(1436 Cownatki, Cownathy Borowie, Borowe Kownaty) nad rz. Łydynią, 9 km na SW od Ciechanowa.
1. 1448 n. par. Ciechanów (Ep. 5, 17); 1471 wieś K. włączona z z. zawkrz. do z. ciech. (Zam. IV, 330)1Włączenie wsi K. (chyba wszystkich 3 wsi o wspólnej nazwie K.) do z. ciech. miało związek z podziałem Mazowsza w 1471 między synami Bolesława IV i związanym z tym pewnym przesunięciem granicy między dzielnicą płoc. a z. ciech., w okolicy m. Ciechanowa. Jednakże sądząc po określeniu w źródłach, zmiana ta w odniesieniu do K. nie utrzymała się, bowiem w następnych dziesięcioleciach K. jest określane jako przynależne do pow. sulerz., a zatem do Zawkrza. Zob. A. Borkiewicz-Celińska, Osadnictwo ziemi ciechanowskiej w XV wieku (1370-1526), Wrocław 1970, s. 21-22; 1497 z. płoc. [!] pow. sulerz. (MS II nr 826); 1578 pow. niedzb. (ŹD 121).
2. 1476 młyn na rz. Łydyni w Grabowcu, obok granic C. (MK 6, 78); 1488 włóki w Ojrzeniu przy granicach C. (MK 6, 217); 1512 granica między C. B. i Gołotami przebiega od Niecików do węgła granicznego między C. B. i Kownatami Wojnowymi, częściowo na błotach lub wodzie (C 53, 7); pola w Łebkach-Golankach od drogi do Ciechanowa do drogi do młyna w C. (C 53, 18v).
3. Włas. szlach. 1436 ks. Włodzisław I nadaje Marcinowi, Wojciechowi i Janowi, braciom, dziedzicom z C., 40 wł. chełm. w z. wis. na obu brzegach rz. Lodwigówki, przenosząc je z pr. polskiego na pr. niem.2Brak wysokości czynszu; z włók tych Wojciech otrzymuje 20 wł., Marcin 15 wł., Jan 5 wł. (AG perg. 6841)3Wg J. Wiśniewskiego wzmiankowani bracia byli, być może, synami Jana z Kownatów, który otrzymał w r. 1426 od ks. Janusza I 30 wł. przy ujściu rz. Lodwigówki do rz. Wissy (Wish. Grajewo 72, 81). Nie wiadomo, z których Kownatów pochodził wzmiankowany Jan (wsie o nazwie Kownaty mamy w powiatach sąch., mak., przas.), ale raczej nie były to Kownaty w pow. niedzb., bo bardziej prawdopodobne jest, że ks. Janusz nadawał włóki swoim poddanym, a z. wis. trzymał wówczas w zastawie. Wg konfirmacji z 1539 r., wydanej przez króla Zygmunta I braciom stryjecznym Pawłowi Dołędze i Janowi, z wymienionego nadania powstała wieś Dołęgi-Turzałąka, brak jednak wiadomości, kiedy te włóki przeszły z rąk Kownatów do Dołęgów; 1438 ks. Włodzisław I sprzedaje Pawłowi dz. z K. 3 wł. chełm. lasu zw. Puchalinbór w z. wis. za 10 kóp gr (AG perg. 661); Tomek, Paweł, Stanisław, Mikołaj i Jakub, bracia, dziedzice z Gumowa, obiecują zapłacić Jakubowi zw. Redło z K. 30 kóp gr w półgr. jako zastaw za cz. ojcowizny zm. Lutka z Gumowa (MK 335, 93); 1459 Marcin z C. darowuje Piotrowi i Obizonowi z Wieczfni części w obu wsiach C. z pr. patronatu4Dotyczy kościoła par. w Ciechanowie i na pr. niem., z czynszem po 2 gr pras., w zamian za części w Wieczfni także z pr. patronatu i z czynszem po 2 gr pras. (MK 335, 167); 1463 → p. 4; Piotr Długi, Jakub Błażejewicz, Mik. Dołuta [?], Maciej Jagno, Franciszek s. Piotra, Michał, wszyscy z C. B. (PZR 2/II, 72); książęta Konrad III, Kazimierz III, Janusz II i Bolesław V wydają przyw. na posiadanie 3 wsi: B. C., Kownatów Zendowych i Kownatów Wojnowych (MK 5, 77v)5Właściciele tych wsi wymienieni dopiero przy potwierdzeniu tegoż przywileju w r. 1479; 1470 wśród szlachty z Komorowa następuje zgoda w sprawie 1 wł. w Komorowie, którą zm. Jan Kot wykupił był od zm. Michała z C. tytułem pr. bliższości (ADP perg. 336); 1477 Jan z K. występuje przeciwko Pawłowi Długiemu z K. o cz. dziedzictwa w K., zastawioną od 36 lat w 3 kopach gr temuż Pawłowi (Ep. 13, 107, 110, 111v, 112); 1478 Jan i Jakub, bracia stryjeczni z K. (Ep. 13, 155v); 1479 potwierdzenie przyw. z 1463 dla Jana i Macieja Małodobrych z Kownatów Wojnowych, Andrzeja i Jana, braci Bronisza, Pawła s. Floriana [z Kownatów Zendowych] oraz Marcina i Jana Chrzanowskich z B. C. (MK 5, 77v); 1480 szl. Jakub i Małgorzata z K. (Ep. 13, 279v); 1489 Dorota żona Jana z Brodowa i Małgorzata żona Mikołaja z Mystkowa, córki zm. Mikołaja z K., kwitują stryja Marcina s. Jana z K. z zadośćuczynienia za dobra ojczyste i macierzyste (MK 6, 229v); 1497 król Jan Olbracht daje Janowi Kownackiemu skonfiskowane dobra m. in. szlachty z Kownatów Wojnowych, z Kownatów Zendowych oraz z K.: Krystyna i s. jego Marka, Trojana i jego syna, wdowy po Marcinie z s. Andrzejem, wd. Szarukanowej z s. Janem, Macieja z braćmi, wdowy po Macieju i c. Anny, Stanisława s. Ścibora, wdowy po Pawle Jakuszowiczu i braci Michała, Pawła s. Papieża i Szczepana, braci, Piotra Dobrzynowicza, wdowy po Marcinie Gagno, Jakuba Kucza, Jana Dologowicza (MS II nr 826); 1501 Jakub s. Piotra z C. z żoną Anną (MK 18, 196); 1508 Mik. Kotosiowicz z K. (Ep. 16, 295v); 1511 Jan Klekot młynarz w K. (PT 1, 408v); 1512 szl. Paweł s. Jana z C. B., mieszcz. z Ciechanowa (C 53, 195); Anna c. Stanisława z Idzikowic żona Marcina s. Jakusza z B. C. (C 53, 79); 1514 szl. Zachariasz z K. (PT 1, 203v); 1516 → p. 5; 1518 szl. Wawrzyniec z C. (Ep. 149, 281); 1519 szl. Andrzej z K. (PT 1, 370v); 1531: Katarzyna wd. po Janie – 1 1/2 wł. folw., Szczepan Kuchnia – 1/2 wł. folw., Jan i Grzegorz Szarukanowicze – 1 wł. folw., Stan. Broda – 1 wł. folw., Jan Kądziołkowicz – 1 ćwierć folw., Jan i Michał Mindowicze z częścią Zająca – 3 ćwierci folw., Jan Kopirszał – 1 wł. folw., Paweł Cebulka – 1 wł. folw., Maciej, Jan i Ścibor – 1 wł. folw., Jan Kuśnierz6W tekście: “Johannes pellifex” i Jan s. Szczepana – 1 wł. folw., Grzegorz s. Szymona – 1/2 wł. folw. (RP 41, 154).
4. 1459 → p. 3; 1463 ks. Konrad III nadaje Pawłowi Długiemu i jego wszystkim braciom z C. B. pr. chełm.7Brak wysokości czynszu (MK 337, 8).
5. 1448 Jan Wojno i Paweł Słotkowicz, dziedzice z C., w imieniu swoim i braci, szlachty z potrójnych C., parafian kościoła w Ciechanowie, występują przeciwko plebanowi w Ciechanowie o wolny pochówek, który mieli byli z dawna zapewniony jako patroni kościoła tamże jak ich poprzednicy. Pleban uzasadnia zakaz wolnego pochówku brakiem przyw. Jednak bp płoc. przysądza szlachcie z potrójnych C. wolny pochówek w kościele w Ciechanowie (Ep. 5, 17); 1516 szl. Wojciech Wyszkowie z C. grzebie żonę w kościele w Ciechanowie przy pomocy uzbrojonych braci (PT 1, 274); za co musi uiścić tytułem kary 30 kóp gr: 10 kóp plebanowi i 20 kóp bpowi (Ep. 2, 166).
7. 1489-1544 (Ep. 11, 149; Ep. 10, 670; Ep. 16, 71, 202v; PT 1, 54; Bon. XII, 34).
1 Włączenie wsi K. (chyba wszystkich 3 wsi o wspólnej nazwie K.) do z. ciech. miało związek z podziałem Mazowsza w 1471 między synami Bolesława IV i związanym z tym pewnym przesunięciem granicy między dzielnicą płoc. a z. ciech., w okolicy m. Ciechanowa. Jednakże sądząc po określeniu w źródłach, zmiana ta w odniesieniu do K. nie utrzymała się, bowiem w następnych dziesięcioleciach K. jest określane jako przynależne do pow. sulerz., a zatem do Zawkrza. Zob. A. Borkiewicz-Celińska, Osadnictwo ziemi ciechanowskiej w XV wieku (1370-1526), Wrocław 1970, s. 21-22.
2 Brak wysokości czynszu.
3 Wg J. Wiśniewskiego wzmiankowani bracia byli, być może, synami Jana z Kownatów, który otrzymał w r. 1426 od ks. Janusza I 30 wł. przy ujściu rz. Lodwigówki do rz. Wissy (Wish. Grajewo 72, 81). Nie wiadomo, z których Kownatów pochodził wzmiankowany Jan (wsie o nazwie Kownaty mamy w powiatach sąch., mak., przas.), ale raczej nie były to Kownaty w pow. niedzb., bo bardziej prawdopodobne jest, że ks. Janusz nadawał włóki swoim poddanym, a z. wis. trzymał wówczas w zastawie. Wg konfirmacji z 1539 r., wydanej przez króla Zygmunta I braciom stryjecznym Pawłowi Dołędze i Janowi, z wymienionego nadania powstała wieś Dołęgi-Turzałąka, brak jednak wiadomości, kiedy te włóki przeszły z rąk Kownatów do Dołęgów.
4 Dotyczy kościoła par. w Ciechanowie.
5 Właściciele tych wsi wymienieni dopiero przy potwierdzeniu tegoż przywileju w r. 1479.
6 W tekście: “Johannes pellifex”.
7 Brak wysokości czynszu.