JEŻEWO

(1379 Yeschewo, Jeżewo, Geszewo, Gyeszewo, Gezewo), dziś Jeżewo Poświętne nad rz. Sierpienicą, 12 km na SEE od Sierpca.

1. 1379 n. par. J. (OP 231, 57v; Mąk. 46); 1578 pow. sierp. (ŹD 41).

2. 1594 w polu zw. Łazowo pod J. płosa od miejsca zw. Mokradło, czyli od granic Suleńczyc, do granic Żytowa (PG 96, 760v-761).

3. Włas. szlach. 1379 Y. siedliskiem Bolestów, do których należy prawie cała par. jeżewska, wraz z kolatorstwem kościoła par. (Mąk. 46); 1408 ks. Siemowit IV nadaje szlachcie z rodu Bolestów, m. in. Maciejowi i Janowi, braciom z J., oraz synom Leonarda, także dziedzicom z J., pr. nieodpowiedne i zwolnienie od kar (MPR 382; MK 5, 109v); 1431 Maciej i Jan z J. z bratankami, Andrzejem, Bolestą, Mikołajem i Janem z J., darowują Janowi z Kuchar chor. ciech. wieś Kobylniki (PP VI nr 264); 1435-1478 Bolesta z G., 1438-78 pisarz płoń., 1455 rządca wsi książęcej Czermno (MK 335, 84, 17v, 125; MK 337, 74v; MK 340, 135v; MK 5, 44v, 75; ZDP nr 166); 1438 Mikołaj s. Macieja z J., student Uniwersytetu Krakowskiego (Album I, 93); 1440 Jan Dziubel z J. zastawia Marcinowi z Sikorza całą cz. w Sikorzu, trzymaną w zastawie od Niemierzy w 24 kopach gr w starych szelągach, w tej samej sumie (MK 335, 51); 1444-1448 Piotr s. Jana z J., student Uniwersytetu Krakowskiego (Album I, 107, 119); 1445-1478 Marcin z J., 1445-1462 pisarz nadworny ks. Włodzisława I i jego synów, kanonik katedry płoc. oraz kolegiaty Ś. Marcina w Płocku, 1455 pleban w J. (KN 112; MK 337, 78v; AG perg. 3545; ADP perg. 316, 317, 334, 348, 350; Ep. 10, 98v; ZDP nr 165, 175, 204; WS 3091Autor mylnie określił tu J. jako leżące w pow. sąch; Kap. 50, 18v; UKP 443, 447; Ep. 10, 179); 1446 Marcin i Bodzęta, bracia, imieniem swoim i in. braci odwołują tytułem pr. bliższości zapis wiana na dobrach Stropkowo i Piaski-Zarzecze, którego dokonał ich ojciec Maciej z J. na rzecz żony Ofki (MK 335, 107); Leonard s. Mikołaja z J., student Uniwersytetu Krakowskiego (Album I, 113); 1447 Maciej z J. ustanawia s. Marcina, pisarza dworu książęcego, rządcą swej własności we wsiach G. i Tchórz (MK 336, 25v); 1449 Jan z Młotkowa sprzedaje br. Boleście z Y. całą cz. ojcowizny w Młotkowie i Piaskach-Zarzeczu, wraz z pr. patronatu kościoła w Y. za 110 kóp gr posp. (MK 337, 79); 1451 → p. 5; 1452 Frochna wd. po Stanisławie z Petrykóz zapisuje bratankom: Marcinowi, Janowi, Piotrowi i Bodzęcie z J. dobra Petrykozy po swojej śmierci (MK 337, 60, 60v); 1455 ur. Marcin z wsi Ostrowy zabezpiecza Piotrowi z J. 77 fl. węg. na swojej cz. w Czarnominie (MK 335, 124v); ks. Włodzisław I potwierdza sprzedaż domu w Płocku przez kucharza swego Hanusza mieszcz. płoc. dworzaninowi Bodzęcie z J. oraz uwalnia ten dom od sądownictwa miejskiego i wszelkich ciężarów, zezwalając na prowadzenie w nim wyszynku i handlu (AG perg. 3545; ZDP nr 166); 1459 → p. 4; Wszebor s. Mikołaja z J., student Uniwersytetu Krakowskiego (Album I, 156); 1469 Marcin z J. kanonik płoc. (Bon. IX, 56); 1473 Leonard z J. wikariusz wieczysty katedry płoc. (AG perg. 3595); Sasin z Grabca zabezpiecza żonie Dadźbodze c. Macieja z J. 90 kóp gr tytułem wiana na połowie swych dóbr (MK 5, 37 av); 1474 Piotr z J. podczaszy płoc. przedstawia dokument, wg którego całe jezioro, czyli bagno między Gilinem a Bielskiem, należy do jego wsi Gilino; nie przeszkadza to ks. Kazimierzowi III wyznaczyć granic, wg których tylko połowa bagien należy do Gilina (MK 5, 65v-66); Marcin kanonik płoc., Piotr pcz. płoc., bracia, wraz z bratankiem Maciejem, dziedzice z J., otrzymują od ks. Kazimierza III potwierdzenie granic wieczystych między wsią Piotra Gilino i miastem Bielsk; jednocześnie książę zmniejsza Piotrowi czynsz dla wsi Kuchary do 1 gr pras. (MK 5, 66); tenże Piotr z J. właściciel Gilina kupuje od szlachty z wsi [Dmochy-] Przeczki pr. bliższości po ich matce Małgorzacie c. Woczka z Gilina do wsi Kuchary i Gilino za 100 kóp gr w szelągach (MK 5, 44-44v); Bolesta z J. sprzedaje Janowi z Mlic i szlachcie z Tłubic 5 wł. w Tłubicach i 1 1/2 wł. w Gołakach obok Tłubic, wraz z pr. chełm., z czynszem po 4 gr pras. za 130 kóp gr w półgr. (MK 5, 44v); 1477-1485 Piotr z J. podczaszy płoc., 1485 cześnik płoc (MK 5, 71, 76; MK 6, 197; ZDP nr 206, 208, 235); 1478 ksiądz Piotr s. Jana Dziubela z J., pleban w Bogurzynie, darowuje bratankom, Janowi, Bodzęcie, Mikołajowi, Bartłomiejowi, synom Bartłomieja z J., dobra w Grzędowie i w J. wraz z pr. patronatu (MK 5, 75v); Bolesta z J. pisarz płoń., stryj szlachty z Młotkowa, z synami Mikołajem i Bolestą otrzymują dobra w Młotkowie i Piaskach-Zarzeczu z cz. młyna i stawu za 60 kóp gr (MK 5, 75); 1479 w podziale dóbr stryja z bratankiem. Piotr z J. pcz. płoc. otrzymuje wsie Piaski-Zarzecze i Tchórz, a bratanek Maciej Stropkowo i 1/2 młyna w Piaskach-Zarzeczu (MK 5, 76); 1484 discr. Jan s. Bartłomieja z J. (Ep. 10, 327, 329, 332, 349); 1485-1487 Jan z G. kanonik płoc. (Bon. IX, 56; AC III nr 373); 1488 → p. 5; [1491] zm. Piotr Dziubel z G. rektor kościoła par. w Bogurzynie (Ep. 15, 5); 1497 → p. 5; Bartłomiej Dziubel z J. zastawia Mikołajowi z Kęsic 3 wł. os. w Rudowie w 30 fl. węg. (MS II nr 774)2W tekście 2 błędne odczyty: Jezoro (zamiast Jeżewo) i Rzandow (zamiast Rudowo); 1507-1514 Andrzej z J. psęd. płoc (MS IV nr 31, 8320, 8628, 10477, 11063, 23160); 1531: 1 wł. os. (RP 41, 87).

4. 1459 książęta Siemowit VI i Włodzisław II nadają braciom z J., Marcinowi kanonikowi płoc., Janowi, Piotrowi, Bodzęcie, pr. niem. na wsie Stropkowo, Piaski-Zarzecze i Tchórz, z czynszem po 3 gr posp. (MK 335, 168).

5. 1379 par. J. niegdyś była większa; w XIV w. została uszczuplona na rzecz nowych kościołów par. w Zawidzu i Koziebrodach (Mąk. 46; OP 231, 57v-60); 1449 → p. 3; 1451 ugoda w sporze o obsadzenie parafii w J.: plebanem ma zostać Marcin ze Stropkowa kanonik płoc., zaprezentowany przez Piotra s. Macieja ze Stropkowa, Bolestę i Mikołaja z Młotkowa oraz Jana, Mikołaja, Piotra i Bodzętę, braci ze Stropkowa [i z J.]; ma on w rekompensacie oddawać przez 5 lat dzies. snop. ze Skoczkowa księdzu Piotrowi Dziubelowi z J., zaprezentowanemu przez stronę przeciwną, tj. przez Bartłomieja, Annę, Beatę, Małgorzatę, Dorotę, Jadwigę, dzieci Jana Dziubela z J. (Ep. 5, 55v-56); 1488 bp płoc. orzeka, że Jan Jeżewski kanonik płoc. ma oddać vitricis kościoła w Y. dzwon srebrny, legowany przez zm. Marcina Jeżewskiego kanonika płoc. temuż kościołowi (Ep. 10, 569); 1497 ksiądz Jan pleban w J. oskarża Andrzeja i Marcina, braci z J., o napad na plebanię i kradzież siodła wartości 1 1/2 kopy gr (Ep. 15, 111v-112); 1513 Niemierza Skoczkowski parafianin kościoła w J. (Ep. 7, 73); 1598 kościół parafialny Ś. Bartłomieja (WP 5, 73-74).

8. Kościół późnogotycki, zbarokizowany, wyposażenie XVI-XVIII w. (Kat. Zab. 23, 6-7).

1 Autor mylnie określił tu J. jako leżące w pow. sąch.

2 W tekście 2 błędne odczyty: Jezoro (zamiast Jeżewo) i Rzandow (zamiast Rudowo).