LIBIDZA

([1372-1378] Libidza z dok. z 1442 roku, 1424 hereditas Lubijthska, 1427 Lubicza, 1428 Lubijdza, 1430 Lubidze, 1435 Lubycze, 1441 Lubydza, 1448 Lybydza, 1449 Lubijcza, 1453 Lybijdza, 1470-80 Lubidza, 1471 Llubidza, 1520 lyvbycza, 1533 Libiche) 5 km na SE od Kłobucka.

1. 1489 n., 1581 pow. lel. (RP k. 132r; ŹD s. 78); 1470-80, 1598 par. Kłobuck (Dlb. 3 s. 168: WR k. 349).

2. [1372-8], 1442, 1465, 1468, 1469, 1470-80, 1515, 1555 sadzawka Gorylowska leżąca na rz. Trzebce [dziś Czarna Oksza] między rolami wsi L. i → Kamyk p. 2, poniżej młyna wsi L., → Kłobuck p. 5aa; 1424 sadzawka w L. → p. 3a; 1453 sadzawka dolna, stawek Na Gruszewni [dziś teren wsi Gruszewni 2 km na SE od Libidzy - Mapa Obrębów; UN 203 s. 6] → p. 4; 1470-80 młyn i staw. zw. Gorylowski w L. → p. 3c; 1500, 1508 sadzawka i młyn w L. → p. 3a; 1508 sadzawka z łąką, ogrodem i opust. młynem w L. nadana przez Jana Wierusza kl. kłobuckiemu → Kłobuck p. 5aa; 1527 zatwierdzenie nadania sadzawki w L. z 1508 r. → Kłobuck p. 5aa.

1534 granica między Kamykiem a L. → Biała Mała p. 2; 1570 droga z Krakowa na Śląsk przez Olkusz, Żarki, Częstochowę, L. i Wieluń (LDK s. 64); 1591 wielka droga z Kłobucka do Częstochowy przez L. (Kłobuck. Dzieje miasta i gminy → p. 7 s. 166).

3. Własn. szlach. -a. Sprawy własnościowe: 1424 Mikołaj z Pierzchna ręczy na 50 grz. zakładu Elżbiecie ż. Jana z Pierzchna za jej dzieci Jana i Katarzynę z poprzedniego małżeństwa ze [zm.] Maciejem z Pierzchna, że dokona z nią w imieniu tych dzieci [jako opiekun] podziału dóbr po ich ojcu jeszcze przed osiągnięciem przez nie lat sprawnych. Elżbiecie przypadnie połowa dziedziny w Pierzchnie z połową sadzawki leżącej w połowie w dziedzinie Pierzchno, a w połowie w dziedzinie L., a wspomnianym dzieciom druga połowa tej dziedziny i tejże sadzawki. Po osiągnięciu przez dzieci lat sprawnych Mikołaj stawi oboje przed sądem w celu wpisania podziału dóbr do ksiąg ziemskich, a Elżbieta zrzeknie się praw do posagu i wiana (ZK 312 s. 271).

1427-53 Zygmunt Biel h. Ostoja z L., → Kamyka 1437-47, Wilkowiecka 1437-42, Białej Małej 1449-53, Jaworzna [ziemia wiel.] 1441-8 br. Henryka Biela z Błeszna i Mik. Biela z Białej i Kamyka, mąż Elżbiety c. Mikołaja z Mokrej (ZK 312 s. 332, 350, 416; 313 s. 71, 148-9, 364; 314 s. 2c, 29, 52, 57; 146 s. 532; GK 5 s. 328, 419; SP 2, 3289, 3348; DLb. 3 s. 168; Słownik historyczno-geograficzny ziemi wieluńskiej w średniowieczu, oprac. R. Rosin, s. 136, 138; Bobrzyński i Smolka, Długosz, s. 316, 323-4); 1441 br. Henryk Biel z Błeszna i Zygmunt z Jaworzna zastawiają za 200 grz. Marciszowi z Godowic [Nagodowice - Śląsk] na rok od Bożego Narodzenia dziedzinę L. aż do pełnej spłaty (ZK 313 s. 148-9)1Wcześniej bo w 1437 roku Zygmunt pisząc się z Wilkowiecka zobowiązał się do zwrotu temuż Marciszowi z Nagodowic 110 grz., a jego br. Henryk Biel z Błeszna również zobowiązał się spłacić Marciszowi sumę w tej samej wysokości (ZK 313 s. 71); 1447 → Kamyk p. 3; Marcisz Kopalat z Nagodowic oświadcza, że Zygmunt [Biel] odkupił od niego za 200 grz. dziedzinę L. (ZK 313 s. 364); 1449 Hińcza z Rogowa [pow. wiśl.] oskarża Zygmunta Biela z Białej [Małej], że siłą i gwałtem pobrał czynsz [należący do] Marcisza Nagodowskiego z wsi L., którą kupił [wykupił] od Marcisza (ZK 314 s. 2c); 1453 Zygmunt z Białej wyznacza ż. Elżbiecie c. Mikołaja z Mokrej 100 grz. posagu i tyleż wiana na połowie dóbr dziedz. w Białej i L. (ZK 314 s. 52).

1459 Jan z Pierzchna zobowiązuje się zapłacić Janowi z L. 18 grz. do drugiego dnia Ś. Wojciecha [23 IV 1460] z racji poręki za Jakuba z Wieruszowa [ziemia wiel.] Jeśli Jakub Wierusz zapisze Janowi z L. łan karczemny w L., ten zwolni Pierzcheńskiego z poręki. Gdyby Wierusz nie zapisał tego łanu Pierzcheński musi zapłacić ww. sumę (ZK 314 s. 88); 1470-80 → p. 3c.

1500-8 Jan Wierusz z L. dz. Białej Małej i Mokrska [ziemia wiel.], ż. Jadwiga c. Rokszyckiego (ZK 316 s. 204 zp; 209-10, 294; 317 s. 112 - jako zm., 168; AJG rps 1297 k. 5 - dok.; MS 4, 15001); Jan Wierusz z Mokrska i Białej [Małej] wyznacza ż. Jadwidze c. szl. Rokszyckiego 80 grz. posagu i 100 grz. wiana na połowie dóbr dziedz. w Mokrsku w ziemi wiel. oraz Białej [Małej] i Libidzy w ziemi krak. (ZK 316 s. 204: zapis umorzony przez Jadwigę zp.); Wojciech Ulian mieszcz. z Kłobucka w sprawie przeciwko ww. Wieruszowi oświadcza, że gotów był wyrazić zgodę na zapis posagu i wiana przez Jana dla żony Jadwigi pod warunkiem, iż w księgach będzie nota, iż zapis nie obejmie sadzawki i młyna w L. (ZK 316 s. 209-10); 1508 ww. Wierusz zapisuje ż. Jadwidze c. zm. Rokszyckiego 80 grz. posagu i tyleż wiana na połowie: dóbr dziedz., sprzętów, domów i wszystkich sadzawek wyłączając dla siebie całą sadzawkę w L. z drugiej strony sadzawki w Białej przed dworem (ZK 316 s. 294).

1517 Andrzej Wierzbski z Wierzbia z księstwa opol. i Dorota Krzętowska ż. Jana dz. z Krzętowa [ziemia sier., pow. radomszczański] rezygnują na rzecz Katarzyny wd. po Jakubie Siemowskim z ról folw., lasów, gajów, sadzawek i młynów we wsi Białej [Małej] i L., przypadłych im w spadku po zm. Janie Wieruszu; tenże Andrzej i Dorota ż. Jana Krzętowskiego dziedzice z Białej [Małej] i L. sprzedają za 350 grz. ww. Katarzynie części dziedzin przypadłe im w spadku po zm. ich bracie Janie Wieruszu w Białej [Małej] i L.; taż Katarzyna i jej poręczyciel br. Jan Trepka dziedzice z L. i Białej zobowiązują się zapłacić Andrzejowi Wierzbskiemu 50 grz. (ZK 317 s. 80-5); 1518 taż Katarzyna zobowiązuje się zapłacić Janowi i Andrzejowi Dąbrowskim braciom zm. Jadwigi 69 grz., które zapisał jej niegdyś zm. Jan Wierusz na dobrach Biała i L., a którą obecnie Katarzyna uzyskała od Andrzeja czyli Andrzycha z Wierzbia (ZK 317 s. 112); 1519 Jan Rokszycki z Wielkiej Dąbrowy [ziemia sier.] i jego poręczyciel szl. Paweł Rokszycki z Rząsawy zobowiązują się wspólnie postawić przed sądem Andrzeja Rokszyckiego brata Jana, aby zrezygnował z praw posagowych i wiennych na dobrach Biała i L. na rzecz Katarzyny wd. po Jakubie Siemowskim (ZK 317 s. 122); 1520 Andrzej Rokszycki z Wielkiej Dąbrowy ustępuje ww. Katarzynie swe pr. posagowe i wienne po siostrze Jadwidze, a mianowicie 80 grz. posagu i tyleż wiana zapisane jej przez Jana Wierusza na połowie dóbr Biała i L. (ZK 317 s. 168); 1523 Szczepan Kamieniecki z Woźnik [ziemia sier. lub łęcz.], Białej i L. sprzedaje za 350 grz. Janowi Trepce Białą i L. (ZK 317 s. 249-50).

1523-39 Jan Trepka dz. L., Białej i Wilkowiecka (ZK 317 s. 249-50; 318 s. 132-3, 167-8, 255-6, 395-402; 319 s. 158; 320 s. 202-3; 321 s. 99; AJG rps 1271 k. 7); 1527 → Kłobuck p. 5aa; 1528 Zofia ż. Marcisza Rokszyckiego występuje przeciwko Janowi Trepce dz. z Wilkowiecka, Białej i L. (ZK 319 s. 158).

3b. Kmiecie: 1449 → p. 3c; 1460 Wojc. Maj [kmieć] z L. (AJG rps 118 s. 5 - z akt prep. kłobuckiego); 1475 Maciej Kurpy kmieć z L. (Spominki klasztoru kłobuckiego, wyd. Z. Perzanowski, Rocznik Muzeum Okręgowego w Częstochowie, z. 1, 1985, s. 408, nr 71).

3c. Areał, dwór, folwark, karczma, pobór: 1449 kmiecie w L. skazani na karę XIV za nie zapłacenie wiardunkowego (GK 10 s. 794); 1459 łan karczemny w L. → p. 3a; 1470-80 we wsi L. 18 ł. kmiec., młyn bez roli, folw. szlach. z rolami, 2 zagrody z rolami, karczma z 1 łanem roli, staw zw. Gorylowski [błędnie Gordowski], należący do kl. Kan. Reg. w Kłobucku, ale jeden brzeg stawu jest własn. król. Staw ten kupił dla kl. trzeci jego prep. Andrzej z Szadka (DLb. 3 s. 168)2Opis wsi w DLb. pochodzi z połowy XV w., gdyż Zygmunt Biel z Błeszna h. Ostoja występował w źródłach do r. 1453 (J. Laberschek, Bielowie... → p. 7, s. 303-5).

1489-97, 1500-2, 1507, 1514-6 L. wymieniona bez danych o poborze; 1508-13 w L. pobór z 1 1/2 ł. (RP k. 67r, 105v, 132r, 145v, 158v, 173r, 188v, 203r, 223r, 242v, 271r, 295v, 331r, 359v, 381v, 562v, 589r, 616v, 647v, 673v, 693r, 702r, 724r, 749r, 774r); 1530 w L. pobór z 1 1/2 ł. i karczmy (RP k. 60).

4. 1453 Zygmunt z Białej sprzedaje za 51 1/2 grz. Janowi z L. należące niegdyś do sołectwa: 2 ł., sadzawkę dolną, mały stawek Na Gruszewni, łąkę pod groblą i 2 ogrody (ZK 314 s. 57).

5. 1448 bp krak. Zbigniew [Oleśnicki] określa uposażenie kościoła par. w → Kłobucku do którego należy m.in. dzies. snop. ze wszystkich ról w L. (Mp. 4, 1506 - dwa or. uszkodzone; AJG rps 106 k. 5-6 - kopia); 1454 uposażenie kościoła w Kłobucku przejmuje klasztor kan. reg. m.in. dzies. snop. w L. (AJG rps 133 k. 9-11); 1470-80 dzies. snop. wart. 15 grz. z 18 ł. kmiec., z ról zagrodniczych, 1 ł. karczemnego i z ról folw., oraz dzies. kon. po 3 wiązki klasztorowi w Kłobucku (DLb. 3 s. 168); 1471-87 dzies. snop. z L. ww. klasztorowi → Kłobuck p. 5a; 1529 dzies. snop. z całej wsi wart. 1 kopy gr ww. klasztorowi (LR s. 326).

7. Kłobuck. Dzieje miasta i gminy (do roku 1939), pod red. F. Kiryka, Kr. 1998, s. 107-8, 111, 121, 143, 145, 150, 165-6, 185, 201, 203; J. Laberschek, Bielowie herbu Ostoja i ich zamek w Błesznie na tle polityki obronnej panujących w drugiej połowie XIV wieku, Zeszyty Historyczne WSP w Częstochowie I, 1993, s. 291-306.

1 Wcześniej bo w 1437 roku Zygmunt pisząc się z Wilkowiecka zobowiązał się do zwrotu temuż Marciszowi z Nagodowic 110 grz., a jego br. Henryk Biel z Błeszna również zobowiązał się spłacić Marciszowi sumę w tej samej wysokości (ZK 313 s. 71).

2 Opis wsi w DLb. pochodzi z połowy XV w., gdyż Zygmunt Biel z Błeszna h. Ostoja występował w źródłach do r. 1453 (J. Laberschek, Bielowie... → p. 7, s. 303-5).