KUCZBORK

(1384 Krucborg, Cruczborg, Cruczbork, Cudzborg, Kuczborg, Crudzbork, Cuczborz, Cvczbork) 11 km na NW od Szreńska, nad rz. Przylepnicą.

1. 1384 n. miasto w księstwie płoc. (DKM nr 48); 1449 n. par. K. (Ep. 5, 24); 1506 dek. szr. (MD); 1578 pow. szr. (ŹD 125).

2. 1575 gościniec szreński do K. (PG 61, 148).

3. Włas. ks., następnie szlach. 1384 ks. Siemowit IV sprzedaje stren. Andrzejowi z Radzikowa [h. Ogończyk] kaszt. dobrz. m. K. z należącymi doń wsiami1Ponieważ w dokumencie nie wymienione są nazwy wsi, a jednocześnie kilkakrotnie powtórzony jest zwrot: “cum villis adiacentibus”, rzeczony dokument odnosi się z całą pewnością co najmniej także do wsi Kuczbork, czynszami, polami etc., z pr. łowów wszystkich zwierząt i ptaków, z jeziorami, rybnikami, młynami etc. za 400 kóp gr polskich; nadaje także miastu pr. targu co tydzień i jarmarku co rok, z pr. pobierania cła od wszystkich kupców, nadając kaszt. Andrzejowi pełne pr. chełm. dla m. K. i rzeczonych wsi, z pr. sądzenia wszystkich spraw, zarazem uwalniając mieszczan i kmieci od wszelkich świadczeń. W zamian za to kaszt. Andrzej i jego potomkowie mają brać udział we wszelkich wyprawach wojennych księcia oraz przebywać w K. lub w rzeczonych wsiach (DKM nr 48; GP 102-107; Bon. XIII, 95); 1385 Andrzej s. kaszt. płoc. dz. z K. (L nr 111; ZDP nr 54); 1413 Janusz, Piotr, Jakusz, Andrzej i Otto, synowie Mikołaja z Kutna s. Andrzeja z K. kaszt. dobrz. dokonują podziału dóbr ojczystych; z nich Andrzej i Otto otrzymują K., Olszewko i Kozielsk oraz 700 grz. od braci po śmierci matki i babki (Bon. XIII, 89); → Radzikowo; 1434-1439 Ota z K. (MK 335, 2v; MK 336, 79); 1449 – zm. 1465 Andrzej z K. psęd. zawkrz. (MK 337, 65, 76; MK 335, 39v; WS 297); 1452 Ocina z C. ma sprawę z dziedzicami ze Sławęcina (MK 335, 128); 1456 Andrzej z K. psęd. zawkrz. zastawia Stanisławowi z Kołodziejek czynsz karczmarza z Jabłonowa (Tym. 301); 1459 Adam Wilkanowski otrzymuje sumy na Chojnowie, K., Mianowie i Bielawach tytułem posagu żony Doroty c. Jana Kinickiego z Szapska (MK 335, 153v; MK 6, 356v); 1461-1480 Mik. Kruczborski dziekan włocławski (AC I nr 1196, 1206, 1234; Bon. XIII, 95); 1465 Jan z Mianowa zabezpiecza żonie Annie c. zm. Andrzeja Kuczborskiego psęd. zawkrz. wiano na swej włas. w Łętowie (MK 337, 13v); 1489 → p. 4; 1494 – zm. 1517 szl. Mik. Kuczborski (Ep. 15, 79); 1498 tenże Mik. Kruszborski zamienia z Działyńskimi wieś Nowydwór nad Drwęcą na Sobiesierznie; król Jan Olbracht zezwala mu na kupno sołectwa we wsi Sobiesierznie; tenże Kruszborski dzierżawca wsi Sobiesierznie (MS II nr 1306, 1307); 1500 → p. 5; 1502 szl. Jan z K. (Ep. 149, 39); 1503-1510 Piotr Kuczborski kan. włocławski (Bon. XIII, 95); 1508 Mik. Kuczborski skarbnik dobrz., 1517 pozostawia synów Zbigniewa i Piotra (Bon. XIII, 95); 1518 Dorota żona Adama Świnki z Zielonej [ma sumy na K.] (Bon. XIII, 95); 1518, 1519 → p. 5; 1578: 4 1/2 wł., szos – 6 fl., rzemieśnicy – 6 fl., śledzie – 12 gr, czopowe – 15 fl., 10 gr (ŹD 125).

4. 1384 → p. 3; 1489 ks. Janusz II nadaje Janowi, Stanisławowi podstolemu dobrz. Andrzejowi, Jakubowi oraz ich rodzeństwu pr. jarmarku dla m. K. na wiosnę na Ś. Stanisława każdego roku oraz pr. targu w każdą sobotę tygodnia (MK 6, 219b)2Utrata praw miej. K. w 1869 r. W układzie przestrzennym czytelne pozostałości założenia miejskiego (Kat. Zab. X/28, 8).

5. 1424 ks. Siemowit IV zawiera ugodę z bpem płoc. w sprawie dzies. snop. i jej poboru oraz ustala, że mieszkańcy niektórych miast i wsi książęcych będą płacili ekwiwalent pieniężny po 10 gr z wł.; w wypadku wykupienia przez księcia C.3Jak wynika z tekstu, książę transakcję z 1384 r. traktował jako pożyczkę pod zastaw K., skoro liczył się z możliwością wykupu mieszkańcy będą płacić po 8 gr z wł. (ADP perg. 186; ZDP nr 103; Jura I nr 69); 1449 discr. magister Wojciech pleban w C. (Ep. 5, 24); 1500 Kuczborski ma sprawę o dzies. z plebanem ze Szczuki (AC III nr 188); 1518 Paweł, Mikołaj, Wojciech, Elżbieta wd. po Mikołaju, dziedzice z C., prezentują discr. Stanisława z C. na plebanię w C. (Ep. 2, 364); 1519 Stanisław z K. pleban tamże (Ep. 2, 498); 1521 Wawrzyniec Zembrzuski wikariusz bpstwa płoc. występuje przeciwko Sasinowi plebanowi w K. o dzies. we [wsi] Kuczbork (Ep. 2, 572); 1598 kościół par. Ś. Bartłomieja (WP 5, 365v).

6. 1436 sąd ziemski zawkrz. wystawia dokument datowany w K. (MK 5, 37).

7. Pazyra s. 73, 88, 114, 137, 152 ... 358.

8. Grodzisko (GMP 178)4Wymienione w spisie miejscowości wykreślonych z rejestru grodzisk, dlatego brak opisu; cmentarzysko szkieletowe z wczesnego średniowiecza [?] (Rauhut 533).

1 Ponieważ w dokumencie nie wymienione są nazwy wsi, a jednocześnie kilkakrotnie powtórzony jest zwrot: “cum villis adiacentibus”, rzeczony dokument odnosi się z całą pewnością co najmniej także do wsi Kuczbork.

2 Utrata praw miej. K. w 1869 r. W układzie przestrzennym czytelne pozostałości założenia miejskiego (Kat. Zab. X/28, 8).

3 Jak wynika z tekstu, książę transakcję z 1384 r. traktował jako pożyczkę pod zastaw K., skoro liczył się z możliwością wykupu.

4 Wymienione w spisie miejscowości wykreślonych z rejestru grodzisk, dlatego brak opisu.