(1448 fabrica ferri, 1470-80 fabrica ferri quac vocatur Sarra alias Pila, 1476 fabrica nuncupata Piła, 1545 minera Pyla) kuźnica nad rz. Kostrzyna, w XVIII w. fryszerka i wieś o tej nazwie (Mat. do MWK s. 224), 10 km na SW od Kłobucka.
1. 1576, 1581 pow. lel. (Rybarski → Kuźnica, s. 325; ŹD s. 79); 1448, 1470-80, 1598 par. Kłobuck (DLb. 3 s. 171; WR k. 349).
2. 1476, 1564 → p. 3.
3. Własn. król. w stwie krzepickim. 1448, 1454 → p. 5; 1470-80 K. S. czyli P. wymieniona bez danych (DLb. 3 s. 171); 1476 Kazimierz Jag. zezwala Andraszkowi kuźnikowi z K. P. na terenie stwa krzepickiego mineram ferream de nova radice extruere ac erigere. Król daje mu puszczę, rozciągającą się od kuźnicy [P.] aż do starej drogi z Truskolasow do lasów Brzezinki i Jasienica, sam las Brzezinki aż do sadzawki kmiecia Swady z Truskolasow, a także strumień poniżej sadzawki tegoż kmiecia Swady aż do wielkiej sadzawki na rz. Kostrzynie. Kuźnik dostaje też sadzawkę na tej rzece, należącą niegdyś do wsi król. Kopskie, która jest teraz opust. Jeśli wieś ta będzie lokowana [na nowo] i zamieszkała, sadzawka zostanie oddana jej mieszkańcom. Andraszek dostaje również miejsca wolne czyli łazy w lasach stwa krzepickiego, w których może wypalać węgiel [drzewny], jak też łąki, z prawem zamiany na pola. Król zezwala mu założyć kuźnicę w jakimkolwiek miejscu na terenie wsi zamku [krzepickiego], a przede wszystkim Truskolasow, Wręczycy i Zakrzowa z wolnym wypasem, ale bez wyrządzania szkód kmieciom w lasach, borach i puszczach zamkowych. Pozwala mu też w celu założenia pola uprawnego wycinać dąbrowę, leżącą między lasami Dobrodzień i Kozienica, a także przeznaczyć na łąki teren od grobli sadzawki kuźnicy [P.] aż do wierzchu stawu zw. Mlenczyński. Z powodu braku lub niskiego poziomu wody Andraszek może zbudować kuźnicę czyli dymarkę na sadzawce Młyńskiej aby nie zatrzymywać pracy kuźnika. W przypadku braku wody w tej sadzawce Andraszek dla jej regulacji dostaje odcinek rz. Kocinki, płynącej w pobliżu wielkiej sadzawki przy głównej kuźnicy [tj. przy P.]. Kuźnik obow. oddawać z tej kuźnicy kwartalnie 6 wozów żelaza do zamku krzepickiego (AJG rps 1353 k. 3; GK 142 s. 1797-1801)1Mimo tego przy w. z 1476 r. na drugą kuźnicę Piłę w latach następnych funkcjonowała dalej tylko jedna kuźnica o tej nazwie.
1483 Dobiesław z Kurozwęk kaszt. sier. i star. krzepicki, Przedbór Rokszycki z Rząsaw sędzia i Klemens z Jaroniowic podsędek zamku krzepickiego oznajmiają, że opatrzny Maciej kuźnik z K. P. Która przypadła mu po zm. Andraszku, sprzedał tę kuźnicę za 300 grz. szl. Stan. Krzywani z Korytnicy [woj. sand.] (GK 142 s. 1801-4; Mp. 5 P 185); 1488 Kazimierz Jag. poświadcza, że szl. Stan. Krzywania z Korytnicy kupił od opatrznego Macieja kuźnika K. P. w dobrach król. krzepickich w obecności Dobiesława z Kurozwęk wwdy lubelskiego i star. krzepickiego (GK 142 s. 1804 5; Mp. 5 Q 121); 1532 kuźnik Michał z kuźnicy w stwie krzepickim płaci 13 fl. i 18 gr czynszu (In. K 1 k. 26v)2Wiadomość tę należy przypisać do K. P., która niewątpliwie w tym czasie funkcjonowała ponieważ kuźnik Michał płacił czynsz prawie taki, jaki płacił kuźnik z Kuźnicy Łojek, a w r. 1564 obaj kuźnicy płacili czynsz tej samej wysokości; 1545 Zygmunt I wystawia Stan. Grodzickiemu zw. Chwostek kuźnikowi z K. P. w stwie krzepickim glejt bezpieczeństwa na rok (MS 4, 7467); 1559 Zygmunt August potwierdza Gabrielowi Grodzickiemu dok. Kazimierza Jag. z 1476 i z 1483 [1488, zatwierdzający ww. dok. star. krzepickiego z] dotyczące K. P. (MS 5, 8582)'; 1564 tenże król nadaje w dożywocie Mik. Grodzickiemu s. Gabriela kuźnicę [P.] w stwie krzep. w dożywocie (MS 5, 2970); K. P. na rz. Kostrzynie z 2 piecami dymarskimi i 1 kowalskim płaci 8 grz. czynszu do zamku krzepickiego (LK 2 s. 7); 1576 K. P. z 3 kołami i 15 robotnikami; 1581 w K. P. 1/2 ł. kmiec., 3 koła i 15 robotników (Rybarski → Kuźnica, s. 325; ŹD s. 79).
5. 1448, 1454 → Kuźnica Herbołtowska p. 5; 1470 80 K. S. alis P. wymieniona bez danych wśród osad obow. do świadczeń na rzecz kl. kan. reg. w Kłobucku (DLb. 3 s. 171)4Kuźnik płacił klasztorowi czynsz zw. stołowe z tytułu dzies., podobnie jak kuźnik → Kuźnicy Herbołtowskiej.
7. Zientara → Kuźnica wg. ind.
1 Mimo tego przy w. z 1476 r. na drugą kuźnicę Piłę w latach następnych funkcjonowała dalej tylko jedna kuźnica o tej nazwie.
2 Wiadomość tę należy przypisać do K. P., która niewątpliwie w tym czasie funkcjonowała ponieważ kuźnik Michał płacił czynsz prawie taki, jaki płacił kuźnik z Kuźnicy Łojek, a w r. 1564 obaj kuźnicy płacili czynsz tej samej wysokości.
3 W reg. w MS błędnie przypisano dokumentowi Kazimierza Jag. miejsce wystawienia i elementy chronologiczne (na zamku Krzepice 25 I 1483) dokumentu Dobiesława z Kurozwęk, który tenże król zatwierdził na sejmie piotrkowskim 16 V 1488.
4 Kuźnik płacił klasztorowi czynsz zw. stołowe z tytułu dzies., podobnie jak kuźnik → Kuźnicy Herbołtowskiej.