(1349 Drosdowo, Droszdowo, Drosdowo Byki, Drosdowo Masaki, Drosdowo Jurkowe, Drosdowo Ecclesiastica)1Drozdowo już w XV w. było podzielone między szlachtę folw. i szlachtę zagrodową, wskutek czego jedni są „z Drozdowa”, a drudzy ,,z innego Drozdowa” (zob. np. r. 1405). Z czasem poszczególne cz. otrzymały nazwy od właścicieli (D.-Byki, D.-Masaki itp.), co wypływało z konieczności precyzyjnego określenia danej grupy płatniczej. Część tych Drozdów umieszczono w RP w pow. rac. (zob. następny przyp.), to wszystko nie spowodowało uformowania się odrębnych jednostek osadniczych z tych części, były to raczej przysiółki nad rz. Raciążnicą, 8 km na SE od Raciąża.
1. 1349 [dzielnica] ks. Elżbiety (L nr 70); 1411 n. par. D. (Pł. nr 1604); 1449 n. distr. płoc. (MK 337, 79); 1477 n. pow. płoń. (MK 6, 98v); 1506 dek. biel. (MD).
2. 1409, 1462 → p. 3; 1454 włóki w Grochowarsku przy granicy D. (MK 337, 92v); 1462, 1477 → p. 3; 1487 zagony w D. za żalami, od granic Ćwierska do Dramina (PZR 2, 138v); 1576 zagony w źrebiu Jurkowskim w D., od drogi raciąskiej do Dramina (PG 64, 65v); 1593 zagon naprzeciwko szkoły w D. od drogi raciąskiej do Dramina; inny zagon od drogi dunajskiej do pól wikarych (PG 95, 348v).
3. Włas. szlach. 1400 młynarz w D. (Pł. nr 24); 1401-1415 Borzywuj z D. s. Piotra (Pł. nr 57, 149, 151 ... 2145, 2214, 2418); 1402-1413 Borek z D. (Pł. nr 156, 2084); 1402-1416 Jan z D. (Pł. nr 137, 783 ... 2716); 1402-1416 Stanisław Raciborowic z D. brat Bujny (Pł. nr 137, 142, 147 ... 2623, 2632); 1403-1416 Bujno z D. brat Stanisława (Pł. nr 286, 286a, 432 ... 2587, 2599); 1403-1417 Jakusz z D. brat Borzywuja (Pł. nr 285, 672 ... 2289, 2755); 1404-1416 Paszek z D. (Pł. nr 431, 2106 ... 2623); 1405 Dziersław z Dramina i Jakusz z Ćwierska zeznają, że Borzywuj z D. winien żonie 15 kóp gr posp. tytułem wiana (Pł. nr 671); zakład 30 kóp gr ustanowiony między Jakuszem i Piotrem z D. z jednej a Wojciechem i Stanisławem z innego D. z drugiej strony (Pł. nr 672); 1405-1416 Wojciech Raciborowic z D. brat Stanisława (Pł. nr 672, 783a, 1161 ... 2145, 2631); 1406 Bronko i Małgorzata, dziedzice z D., powierzają br. Jaśkowi sprawę wyznaczenia granic między Dobrskami a Kraśniewem (Pł. nr 873); star. płoc. ustanawia zakład 30 kóp gr między Piotrem i s. Borzywojem z D. z jednej, a Stanisławem, Wojciechem i Janem, dziedzicami z D. z drugiej strony (Pł. nr 846, 848); 1409 Bartłomiej i Szymon, dziedzice z Grochowarska, zastawiają Bujnowi z D. całą swą cz. w Zarzeczu w D.2Być może z cz. Drozdowa zw. Zarzecze powstała potem wieś Orzeszki, istniejąca jeszcze w XVIII w w 60 grzywnach (Pł. nr 1263); 1411 Mikołaj z D. pleban odstępuje swą cz. dziedzictwa w D. braciom Borzywojowi i Jakubowi (Pł. nr 1604); 1411-1414 Andrzej Byk z D. brat Gabriela (Pł. nr 1578, 1597, 2153, 2267); 1413 Wojciech z D. powierza Mroczkowi [z D.] sprawę przeciwko Jakubowi z D. (Pł. nr 2061); 1413-1416 Gabriel [Byk] z D. brat Andrzeja (Pł. nr 2051, 2114, 2632); 1418 → p. 4; 1424 Wojtek Drozdowski (Z I nr 72); 1431 ks. Bolesław IV nadaje 40 wł. zw. Dibsko w z. wis.3Powstało tu Świdrowo, dziś Boczki-Świdrowo Mikołajowi Świdrowi z D. (PP VI nr 314; Wiśń. Grajewo 88); 1434-1437 Bujno z D. sędzia wojewody płoc. (MK 335, 1; MK 336, 63v); 1437 Mikołaj z D. pleban tamże sprzedaje swoje cz. ojcowizny w Ćwiersku i D. za 60 kóp gr posp. (MK 336, 71); 1440 Michał z D. poręcza Mikołajowi ze Strzegowa 12 1/2 kóp gr w półgr. za szl. Lubiewo (MK 340, 130v); 1443 tenże Michał kupuje cz. w Grochowarsku za 90 kóp gr w półgr. (MK 337, 120); 1444 Jakub z D. sprzedaje siostrzeńcowi Janowi ze Strzembowa 3 wł. w Ćwiersku (MK 336, 11); 1445 ksiądz Florian [Bujno] z D. rządca kapituły płoc. (UKP nr 356); 1448 ksiądz Florian Bujno dz. z D. pleban w Bolimowie darowuje braciom, Maciejowi i Bujnie, swą cz. w D. (MK 341, 21); 1449 Marcin z bratankiem Mikołajem, dziedzice z D., sprzedają Mikołajowi i Lutkowi z D., całą cz. ojcowizny w D. wraz z pr. patronatu kościoła tamże za 60 kóp gr; Wojciech z Leszczyna [Szlacheckiego] w imieniu wnuka Mikołaja z D., który jest właścicielem połowy rzeczonej cz., odwołuje tę sprzedaż (MK 337, 79); 1452 Wojciech w imieniu swoim i ojca Bujno, Mik. Ćwierski, Maciej w imieniu swoim i br. Floriana plebana w Bolimowie, Andrzej, Jan i Lutek, dziedzice z D. i patroni kościoła tamże, prezentują księdza Michała s. Macieja z D. na parafię tamże (Ep. 5, 60v); Michał z D. jako prawny opiekun Piotra z Łępina, sprzedaje całą jego własność w Łępinie za 100 kóp gr w półgr. (MK 335, 128); 1456 tenże Michał jako arbiter w sprawie rozgraniczenia wsi Galomin od wsi sąsiedzkich (ZDP nr 167); 1459 Dominik z D. h. Bujno (MZH nr 166); 1461 Maciej dz. z D. w imieniu Dominika z D. ma uiścić powinność Pawłowi Górze, plebanowi w Szwelicach, za dzies. snop. w Niedarzynie (Ep. 5, 122)4Szwelice – wieś par. w pow. mak., Niedarzyn należał do par. Drozdowo, a więc chodziło o jakieś manipulacje nie wiążące się z podziałem parafialnym; 1462 Wojciech z D., czyli z Zarzecza, sprzedaje Maciejowi z Grochowarska całą cz. w D. zw. Goszdowska, którą ojciec jego kupił od Goscza, wraz z rzeką tamże przepływającą, młyn zachowując dla siebie, za 100 kóp gr w szelągach; a jeśli Wojciech będzie chciał nabyć las zw. Osowiec, wtedy Maciej sprzeda mu każdą włókę tegoż za 6 kóp gr w szelągach (MK 337, 2v); 1465 Katarzyna c. zm. Pawła ze Śmiecina, żona Piotra z D., kwituje braci: Jakuba, Jana, Stanisława, Mikołaja i Piotra ze Śmiecina, z zadośćuczynienia za dobra dziedziczne (MK 337, 14); 1470 Michał Bykowic z D. h. Bujno (MZH nr 323); 1471-1474 Jan z D. kanonik warsz., podskarbi ks. Kazimierza III, pleban w Nowym Mieście (MK 5, 9; Ep. 10, 9, 99-100); 1473 Maciej z D. sprzedaje ur. Śmichnie i synom jej z Kossobud wszystkie swe włóki miary chełm. w D. z młynem i z pr. patronatu kościoła tamże (MK 5, 35-35v); 1477 Maciej Drozdowski wójt w Szerominie darowuje s. swemu Pawłowi z D. cz. w D. zw. Bujnowska, którą posiadł był drogą przepadku po zm. Wojciechu i Dominiku, synach Bujny z D., z młynem i łąkami w Ćwiersku, należącymi do tejże cz., poręczywszy spokój ze strony synów, Jana i Stanisława (MK 6, 98v); 1484 Paweł Drozdowski (Ep. 10, 320); 1485 Jan i Paweł, dziedzice z D., sprzedają wójtostwo w Szerominie (Ep. 10, 398); 1486 Jerzy z D. zastawia Andrzejowi, Pawłowi, Markowi, Piotrowi, braciom z Karwowa, i części z 1/2 siedliska w D. w 24 kopach gr w szelągach (PZG 6, 361); 1488 Maciej z Kossobud odstępuje Jakubowi i Andrzejowi Miziołkowicom z D. cz. w D., którą dostał w zastaw od Pawła, Marka, Piotra i Andrzeja, braci z Karwowa; Miziołkowice wykupują tę cz. na zasadzie pr. bliższości (PZG 6, 362); 1491 Maciej Kosobudzki z D. zamienia 1/2 wł. w Lipie na cz. zw. Świdrowska w Lubowidzu z młynem i pr. patronatu kościoła tamże (MK 6, 269); 1497 król Jan Olbracht daje Chebdzie z Maławy i Mikołajowi z Borzewa [Szlacheckiego] m. in. skonfiskowane dobra Andrzeja Byka z D. (MS II nr 1008); oraz Andrzejowi Koczurowskiemu dobra braci Andrzeja i Macieja Byków i Jakuba i Wojciecha braci z M. D.5W tekście: „de Minori Drosdowo in raczyanznensi distr.” Drozdowo Minor, czyli Drozdówko, była to cz. Drozdowa zw. D.-Masaki i w 1531 r. zaliczona również (nie wiadomo dlaczego) do pow. rac (MS II nr 1000); 1503 discr. Michał z D. kleryk (Ep. 149, 132v); 1506 → p. 4; 1521 Marcin s. zm. Jakuba Miziołka i Jan s. Macieja Miziołka, obaj z D., okazują pismo z 1486 o zastawie cz. D. (PZG 6, 361); 1531: D.-Byki: Wojciech i Jakub – 1 1/2 wł. folw.; Drozdowo [Masaki]: Maciej z synami – 1 wł. folw., Grzegorz s. Piotra Byka – 1 wł. folw. (RP 41, 108v); D. Kościelne: Marcin Miziołek – 1 wł. folw., Katarzyna wd. po Macieju i Miziołek z dziećmi – 1/2 wł. folw., Jan Ronik – 1/2 wł. folw., Paweł Ronik – 1/2 ćwierci folw., Jan s. Racibora Sadkowica z matką – 1 ćwierć folw., Stanisław s. Andrzeja Mroczka – 3 ćwierci folw., Mik. Bujno – 1/2 wł. folw., Jan Miziołek – 1/2 wł. folw., Bartłomiej, który siedzi u Szyrskiego – 1/2 ćwierci folw., Piotr s. Mroczka – 1 wł. folw., Paweł, Wojciech i Grzesiek – 1 ćwierć folw., Michał s. Mroczka – 1/2 wł. folw., Adam, Marcin, Michał, synowie Pawła – 1 1/2 wł. folw., Mikołaj, Jan, Michał – 5 ćwierci folw., Andrzej Łabuna – 1 wł. folw. (RP 41, 116v-117).
4. 1418 ks. Siemowit IV przenosi szl. Bujnie jego cz. w D. i w Ćwiersku z pr. polskiego na pr. chełm. z czynszem po 6 gr pras. (MK 331, 3v); 1506 król Zygmunt I nadaje Aleksemu Ćwierskiemu pr. chełm. na jego wieś D. (MS III nr 2617).
5. 1411 → p. 3; 1448 sprawa Jana dz. z Niedarzyna przeciwko discr. Jakubowi nauczycielowi w D. (Ep. 5, 13v); 1449, 1452 → p. 3; Stanisław nauczyciel szkoły w D. (Ep. 9, 141v); 1510 Piotr pleban w D. przeznacza w testamencie kościołowi Ś. Wawrzyńca w D. 2 kopy gr i biednym uczniom szkoły w D. 1 kopę gr (Ep. 6, 180-181); 1598 kościół par. Ś. Wawrzyńca (WP 5, 226).
7. Bon. V, 35.
1 Drozdowo już w XV w. było podzielone między szlachtę folw. i szlachtę zagrodową, wskutek czego jedni są „z Drozdowa”, a drudzy ,,z innego Drozdowa” (zob. np. r. 1405). Z czasem poszczególne cz. otrzymały nazwy od właścicieli (D.-Byki, D.-Masaki itp.), co wypływało z konieczności precyzyjnego określenia danej grupy płatniczej. Część tych Drozdów umieszczono w RP w pow. rac. (zob. następny przyp.), to wszystko nie spowodowało uformowania się odrębnych jednostek osadniczych z tych części, były to raczej przysiółki.
2 Być może z cz. Drozdowa zw. Zarzecze powstała potem wieś Orzeszki, istniejąca jeszcze w XVIII w.
3 Powstało tu Świdrowo, dziś Boczki-Świdrowo.
4 Szwelice – wieś par. w pow. mak., Niedarzyn należał do par. Drozdowo, a więc chodziło o jakieś manipulacje nie wiążące się z podziałem parafialnym.
5 W tekście: „de Minori Drosdowo in raczyanznensi distr.” Drozdowo Minor, czyli Drozdówko, była to cz. Drozdowa zw. D.-Masaki i w 1531 r. zaliczona również (nie wiadomo dlaczego) do pow. rac.