(1298 Lessin, Lessyn, Lessino, Lessen, Laschin, Laszyn, Lassin, Leschyn, Leschin, Lasin) miasto w pow. grudziądzkim.

Osada wczesnośredn. (Ziel. 27).

1298 civitas (PrU 1/2, nr 701); 1306 m. i wieś Ł. mają wspólny sąd i ławę (PrU 1/2, nr 860); 1314 komt. rog. (PrU 2/1, nr 115); 1570 pow. chełm., stwo rog., par Ł. (ŹD 25; Bi. 21, 46, 79); do ok. 1527 diec. pomez., później diec. chełm.¹Zob. Błonowo przyp (Bi. Po. 114, 119).

1298 nadanie mistrza kraj. Meinharda z Kwerfurtu dla Jana de Nemore i jego następców posiadłości między dobrami krzyż, w Rogoźnie, wsią Arnolda z Wałdowa, Mędrzycami, Szczepankami oraz dobrami bpa pomez. (PrU 1/2, nr 701); 1314 w. m. Karol z Trewiru nadaje miastu 26 ł. lasu, w pobliżu wsi Święte i Wałdowo, ciągnącego się do drogi prowadzącej z Radzynia do Dzierzgonia i drogi k. Gorynia aż do posiadłości bpa pomez. (Pr U 2/1, nr 115); 1373 mieszcz. Ł. zakupili od Zak. 2 1/2 ł. ziemi między jez. Łasińskim i wsią Szonowem (Fr. 1, 189); 1526 opis granic m. (MS 4/1, nr 5044).

1298 nadanie pr. chełm. przez mistrza kraj. Meinharda v. Kwerfurt dla Jana de Nemore jako zasadźcy, który otrzymuje każdy dziesiąty ł. wolny, 1/3 dochodu z sądów, dochody z 1 ławy rzeźniczej; z pozostałych łanów po 15-letniej wolniźnie Zak. ma pobierać czynsz roczny po 1/2 grz. i po 2 koguty; Zak. zatrzymuje dla siebie jez. Łasińskie, czynsz z kramów i karczmy; 1 ł. wolny z przyznanych Janowi jest przeznaczony na użytek dla m., za 1 plac budowlany czynsz roczny wynosi 6 den. (Pr U 1/2, nr 701); 1306 mistrz kraj. Konrad Sack wznawia przy w. dla Ł.: mieszcz. otrzymują 10 ł., w tym 1 ł. od sołtysa, czynsz z kramów i ław w 1/2 przypada Zak. i w 1/2 miastu; sądownictwo w m. i wsi Ł. sprawować ma sołtys Jan i jego następcy; mieszkańcy uzyskali pr. warzenia i sprzedaży piwa, handlu płótnem – jednak wyłącznie z własnego wyrobu; pastwisko wspólne dla m. i wsi; m. miało wybierać 8, a wieś 4 ławników (PrU 1/2, nr 860); 1314 w. m. Karol z Trewiru nadaje m. 26 ł. lasu bez pr. karczowania go; 3 ł. są wolne od opłat, a z każdego pozostałego m. płaci po 15 szk. zamkowi rog. (Pr U 2/1, nr 115); 1373 mieszcz. Ł. zakupili od Zak. za 200 grz. 2 1/2 ł. ziemi wolnej od obow. (Fr. 1, 189); 1402 w. m. Konrad v. Jungingen odnowił przy w., na mocy którego m. miało płacić 16 grz. czynszu, a wszystkie czynsze z ziemi, domów, kramów, ław szewskich i piekarskich mają stanowić dochód m.; wyjątek stanowią wieże i baszty w murach; 1 ławę rzeźniczą wolną przeznaczono dla sołtysa, z pozostałych miały korzystać w 1/2 m., a w 1/2 zamek krzyż. w Rogoźnie (Fr. 1, 189, 190); 1411 w. m. Henryk v. Plauen zatwierdza na skutek skarg mieszczan przyw. z 1402 (BK 2, 516); 1526 mieszcz. Ł. i sołtys wsi Ł. Michał Kreczmer otrzymują przyw. (MS 4/1, nr 5033); 1526 Zygmunt I wznawia przyw. dla m. Ł.; m. ma 90 ł., z czego 7 1/2 sołtys, 6 pleban, 7 kościół; z 69 1/2 ł. mieszcz. mają płacić do zamku rog. 2 grz. pruskie; ponadto od pługa po korcu pszenicy i żyta oraz po 2 kury; z każdego łanu lasu miano płacić 3 1/2 szel. czynszu; sołtys otrzymuje 1/3 dochodów z sądownictwa, 2/3 zamek rog.; sołtys ma pr. trzymać 2 psy myśliwskie i polować w granicach posiadłości łasińskiej, łowić na jez. Łasińskim ryby małymi sieciami na użytek własnego stołu; jez. leżące w granicach posiadłości sołt. i 1 ława mięsna należą do sołtysa (Fr. 1, 190-1; MS 4/1, nr 5044).

1298 par. L. (PrU 1/2, nr 701).

Kościół Ś. Katarzyny cegl., gotycki z XIV w. (J. Z. Łoziński, A. Miłobędzki, Atlas zab. 128; Spis 62); 1526 wg przyw. Zygmunta I pleban ma 6 ł. (Fr. 1, 190-1).

Kaplica Ś. Marii Magdaleny: 1410 stojąca za murami m. spłonęła; odbudowana istniała jeszcze w 1641 (BK 2, 518).

1409-11 zniszczeń wojennych m. na 8832 grz. (Fr. 1, 190); 28 V 1454 m. składa w Toruniu hołd wierności Kazimierzowi Jag. (AST 4, 413); 21 X 1454 Zak. obsadził Ł. (SRP 4, 140, 535); I 1455 nie udane oblężenie i szturm Ł. przez wojsko polskie (SRP 3, 684); X 1455 ponowne nie udane oblężenie Ł. przez wojska polskie (SRP 4, 519); XI 1461 Polska odzyskuje Ł.; większość zabudowań spłonęła (SRP 4, 210, 586); 1464 wzmianka o murach obronnych i wieżach m. (Hanserezesse, 2/5, nr 443; BK 2, 517, 518).

SGKP 5.