NIEDZBÓRZ

(1349 Pokrite Wody, Pocrithki duplex, Pokrithky utra, Pokrythky, 1503 Miedziborze, Miedzyborze, Myedzborsz) 19 km na S od Mławy.

1. 1349 [dzielnica] ks. Bolesława III (L nr 70); 1452 ziemia płoc. [!] distr. zawkrz. (MK 337, 61v); 1493 n. distr. zawkrz. (MK 6, 294); 1502 n. par. P.; 1503 miasto M. (MS III nr 871); 1506 dek. mław. (MD); 1513 M. stolicą pow. (WS 18); 1535 król Zygmunt I powtórnie czyni N. stolicą pow. (WS 18).

2. 1452 → p. 3.

3. Włas. szlach. 1452 ur. Stanisław ze Strzegowa sędzia płoc. dzieląc swe dobra między synów przeznacza Mikołajowi wieś Ławsk w z. wis., Wojciechowi – P.d., które mają być odgraniczone od Strzegowa przez ur. Stanisława, a Zawiszy wsie Strzegowo i Prusocin (MK 337, 61v); 1493 w podziale dóbr między braćmi z Bartników, Tomaszem i Jakubem, Tomasz otrzymuje obie wsie P. z cz. Grabienic, wieś Narzym z pr. patronatu i dobra w Prusach: Olszewo, Dwukoły Semkowo [?], Białuty, Dźwierznia1Wymienione wsie obecnie w woj. olsztyńskim, a Jakub – wieś Bartniki z dopłatą 100 kóp gr w szelągach przez Jakuba (MK 6, 294); ur. Tomasz Bartnicki z P. zabezpiecza żonie Katarzynie, c. ur. Ninogniewa z Kryska kaszt. rac., wiano 945 fl. węg. na połowie swych dóbr: na obu wsiach P. i na Uniszkach [Gumowskich], które dzierżawi (MK 6, 298); 1503-1505 → p. 4; 1551 pewien kmieć – młynarz z M. oskarżony o uprawianie wróżbiarstwa i przepowiadanie przyszłości w lesie na terenie par. Żuromin (UP 207).

4. 1503 król Aleksander Jagiellończyk dozwala księdzu Mikołajowi z Bartnik, dworzaninowi i sekretarzowi królewskiemu, kustoszowi kościoła płoc. lokować miasto o nazwie M. na pr. chełm. w miejscu 2 wsi dziedzicznych P., przyległych do siebie2W rejestrze pogłównego z 1676 r., a także na mapach z XVIII i XIX w. oraz dzisiaj jest wieś Pokrytki w odległości ok. 2 km na W od Niedzborza. Lokacja z 1503 r. wyraźnie dotyczy 2 wsi P., ale wbrew literze dokumentu jedna z tych wsi nie została włączona do nowo lokowanego miasta (MS III nr 871, 1138); 1505 tenże król nadaje miastu M. pr. jarmarków na Ś. Agnieszkę i Nawiedzenie NMP oraz targów w każdą środę tygodnia (MS III nr 2267); i zwalnia miasto od czynszów, ciężarów i ceł na 10 lat (MS III nr 2157).

5. 1494 bp płoc. darowuje Mikołajowi Bartnickiemu kantorowi katedry płoc. dzies. z obu wsi P. (Kap. P 50, 45); 1495 Jakub z Dębska pleban w M. (K Ław. nr 53); 1502 bp płoc. eryguje par. w P. z fundacji braci Mikołaja i Tomasza Bartnickich, wydzielając jej teren z par. Strzegowo i par. Żurominek; kościół erygowano pierwotnie pod wezwaniem Ś. Trójcy, Niepokalanego Poczęcia NMP oraz ŚŚ. Mikołaja, Hieronima, Marii Magdaleny i Katarzyny, lecz przetrwało w czasach późniejszych tylko wezwanie Ś. Mikołaja (Diecezja płocka, 401); 1503 Mik. Bartnicki kustosz katedry płoc. prezentuje magistra Stanisława Dąbrówkę na nowo utworzoną par. w P. (Ep. 16, 191); 1506 pleban w Klembowie zapisuje Stanisławowi Markowiczowi [Dąbrówce]3Syn Marka z Dąbrówki (pow. warsz.) i Wilamówki (Podlasie) plebanowi w P. wóz czyli rydwan (Ep. 16, 228-229); 1513 kapituła płoc. godzi się na darowanie przez bpa płoc. dzies. z Kuniewa kościołowi par. w M. (Kap. P 50, 109); 1551 pewien pleban z M. oskarżony jest, że odwodzi ludzi od parafii Żuromin, twierdząc, że łaski i objawienia pewnego miejsca na terenie par. Żuromin przeniesione są, z łaski Boga, przez jego osobę do par. w M. (UP 209); 1598 kościół parafialny Ś. Mikołaja (WP 5, 145).

1 Wymienione wsie obecnie w woj. olsztyńskim.

2 W rejestrze pogłównego z 1676 r., a także na mapach z XVIII i XIX w. oraz dzisiaj jest wieś Pokrytki w odległości ok. 2 km na W od Niedzborza. Lokacja z 1503 r. wyraźnie dotyczy 2 wsi P., ale wbrew literze dokumentu jedna z tych wsi nie została włączona do nowo lokowanego miasta.

3 Syn Marka z Dąbrówki (pow. warsz.) i Wilamówki (Podlasie).