STĘSZEW

1315 or. Stossewo (Wp. 2 nr 977), 1373 rkp XV w. Stanschewo (MPH 2, 662), Staszewo (DA lib. X 32), 1380 kop. XV w. Stanschevo (Wp. 3 nr 1774), 1394 Staszewo (Lek. 2 nr 1559), 1395 Stasowo (WR 3 nr 21; Lek. 2 nr 1756), 1397 Stanssewo (Wp. 3 nr 1980), 1400 Stanszewo (KP nr 414), 1400 Stasszewo (MHP 287), 1406 kop. 1672 Stanchoff (Wp. 7 nr 572), 1417 Staschow (ZDM 6 nr 1818), 1419 Stąsszewo (PZ 6, 8v), 1421 Stąszewo (PZ 6, 139v), 1421 kop. 1504 Sthanschow (ZDM 7 nr 1909), 1422 Stassewo (PZ 7, 53), 1424 Stanschow (Wp. 5 nr 392), 1427 Staschewo (PZ 9, 47v), 1442 kop. 1493 Sthaschowo (Wp. 5 nr 695), 1470 Sthanschewo (AC 2 nr 1325), 1473 Stanschew (AE II 375v), 1489 Stansew (ACC 66, 187v), 1507 Staschoff (ASK I 5, 2), miasto.

1. 1390 n. miasto¹Dok. lokacyjny S. się nie zachował. W 1796 mieszczanie zeznali, że ich „prastary” przyw. miejski spłonął w pożarze z 1772, ale posiadają jego odnowienie z 1776; obecnie i ono nie jest jednak znane (Warschauer 259). Data lokacji również nie jest znana. Nie można wykluczyć, że miasto założył już na przełomie XIII i XIV w. Mikołaj z Gostynia, domniemany ówczesny posiadacz S. (→Stęszew – dobra, przyp. 3), znany z aktywnej działalności lokacyjnej i osadniczej (Wp. 6 nr 321); 1445 n. pow. pozn. (PG 2, 107v); 1315 n. par. własna (Wp. 2 nr 977), 1510 dek. własny (LBP 102).

2. 1429 woźny zapowiada Zaparcin wobec sąsiadów z S. (KoścZ 9, 178v); 1419 droga z →Łodzi do S. (ACC 5, 61v); 1430 gran. S. i Dębna, →Stęszew – dobra, p. 3; 1445 droga z Zaparcina do S. (KoścZ 12, 675-676); 1446 jeziora Bochenice w Dębnie leżą przy S. (BR 176, 102v).

1460 pole miejskie, role mieszczan, przedm., jatki →p. 5A; 1462 młynarz →p. 3A; 1463, 1473 dwór, 1480 zamek →Stęszew – dobra, p. 2; 1469 staw pod S. →p. 5A; 1480, 1489 przedmieścia →Stęszew – dobra, p. 3; 1510 młyn opust., jeziora, staw i lasy →p. 5A; 1514 Maciej młynarz →p. 3A; 1535 młynarz w S. (DK 71); 1546 młyn, lasy, stawy i jeziora →Stęszew – dobra, p. 3.

3A. Własn. szlach. →Stęszew – dobra, p. 3.

Mieszkańcy. 1394 Hincza i in. mieszczanie z S. wraz ze swym panem Przedpełkiem kaszt. międz. toczą proces ze Stroszynem Wyskotą z Oporowa o konie (Lek. 2 nr 1559).

1403 Dominik z S. śwd. (WR 1 nr 820).

1407 Mik. Glus i Michał kmiecie [z S.?] →p. 4.

1415 Jan Manczel z S. zawiera ugodę z c. Małgorzatą ż. Andrzeja Krana mieszcz. pozn.; ma jej dać 6 grz. i dziedziczyć ma ona po nim majątek (SBP s. 92 nr 232).

1415 Mik. Stęszewski [mieszcz. w S.?] w procesie z Jakubem kmieciem z Węglewa dowodzi, że leżał chory, kiedy ukradziono Jakubowi konie (WR 1 nr 705).

1420 Mik. Błażej z S., niegdyś z Jarosławca, toczy proces z kan. pozn. Mirosławem [z Bytynia], który dowodzi, że nie zabrał mu gwałtem siana w Mirosławkach (WR 1 nr 1061).

1420 ur. Katarzyna ż. Piotra mieszcz. w S. (MH 16, 25).

1423 Ubyszek z S. śwd. (WR 1 nr 1152).

1427 Andrzej Mróz z S. pozwany przez Piotra dzierżawcę dochodów kościoła w Słupi [koło S.] o 17 sk., które kościołowi w Słupi zapisał Marcin Ceradzki (ACC 10, 45v).

1427 Piotr Gość z S. wraz z Mac. Przystosem z Buku mają dać 10 grz. na potrzeby budowlane (fabrica) kościoła w Buku i 10 grz. na fundację altarii w Buku, zgodnie z testamentem ich brata, zm. Bartosza Przystosa (ACC 10, 177).

1427 Małgorzata ż. Franciszka z S. pozywa Mikołaja pleb. w Bukowcu o szatę podbitą futrem lisim wartości 3 grz., o 3 grz. za konia, o 7 wiard. zabranych od Goliana z S. i o 23 funty (pondera) ziół służących do wygładzania sukna; chodzi o dobra po jej zm. synu Andrzeju (ACC 10 k. 176v, 181).

1428 Agnieszka z S. →p. 5A.

1429 Mik. Zdan i Jakub Niedorosło z S. zobowiązują się zapłacić Jakubowi archid. pszcz. 5 1/2 grz. za kupioną od niego pszenicę (ACC 12, 68).

1429 Stan. Wronka mieszcz. z S. pozwany przez kleryka Marcina z Buku (ACC 12, 91v).

1431 Małgorzata z S. →p. 5A.

1431 Piotr Golski mieszcz. z S. zapisuje Piotrowi sukcentorowi szkoły w S. 11 sk., jakie winien mu jest Jakub Skierka z Piotrowa (ACC 15, 159v).

1443 Jan Kołaczek mieszcz. w S. pozwany przez Stanisława pleb. w Grodzisku, któremu wynajął za 5 fl. reńskich wóz na podróż z Norymbergi przez Lipsk do Poznania; choć pleb. potrzebował wozu lekkiego i szybkiego, ten wynajęty okazał się tak ciężki, że od Berlina pleb. musiał iść pieszo, więc domaga się 4 wiard. tytułem poniesionych szkód (AC 2 nr 1048); 1455 Elżbiecie ż. tegoż Jana Kołaczka Wincenty pleb. w Dokowie jest winien 1 wiard. za piwo (AE I 127v).

1461 Stanisław mieszcz. z S., brat kapłana Mikołaja →p. 6.

1462 Waszek zagr., Jakub krawiec z synem Janem, Bartłomiej krawiec zamkowy, Zachariasz słodownik, Bartłomiej młynarz, mieszczanie z S. (ACC 42, 75v).

1462 Małgorzata z S. sprzedaje dom w Poznaniu (Dominikanie P-ń D 24, dawniej A 13).

1467 ur. Katarzyna mieszczka z S., siostra rodz. zm. Andrzeja Górskiego sołtysa w Lubiniu sprzedaje swą cz. sołectwa (KsLub. nr 4465; DBL nr 268; M Krzywiń I 33, 20v-21); 1470-71 taż szl. (określana też jako opatrzna) Katarzyna ż. Bartłomieja mieszcz. w S. toczy proces z opatem lub. (KoścZ 15 s. 500, 599).

1473 Urszula panna z S. pozwana przez Jakuba syna Kani z Mosiny o dopełnienie małżeństwa, jakie zawarł z nią przez wypowiedzenie słów: „Biorę cię za żonę”; panna zaprzecza temu (AE II 372).

1479 Anna Ganowicz z S. posiada 2 grz. czynszu zapisane na Zaparcinie (KoścG 2, 62).

1481 zm. Magd. Otrębina z S.; Mik. Kozieł, który kupił od niej sołectwo w Janiszewicach za 12 grz. i winien był jeszcze 4 grz., sumę tę zapisuje zgodnie z testamentem Magdaleny kościołom w S. i Słupi (AE III 19).

1483 szl. Dorota ze →Starołęki mieszkająca w S. otrzymuje od Wincentego z Siekierek Małych oraz od Jana Górskiego po 1 grz. czynszu (PG 9, 176v).

1489 Szymon Markwas, Michał Michałek, Antoni Zagrzał →p. 4.

1498 prac. Jan mieszcz. z S.; Wojc. Powodowski z Sepna ma dać burmistrzowi i rajcom w S. 4 grz. i 1 małdr. owsa za zranienie tegoż Jana, którego uważał za swego poddanego (KoścG 5, 24v).

1502 Agnieszka ż. Michała z S. i Barbara ż. Bartłomieja z S., cc. zm. Michała Chwałkowskiego, sprzedają swoją cz. w Chwałkowie za 30 grz. (PG 12, 188v-189).

1510 mieszczanie z S. uprawiają łany opust. we wsiach Witowle i Krąpiewo (LBP s. 101, 102).

1514 Mac. Gluch, Michał, Maciej, Stan. Passer, Krajka, Małgorzata, Wojc. Lopka, Łukasz szewc, Jan, Wojciech burm., Wojc. Sapieński, Michał, Maciej, Jan Głodnik, Bartłomiej Doszdala, Marcin Szych, Jakub Skierna, Szymon Gałeczka, Małgorzata, Kat. Margwaska, Michał Pythek, Masza Jakubkowa, Marcin Kaperek, Wojc. Pokrywka, Jan Jaskółka, Tomasz Skubata, Szymanowa, Jakub Łuszczek, Pany, Anna, Wojciech kowal, Stan. Naszalka, Jadwiga Szoleczyna, Małg. Koczonkowa, Mik. Pakosz, Mac. Betlej [odczyt niepewny], Michał Kosz, Maciej młynarz, Frąckowa, Maciej, Stefanowa, Tomasz łaziebnik, Wojc. Tatuka, Jan Kulary, Stan. Zimny, Maciej, Marcin Wytczasz, Wawrz. Zolacz, Mac. Gozdołek, Mac. Pastuszka, Jakub Trzanka, Wojtek, Michał, Janek, Mikołaj, Michał, Jan Materna, Piotr Bednarek, Świętosław Chromy, Mik. Dzieliwiasz, Michał Byczek, Wawrzyniec, Jan Glybosz, Mikołaj, Klara, Piotr Zielonek, Mac. Koziełek, Mac. Słaby, Jan rajca, Mac. Czech, Wojc. Tyrak, Michał Kroch i Wojc. Niedbała mieszczanie w S., poddani Hieronima Mosińskiego; Andrzej Grudziński [z Sowińca] oświadcza, że zadośćuczynili mu oni za zajęte im bydło (PG 69, 13).

1519 Mik. Klaurz, 1545 Marcin Konier, 1547 Wojc. Sapiński z synem Piotrem, 1549 Andrzej Dąbrowski²Tenże Andrzej, określony jako szl., był w 1547 rządcą Mac. Myjomskiego w S., →Stęszew – dobra, p. 3 →p. 5A.

1559 Walenty Kaliski mieszcz. w S., mąż szl. Doroty Wysockiej z ziemi łęcz. (PG 103, 220v).

3B. Podatki miejskie. 1458 m. S. ma dostarczyć 4 pieszych na wyprawę do Malborka (CMP nr 129 – tu 6 pieszych!; „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 28, 1980, s. 396); 1460 czynsze z dochodów miasta →p. 5A.

1507 S. płaci 5 grz. szosu (ASK I 5, 2); 1508 pobór [formularz nie wypełniony] (ASK I 3, 21); 1510 w S. jest 15 1/2 ł. os. oraz folw. dziedzica →p. 5A; 1563, 1577, 1580 pobór (ASK I 5 k. 236, 717; ŹD 36).

4. 1390 burm. i rajcy zobowiązują się płacić czynsz z S. zapisany przez dziedzica Przedpełka; dok. oficjała pozn. w tej sprawie opatrzono także pieczęcią miasta (CP 10, 46-47; →Stęszew – dobra, p. 3); 1407 wzm. o dokumencie burmistrza i rajców z S. w sprawie powzdania dóbr przez kmieci Mik. Glusa i Michała [z S.?] (KP nr 2866); 1408 burm. i rajcy →p. 5A.

1418 Maciej wójt w S. (ACC 3, 32v); 1420 Zygfryd i Maciej wójtowie w S. toczą proces z Bietką, Wierzbiętą i Tyfanem z Tuczęp (PZ 6, 32).

1429 Marzysz burm. i Jakub Szafraniec rajca w S. toczą proces z klerykiem Piotrem z Sowińca o jego uwięzienie; proces z nim toczy też Wojciech pleb. w S. (ACC 12 k. 157, 164).

1434 Jan pisarz z S. toczy proces z Piotrem młynarzem ze wsi Witowle o płaszcz i nóż; zostały one zabrane [do depozytu], kiedy Piotr został ranny, a odebrał je on za poręczeniem pewnego szlachcica (PZ 12, 225).

1438 burm. i władze m. S. zobowiązują się płacić czynsz 2 grz. z dochodów miasta, który Paweł pleb. w Łodzi zapisał dla altarii w Łodzi (Wp. 5 nr 621).

1489 burm. Szymon Markwas, rajcy Michał Michałek i Antoni Zagrzał (ACC 66, 187); 1492 burm. Szymon Markwas, rajca Jan Łuczek (CP 10, 156v); 1498 burm. i rajcy, 1514 burm. Wojciech, rajca Jan →p. 3A.

5A. Kościół par. Ś. Trójcy. 1315 Andrzej pleb. w S., śwd. w dok. synów wdy kal. Mik. [Przedpełkowica z Gostynia] (Wp. 2 nr 977).

1395 pan Józef [pleb.?³O. Halecki, Ród Łodziów w wiekach średnich, MH 4, 1911, s. 188, utożsamia go z Józefem z Dębna i uważa za dz. w S., a w in. miejscu (Mościc, kasztelan poznański i jego ród, tamże, s. 19, 21) mylnie identyfikuje nawet z Jugonem bratem Mościca z S. ] z S. (WR 3 nr 21; Lek. 2 nr 1756).

1403 Tomisław pleb. w S., śwd. (WR 1 nr 820); 1408 pleb. w S. toczy proces ze starszym, burmistrzem i rajcami o pr. patronatu szkoły w S. (ACC 2, 107v); 1409 tenże Tomasz pleb. w S. (BJ 8057 IV 139).

1427 Jan rektor szkoły w S. zastępuje w sądzie szl. Przedpełka z S. (PZ 9, 47v).

1428 Mikołaj wikariusz w S. toczy proces z Agnieszką z S. (ACC 11, 106).

1429-31 Wojciech pleb. w S.: 1429 tenże →p. 4; 1431 tenże toczy proces z Małgorzatą z S. (ACC 15, 151v).

1431 Piotr sukcentor szkoły w S. →p. 3A.

1442 Maciej pleb. w S. (Wp. 5 nr 695); 1468 [tenże?] Maciej pleb. w S., syn sołtysa z Trzebawia, pozwany przez Jana pleb. w Trzebawiu o 9 grz. legatu zm. Bartłomieja pleb. w Trzebawiu oraz o zastawione przez niego 2 księgi i przyw. kościoła (ACC 47, 39v-40).

1460 Mikołaj dz. w S., zważając na niedostateczne uposażenie kościoła w S., czyni na jego rzecz nadania: do 2 ł., jakie plebani od dawna mają na polach m. S., dodaje 1/2 ł. między rolami mieszczan; daje także 3 ogrody z sadem i 3 zabudowanymi parcelami (aree) na przedmieściu; daje jatkę rzeźniczą w S., z której pleb. ma otrzymywać 2 kamienie łoju, podobnie jak płacą z in. jatek; zapisuje plebanowi 1 grz. rocznie z dochodów m. S.; z dotychczasowych dochodów pleb. ma utrzymywać, tak jak dotąd, jednego wikariusza, na utrzymanie zaś drugiego Mikołaj zapisuje 5 grz. rocznie z dochodów m. S. [wymienione czynsze płacono jeszcze w 1726 (AV 20, 12)]; owego wikariusza pleb. ma wyznaczać zawsze w porozumieniu z dziedzicem; rektorowi szkoły Mikołaj zapisuje 1 grz. rocznie z dochodów m. S.; w zamian za to mają być śpiewane dwie msze: codziennie o NMP, a w każdy poniedziałek za zmarłych; wikariusze mają je odprawiać przy ołtarzu, zaś rektor ze scholarzami przy pulpicie; dok. wystawiony w S. (ACC 119, 105-106).

1463 Marcin kapłan z S. oskarżony o ciągłe pijaństwo, jawny nierząd i in. skandale zostaje odsunięty przez bpa od służby Bożej i usunięty z diecezji pozn. (AE II 83).

1469 bp pozn. Andrzej [z Bnina] na prośby swego brata [stryj.] Mikołaja z S. stolnika pozn. eryguje przy kościele Ś. Trójcy w S. kolegium mansjonarzy pod wezw. Ś. Trójcy, NMP i Ś. Barbary; każdy z 5 mansjonarzy uposażony zostaje czynszem 7 grz.; czynsze te kupił stolnik Mikołaj; szósty mansjonarz uposażony zostaje dochodami dotychczasowego wikariusza w S. z dodaniem 1 grz. ze wspomn. czynszów; prep. zostaje uposażony dochodami dotychczasowego plebana; stolnik Mikołaj otrzymuje pr. patronatu nad prepozyturą i 5 mansjonariami, zaś pr. patronatu nad szóstą mansjonarią otrzymuje prepozyt; stolnik Mikołaj daje kolegium pr. łowienia ryb w stawie pod S. oraz jeziorach Witowle i Dębno (BR 176, 40-42); [od czasu tej fundacji kościół w S. bywał niekiedy nazywany kolegiatą].

1470 Mikołaj dz. w S. sprzedaje z zastrz. pr. odkupu Janowi zw. Gaszky pleb. w Trzebawiu i mansjonarzowi kolegium NMP w S. 2 grz. czynszu z dochodów m. S. (AE II 293).

1470 Marcin prep. z S. pozwany przez Michała z Rosnowa o to, że nieprawnie wyklął go z powodu 1 grz. zaległego czynszu (AC 2 nr 1325).

1470 mansjonarze w S. kupują z zastrz. pr. odkupu od Jana Krzyżewnickiego pleb. w Trzebawiu 2 grz. czynszu z Sapowic za 24 grz. (PG 8, 56v).

1472 bp pozn. Andrzej na prośbę Mikołaja z S. stolnika pozn. nadaje kolegiacie w S. [dziesięciny] małdr. z Grzybowa [pow. gnieźn.] k. Lechnina [dziś Lechlin] (CP 30, 136).

1472 Piotr pleb. w Ceradzu i Szymon, mansjonarze kościoła Ś. Trojcy w S., kupują od Jana Świączka z Krzyżewnik 4 grz. czynszu z Krzyżewnik (PG 8, 135v), a 1475 od Piotra Zadorskiego 4 grz. czynszu ze wsi Zadory (PG 9, 30); →niżej: pod 1495.

1473 Mikołaj dz. w S. stolnik pozn. kupuje od Mikołaja z Zaparcina 2 grz. czynszu z Zaparcina z przeznaczeniem dla mansjonarzy kolegiaty w S. (AE II 375v; czynsz płacono jeszcze w 1726: AV 20, 12); 1475 mansjonarze kolegium Ś. Trójcy w S. kupują z zastrz. pr. odkupu od Piotra i Mikołaja z Opalenicy 8 grz. czynszu od sumy 100 grz. na Ptaszkowie (ACC 55, 66v); 1475 Szymon prebendarz kolegiaty w S. kupuje z zastrz. pr. odkupu wraz z Piotrem plebanem w Ceradzu od Piotra Zadorskiego 4 grz. czynszu na Zadorach za 40 grz. (PG 9, 30); 1476 duchowny Wawrzyniec z S. kupuje z zastrz. pr. odkupu od Jana i Gawła z Kokalewa 3 grz. czynszu od sumy 36 grz. na Kokalewie na rzecz fundacji nowej mansjonarii w kościele Ś. Trójcy w S. (AE II 460).

1478 Mikołaj z Boruchowa pleb. w S. daje 3 grz. czynszu z m. Rogoźna kościołowi Ś. Ducha w Rogoźnie (ACC 131, 226).

1479 kapłan Paweł z S. kupuje z zastrz. pr. odkupu od Macieja z Bnina [dz. w S.] 7 grz. czynszu za 84 grz. na Trzcielinie w celu fundacji nowej prebendy w kościele Ś. Trójcy w S. (ACC 57, 110); 1481 zapis na rzecz kościoła w S. →p. 3A.

1481 Maciej ze Żnina mansjonarz w S. (AE III 19); 1483 [tenże?] Maciej mansjonarz w S. pozywa Mikołaja wikariusza, który w niedzielę Reminiscere [23 II] odprawiał mszę i gdy Maciej podszedł do niego po błogosławieństwo przed kazaniem, ten wypowiedział słowa: „Niech błogosławi ci diabeł, aby cię porwał do piekła, zły, bezecny człowieku, który głosisz kazania nie dla chwały Boga, ale dla poklasku i ludzkiej sławy”; Maciej ocenia swą szkodę na 100 fl. (AC 2 nr 1436).

1489 szpital Ś. Ducha włączony do kościoła kolegiackiego NMP w S. →p. 5B.

1495 Wawrz. Pieczony mansjonarz w S. (ACC 72, 66); 1501 tenże spisuje w Poznaniu testament; wykonawcą ustanawia swego krewnego, bakałarza Kaspra Szamotulskiego altarystę u Ś. Marii Magdaleny w Poznaniu; na koszty pogrzebu i in. ceremonii przeznacza 3 grz.; czarny płaszcz wartości 3 grz. poleca wraz z in. szatami, garnkami i sprzętami domowymi sprzedać, a za pieniądze zakupić msze za jego duszę; wszystkie posiadane czynsze i wierzytelności zapisuje Kasprowi (ACC 79, 95-96).

1495 Szymon mniejszy mansjonarz w S. kupuje 2 grz. czynszu z Bieczyn, Srocka i Siernik; jest to czynsz ciążący dotąd na Zadorach [→wyżej, pod 1472] (PG 7, 89; PG 11, 113; czynsz płacono jeszcze w 1726: AV 20, 12); 1502 tenże wspomn. jako zm.; zgodnie z jego testamentem Paweł Skrzydełko z Kościana ma zapłacić dominikanom w Kościanie 5 fl. (ACC 79, 129v).

1498 Walenty i Piotr mansjonarze w S.; Walenty zabiega o instytucję na altarię w S., a Piotr o instytucję na mansjonarię (AE III 259).

1510 kościół par. pod wezw. Ś. Trójcy, pr. patronatu nal. do dziedziców; pleb. posiada dzies.; z S. płacą plebanowi czyli prepozytowi meszne z 15 1/2 ł. os. po ćw. (mensura) pszenicy i owsa oraz dają tytułem dzies. 63 gr; są też młyn opust., jeziora, staw i lasy, a mieszczanie warzą piwo; z folw. dziedzica płacą dzies. snop. plebanowi; z Krąpiewa nic nie płacą; z Dębna [nie płacą]; z Dębna Małego płacą meszne po 2 korce pszenicy i 2 korce owsa z łanu; prep. ma też mansjonarię uposażoną 7 grz. czynszu z m. S., ale [Hieronim] Mosiński płaci ten czynsz tylko wtedy, kiedy zechce; [mansjonaria?] ma 2 1/2 grz. czynszu zapisanego na Rosnowie (z czego dają tylko 1/2 grz.), 1/2 grz. czynszu z folw. pani Rosnowskiej w Rosnowie, 1 grz. czynszu z folw. pana Nadarzyckiego w Rosnowie, a także 4 grz. z Piotrowa, których nie płacą; altaria w S. [formularz nie wypełniony] (LBP 102-103); 1510 koleg. w S.; dochody prepozyta opisane przy kościele par.; mansjonarz Marcin z S. ma 2 grz. czynszu z Niemierzyc, mansjonarz Piotr 2 grz. czynszu z Łodzi, a mansjonarz Szymon 2 grz. czynszu z Bieczyn; pierwotnie było 8 mansjonarzy i prep., obecnie jest 4 i prep.; kolegium ma czynsze: z S. dziedzice winni płacić sześciu mansjonarzom po 6 grz., ale pan Mosiński daje tylko 24 grz. dla 4 mansjonarzy i prepozyta; mansjonarz Mikołaj syn Łukasza z Poznania nic nie dostaje, bowiem nie rezyduje w S., pozostałe mansjonarie nie są obsadzone z powodu niepłacenia czynszów; kolegium ma też 8 grz. czynszu z Ptaszkowa oraz dzies. z Grzybowa wartości 1 grz. (LBP 224).

1511 Piotr mansjonarz w S. obniża do połowy czynsz 2 grz. pobierany z Łodzi i Górki (ACC 88, 61).

1514 Jan z Łekna wikariusz w S. z powodu wywołanych skandali przeniesiony decyzją synodu do in. diecezji (AC 2 nr 1688).

1515 Jan Sarbski prep. w S. (PG 15, 55).

1519-49 zapisy czynszów dla kościoła w S.: Mik. Klaurz [z S.] zapisuje 6 gr od sumy 6 wiard. na ogrodzie w S.; 1530 Stanisław z Tomic zapisuje 7 grz. czynszu od sumy 108 grz. na Srocku; 1533 Andrzej Łódzki zapisuje 2 grz. od sumy 24 grz. na Łodzi; 1545 Marcin Konier [z S.] zapisuje 16 gr od sumy 4 grz. na 2 kw. roli [w S.]; 1547 Wojc. Sapiński z synem Piotrem [z S.] zapisują czynsz dla altarii Ś. Anny, Wniebowzięcia NMP i Ś. Mikołaja; 1549 Andrzej Dąbrowski [→przyp. 2] zapisuje 64 gr od sumy 16 grz. na 3 kwartach roli i ogrodach w S.; wszystkie czynsze płacono jeszcze w 1726 (AV 20, 12v; PG 16, 349 – zapis z 1530).

1540 Hieronim Mosiński [dz. S.] zapisuje w testamencie 100 zł na naprawy kościoła w S. →Stęszew – dobra, p. 3.

1544 Andrzej Raczulski prep. i Bartłomiej mansjonarz w S. kwitują Barbarę Niemierzycką, która wykupiła połowę czynszu 2 grz. od sumy 30 grz., zapisanego kiedyś mansjonarzom na Niemierzycach (PG 86, 74); 1544 tenże Andrzej prep. i mansjonarze w S. toczą proces ze Stan. Tomickim o zaległe czynsze (PG 86 k. 178v, 261, 375v, 523).

1580 do par. nal. S., Dębno, Dębno Małe, Krąpiewo, Witowle (ASK I 6, 148v-149).

1628 kościół par. w S. posiada dok. erekcyjny i wiele in. spisanych na pergaminie; pleb. ma zadbać o wpisanie ich do akt konsystorza pozn., a ponadto spisać je też w papierowej księdze; oficjum o NMP z zapisanym dawno temu czynszem [chodzi chyba o zapis z 1460] nie jest odprawiane przez kapłanów, lecz tylko przez scholarów (AV 8, 184-186); 1726 wizytacja kościoła par. i kolegiackiego Ś. Trójcy w S.; ma ołtarz główny i 3 ołtarze boczne; uposażenie stanowi 2 1/2 ł. roli zw. Folwarkiem Plebańskim, która sięga od strugi Samica do dróg z Sapowic i S. do Strykowa; dom prepozyta jest stary i się wali (AV 20, 8v-15).

5B. Szpital i kaplica Ś. Ducha, potem Ś. Anny⁴Szpital znajdował się na przedmieściu na S. od miasta. Na tym samym przedmieściu stanął też kościół pod wezw. Poczęcia NMP, zbudowany w 1642 (ŁOp. 1, 266): 1481 Maciej prep. szpitala Ś. Ducha pod S. toczy proces z Andrzejem pleb. w Łodzi (ACC 59, 76); 1489 Maciej z Bnina dz. w S., zważywszy na niedostatek dochodów kościoła kolegiackiego w S. i na wyludnienie okolicznych wsi przez zarazy, prosi oficjała pozn. o złączenie z kościołem kolegiackim szpitala Ś. Ducha, którego jest patronem, a który wakuje po śmierci prepozyta Kaspra z Ponieca⁵Zapewne o tymże mowa jest w zapisce z 1489, dot. testamentu zm. Kaspra prep. w S., a wcześniej pleb. w Gołutowie (ACC 66, 228); oficjał dokonuje tego, zastrzegając, że dochody szpitala mają odtąd należeć do kościoła kolegiackiego, a prep. tego kościoła ma nadal, tak jak dotychczas, utrzymywać specjalnego kapłana, który winien w kościele szpitalnym Ś. Ducha odprawiać tygodniowo 3 msze: pierwszą za zmarłych, drugą o NMP, trzecią za grzechy fundatorów; prep. ma zarządzać szpitalem i utrzymywać w nim 4 ubogich oraz kobietę, która będzie im prała szaty i gotowała posiłki (ACC 66, 187v-188).

1540 Hieronim Mosiński zapisuje 150 zł szpitalowi Ś. Anny w S. →Stęszew – dobra, p. 3; 1663 kościółek drewniany Ś. Anny opust., bez drzwi i okien, 1695 kościółek albo kaplica drewniana Ś. Anny, niegdyś Ś. Ducha, na przedmieściu, przy niej szpital posiadający 1/2 kwarty roli na rolach miejskich, 1737 kaplica Ś. Anny, bliska zawalenia, przy niej drewniany szpital, również walący się (ŁOp. 1 s. 265, 267); 1726 szpital jest drewniany, stary i wymaga naprawy; kaplica Ś. Ducha, obecnie Ś. Anny wymaga naprawy, jest zamknięta i pusta, bo nie posiada żadnego uposażenia (AV 20, 14); 1793 szpital uposażony 1 kwartą roli (J. Wąsicki, Opisy miast polskich z lat 1793-1794, Poznań 1962, s. 425, 428).

6. Duchowni pochodzący z S.: 1374-79 Maciej z S. wikariusz kat. pozn., kapłan (Wp. 6 nr 242, 260), 1380 tenże Mac. Sedlar z S. altarysta altarii ŚŚ. Bartłomieja i Jerzego w kat. pozn. (Wp. 3 nr 1774); 1432 Stanisław kapłan z S. bierze w dzierżawę dochody kościoła w →Opalenicy (ACC 16, 219); 1437 tenże Stanisław niegdyś dzierżawca dochodów kościoła w Konarzewie, obecnie wikariusz w Niepruszewie (ACC 21 k. 45, 139, 151v); 1440 Piotr syn Jana student w Krakowie⁶Nie ma pewności, czy z S. pochodził Jakub syn Jana de Staschow, student w Krakowie 1436 (Metryka 1/1 nr 36e/006); może chodzić tu o Staszów w woj. sandomierskim, 1443 bakałarz (Metryka 1/1 nr 40h/118; KProm. nr 43/38B), 1444 śwd. w dok. oficjała gnieźn. (Wp. 10 nr 1648); 1458-59 Mikołaj kapłan z S. bierze w dzierżawę dochody kościoła w Ptaszkowie (ACC 38 k. 181, 186v; ACC 39, 49v), 1461 tenże wspomn. jako zm. brat Stanisława mieszcz. w S. (ACC 41, 102); 1470 Wierzbięta z S. pozywa Zygmunta z Łęki Małej o dopełnienie powzdania 4 grz. czynszu sprzedanych przez jego ojca (AC 2 nr 1323); 1501 Bartłomiej z S. kleryk szkoły u Ś. Marii Magdaleny w Poznaniu (AC 2 nr 1506); 1510 Marcin z S. mansjonarz w S. →p. 5A.

1401 sąd ziemski pozn. wyznacza termin rozprawy w S. (KP nr 540).

1463, 1473 w S. we dworze wykonuje czynności sąd. bp pozn. Andrzej z Bnina [brat stryj. ówczesnego dz. S. Mikołaja] (AE II k. 83, 375v).

1475-83 w S. przyjmuje rezygnacje starosta gen. Wlkp. Mac. Bniński [dz. w S.] (PG 9 k. 40v, 70, 79v, 93v, 95, 103v, 121v, 122, 123v, 143, 162v-163v, 172v, 173v, 175v, 177); 1482 star. Mac. Bniński rezyduje w S. (AC 1 nr 709).

1512 relacja o cudownym uzdrowieniu chłopca z S., który wszedł do piwnicy i zatruł się oparami warzonego tam piwa; wyzdrowiał, gdy rodzice złożyli wotum w kościele Bożego Ciała w Poznaniu (KMP 1992, nr 3/4, s. 108).

7. Münch s. 55, 97, 187 (plan); SzPozn. 386-387.

8. Fragmenty naczyń z IX-XI oraz XII-XIII w. znalezione na brzegu rz. Samicy, ok. 1200 m na NW od miasta; fragment naczynia z XIV-XV w. znaleziony na dziedzińcu szkoły przy ul. Szkolnej; siekiera, fragment miecza, grot włóczni, grot oszczepu z XIII-XV w. znalezione w nieokreślonym miejscu; fragmenty naczyń, fragment kafla oraz miecz znalezione na wzgórzu na S od miasta, będącym pozostałością po kopcu, na którym stał zamek zburzony w XVII w. i rozebrany całkowicie w XIX w. (Hensel 1, 111; 6, 247-250).

Kościół par. zbudowany w II połowie XV w., restaurowany w l. 1726 i 1771, w zrębie murów gotycki, ale zbarokizowany (KZSz. V z. 20, s. 45).

Archiwum miejskie spłonęło całkowicie w pożarze miasta w 1772 (Warschauer 259). Wizytacja z 1726 wspomina jednak zapisy z akt burmistrzowskich i radzieckich z lat 1519, 1545, 1547, 1549 (AV 20, 12v). Pieczęć miejska wzmiankowana już w 1390 (→p. 4), ale najstarszy zachowany odcisk znany jest dopiero z XVIII w. (M. Adamczewski, Heraldyka miast wielkopolskich do końca XVIII wieku, Warszawa 2000, s. 433).