1W I połowie XVI w. N. zostaje podzielony na 2 cz., z których jedna nazywa się N. Sasina, druga – N. Kościelny. Obecnie jedna wieś N (1401 Niczsko, Nyczko, Nydzsko, Nicki, Nyeczk, Nyczssko) nad rz. Działdówką (dawniej Nidą) 17 km na W od Działdowa.
1. 1413 n. ziemia zawkrz. (Lites III, 167); 1429 par. N. (Kurenda, 217); 1448 n. par. N. (Ep. 5, 5); 1488 ziemia płoc. [!] (MK 6, 212); 1506 dek. szr. (MD); 1578 pow. szr. (ŹD 56, 65).
2. 1448 → p. 3; 1466 → p. 6; 1575 pole Dworznica, w nim płosa w zakolu rz. Wkry; drugie pole naprzeciw młyna i łąka przy starym moście (PG 61, 17).
3. Włas. szlach. 1410 kmiecie z N.: Piotr, Błażej, Andrzej i Wawrzyniec powierzają swemu panu, Ninocie ze Słoszewa, sprawę przeciwko Marcinowi z Szeromina (Pł. nr 1426); 1422 ks. Siemowit IV nadaje Niemierzy dz. z N. 2 wł. wolne miary chełm. bez 1 ćwierci przed m. Płońskiem (PG 1, 161); 1438 Niemierza dz. z N. psęd. ciech. sprzedaje Janowi z Dłutowa cześnikowi płoc. 1/2 wsi N. za 260 kóp gr szerokich (MK 336, 77v); 1440 Jan, Żyra i siostra ich Małgorzata z Przyrowa sprzedają Janowi i Niemierzy braciom z Wawrowa 22 1/2 wł. w N. na pr. niem. z czynszem po 12 gr za 120 kóp gr w nowych szelągach (MK 340, 134); → 4; 1448 Adam, Jan, Mikołaj i Piotr bracia z Dłutowa sprzedają Klemensowi i s. jego Janowi ze Straszewa swoje cz. dziedziczne, które otrzymali w podziale, w tym 4 cz. w N. i 7 wł. obok lasu Wrońskiego poza granicą wsi Kozilas, za 125 kóp gr (MK 335, 136v); → p. 5; 1450 → p. 5; 1463 Paweł Nicski (ZR nr 1233); 1481 szl. Bernard z N. podejrzany w wierze (UKP, 113); 1488 Dorota żona Sasina ze Szczepiatyna i Druzjana, córki zm. Mikołaja z Baboszewa, kwitują ur. Jana Brzeskiego pkom. wysz. z zadośćuczynienia za dobra dziedziczne w Baboszewie, N. i Płużnicy (MK 6, 212); → p. 5; Bernard Baboszewski procesuje się ze szlachtą z N. (Ep. 10, 592); 1531: N. Sasina – 2 wł. folw., Marcin Nicki – 1 wł. folw., Jan s. Mikołaja – 3 ćwierci folw. (RP 41, 133v); N. Kościelny: Gotard – 1/2 wł. os., Marcin – 1/2 wł. os., Piotr – 1/2 wł. os., Stanisław – 1/2 wł. os., Paweł – 1/2 wł. os. (RP 41, 126v).
4. 1440 → p. 3; ks. Włodzisław I nadaje Janowi z Baboszewa pr. [chełm.] na Baboszewo i N., z czynszem po 3 gr (MK 340, 140); 1450 tenże książę nadaje Janowi z Baboszewa pr. chełm. na Baboszewo i N., z czynszem po 2 gr w półgr. (MK 335, 91v).
5. 1429 discr. Paweł pleban w N. wezwany do uiszczenia świętopietrza (Kurenda, 217); 1448 Jan Wawrowski i Jan Straszewski z N., Michał ze Straszewa i Niemierza z Wawrowa ustanawiają Jana z Baboszewa swym z-cą w procesie o pr. patronatu kościoła w N.; ciż sami, kolatorzy i patroni kościoła w N., prezentują discr. Borzyma z Lipna na par. tamże (Ep. 5, 5); 1450 Jan dz. z Baboszewa w swoim i Jana ze Straszewa, Jana i Niemierzy z N. imieniu prezentują discr. Mikołaja s. Macieja z Korytowa na parafię w N. (Ep. 5, 37); 1488 Stanisław s. Jana, Stanisław i Mikołaj synowie Niemierzy, Jakub s. Michała, dziedzice i patroni kościoła par. w N. odwołują uprzednio przez nich zaprezentowanego na parafię discr. Marcina Czerwińskiego i prezentują discr. Mikołaja z Kozirogu; bp płoc. powierza kościół w N. temuż Mikołajowi (Ep. 10, 594-595); Bernard Baboszewski patron kościoła w N. zrzeka się pr. patronatu na rzecz bpa płoc. (Ep. 10, 567); bp płoc. zatwierdza na plebanię w N. discr. Mikołaja z Kozirogu, zaprezentowanego przez Bernarda z Baboszewa i in. patronów jak wyżej (Ep. 10, 600); 1499 Jakub z N. występuje przeciwko Mikołajowi plebanowi z N. o zarzucenie mu kradzieży krowy. Ze swej strony pleban występuje przeciwko Jakubowi o dzies. ze zbiorów kmiecych i z folwarku, wartości 8 kóp gr (Ep. 16, 25); 1520 ksiądz Zygmunt Bojanowski zatwierdzony na plebanię w N. (Ep. 2, 524); 1598 kościół parafialny Ś. Jakuba (WP 5, 361).
6. 1413 Krzyżacy obrabowują mieszkańców wsi N. (Lites III, 167); 1466 Krzyżacy w liczbie 40 rycerzy, gdy łupili Mazowsze z góry N.2Ponieważ jest w pow. szr. miejscowość Nicgóra, można by mieć wątpliwości, czy Długosz miał na myśli N., czy Nicgórę. Wg K. Pacuskiego „za N. przemawia rz. Wkra i sąsiedztwo z granicą mazowiecko-krzyżacką, a za Nicgórą znajdujące się tam grodzisko, które mogło być w 1466 r. wykorzystane przez Krzyżaków, oraz położenie w stosunku do Sarnowa i Radzanowa (ale nie Wkry)” (AM 27), którą omywa rz. Wkra, ufortyfikowanej koło Sarnowa, zostają pobici przez Dadźboga z Golędkowa z rodu Junoszów i dworzan ks. Konrada III. Góra ta, którą obsadzał Miszka i 300 jego towarzyszy, zostaje zdobyta i wszyscy, którzy jej bronili, zostają wybici lub wzięci do niewoli przez rycerzy maz. (DH XIV, 457).
7. 1488 (Ep. 10, 563, 597).
1 W I połowie XVI w. N. zostaje podzielony na 2 cz., z których jedna nazywa się N. Sasina, druga – N. Kościelny. Obecnie jedna wieś N.
2 Ponieważ jest w pow. szr. miejscowość Nicgóra, można by mieć wątpliwości, czy Długosz miał na myśli N., czy Nicgórę. Wg K. Pacuskiego „za N. przemawia rz. Wkra i sąsiedztwo z granicą mazowiecko-krzyżacką, a za Nicgórą znajdujące się tam grodzisko, które mogło być w 1466 r. wykorzystane przez Krzyżaków, oraz położenie w stosunku do Sarnowa i Radzanowa (ale nie Wkry)” (AM 27).