(1280 Maszkouice – z or. wg komentarza do Mp. 2, 487; 1283 Maslkowicze – kop. z XVII w., Mp. 2, 486; 1292 Mascouia – kop. z XVII w., Mp. 2, 521; 1417 Maslkowice – kop. z XVII w., Mp. 4, 1164; 1470-80 Maszkowycze – DLb. 2 s. 252; 1504 Macskouicze! – MSZ, 1648; 1564 Miaszkowicze – LK 1 s. 168)¹Z uwagi na wątpliwości (→ Uw.) dotyczące związku Zyndrama z Maszkowic miecznika krak. z M., których dotyczy niniejsze hasło, w zastawieniu pominięto odmiany nazwy M. występujące w źródłach dotyczących Zyndrama. Odmiany te zostały zestawione w → Uw, 12 km na W od Starego Sącza.

1. 1581 pow. sądec. (ŹD s. 130); 1470-80, 1581 par. Łącko (DLb. 2 s. 252; 3 s. 349; ŹD s. 130).

2. 1417 młyn → p. 3a; 1470-80 wg zm. Piotra Wydżgi, który wskazał w testamencie miejsca występowania lub ukrycia złota, w pobliżu m.in. Łącka i M. płynie Złoty Potok [nie zid.], wzdłuż którego brzegu idzie się z wierzchowiny aż do moczarów, gdzie znajduje się złoty kruszec (krusczyecz zlothy) i prawdziwe złoto (DLb. 3 s. 356)²Autopsja rękopisu (AKapKrak, rps 197, k. 245v; por. I. Polkowski, Katalog rękopisów kapitulnych katedry krakowskiej, cz. 1, Kr. 1884, s. 128-9) przekonuje, że passus o Wydżdze należy do tej warstwy DLb., którą wiązać należy bezpośrednio z autorstwem Długosza, a której w XIX-wiecznej edycji źródła w sposób częstokroć mylący dla czytelnika nie oddzielono od warstwy późniejszych dopisków i uzupełnień. W sprawie identyfikacji Wydżgi i prawdziwości informacji Długosza opartych na wątkach z kroniki Piotra z Duisburga zob. M. Barański, Dominium sądeckie. Od książęcego okręgu grodowego do majątku klasztoru klarysek sądeckich, W. 1992, s. 36 i → Lemiesz; 1516 granice między M. a Piestrzcem [dziś nie istnieje] i Jazowskiem → Kłoniecznica; 1530, 1537 w M. rola Jakubkowska lub Jakubowska → p. 3b; 1537 rola pod Grodziskiem → Grodzisko [pow. sądec.]; role Jankowska, Palikijowska, Klimkowska → p. 3b; rola Radowa → Łącko p. 3; 1541 rola pod Grodziskiem; 1543 rola Znowikowska; 1548 rola Palikijowska → p. 3b; 1565 granice między wsiami → Gruszów [par. Jazowsko], Piestrzec, Jazowsko a dobrami kl. starosądec. M. biegną przez wzniesienie → Kamienny Garb Ostry [dziś góra Kamienica w M.] do potoków, z których jeden płynie k. lasu wsi M., drugi opływa jarem górę Garb Ostry naprzeciw Dunajca, i które łączą się w jeden potok zw. → Kłoniecznica³W haśle → Kamienny Garb Ostry J. Laberschek identyfikuje poświadczony jeszcze w końcu XVIII w. potok Kłoniecznica z dzisiejszym Białym Potokiem na terenie M. Natomiast F. Sikora ustalił, że → Kłoniecznica to dziś Gorzkowski Potok – płynący od Szczereża lewy dopływ Dunajca, uchodzący do tejże rzeki na E od przysiółka Gorzków, należącego dawniej do M., a obecnie do Jazowska. Dalej k. tego potoku sypano kopce rozgraniczające M. od Jazowska. Nad Dunajcem k. drogi król. sypano kopce narożne (BPAU/PAN perg. 168); 1577 rozgraniczenie między Jazowskiem, Gruszowem, Piestrzcem, Obidzą, Wolą [Jazowska] a Kadczą, Szczereżem, M. i Opalaną → Gruszów, par. Jazowsko, p. 2.

3. Własn. książęca, od 1280 kl. Klar. w Starym Sączu. -a. Sprawy własnościowe. 1280 księżna Kunegunda zakładając kl. Klar. w [Starym] Sączu nadaje mu imiennie wymienione wsie, m.in. M. (Mp. 2, 487 kop., odmianki or. podane w komentarzu); 1283 pap. Marcin IV zatwierdza fundację tegoż kl. i jego uposażenie, m.in. posiadanie przez kl. M. (Mp. 1, 102 kop.; 2, 496 kop.); 1292 Wacław król Czech, ks. krak. i sand. zatwierdza fundację ww. klasztoru i jego uposażenie, w skład którego wchodzą M. (Mp. 2, 521).

1417 → p. 3b; 1470-80 własn. kl. Klar. w Starym Sączu (DLb. 2 s. 252; 3 s. 349); 1504 Aleksander Jag. zezwala sław. Stan. Tarnowskiemu z Poznania i Pawłowi z Gdańska na poszukiwanie metali i kruszców na polach, w lasach i górach oraz we wsiach król., szlach. i kośc., m.in. w M., przez okres 3 lat dla siebie, a potem dla skarbu król. (MS 3, 1648); 1516 własn. kl. Klar. w Starym Sączu → Kłoniecznica; ok. 1526-34 → p. 4; 1564 własn. kl. Klar. w Starym Sączu w kluczu łąckim z nadania ks. Kingi, na co kl. przedkłada rewizorom dok. z → 1280 (LK 1 s. 168, 172).

-b. Kmiecie, młynarze. 1417 Anna Kurowska ksieni kl. Klar. w Starym Sączu nadaje dożywotnio Krystynowi szafarzowi (claviger) klaszt. z Łącka młyn w M. z obowiązkiem wyremontowania go własnym sumptem (Mp. 4, 1164 kop.).

1526 Elżbieta siostra Zygmunta i Waw. Krawców z M. oświadcza, że bracia przekazali jej cz. dziedz. i do tego obiecali jej barć pszczelą (Księgi → p. 7, 3); 1528 Andrzej Chrzep [kmieć] z M. zastrzega przed sądem, że gdyby któreś z rodziców chciało go wykupić lub wyrzucić z domu, winno mu zapłacić za to, co on tam zbuduje (Księgi → p. 7, 15A); 1527 Anna ż. Smolenia siostra i [nie wymieniony z imienia] szewc br. Grzegorza Kozaka z M. oświadczają, że otrzymali od niego własne cz. dziedz. (Księgi → p. 7, 11); 1530 Stan. Pojemięso sprzedaje za 2 grz. i 9 gr Maciejowi Kozakowiczowi rolę w M. leżącą między rolami Waw. Krawca i Grzegorza Kozaka; tenże Stanisław sprzedaje za 3 grz. br. Mikołajowi cz. ojcowizny w M. leżącą między rolami Żonaka i Kijowczyka (Księgi → p. 7, 21-2, 114); Jakub szewc, mieszcz. ze Starego Sącza, zięć syna Ligonia (filius Ligonis gener), ongiś mieszkający w M., sprzedaje za 6 grz. Janowi s. Torawy rolę Jakubkowską leżącą między rolami Mrożka i Krawca (Księgi → p. 7, 115); 1534 Wojc. Torawczyk s. Wojc. Torawy z M. zeznaje przed sądem i faktorem, że ma 2 grz. i 1 wiard. na młynie [klaszt.] między Czyrńcem a Zabrzeżem (Księgi → p. 7, 31); 1537 Maciej Pawełek i Jakub ze Starego Sącza zięć Ligonia sprzedają za 6 grz. Wojc. Torawie rolę zw. Jankowska między rolami Chrzepa i Franka, tak jak trzymali ją ich rodzice, i karczmę w M. (Księgi → p. 7, 40); Jan s. Torawy, mąż Barbary Jaszówny z Czerńca (Księgi → p. 7, 41); Ambroży Cietrzew, br. Waw. i Zygmunt Krawcowie, Franek, Jan Torawka → Grodzisko [pow. sądec.]; Maciej Zaziębło z Zarzecza sprzedał Maciejowi Machakowi rolę Palikijowską między rolami Białego i Znojka (Księgi → p. 7, nr 49, 49A); Jakub krawiec syn zięcia Ligonia, ongiś mieszkający w M. mieszcz. ze Starego Sącza, sprzedaje za 6 grz. Janowi s. Torawy z M. rolę Jakubczowską w M. (Księgi → p. 7, 52, 52A); Stanisław s. Smolenia z Olszanki sprzedaje za 4 grz. Andrzejowi Chrzepowi rolę Klimkowską w M. leżącą między rolami Dworaka i Torawy (Księgi → p. 7, 53, 53A); Adam s. Stan. Jacha z Jazowska zeznaje, że jego zm. ojciec sprzedał za 5 grz. w okresie karencji ksiąg sądu Mik. Krawcowi łąkę w M., leżącą między cz. Jakubowską Jana Torawki i cz. Macieja Kozaka, w związku z czym on sam odnawia sprzedaż przed sądem (Księgi → p. 7, 56, 56A); → Łącko p. 3b; 1539 Wojc. Torawa obecny wójt [sąd.] oświadcza, że ongiś w imieniu Jana [nie odczytane przez wydawcę źródła] wziął od br. Waw. i Zygmunta Krawców z M. jego cz. dziedz. w M. między rolami Jana Torawczyka i Macieja Kozaka (Księgi → p. 7, 64); na prośbę Grzegorza Kozaka z M. ławnicy oświadczają, że onego czasu, podczas karencji ksiąg, Stan. Kozak z M., odsunąwszy s. Stanisława i jego dzieci od dziedziczenia dóbr, zadośćuczynił mu za to tak, jak godzi się to ojcu wobec syna; Wojc. Torawa w imieniu s. Wojciecha pobrał od pana dziedz. 9 wiard. z młyna zw. Zelej między Zabrzeżem a Czerńcem; Maciej Kozak z M. w imieniu siostry Anny zeznał, że otrzymała ona od br. Grzegorza należną jej cz. dziedz. w M.; Mik. Zaziębło z Zarzecza w imieniu Stan. Kupca s. Wojc. Pojemięso z M. zeznał, że wziął od br. Mikołaja należną mu dziedzinę i spłatę z ojcowizny (Księgi → p. 7, 65-6, 68-9).

1541 Barbara Znojkowa i jej ss. Jan i Grzegorz oświadczają, że sprzedali za 2 1/2 grz. Waw. Krawcowi z M. stajanie roli zw. Pod Grodziskiem (Księgi → p. 7, 72); 1543 Bartłomiej Kijowczyk z M., jego starszy br. Piotr i opiekunowie sióstr Jadwigi i Doroty Andrzej Fryk i Waw. Krawiec, wszyscy z M., czynią braterską ugodę w sprawie ojcowizny. Bartłomiej bierze całą ojcowiznę, która leży między dziedzinami Pojemięsy i Białego, Piotr otrzymuje 2 grz. dla siebie i sprzęty domowe dla wszystkich, a opiekunowie ww. sióstr biorą dla każdej po 1 grz.; długi Waw. Krawca z M.: Mrożkowi 4 i 1/2 grz. i kolejne 4 1/2 grz., zięciowi Janowi Żonakowicowi 1 grz. 7 wiard. oraz kolejne 7 wiard.⁴Być może w przypadku dwóch pierwszych wierzycieli pisarz omyłkowo wpisał dwukrotnie te same długi, Piotrowi Kijowczykowi 1 grz. i 10 gr, Andrzejowi Chrzepowi 32 gr, 2 grz. z tytułu czynszu (den. Ś. Ducha) z roli Znowikowskiej (Księgi → p. 7, 81, 83 – zap. uszkodzona); 1544 Waw. Krawiec [z M.] dał w domu sołtysa [sąd.] Macieja Kozaka 1 grz. za dziedzinę Znojkowską Grzegorzowi dz. tejże dziedziny (Księgi → p. 7, 95); 1548 Gierka i jej mąż zeznali, że otrzymała ona dość zapłaty od ww. Krawca z M., zwłaszcza z żywizny [tj. z inwentarza żywego]; tenże Krawiec dał Grzegorzowi s. Znojka kopę za jego cz. i zobowiązał się go chować i sprawować nad nim opiekę do osiągnięcia lat rozumnych, a oni mu... [brak końcowego fragmentu zap.]; Ambroży Mrożek sprzedaje za 5 1/2 grz. Wojc. Jachowi rolę Palikijowską leżącą między rolami Białego i Znojka; tenże Mrożek przybywszy do sołtysa Macieja ze stronami, które miały cz. w ww. roli Palikijowskiej, tj. Dorotą, Małgorzatą i Heleną, ugodził się z nimi w ten sposób, że one mu ustąpiły swą bliskość, a on ma im dać po półkopiu, gdy będą chcieć (Księgi → p. 7, 99-102); 1551 Jan i Grzegorz Znojkowie [z M.] sprzedają za 10 grz. prac. Waw. Krawcowi rolę między rolami Dworaka i Jacha. Pieniądze odbiera i transakcję przeprowadza Bartłomiej młynarz (Księgi → p. 7, 107).

-c. Areał, pobór, świadczenia na rzecz kl. Klar. w Starym Sączu i grodu w Nowym Sączu, młyn, karczma. 1417 młyn → p. 3b; 1470-80 w M. 16 ł. kmiec. i karczma z rolą. Kmiecie odrabiają powabę wiosną i zimą, płacą czynsz po 1 wiard., dają koguta, 2 sery i 20 jaj, sep po ćw. żyta, 2 ćw. owsa i 4 gr. Karczma płaci czynsz 3 wiard. Nie ma folwarku i zagród⁵Informacje Długosza o folwarku są niejasne. W DLb. 2 formularzowy zwrot o braku sołectwa, zagród i folwarku („Item scoltecia ibi non est, item hortulaniae non sunt, item predium...” ) jest niedokończony. Przy opisie dóbr klaszt. w DLb. 3 Długosz pisze zaś: „Item hortulaniae non sunt, item predium”. Jak jednak można zauważyć, zdania składane w takiej sekwencji używane są w tym dziele dla negacji, można więc przypuszczać, że folwarku w M. nie było. Świadczyć o tym może brak zagrodników, zwyczajowo obsługujących folwarki. Jeśli zaś folwark w M. istniał, to rzeczywiście mógł powstać na gruntach zlikwidowanego sołectwa. Warto jednak zwrócić uwagę, że nie było już w tym czasie ani sołectwa, ani folwarku i zagród w sąsiednim → Łącku, porównywalnym areałem z M., które pr. niem. niewątpliwie posiadało. Łącko już na początku XV w. pretendować musiało do roli ośrodka klucza, na co może wskazywać tam obecność w 1417 r. (→ p. 3b) szafarza (claviger) klaszt. DLb. poświadcza istnienie tam jakichś zabudować gospodarczych (gumna). Na początku XVI w. Łącko jest już poświadczone jako ośrodek dużego klucza dóbr, w skład którego wchodzą także M. z folwarkiem (DLb. 2, s. 252; 3 s. 349); 1526 M. w kluczu łąckim kl. starosądec. (Księgi → p. 7); 1530 pobór z 4 ł. i karczmy dziedz. (RP k. 42); 1534 młyn → p. 3b; 1536 pobór z 2 ł., z karczmy dziedz. i od 3 komorników (RP); 1537 karczma → p. 3b; 1563 nowy pobór z 6 3/8 ł., dawniej z 4 ł., karczma doroczna, 6 komorników (RP s. 345-6); 1564 M. w kluczu łąckim; kl. Klar. w Starym Sączu pobiera, podobnie jak z innych wsi, z ł. 4 gr, kmiecie dają sep w wysokości 1 ćw. żyta i 2 ćw. owsa oraz składają się we dwóch na kura sepnego po 1 gr. Każdy we wsi płaci 16 den. oprawnego. Kmiecie powinni robić 4 dni w roku lub odkupić robotę za 4 gr. Cała wieś wykupywała się dawniej od robocizny za dwa kury, które zamieniono na pieniądze, tj. po 1 gr za kura i 2 den. spisnego. Nadto wieś płaci 2 gr spisnego przy poborze spu i łanowego. Łącznie M. płaci 2 grz. 3 gr i 13 den. (LK 1 s. 167-8).

4. 1470-80 w M. sołectwa nie ma (DLb. 2 s. 252; 3 s. 349)⁶W 1280 r. nowo założony przez ks. Kingę kl. Klar. starosądec. uposażony został 28 wsiami. Pośród nich przynajmniej 2 posiadały już pr. niem.: → Gostwica (1270 lub 1279) i → Gołkowice (1276). Do 1367 lokowanych zostało już na pr. niem. kilkanaście następnych wsi z ww. nadania księżnej. Zwieńczeniem procesu reorganizacji dóbr klaszt. był generalny przywilej Elżbiety Łokietkówny z 1373 r., która przeniosła z pr. pol. na niem. wszystkie (tzn. pozostałe) wsie klaszt. Ponadto nakazała ona komasować wsie nie posiadające odpowiedniego areału (czyli 24 ł.) po 2, 3 lub nawet 4 w jedną wieś (Mp. 3, 855). Nie zachował się przywilej lokacyjny M., ale patronimiczna nazwa tej wsi (od zasadźcy Maszka) pozwala przypuszczać, że została lokowana już przed 1280 r., podczas pierwszej fazy kolonizacji Sądecczyzny. Nie wiadomo, jak długo dziedziczne sołectwo pozostawało w rękach potomków zasadźcy lub innego właściciela, zanim zostało wykupione przez klaryski. W każdym razie w czasach Długosza już go nie było. Chyba zbyt pewnie interpretuje przekaz DLb. K. Dziwik (Struktura i rozmieszczenie feudalnej własności ziemskiej w Sądeczyźnie w XV w., RS 7/8, 1961/2, s. 71), który wyczytuje tam informacje i o folwarku klaszt. (→wyżej, przyp. 5), i o karczmach z rolą i bez roli. Ta zaś interpretacja pozwoliła S. Płazie (Sołectwa w powiecie sądecko-czchowskim w XIII-XVIII w., RS 9, 1968, s. 56-7) wysnuć dalszy wniosek, iż w związku z tym, że proces zaniku sołectw w kluczu łąckim, m.in. w M., następuje dopiero od końca XVI w., sołectwo w M., wbrew Długoszowi, „istniało przez jakiś czas równolegle z tutejszym folwarkiem”. Tymczasem nie ma podstaw do zakwestionowania Długoszowych informacji, dość precyzyjnych w odniesieniu do dóbr klarysek starosądec. Wprost przeciwnie, brak w DLb. jakichkolwiek wzmianek o sołtysach potwierdza jedynie przypuszczenie, że sołectwo w jego pierwotnej, lokacyjnej postaci w M. już w czasach Długosza nie istniało, ponieważ majątek sołtysi został przejęty przez klaryski i włączony do dóbr klaszt. W miejsce sołectwa wykształciła się instytucja wójta sądowego. Świadczą o tym późne wprawdzie, bo dopiero z początku XVI w., wzmianki o wójtach sądowych czy nawet sołtysach rocznych (annualis) w M. (→ p. 4), powoływanych przez klaryski dla obsługi miejscowej ludności. Bez ryzyka popełnienia większego błędu wzmianki te odnieść można także do realiów wieku XV.

Zachowały się księgi sądowe wiejskie klucza łąckiego z 1. 1526-1759, przechowywane w APKr., wydanie: Księgi → p. 7. Tytuł or.: „Registrum actorum scabinalium iuris Alemanicae villarum Łącko, Czerniec, Maszkowice, Zarzecze aliisque spectantibus ad praedium in Łącko, in propria hereditate, fundo et possessione coenobii et regulae s. Clare in Antiqua Sądecz”. Łącko było ośrodkiem klucza dóbr i okręgu sądowego dla ww. wsi. W skład sądu łąckiego wchodzili sołtysi lub wójtowie i ławnicy spośród poddanych poszczególnych wsi.

Wójtowie, czyli sołtysi [sądowi] z M.: 1530-9 wójt Wojc. Torawa, poprzednio ławnik sądu wójt. w Łącku; 1544, 1548 sołtys Maciej Kozak; 1553 sołtys doroczny [bez imienia] (Księgi → p. 7, wg ind.).

Przysiężni z M. zasiadający w ławie sądu wójt. klucza łąckiego kl. Klar. w Starym Sączu: 1526-8, 1535-7 Andrzej Fryk, 1526-7 Wojc. Torawa, 1528-31 Waw. Krawiec vel Krawcowic, 1531-7 Piotr Kijowczyk, 1533-41 Ambroży Cietrzew, 1535-53 Maciej Kozak, 1543-81 Bartłomiej Kijowczyk (Księgi → p. 7, wg ind.).

1530 sąd gajony klucza łąckiego za Macieja Bratkowskiego urzędnika łąckiego złożony w M. przez wójta Torawę; 1553 sąd gajony złożony w domu sołtysa dorocznego (sculteti annualis) w M. (Księgi → p. 7, 113, 128).

5. 1470-80 dzies. snop. i kon. z 16 ł. kmiec. i roli karczemnej wart. do 14 lub 15 grz. bpowi krak. (DLb. 2 s. 252; 3 s. 349).

7. F. Kiryk, Zarys dziejów latyfundium starosądeckiego, w: Historia Starego Sącza od czasów najdawniejszych do 1939 r., pod red. H. Baryczą, Kr. 1979, s. 120, 133, 135-6; A. Żaki, Góra Zyndrama w Maszkowicach nad Dunajcem, „Małopolskie Studia Historyczne” 3, 1960, s. 107-112; J. Garbacik, Zyndram z Maszkowic, „Rocznik Jasielski” 2, 1970-71, s. 3-14; W. Semkowicz, Zyndram z Maszkowic, PH 11, 1910, s. 261-287 [tamże regesty źródeł odnoszących się do Zyndrama, częściowo błędne]; Księgi sądowe wiejskie klucza łąckiego, t. 1: 1526-1739, wyd. A. Vetulani, Wr. 1962 [= SP, Seria II, Dział II, t. 2] (ind. w t. 2: 1744-1811, Wr. 1963).

8. Na terenie góry → Grodzisko w M. pozostałości wielokulturowej osady obronnej. Przeprowadzone badania pozwalają odnieść znaleziska z M. do zespołów kultury łużyckiej, wbrew dawnym przypuszczeniom o związku grodu z okresem średniowiecza. Wyodrębniono też zabytki reprezentujące inne kultury epoki brązu i żelaza. Zabytki kultury puchowskiej (z pierwszych dziesiątków lat n.e.) wyznaczają koniec funkcjonowania osady⁷Pewną wątpliwość w odniesieniu do ustaleń archeologów o braku średniowiecznych śladów kulturowych na górze Grodzisko budzi poświadczone w źródłach posługiwanie się tą nazwą przez okolicznych mieszkańców w XVI w. (→ Grodzisko), a więc bez mała półtora tysiąclecia po wynikającym z badań archeologicznych opuszczeniu mającej się tam znajdować osady obronnej. A. Żaki, Góra Zyndrama → p. 7, s. 110; M. Cabalska, Pradzieje Starego Sącza i jego najbliższej okolicy, w: Historia Starego Sącza → p. 7, s. 16; tejże, Sprawozdanie z badań archeologicznych przeprowadzonych w Maszkowicach, pow. Nowy Sącz, w latach 1965 i 1967, RS 9, 1968, s. 472-3; tejże, Osadnictwo kultury łużyckiej w rejonie średniego biegu Dunajca w świetle badań w Maszkowicach, pow. Nowy Sącz, Zeszyty Naukowe UJ 73, Prace Archeologiczne 5, Kr. 1963, s. 41-57; tejże, Wehrsiedlung und Burg der Lausitzer Kultur in Maszkowice, Zeszyty Naukowe UJ 424, Prace Archeologiczne 23, Kraków 1976, s. 41-62; tejże, Hillfort und Defence Settlement ofLusatian Culture in Maszkowice, Voivodship of Nowy Sącz. An Attempt at a Model Reconstruction of Social and Cultural Relations, Archaeologia Polona 18, 1977, s. 107-36 (w dwóch ostatnich pracach zestawiona starsza literatura przedmiotu); tejże, Pradzieje na tle przedhistorycznego osadnictwa Sądecczyzny, w: Dzieje miasta Nowego Sącza, pod red. F. Kiryka, t. 1, W.-Kr. 1992, wg ind.; P. Valde-Nowak, Zabytki kamienne z wielokulturowej osady w Maszkowicach nad Dunajcem, AAC 28, 1989, s. 81-107; G. Leńczyk, Katalog grodzisk i zamczysk z terenu Małopolski, Kr. 1983, s. 24.

Uw. Wbrew tradycji nie ma żadnych bezpośrednich dowodów pozwalających łączyć osobę Zyndrama z Maszkowic, dowódcy wojsk polskich pod Grunwaldem, z Maszkowicami w par. Łącko, którym poświęcone jest niniejsze hasło. Zyndrama nie wiąże z tą miejscowością żadna ze wzmianek źródłowych dotyczących jego działalności. Nie ma też podstaw do identyfikacji miejscowości, z której pisał się Zyndram, z Maszkowicami w pow. łęcz. W. Semkowicz, Zyndram → p. 7, starał się wykazać, że Zyndram wywodził się z mieszczańskiej, niemieckiej rodziny sądeckiej. Imię to występuje bowiem w I połowie XIV w. wśród mieszczan nowosądeckich, których rola jako zasadźców nowych wsi podczas kolonizacji Sądecczyzny jest dobrze oświetlona źródłowo (zob. A. Rutkowska-Płachcińska, Sądecczyzna w XIII i XIV wieku. Przemiany gospodarcze i społeczne, Wr. 1961, s. 134-6). Należy dodać, że Zyndramowie są obecni w tym czasie również w Krakowie. Semkowicz wiązał Zyndramów sądeckich z rodziną Zyndramów sołtysów Bielawy na Śląsku, której przedstawiciele – jego zdaniem – przybyli do Małopolski i włączyli się w ruch kolonizacyjny organizowany przez klar. starosądec. Działalność Zyndrama jako wójta jasielskiego i star. goleskiego wskazuje – zdaniem Semkowicza – na jego związki z Małopolską południową, a konkretnie z klaszt. M., gdzie mógł być sołtysem i gdzie – jak głosi miejscowa tradycja (dodajmy, że późna, bo z końca XIX w.) – posiadać miał nawet gród na wzniesieniu zw. dziś Górą Zyndrama. Przyjąwszy taką tezę, Semkowicz poniechał poszukiwania alternatywnych Maszkowic poza granicami Królestwa Polskiego, do czego skłaniać powinno posługiwanie się przez Zyndrama nie spotykanym w Polsce h. Słońce. Semkowicz odnalazł wprawdzie wizerunek słońca w herbie czeskich panów z Waleczowa i Krzyńca, a także na pieczęci miasteczka Ustronia i na tarczy rodziny Woysselów z Grotkowa na Śląsku, ale do dalszych poszukiwań zniechęciła go niemożność ustalenia związków między nimi a Zyndramem. Wywód Semkowicza nie rozwiewa szeregu wątpliwości. Pierwsza, wspomniana wyżej, wynika z braku jakiegokolwiek śladu związków Zyndrama z wsią M. w zachowanych źródłach pisanych. Nasuwa się więc uwaga, że jeśli nawet jego przodkowie dziedziczyli sołectwo w M., to sam Zyndram nic już tam nie posiadał. Drugą przyczyną wątpliwości są wyniki badań archeologicznych. Już A. Żaki → p. 7, s. 112, na podstawie pobieżnego tylko oglądu terenu grodziska w M. wątpił w związek tego obiektu z Zyndramem, nie znajdując tam śladów średniowiecznego grodu. Wątpliwości te potwierdziły późniejsze badania archeologiczne (→ p. 8), podczas których nie tylko wykluczono, by na wzgórzu – jak barwnie pisał Semkowicz – „wznosiły swe dumne czoła mury i baszty Zyndramowego grodu”, ale nie odnaleziono nawet śladów średniowiecznego osadnictwa⁸Por. przyp. poprzedni. Wydaje się, że dotychczasowe badania nie wyczerpały możliwości identyfikacji Maszkowic, z których pisał się Zyndram, z którąś z miejsowości o tej nazwie leżących poza granicami Królestwa Polskiego. Semkowicz nie wspomniał np. o Maszkowicach na Śląsku w pow. nyskim, gdzie w XIV w. występowała drobna szlachta, o której co prawda nawet w świetle obecnego stanu badań niewiele można powiedzieć. Średniowieczną metrykę mają miejscowości o tej nazwie na terenie Czech, m.in. k. Litomierzyc i k. Usti nad Łabą (por. A. Profus, Místní jména v Čechách, jejich vznik, původní vyznam a zmeny, t. 3, Praha 1951, s. 36). Na pochodzenie Zyndrama spoza Królestwa Polskiego może także do pewnego stopnia wskazywać jego pojawienie się w źródłach od razu jako człowieka na tyle biegłego w sztuce wojennej, że w 1390 r. (tj. 2 lata po pierwszej wzmiance w znanym materiale źródłowym) król powierzył jego pieczy zdobyty zamek Kamieniec na Litwie. Czeskie lub morawskie pochodzenie mogłoby także tłumaczyć, dlaczego właśnie Zyndramowi powierzono dowództwo w wyprawie pod Grunwald w 1410 r., gdy podjęcia się tego zadania odmówić miało wedle relacji Długosza wielu proszonych o to Czechów i Morawian. Biorąc pod uwagę powyższe wątpliwości zdecydowano się podać cały materiał dotyczący Zyndrama z M. w niniejszej Uw.

1388-1413/4 Zyndram zM., Jasła, Golesza, Humnisk h. Słońce, rycerz pasowany, 1388-1413 miecznik krak. (określany także jako miecznik król.), 1390 star. zamku w Kamieńcu na Litwie, 1401-3 justycjariusz krak., 1401 tenut. małogojski, 1408 star. goleski, 1410 dowódca wojsk polskich z ramienia króla podczas wyprawy pod Grunwald, podczas bitwy oboźny i dowódca chorągwi ziemi krak., 1407-12 star. jasielski, zm. przed 5 VI 1414, 1-sza ż. N.N. 1393, być może tożsama z (2-gą?) ż. Anną wzm. w 1. 1411-20⁹Teza W. Semkowicza, Zyndram → p. 7, s. 282, o domniemanej córce Zyndrama i Anny jako ich jedynej dziedziczce oparta jest wyłącznie na wzm. z 1456 r. o Janie zięciu Zyndramowej mieszczki krakowskiej (AGZ 11, 3327) i przez to zbyt dowolna. O braku męskiego potomka świadczy przejście (na podstawie prawa lennego?) w ręce król. zapewne po śmierci Zyndrama dóbr nadanych mu w ziemi san. → Uw. p. a, pod r. [przed 1389 – przed 1413/14?]. Część majątku Zyndrama przeszła zapewne na krewnych jego lub jego żony, na co może wskazywać fakt, że pierwszy poświadczony źródłowo następca Zyndrama na sołectwie w Humniskach [ziemia san.] – wzmiankowany po raz pierwszy w 1429 r. Mikołaj – sprzedał w 1442 dom, role i ogrody w Jaśle odziedziczone po bliżej nie określonym stryju (AGZ 11, 1463) (AGZ 3, 82; DHn. 10 s. 181; 10-11 s. 70-1, 88; KSN, 1381, 2930; SP 2, 730, 1081; SP 8, 8137; SP 9, 71, 108; GB 1 s. 24, 27, 55, 64; GK 1a k. 33r, 44v; Ib s. 144; ZCz. 1 s. 44, 54; ZK 3 s. 226, 305; 3b s. 328, 349, 358, 360-1, 460-1; 4 s. 172, 215; 5 s. 86; SHGSan. 1, hasło: Humniska; UM, 201; UC, 479; A. Heymowski, Herby polskie w sztokholmskim Codex Bergshammar, SŹ 12, 1967, s. 85; tegoż, Herby polskie w brukselskim Armorial Gymnich, recte Lyncenich, SŹ 29, 1985, s. 106; Sz. Starowolski, Wojownicy sarmaccy, W. 1978, s. 130).

Odmiany nazwy Maszkowic, z których pisał się Zyndram: 1388 Machouicze – kop. z XVI w. (ZDM 6, 1543), 1389 Mascouicz – transumpt z 1428 r. (AGZ 8, 19); 1404 Maschcice (ZK 4 s. 78); 1408 Maschcow – z or. (AGZ 3, 82), 1409 Maskow (GK 1a k. 128v), 1413 de Maszkowiec – wg reg. wydawcy z kop. z poł. XVII w. (F. Pawłowski, Premislia Sacra sive series et gesta episcoporum ritus Latini Premisliensium, Cracoviae 1869, s. 72).

-a. Działalność gospodarcza Zyndrama i jego żony. 1388 → Jasło p. 4c; [przed 1389 – przed 1413/14?] wg dok. Władysława Jag. z 1426 r. Zyndram z M. posiadał z nadania król. wieś Królików [dziś Królik Polski] i m. Jaśliska, które [po jego śmierci?] wróciły do króla (AGZ 8, 50; SHGSan. 2, s. 101, hasło: Królik Polski p. 3, pod r. 1426)¹⁰O posiadaniu przez Zyndrama Królika i Jaślisk wiemy z dok. Władysława Jagiełły, który zapisując w 1426 r. te królewszczyzny za 100 grz. swemu puszkarzowi Andrzejowi zaznaczył, że wcześniej dzierżył je Zyndram, a potem zgodnie z prawem wróciły one do króla. W przypadku wsi Królik lokowanej przez Zyndrama po 1389 r. na terenie lasu Polaka między Jaśliskami a Desznem (→ Uw. p. a pod r. 1389) wiadomo, że teren wsi pochodził niewątpliwie z nadania król. Wynika z tego, że i Jaśliska otrzymał Zyndram ok. tego roku lub wcześniej. Co do drugiej daty skrajnej nie ma pewności, czy królewszczyzny wróciły do króla po śmierci Zyndrama, czy wcześniej. ; 1391 wójt jasielski zeznał, że na jego polecenie pan Zyndram zajął 8 grz. Garlinie i jeśli ktoś [fragment nieczytelny] przedłoży w sądzie gajonym 13 grz., a Garlina stawi poręczycieli, to odzyska ww. pieniądze (GK 1 s. 27); 4 X Zyndram z M. miecznik król. krak. [!] nadaje Hanzlowi zw. Jon¹¹Zapewne Jan z Hanselina na Węgrzech, w 1366 zasadźca → Jaślisk na polecenie króla Kazimierza W. (AGZ 8, 6) las Polaka (silva, que dicitur Poloni) między m. Jaśliska a Desznem [z. san.] po obu stronach rz. Morwawy [lewy dopływ Wisłoka – HE 3: Wisłok s. 46] w celu lokacji na pr. niem. wsi zw. Johane [dziś Królik Polski, ziemia san.] na 90 ł. frankońskich. Zyndram nadaje Hanzlowi i jego potomkom sołectwo w tej wsi z obowiązkiem służby wojskowej z kopią, zastrzegając dla siebie jako przewodniczącego [sądu] w Jaśliskach lub dla swego rządcy pr. sądzenia ciężkich przestępstw, lżejsze przestępstwa pozostawiając do osądzenia sołtysowi. Kmiecie otrzymują 20 lat wolnizny (AGZ 8, 19, 51: dok. wystawiony w Jaśle, w transumpcie z 1428 r.; SHGSan. 2 s. 101); 1393 → Jasło p. 4c; Zyndram ma zwrócić Jenkowi z Ossowna [tj. z Osobnicy w pow. biec.?] 20 grz., a do czasu zapłaty Jenko ma pobierać 4 grz. czynszu z jatki mięsnej Zyndrama w Jaśle (GB 1 s. 50); 1393 16 XI Zyndram w procesie z [Mik.?] Wierzbą z → Grodnej [sołtysem w → Gliniku Niemieckim] o młyn [w Jaśle] oświadcza w imieniu żony, że zniszczyła ona jego własne piły młyńskie w dziedzinie, którą wysłużył sobie własną kopią u króla, a nie piły Wierzby. Na pytanie Zyndrama, od kogo dzierży ten młyn, tj. od niego czy od jego żony, i dlaczego nie płaci ani denara, Wierzba odpowiada, że za zgodą Zyndrama dzierżawi młyn za 9 grz. od zm. wójta jasielskiego Mikołaja; na żądanie Zyndrama Wierzba winien dowieść przed sądem przez dobrych ludzi lub dok., że nie dzierżawi ww. młyna od Zyndrama ani od jego żony, a jeśli udowodni, że ma do tego młyna lepsze prawo niż Zyndram, to on mu z młyna ustąpi (GB 1 s. 50-1); → niżej p. b; 1394 27 I w ww. sprawie Wierzba oświadcza, że wójt jasielski zapisał mu 9 grz. na ww. młynie. Sąd wyznacza nowy termin, na którym Wierzba winien przysięgać jeszcze 7 razy przeciw Zyndramowi (GB 1 s. 51); → niżej p. b; 1399 Zyndram z Jasła nie stawił się przeciw Annie wd. po Janie Prokendorfie z Krakowa o 28 grz. długu. Zapłacił dług i kary (SP 8, 8315).

1401 Zyndram z M. zobowiązuje się w ciągu 2 tygodni uwolnić Gniewoszowi z Dalewic wieś Lenartowice [pow. wiśl.], w przeciwnym razie wwiąże go w sumie 60 grz. i tyluż grz. szkody w Małogoszcz albo w Cieśle [obie w pow. małogojskim] albo w Lubatową [ziemia san.] na tak długo, dopóki nie zwolni Lenartowic¹²Zapiska w ZK 3 s. 284 została przez pisarza błędnie zredagowana, zrobił on więc dopiski i oznaczył krzyżykiem miejsce ich wstawienia do tekstu. Wydawca SP 2, a za nim W. Semkowicz, błędnie złożyli cały tekst, dlatego nie mogli doszukać się w nim sensu (SP 2, 787; SHGSan. 2 s. 121); 1402 Mikołaj stary wójt z Dębowca pozywa nowego wójta Zygmunta o 150 grz. za to wójtostwo, ponieważ król zajął Zygmuntowi te pieniądze i powierzył je Zyndramowi. Zygmunt winien przedłożyć dok. król., wedle którego ma odpowiadać jedynie przed królem (GB 1 s. 97); 1403 Zyndram z M. miecznik król. ma wypłacić Zygmuntowi 150 grz. albo dać mu przywilej na wójtostwo w Dębowcu (GB 1 s. 97; ZK 3b s. 25; → Dębowiec, p. 4 wójtostwo); Wichna wd. po Wierzchosławie z Mozgawy z Zyndramem miecznikiem król. o 2 konie wart. 12 grz. i o 12 grz. w gotówce zabranych przemocą (ZK 3b s. 180, 195, 214); 1404 Zyndram z M. kupuje za 4 grz. i 1 wiard. od Mikołaja z Polekarcic dzies. tamże i zobowiązuje się zastępować go w razie potrzeby przez sądami świeckimi i sądem oficjała krak.; Stan. Gołąbek, Krzystek, Jarota i Przechna z Polekarcic oddalają roszczenia Zyndrama miecznika krak. o dzies. (ZK 4 s. 78, 95); Zyndram z M. ma zapłacić Wiernkowi z Gabania 40 grz. w półgr i 10 grz. w monecie posp. pod rygorem wwiązania w Lubatową Górną [dziś Lubatowa, ziemia san.]. Za Zyndrama ręczy Jakubek z Kobylan (ZK 4 s. 161); 1404 Zyndram z M. naganił szlachectwo i h. Wąż Andrzeja Czarnyszy dz. Rzeszotar, wójta sądu najwyższego pr. niem. na zamku krak. (SP 2, 1081); 1404-5 Zyndram miecznik król. procesuje się z Dobkiem pleb. w Koniuszy o 50 ćw. i 20 stogów pszenicy oraz o 20 stogów owsa zabranych przemocą w 20 ludzi (ZK 3b s. 388, 397, 413, 441, 496, 516)¹³W haśle → Koniusza [wieś], p. 5, reg. niepełny; 1405 Zyndram z M. nie stawił się jako zachodźca w sprawie swych domowników Jana, Pietrasza i Hanula pozwanych przez Andrzeja [Czarnyszę] z Rzeszotar [wójta sądu najwyższego pr. niem. na zamku krak.] o wyrządzenie szkód na 60 grz. w folwarku w Rzeszotarach; tenże Czarnysza zobowiązuje się spłacić Janowi Ligęzie wwdzie łęcz. 40 grz. poręki u Zyndrama z M. pod rygorem wwiązania do Rzeszotar (ZK 4 s. 184, 215).

1407 Zyndram wójt dziedz. z Jasła i star. tamże procesuje się z br. Paszkiem (Pawłem), Mikołajem [i Jaszkiem] Nieprami wójtami z Kołaczyc [pow. pilzn.]; Zyndram płaci pamiętne, ponieważ ww. bracia zabronili sprzedaży wójtostwa w Kołaczycach, w wyniku czego poniósł stratę 20 grz.; Paweł Niepr winien przysiąc, że wraz z braćmi wójtami nie mają cz. w Kołaczycach. Jeśli nie złoży przysięgi, Zyndram pozyska tyle, o ile wnosił (SP 9, 5, 8, 38, 54-5); tenże Zyndram z M. z powodu pewnej poręki [z tytułu zastawu młyna] za Klemensa sołtysa z Brzostkowej Woli [dziś Wola Brzostecka, pow. pilzn.] zobowiązuje się bronić go przeciwko Brygandowi [Ujezdzkiemu sołtysowi z Moderówki w pow. pilzn.]. W przeciwnym razie Klemens odda Zyndramowi zastaw, tj. młyn (SP 9, 11); 1408 Zyndram miecznik król. i ww. Nieprowie wójtowie Kołaczyc zawierają ugodę i wyrzekają się wzajemnych roszczeń (SP 9, 58); tenże Zyndram z M. z wyroku sądu ma zapłacić w ciągu roku bpowi krak. [Piotrowi Wyszowi] zaległe kary oraz 320 grz. za trzodę i konie podług kontraktu zapisanego w księgach. Jeśli nie zapłaci, winien wskazać dziedzinę, z której ma 32 grz. czynszu i dać w nią wwiązanie bpowi lub jego włodarzowi (GK 1a k. 35r); Klemens sołtys z Woli Brzostkowej płaci Zyndramowi 3 grz. ostatniej raty za sołectwo w tejże Woli, a Zyndram te pieniądze przyjmuje tytułem czynszu niepłaconego tam przez poprzedników Klemensa (SP 9, 63); Klemens rządca Miczka z Kowalowej¹⁴W SHGK 2 s. 68-71 miejscowość jako Kowalowa. We wsi tej w 1431 r. 1 ł. należał do wójtostwa w Jaśle → Jasło p. 4c daje star. Zyndramowi 2 krowy i wołu, uznając je za winne szkody; ławnicy orzekli, że pewien mieszcz. z Kołaczyc [winien był dać] Zyndramowi 9 grz. za Iwana, lecz potem temu zaprzeczył (SP 9, 70-1); tenże Zyndram nie stawił się o 1000 grz. szkody przeciw Janowi Szafrańcowi kustoszowi krak., którego oskarżył o ukrywanie złoczyńców w → Jaszkowej; tenże Szafraniec nie stawił się na wyznaczonym terminie pod nieobecność Zyndrama o 300 grz. zakładu ustanowionego między nimi przez Klemensa [z Moskorzowa] kaszt. wiśl. Zyndram nie przełożył tego terminu ani osobiście, ani przez pełnomocnego posłańca, chociaż był pozywany przez wrotnego zamku krak. Gołego, który zeznał to przed sądem; ww. Klemens kaszt. wiśl. i Jan pleb. wojn. nie stawili się przeciw Zyndramowi o 300 grz. poręki i zakładu (SP 2, 1166; GK 1a k. 52v; ZK 5 s. 76, 78, 86); Zyndram z M. ma sprawę z Janem pleb. w Wojniczu o 300 grz. (ZK 5 s. 78); Wojtek sołtys w Zborowicach nie stawił się trzykrotnie przeciw panu Zyndramowi, będąc pozwanym o 100 grz. Wygranym jest Zyndram star. goleski (SP 9, 88); Zyndram z M. sprzedaje z pr. odkupu do 3 lat za 300 grz. i przyrzeczenie aniwersarza w katedrze przem. Maciejowi bpowi przem. Lubatową [ziemia san.]. Ma ją rozgraniczyć od sąsiednich wsi i wymierzyć w niej 60 ł. → SHGSan. 2 s. 121: Lubatowa p. 3 i nie cytowane tam źródło: Proch. 23; 1409 Zyndram z M. miecznik krak. oddala roszczenia Czochny wd. po Chebdzie z Rosztyna [de Roszten, dziś Tropie] o 90 grz. długu i tyleż szkody, ponieważ jego zachodźca zeznał, że pieniądze te zostały wypłacone jej zm. mężowi (ZK 5 s. 136); wyrokiem sądu Zyndram z M. pozyskuje na Wojciechu sołtysie Hankówki w związku z jego pięciokrotnym niestawiennictwem 100 grz., o które go pozywał, i może ciążyć jego dobra lub zająć dobytek celem odzyskania należności (SP 9, 98); tenże Zyndram z M. ma zapłacić Janowi Szafrańcowi kustoszowi krak. 320 grz. i do czasu spłaty winien dać mu wwiązanie w Jaśliska i Królikową [dziś Królik Polski, ziemia san.] z 32 grz. czynszu rocznego. Nadto Zyndram winien zachować w pokoju nakazanym przez króla Wołochów osiadłych we wsi bpa krak. [tj. w Jaszkowej]. W tym czasie Szafraniec wymierzy im sprawiedliwość w sporze z Zyndramem. Gdyby jednak Wołosi nie chcieli stawić się przed jego sądem, przegra sprawę z Zyndramem, a spór rozstrzygną arbitrzy wyznaczeni przez obie strony (GK 1a k. 128v). 1411-20 uczc. Anna, c. wójta jasielskiego, 1411 ż. Zyndrama z M., być może tożsama z żoną tegoż wzm. 1393, od 1414 jako wd. (GB 2 s. 48, 51, 67, 73, 80, 82, 83, 85, 92, 96); 1411 Zyndram z M. miecznik krak. wraz z ż. Anną zobowiązuje się zapłacić Zygmuntowi Cichawskiemu 76 grz. w półgr pod rygorem wwiązania na 100 grz. w młyn i czynsze należące do wójtostwa [w Jaśle], za wyjątkiem domu, w którym sam mieszka (GB 2 s. 12-3 – oderwany fragm. karty); Zyndram z M. zapisuje ż. Annie posag i wiano na wójtostwie w Jaśle (GB 2 s. 14 – zap. uszkodzona); Krystyn z Osieka [par. własna, pow. biec] z Zyndramem (ZB 1a s. 3 – zp.); 1411-2 Małgorzata wd. po Janie [sołtysie] z Czyrmnej ustanawia s. Mikołaja zachodźca we wszystkich sprawach z Zyndramem miecznikiem król. (GB 2 s. 16, 18); 1412 Krystyn z Ostrowa kaszt. krak. jako sędzia wyznaczony przez króla w sprawie między bpem przem. Maciejem a stren. Zyndramem z M. miecznikiem krak. pozywającym bpa o 700 grz. z tytułu umowy w sprawie wsi Jasionka [ziemia san.], po przebadaniu dok. przedłożonego przez Zydrama orzeka, że dok. ów jest wadliwy, uszkodzony, podejrzany i nieważny, w związku z czym uwalnia bpa od roszczeń Zyndrama (AGZ 8, 41; SHGSan. 2 s. 32: regest niejasny); Katarzyna wd. po Andrzeju Wierzynku z Krakowa ustanawia Zyndrama miecznika krak. i star. jasielskiego opiekunem i pełnomocnikiem w sprawach z rajcami krak. (KSN 2930); 1413 Zyndram z M. dz. z Humnisk [ziemia san.] zeznaje, że ma w dożywociu wieś Przesiecznica [dziś Przysietnica, ziemia san.] z obowiązkiem obrony dóbr bpstwa przem. przed napadami zbójników beskidzkich (SHGSan. 1 s. 156: Humniska p. 3; 3 s. 72: Przysietnica p. 3); 1414 stren. Jan Czelustka pozywa Annę wd. po Zyndramie, lecz ona wyłącza się [spod jurysdykcji tego sądu] dokumentem król., który winna przedłożyć w sądzie (GB 2 s. 43); Anna wd. po mieczniku Zyndramie z Golesza i Szczepan z Mydłowa¹⁵Prawdopodobnie tożsamy ze Stefanem z Bydłowa, który w → 1420 r. równolegle z Anną wd. po Zyndramie procesował się z Anną z Bychawki przed sądem wyższym pr. niem. w Bieczu (GB 2 s. 117-8). Zapiska w KSN może zatem (choć nie musi) zawierać z winy pisarza lub wydawcy błąd w nazwie miejcowości (z Mydłowa/z Bydłowa) pozywają br. Jana i Paszka wójtów z Jasła (KSN 3499, 3517: tu błędnie jako Katarzyna); 1416 wd. po Zyndramie nie stawiła się przeciw Piotrowi z Fałkowa i Zawiszy z Łąki podsędkowi sand. o pozyskane 300 grz. (ZK 6 s. 213); 1417 Jan wójt z Jasła nie stawił się w sprawie przeciw ww. Zyndramowej o 500 grz. i tyleż szkody (GB 2 s. 71); 1418 pani Zyndramowa wbrew zobowiązaniu nie przedłożyła przywileju, lecz dla pomocy przedłożyła pewien dok. Prędoty pstar. krak., panowie zaś zwrócili się do starosty, czy dok. ten może być wykorzystany w sprawie; Piotr z Kunowej i wd. po Zyndramie mają termin przed sądem król. w Bieczu podług dok. król., który ww. wdowa przedstawiła przed sądem gajonym (GB 2 s. 90, 92); 1420 → Jasło p. 4c; pani Zyndramowa z Anną z Bychawy [właściwie z Bychawki, woj. lubelskie] o 80 grz. (GB 2 s. 117-8, 122).

-b. Działalność publiczna Zyndrama. 1390 II podczas wyprawy przeciw Krzyżakom i Litwinom król Władysław Jag. zdobywszy łatwo zamek Kamieniec [Litewski] przekazuje go [pod straż] rycerzowi Zyndramowi z M. i rusza dalej pod Grodno (DHn. 10 s. 181); 1393 11 XI Władysław Jag. donosi z Niepołomic sądowi biec, że Zyndram nie mógł się stawić na termin z Wierzbą w Bieczu z powodu służby w pilnej potrzebie króla, a obecnie także nie może się stawić przed sądem z tego samego powodu. Król nakazuje przesunąć terminy jego spraw, a Zyndram nie może ponieść z tego tytułu żadnej szkody (GB 1 s. 49 – wpis do księgi 2 XII tr.); 18 XI Zyndram nie stawił się na rokach, lecz przez posłańca prosi o przełożenie terminu o 13 dni, ponieważ jest zajęty potrzebą król., co udowodni (GB 1 s. 48); 1394 24 III Zyndram nie stawił się w sądzie na obu terminach z Jenkiem i Wierzbą, lecz przez posłańca prosi o przełożenie terminu, ponieważ jest posłem (nuncius legatus) w sprawach króla (GB 1 s. 53); 26 V Wierzba nie zgadza się na przełożenie terminów z Zyndramem, który nie stawił się na trzech rokach i został przez sąd uznany za krnąbrnego (contumax et rebellis), a który tłumaczył się przez posłańca, że jest w służbie króla (GB 1 s. 54); 27 VI Zyndramowi wypłacono ze skarbu król. 10 grz. na 2 kopie, które winien prowadzić na wyprawę ilekroć król tego zażąda (RD s. 198); 1399 z kasy miejskiej Krakowa wypłacono 1 wiard. woźnicy wiozącemu Zyndramowi owies do Skawiny; 1401 Michał z Cyrli [Śląsk, rajca krak.] przyznaje Zyndramowi miecznikowi król. 4 grz. z kasy miejskiej Krakowa. Zyndram jest winien [miastu?] 4 grz. starego długu (KRK s. 261, 327); 1402 Zyndram justycjariusz krak. nie stawił się na wiecu w Wiślicy wraz z 8 pomocnikami równymi mu stanem przeciwko [Mik.] Cztanowi [ze Strzelec] podsędkowi sand. (AKP 8, 281); 1403 8 IX wypłacono 6 grz. rajcom wiśl. za konia, którego kupił na polecenie króla Zyndram justycjariusz (RD s. 289); 1403 6 XI Zyndram miecznik krak. świadczy na dok. Władysława Jag. wystawionym w Bieczu dla Wojtona z Kopystnicy [Podole] (Wp. 5, 38); 1405 Świętochna Wątróbczyna [wd. po Mik. Wątróbce] z synem Klemensem ze Strzelec ustanawiają Zyndrama miecznika i [wójta] dziedz. z Jasła opiekunem i pełnomocnikiem we wszystkich sprawach dotyczących pr. niem. (KSN 1509); 1408 6 XI Zyndram z M. miecznik krak. świadczy na dok. Władysława Jag. wystawionym w Krośnie dla tamtejszych franciszkanów (AGZ 3, 82); 1410 21 V Zyndram z M. miecznik krak. asesorem na rokach nadwornych w Nowym Mieście Korczynie (AKH 8, 484, 1620); 1410 9-15 VII przed bitwą z Krzyżakami żaden z Czechów i Morawian, uważanych za naj bieglejszych w sztuce wojowania, nie chciał przyjąć urzędu wodza wojsk król. i książęcych ze względu na trudność kierowania tak liczną wyprawą, zlecono więc urząd i dowództwo (officium principis militiae)¹⁶Według części literatury przedmiotu Zyndram podczas bitwy miał być z ramienia króla dowódcą całości wojsk. Podsumowanie dyskusji i konkluzja, że Zyndram w odniesieniu do całej armii pełnił jedynie funkcję zbliżoną do oboźnego: S. K. Kuczyński, Wielka wojna z zakonem krzyżackim w latach 1409-1411, wyd. 5, W. 1987, s. 193-206 Zyndramowi z M. miecznikowi krak., szlachcicowi h. Słońce, mężowi wprawdzie niskiego wzrostu, ale sprawnemu w działaniu i odważnemu (DHn. 10-11 s. 71-2, 88); 1411 Zyndram z M. miecznik krak. i jego ż. Anna uposażają sumą 100 grz. lub procentami od niej jakiś ołtarz w kościele NMP w... [oddarty fragm. karty] (GB 2 s. 13).