(1404 Byala Ridzconis, Bela, Bala Semkowska, Byala Magna, Byala Maior, Byalavyerusch parochialis), dziś Biała Górna, 10 km na NW od Częstochowy.
1. 1508 n. pow. lel. (RP s. 360; ŹD s. 79); a. 1407 B. w par. Kłobuck → p. 5; 1407 n. par. własna → p. 5.
2. 1407 rz. Biała [nazwa dolnego biegu → Kocinki, prawego dopływu Liswarty] → p. 5.
3. Własn. szlach. 1404 Marcisz z Trzebienic z Bielem z Błeszna o posiadłość zw. B. Ridzconis (ZK 3b s. 480); 1407 → p. 5; 1422 → Biała Mała; 1425 br. przyrodni Henryk Biel i Mikołaj z Błeszna dzielą się dobrami. Henryk bierze Wrzosową, dwie wsie Błeszno, B. zw. Semkowska, młyn zw. Mierzanów z niwami, a Mikołaj Wilkowiecko, Kamyk, B. Byczkowską [Małą] i dąbrowę Stare Borowno. Winien też założyć młyn dla swoich potrzeb we wsiach Kamyk i B. zw. Biczkowska (ZK S s. 30-1); 1470-80 B. Magna, dz. Henryk Biel h. Ostoja, łany kmiece, karczma z rolą, folwark (DLb. 3 s. 170-1); B. Minor [!], dz. Benedykt Wierusz z rodu Wieruszów, łany kmiece, folwark, młyn zw. Mierzanów z rolami (DLb. 2 s. 213)1Długosz wprowadził sporo zamieszania odnośnie do obu Białych. Dane t. 2 są późniejsze, jeśli chodzi o właścicieli, a przede wszystkim sprzeczne z wiadomościami t. 3 w wypadku kościoła par., który został w t. 2 wraz z dz. Benedyktem Wieruszem błędnie umieszczony w B. Małej. Wezw. kościoła nie budzi zastrzeżeń, ponieważ zarówno Ś. Katarzyna jak i Ś. Stanisław figurują w wezw. z aktu fundacyjnego par. z r. 1407. Wiadomości Długosza starano się uporządkować wg innych źródeł, a zwłaszcza dotyczących dziesięciny z l. 1448 i 1454; 1490-1500 B. Maior, brak danych (ŹD s. 434; RP s. 146, 159, 173, 189, 203, 67, 106, 34, 5, 243); 1508-9 B. Vyerusch parochialis, pobór z 3 ł. (RP s. 360, 382); 1510-4 brak danych (RP s. 667, 648, 580, 563, 724); 1508 Jan Wierusz z B. nadaje kl. w Kłobucku staw rybny w Libidzy (AJG rps 1297 k. 5); 1564 B. Wieruszowa pobór z 3 ł. (LK 2 s. 93).
4. 1470-80 B. Minor [!], sołectwo z rolami (DLb. 2 s. 213).
5. 1407 bp krak. Piotr zatwierdza dok. wystawiony t. r. przez Abla Biela z B., którym ufundował i uposażył kościół par. w B. Abel nadał kościołowi ŚŚ. Katarzyny, Małgorzaty, Doroty, Jadwigi i Stanisława siedlisko i 2 wolne ł., karczmę z zagrodą i z 1 zagrodn., łąkę poniżej młyna zw. Mierzanów i staw. Kmiecie z B. Małej i B. W. mają dawać plebanowi na ś. Marcina po ćw. żyta i pszenicy. Abel nadał też plebanowi dzies. z 2 młynów oraz pr. połowu ryb w rz. Białej. Bp zatwierdzając przyw. wyłącza obie B. z par. Kłobuck (W. Smolarkiewicz, Parafia i kościół w Białej, s. 5-10, tłum., pol. → p. 7); 1428 Klemens pleb. z B., wujek (amitus) Mik. Biela z Kiedrzyna (ZK 146 s. 136); 1448 pleban kościoła w B. składa świętop. plebanowi w Kłobucku, który pobiera tu też dzies. pien. po 6 gr z łanów kmiecych (Mp. 4, 1506); 1454 dzies. pien. w B. po 6 gr z łanu kmiecego dla ufundowanego przez Kazimierza Jag. kl. kanoników regularnych w → Kłobucku (AJG rps 133 k. 9-11); 1470-80 par. w B. wydzielona z par. Kłobuck (DLb. 3 s. 164); B. Minor [!] kościół drewn. Ś. Stanisława, pleb. pobiera dzies. z folw. szlach. w B. i meszne w obu B. oraz dzies. z 1 ł. w B. Małej (DLb. 2 s. 213); B. Magna, kościół Ś. Katarzyny [!], dzies. pien. po 6 gr z łanu kmiecego, z ról karczmarskich, oraz z folwarku kl. w Kłobucku (DLb. 3 s. 170)1Długosz wprowadził sporo zamieszania odnośnie do obu Białych. Dane t. 2 są późniejsze, jeśli chodzi o właścicieli, a przede wszystkim sprzeczne z wiadomościami t. 3 w wypadku kościoła par., który został w t. 2 wraz z dz. Benedyktem Wieruszem błędnie umieszczony w B. Małej. Wezw. kościoła nie budzi zastrzeżeń, ponieważ zarówno Ś. Katarzyna jak i Ś. Stanisław figurują w wezw. z aktu fundacyjnego par. z r. 1407. Wiadomości Długosza starano się uporządkować wg innych źródeł, a zwłaszcza dotyczących dziesięciny z l. 1448 i 1454; B. Maior, dzies. pien. z łanów kmiecych po 6 gr kl. w Kłobucku (DLb. 2 s. 213); 1529 dzies. snop. z całej B. wart. 1 1/2 grz. kl. w Kłobucku (LR s. 326)2Dane z tego źródła są sprzeczne z wiadomościami z l. 1448 1454 oraz z 3 t. DLb., gdyż dzies. pien. płacono w B. Wielkiej, natomiast snop. oddawano w B. Małej. Jedna z Białych występuje jako B. „tota” i daje dzies. snop., a druga jako B. Minor i płaci dzies. pien., a powinno być odwrotnie; 1598 kościół Ś. Stanisława, do par. należą B. Mała i B. Wielka (WR k. 347v).
7. W. Smolarkiewicz, Parafia i kościół w Białej pow. częstochowski, [Częstochowa] 1932.
1 Długosz wprowadził sporo zamieszania odnośnie do obu Białych. Dane t. 2 są późniejsze, jeśli chodzi o właścicieli, a przede wszystkim sprzeczne z wiadomościami t. 3 w wypadku kościoła par., który został w t. 2 wraz z dz. Benedyktem Wieruszem błędnie umieszczony w B. Małej. Wezw. kościoła nie budzi zastrzeżeń, ponieważ zarówno Ś. Katarzyna jak i Ś. Stanisław figurują w wezw. z aktu fundacyjnego par. z r. 1407. Wiadomości Długosza starano się uporządkować wg innych źródeł, a zwłaszcza dotyczących dziesięciny z l. 1448 i 1454.
2 Dane z tego źródła są sprzeczne z wiadomościami z l. 1448 1454 oraz z 3 t. DLb., gdyż dzies. pien. płacono w B. Wielkiej, natomiast snop. oddawano w B. Małej. Jedna z Białych występuje jako B. „tota” i daje dzies. snop., a druga jako B. Minor i płaci dzies. pien., a powinno być odwrotnie.