbigniew z G. kupuje za 280 fl. od Michała Witanowskiego i jego s. Stanisława połowę Witanowic do rz. Soły (OK 20 s. 106-7); 1497 Zbigniew z G. zobowiązuje się zwrócić 150 fl. węg. długu szl. Grzegorzowi pleb. w Morawicy pod warunkiem wwiązania go do całej cz. dóbr w G. (GK 26 s. 456); 1504 br. Zbigniew i Jan z G. dzielą dobra. Zbigniew bierze całą wieś Płoki, Jan sołectwo w Regulicach, a w Płokach młyn z przynależnościami i ze stawem powyżej młyna, karczmę oraz 2 kmieci Kruczka i Jana Pstrucha. Zbigniew nie może zbudować karczmy i młyna w Płokach (ZK 23 s. 208-9); 1524 Piotr Niesułowski z Niesułowic dzierż. dóbr w G. i Płokach; Stan. Słuszek zagr. w G. (ZK 27 s. 16); 1529 sołectwo i 4 kmieci sołtysa (LR s. 143)⁵Zestawienie danych o dzies. i wiadomości z dok. z r. 1422 dowodzi, że w LR chodzi o kmieci sołtysa dziedz. w G., a nie klasztornych; 1533-49 Gabriel Grodziecki dz. G. i Regulic, br. Sebastiana Grodzieckiego z Płok (ZK 29 s. 15, 920-3); 1533 tenże Gabriel wyznacza ż. Dorocie c. Jana Skroniowskiego po 200 fl. posagu i wiana na połowie dóbr w G. i Regulicach oraz na całym dworze w G. (ZK 29 s. 15-6); 1543 kmiecie sołtysa płacą czynsz wg posiadanej roli: Bartłomiej Pach z 3 prętów 6 gr, Marek z 4 prętów 8 gr, Jan Goły z 6 prętów i Kozubek z 1/2 ł. po 1 wiard. (BO rps 3695).

5. 1422 bp krak. Wojciech potwierdza kościołowi par. w Sosnce nadanie przez szl. Stanisława dz. Morawicy i sołtysa w G. dzies. snop. z ról i 4 ł. sołtysich w G., a Stanisława ustanawia patronem kościoła z tytułu tej darowizny. Przedłożył on dok., którym opat tyn. Jan [1351-74] sprzedał sołectwo we wsi G. wraz z 4ł. i rolami sołtysimi oraz dzies. snop. i prosił bpa, aby kupioną dzies. i pozbytą w ten sposób przez klasztor, z tytułu pr. patr. należącego do Stanisława, nadać kościołowi par. Ś. Jakuba w Sosnce. Bp zasięgnął opinii w tej sprawie u opata tyn. Dziersława [1411-20], który potwierdził sprzedaż sołectwa w G. i wyraził zgodę na dokonaną przez Stanisława darowiznę dzies. (ZDK 2, 240)⁶S. Kuraś, wydając ten dok., zauważył: „O ile imię papieża Eugeniusza IV (1431-47) nie jest zwykłym błędem kopisty, świadczyć musi o fałszerstwie, ze względu na niezgodność lat jego pontyfikatu z datą dokumentu”. W DLb. brak wiadomości o dzies. z sołectwa, co mogłoby wskazywać, że sprawa nie była całkiem jasna, a do tego sołectwo miało wówczas 2 ł., brak wreszcie w DLb. pełnej informacji o uposażeniu plebana w Sosnce (DLb. 2 s. 45). W LR par. Sosnka została całkiem pominięta, pleban z Regulic natomiast pobierał dzies. z 4 ł. w G. i najpewniej sołeckich, bo z łanów kmiec. należała do kl. tyn. Sprawę przekazania dzies. z sołectwa plebanowi w Sosnce należy zatem datować po r. 1529. W WR brak danych o uposażeniu plebana w Sosnce, gdyż kościół był wówczas sprofanowany, natomiast pleban z Regulic wybierał w G. już tylko meszne (WR k. 125v, 417). W sprawie świadków por. uwagi wydawcy. Narracja zawiera sporo ciekawych i chyba wiarygodnych wiadomości. Sołectwo w G. wg zachowanych źródeł co najmniej od r. 1400 było dziedz. własn. Toporów z Morawicy (w r. 1411 ważne jest w tym kontekście imię matki Marcina). Wiadomość o kupieniu sołectwa od kl. tyn. jest pewna, podobnie data ramowa 1351-74 tej czynności (opat Jan był jednym z wybitniejszych opatów – pierwszy opat Jan występował w l. 1244-7, drugi 1351-74, trzeci w l. 1382-6 i jest raczej niepewny, por. P. Sczaniecki, Katalog opatów tynieckich, „Nasza Przeszłość”, 49, 1978, s. 35-7, 64-7, 74-6). Można przyjąć, że akt sprzedaży sołectwa istniał jeszcze w XVI w. Bardzo ciekawa jest wiadomość o udziale w sprawie nadania dzies. opata tyn. Dziersława z rodu Toporów, s. Mikołaja z Zalasu, a więc krewnego Stanisława z Morawicy. Cel fałszerstwa byłby oczywisty – poszerzenie uposażenia patronackiej par. w Sosnce; 1470-80 w G. dzies. snop. i kon. po 2 ćw. żyta, pszenicy i owsa z każdego łanu dla kl. tyn., dzies. z 2 ł. sołectwa [plebanowi w Regulicach] (DLb. 2 s. 125); 1529 dzies. snop. z folwarku [sołtysiego] i od 4 kmieci wart. 3 wiard. oraz meszne w G. i Regulicach łącznie 21 ćw. i 1/2 korca żyta i tyleż owsa miary krak. wart. 5 grz. i 15 gr plebanowi w Regulicach (LR s. 143).

6. 1468-70 Agnieszka c. zm. Dobrosza z Będkowic wójta w Czeladzi, ż. Stanisława z G. (ZK 16 s. 479, 522, 539-40, 555, 592; 17 s. 562, 636).