KOBYLANY

(1399 Kobilany, Cobilyani, 1401 Kobilani, Cobilany, 1432 Kobylani, 1441 Cobielany, 1557 Kobylany) 16 km na NW od Krakowa.

1. 1441 n., 1581 pow. krak. (Mp. 4, 1400; ŹD s. 29); 1470-80, 1598 par. Bolechowice (DLb. 1 s. 7; 2 s. 30; WR k. 319v)1RP z l. 1489-94 błędnie zaliczają K. do par. Rudawa.

2. 1399 role w Radwanowicach k. drogi prowadzącej do K. (SP 8, 9199); 1401, 1419 karczma → p. 6; 1428 młyn → p. 6; 1430 Wojciech dr dekretów i dziekan krak. ze szlachcicami z Będkowic, z racji sąsiedztwa, w sporze o naruszenie granic, zajazd (zayasd) i zabór bydła (GK 4 s. 59); 1431, 1434 → Będkowice p. 2; 1435 Lasota dziekan i kan. krak., i szl. Grzegorz i Mikołaj z Będkowic pod zakładem 4 grz. zwracają się do Piotra Szafrańca pkom. krak. lub jego komornika o wytyczenie granicy pomiędzy K. i Będkowicami (GK 5 s. 234-5); granice → Będkowice p. 2; 1442, 1462, 1466 → Będkowice p. 2 i 3; 1470-80 K., leżące 2 mile od Krakowa, graniczą z: → Będkowicami, → Karniowicami, Zabierzowem przez rz. Rudawę, Więckowicami, → Kleszczowem przez rz. Rudawę, Niegoszowicami, gdzie w pobliżu są też stare znaki graniczne oddzielające K. od → Brzezinki, Szklarami, które od K. rozdzielają dąbrowy; Więckowice od N graniczą z K. w ten sposób, że pola obu wsi są wymieszane i niektóre grunty Więckowic podchodzą aż do samej wsi K. i odwrotnie - cz. pól wsi K. leży tuż obok Więckowic; na granicy Brzezinki ze Szklarami i Łazami leżą role wsi K., wymieszane z rolami Łazów; karczma zw. → Lipka należąca do dóbr wsi K., pomiędzy K., Więckowicami i rz. Rudawą (Dlb. 1 s. 7-9, 101); 3 młyny, w tym młyn pomiędzy skałkami → p. 3; 1479 → Będkowice p. 3; 1509 droga publiczna zw. Lipka lub około [karczmy] → Lipki (Okololipki), prowadząca do K. i Więckowic (ZK 154 s. 531-2); 1529 2 młyny, 1530 młyn o 1 kole, → p. 3; 1557 granica pomiędzy Niegoszowicami a → Kleszczowem dochodzi do granic wsi Brzezinka i K. dziekana krak. i podkanclerzego Królestwa Jana Przerębskiego, k. starego i nowego koryta rz. Rudawy (APKr., Archiwum Krzeszowickie Potockich 136, 3; ZK 35 s. 376-9); 1596 Stan. Cikowski z Wojsławic pkom. krak. wydaje pozew przeciw Erazmowi Dębińskiemu z Dębian [pow. wiśl. lub sand.] dziekanowi i posesorowi wsi K. oraz kapitule krak. o rozgraniczenie wsi Łazy, należącej do szlachciców z Łazów i Będkowic, od K. (ZK 410 s. 3 - dalej jednak rozgraniczenie Łazów i Będkowic); 1598 → Karniowice p. 2.

Od ok. połowy XV w. w źródłach poświadczona jest karczma → Lipka, założona na rolach wsi K., wymieszanych z rolami Więckowic, która z czasem przekształciła się w odrębną osadę (dziś cz. Więckowic - UN 1 s. 27, 1,5 km na E od tej wsi, 2 km na SE od K.).

3. Własn. dziekanii w kat. krak. 1407 Jan dz. Będkowic w sporze z Mikołajem rządcą z K. (GK 1a k. 7); 1419 Maciej Niepolno karczmarz z K. → p. 6; 1425 Jan kmieć z C. i jego pan Jan [Szafraniec dziekan] krak. [1418-28] → p. 6; 1426 Świętek kmieć z C. → p. 6; 1428 Jakub kmieć i młynarz z K → p. 6; Jakub kmieć z K. pozywa Piotra, Stanisława i Marcina kmieci z Brzezia [par. Bolechowice] pana Stanisława (GK 3 s. 110, 126); 1430 Wojciech [Jastrzębiec., imiennik i bratanek arcbpa gnieźn.] dr dekretów i dziekan krak [1428-31], posesor wsi K. (GK 4 s. 59; por. J. Fijałek, Polonia apud Italos scholastica, Kr. 1900, nr 14; ZDK 1, 273, 290- 1); 1431 → Będkowice p. 3; 1432, 1433 Mikołaj rządca z K. → p. 6; 1434 Jan Jedlecki rządca z Luboczy ze Stankiem [kmieciem i] włodarzem z K. o zapis w księdze (GK 5 s. 85); ksiądz Mikołaj [rządca] z K. pana [Władysława Oporowskiego] pkancl. Królestwa [1428-34, dziekana krak. 1431-34; por. PSB 24 s. 142-3] poprzez woźnego sąd. kładzie areszt na dwie kobyły (szwierzepicze) i pozywa o nie pana Markusza i jego kmiecia Święszka z Topoli, którzy mają je zwrócić jako należne wadium w ciągu 2 tygodni pod karą XV; Andrzej Szczuka karczmarz z K. oddala przysięgą pozew Marcina [kmiecia] z Karniowic o konia (GK 5 s. 41, 85); 1435 Lasota, Sylwester dziekan krak. [1434-37], posesor K. → p. 2 (GK 5 s. 234-5; Mp. 4, 1313); 1441 → p. 4 i p. 6; 1457 Mikołaj z Szyc pod karą XV ma zwrócić dług 7 grz. 16 gr za konia Świętosławowi z Rozjazdowa (Rozyasdow, nie zid.) rządcy w K. pana dziekana krak. [Pawła z Głowni w ziemi dobrzyńskiej, w l. 1451-93] (GK 13 s. 586); 1462 → p. 6; 1464 → p. 4.

1470-80 własn. dziekanii krak., posesor Paweł z Głowni dziekan krak. h. Godzięba, we wsi dwór dziekana z sadami i folw., którego role rozdzielone są na trzy pola. We wsi 21 ł., z których kmiecie płacą po 1 grz. 10 sk. czynszu oraz oddają po: 2 ćw. krak. owsa, 4 kapłony, 2 sery i 30 jaj, odrabiają 3 dni pańszczyzny w tygodniu własnym wozem lub pługiem w dni folwarczne - poniedziałki, środy i czwartki. Ilość dni odbywanych z racji posług transportowych - 1 wóz z 4 końmi z 4 ł. - jest im odliczana od tygodniowego wymiaru pańszczyzny, z której są zwolnieni także wtedy, gdy w dni folwarczne wypadnie święto. Są zwolnieni od obiednego, płacą natomiast po 4 den. oprawy i napisznego, a także, wraz z zagrodnikami, karczmarzami i ich komornikami, odrabiają 1 dzień powaby rocznie przy zbożu ozimym lub jarym [przy orce i zasiewach]. 4 zagr. z własnymi rolami i łąkami - każdy płaci po 10 sk., odrabia pieszo 1 dzień w tygodniu, nosi wodę potrzebną do warzenia piwa i przenosi piwo do piwnicy lub na wóz. Nie oddają kapłonów, sera i jaj. We wsi dwa młyny z rolami i łąkami: jeden poza wsią płacący 1 i 1/2 grz., a drugi pomiędzy skałkami (inter petras) płacący 2 grz. czynszu rocznie. Młynarze obow. naprawiać stare budynki i robić nowe drzwi i furtki, a ich zapłata przy wznoszeniu nowych budynków jest mniejsza niż innych rzemieślników. Wszystkie trzy karczmy w K., w tym jedna zw. → Lipka poza wsią, mają role i łąki. Jeden karczmarz ze wsi i karczmarz z Lipki odrabiają powabę i płacą po 3 1/2 grz. rocznie, zaś drugi karczmarz ze wsi płaci 3 grz. Ponadto karczmarze oddają kapłony, jaja i sery, tak jak inni kmiecie z łanu (Dlb. 1, s. 7-9, 101); 1474 poddani z K. Pawła z Głowni dziekana krak. → p. 6; 1479 → Będkowice p. 3.

1489-96 pobór z 17 ł., 1497 z 16 ł., 1498-1501 z 17 ł. (RP s. 4, 34, 67, 106, 131, 145, 158, 172, 188, 202, 242, 271; ŹD s. 433); 1508 pobór z 16 ł., 1509-10 z 15 ł. (1510: poprawiono na 16 ł.), 1511-2 z 14 ł., 1513-4 z 17 ł., 1516, 1518-20 z 16 ł. (RP s. 336, 364, 538, 567, 593, 622, 707, 784, 806, 822, 845); 1529 posesor Piotr Wapowski [h. Nieczuja] dziekan krak [1510-36], który wybiera w K. z 2 młynów 3 grz. czynszu, z całej wsi czynsz wart. 34 i 1/2 grz. 12 gr i daninę 18 ćw. krak. owsa wart. 1 i 1/2 grz. 8 gr (LR s. 266-7); 1530 w C. pobór z 13 ł. (RP k. 6); 1581 pobór z 13 1/2 ł., od 5 zagr. bez roli, 4 komor. bez bydła, 2 rzem. i karczmy (ŹD s. 29).

4. 1441 Władysław [Warn.] na prośby Mik. Lasockiego dziekana krak. [1438-50] przenosi z pr. pol. na niem. wsie dziekanii krak. K. i Brzezinkę w pow. krak. (Mp. 4, 1400); 1464 Kazimierz Jag. przenosi z pr. pol. na niem. wsie kapituły krak. w ziemiach krak. i sand., m.in. K., nadając im imm. sąd. (AKapKrak. perg. 457; Mp. 5 K 10).

5. 1470-80 dzies. snop. z folw. i wart. 30 grz. od kmieci i karczmarzy dziekanowi krak. z obowiązkiem zwożenia jej do jego stodoły; tenże wybiera dzies. snop. od 4 zagr. mających własne role i łąki, oraz z ról młynarzy, zaś młynarze dodatkowo oddają mu po 4 kity dzies. kon. (DLb. 1 s. 7-9); 1529 z K. i Brzezinki dzies. snop. łącznej wart. 10 grz. dziekanowi krak. (LR s. 266).

6. 1399 Maciej Bochnek z C. przyjął pr. miej. krak. (Kacz. 1038); 1401 Andrzej Drogostnikowic z → Dubia pozywa kmiecia Pawła karczmarza z K. o dwie rany otwarte zadane na twarzy i jedną tłuczoną (ZK 3a s. 310, 345, 358, 384); 1419 Stefan pleban kol. Ś. Floriana w Kleparzu [k. Krakowa] ma potwierdzić, iż Maciej Niepolno karczmarz z K. wyznał mu, że został napadnięty i poraniony na drodze publicznej przez Piotra kmiecia z Karniowic (GK 1 s. 168); tenże Niepolno kmieć z K. przysięga przeciwko ww. Piotrowi i sam jest przez niego pozywany (GK 1 s. 174, 182); tenże Niepolno kmieć i karczmarz z K. pozywa kmieci z Ujazdu - Stanisława o 1 ranę krwawą i Jana o 2 takie rany (GK 1 s. 194, 201, 207, 215); 1425 Piotr Kłapiec z Będkowic z Janem kmieciem z C. i z jego panem Janem [Szafrańcem] dziekanem krak. i kanclerzem Królestwa o zadanie łącznie 3 ran krwawych i sinych (ZK 8 s. 77); 1426 Klemens z Będkowic oddala przysięgą pozew Świętka kmiecia z C. o główszczyznę za zabicie jego ojca Stanika, Stanka (Staniconis; ZK 8 s. 163); 1428 Jakub kmieć i młynarz z K. przeciwko Marcinowi Osimkowicowi (Ossymcowicz) i jego wspólnikom Stanisławowi i Piotrowi z Brzezia o zabójstwo jego br. Mikołaja (GK 3 s. 74, 87, 97); 1430 Mikołaj z K. br. pana Róży, przyjął pr. miej. krak. (Kacz. 4266); 1432 Jan [kmieć] niegdyś z K. s. Stanika (→ 1426) skazany na zapłacenie szl. Katarzynie c. Mikołaja z Będkowic 10 grz. za rany krwawe oraz na karę XV tejże Katarzynie i sądowi (GK 4 s. 528); Jakusz Cianowski sędzia (idex comisarius) starosty krak. ustanawia zakład 10 grz. w sporze pomiędzy Jakubem kmieciem z K. a Mikołajem kmieciem z Woli [Chełmskiej] pana Chełmskiego, i postanawia, że Mikołaj rządca z K. dziekana krak. ma w ciągu 2 tygodni rozsądzić ich spór o obcięcie palca (pro digitto mutilato alias ochromyoni) lub sam zostanie pozwany (GK 4 s. 554); 1433 Jan Jedlecki rządca z Luboczy przeciwko Mikołajowi rządcy z K. o zniewagę na honorze, gdyż nazwał go kpem (ipsum dixit kep; GK 4 s. 995): 1434 → p. 3; 1441 Stanisław Panek [kmieć] z Więckowic poddany pana kanonika Chorążyca (vexillifery alias Choransicz - czyli Piotra z Wrocimowic kan. krak. posesora Więckowic), wraz z przedstawicielem swego pana, wygrywa w pierwszym terminie z powodu niestawiennictwa sprawę z Mik. Rybką kmieciem z C., pozwanym o to, że kiedy Panek chciał przepędzić [do siebie] konie z łąki alias szayancz sze skody lanczney, wówczas Rybka napadł gwałtownie na niego, odtrącając jego kwity [sądowe] na konie, obrzucając go wieloma obelżywymi i hańbiącymi słowami oraz zadając mu 3 rany krwawe (GK 7 s. 633); 1462 kmiecie z Brzezinki i C. odesłani do sądu król. w sprawie ze szl. Mik. Ździechem z Będkowic o rany (ZK 16 s. 10); 1474 Andrzej służebnik sław. magistra Jana z Wieliczki rządcy (pełnomocnika procesowego? - procuratoris causarum) z Wróblowic (pow. szczyrz., wieś kl. Ś. Katarzyny z Kazimierza), oskarżony przez poddanych z K. i Brzezinki Pawła z Głowni dziekana krak., że groził im podpaleniem, zobowiązuje się nie występować z takimi groźbami, gdyby zaś ciż poddani udowodnili świadkami, jednym w polu i dwoma w mieście lub wsi, że kontynuuje swe groźby, wówczas zostanie oddany prawu (subdidit se ad ius supremum) i uwięziony aż do zadośćuczynienia za groźby (SP 2, 4120); 1483 Piotr Długi z K. przyjęty do pr. miej. krak. (Kacz. 8078); 1516 sławetni Wawrzyniec z C. substytut w Kleparzu i Mikołaj z K. wikariusz w Bolechowicach (Wypisy 1516-1525, 23).

1 RP z l. 1489-94 błędnie zaliczają K. do par. Rudawa.