KUŹNICA DZBOWSKA

(1493 minera ferrea dicta Dzbowa, 1530 minera Dzbow, 1532 minera Konopiska, 1547 minera ferraria Dzbowska, 1550 minera alias kvssnycza Dzbow alias Konopka,) kuźnica nad rz. Konopką [Łętwin] i Jarzecznicą, później wieś Stara Kuźnica, obecnie włączona do Częstochowy (UN 202 p. 6), funkcjonująca do końca XVII w., 12 km na SW od Częstochowy.

1. 1530, 1581 pow. lel. (RP k. 60; ŹD s. 78); 1598 par. Częstochowa (WR k. 351)1W par. Częstochowa wym. 2 kuźnice bez nazwy, a zatem jedną z nich była K. Dz.

2. 1532 granice dóbr wójtostwa częstochowskiego biegną m. in. od ściany wsi król. Dzbów poniżej K. K. do ściany wsi kuźników Błeszno → Częstochowa p. 4 (DP 2 mps)2Nazwa kuźnicy w DP 2 jest zepsuta, gdyż nie może mieć żadnego związku z wsią → Konopiska (w haśle tym należy usunąć uwagę jako zbędną). W haśle Częstochowa p. 4 zapis Konopiska pozostawiono bez objaśnienia. K. Dz. w XVI w. należała do rodziny Konopków. Poprawny zapis w dok. z r. 1532 zapewne brzmiał: Konopska, a najpewniej Konopka, gdyż tak nazywano tę kuźnicę np. w r. 1550; 1550 → Dzbów p. 2; 1564 ruda albo kuźnica k. wsi Dzbów nad rz. Jarzecznicą (LK 2 s. 35).

3. Własn. stwa olsztyńskiego w tenucie szlach. 1493 Piotr [tenut.] z Olsztyna zastawia na rok za 400 fl. weg. w złocie Janowi Płazie z Mstyczowa wsie: Siedlec, Mirów, Wyczerpy i K. zw. Dz. z tytułu posagu za swą siostrę Annę (ZK 316 s. 179-180); 1530 K. Dz. z 3 kołami (RP k. 60); 1532 K. Dz. płaci do zamku olsztyńskiego 6 grz. czynszu, daje 4 wozy żelaza i żelazo na 2 pługi (In. 0 2 k. 12); → p. 2; 1547 Zygmunt 1 na podstawie świadectwa star. olsztyńskiego Piotra Opalińskiego nadaje Michałowi Konopce posesorowi K. zw. Dz. w miejsce spalonego nowy dok. na kuźnicę z rolami, 3 stawami, rudami i łąkami. Kuźnik jest obow. płacić 6 grz. czynszu oraz oddawać 2 wozy żelaza, 3 pługi i 3 radlice (LK 2 s. 35-6; MS 4, 23017); 1548 tenże król zezwala temuż Michałowi wykupić wójtostwo w Dzbowie z rąk Jana Piesa i jego żony (MS 4, 23083); 1563, 1576 K. Dz. z 3 kołami i 18 robotnikami (Rybarski → Kuźnica, s. 325); 1564 kuźnik z K. Dz. w stwie olsztyńskim okazał lustratorom dok. Zygmunta 1 [→ 1547]. Kuźnik płaci 6 grz. czynszu, oddaje 2 wozy żelaza i trzeci zamiast 3 pługów i 3 radlić. W kuźnicy są dwa piece - dymarski i ogniowy (LK 2 s. 35-6); 1581 K. Dz. posiada 1/2 roli, 4 koła kuźnicze i 18 robotników (ŹD s. 78).

7. Zientara → Kuźnica, s. 131, 198, 270.

1 W par. Częstochowa wym. 2 kuźnice bez nazwy, a zatem jedną z nich była K. Dz.

2 Nazwa kuźnicy w DP 2 jest zepsuta, gdyż nie może mieć żadnego związku z wsią → Konopiska (w haśle tym należy usunąć uwagę jako zbędną). W haśle Częstochowa p. 4 zapis Konopiska pozostawiono bez objaśnienia. K. Dz. w XVI w. należała do rodziny Konopków. Poprawny zapis w dok. z r. 1532 zapewne brzmiał: Konopska, a najpewniej Konopka, gdyż tak nazywano tę kuźnicę np. w r. 1550.