OSÓWKA

(1350 Ossowakalin, Ossowka, Oszowka) 18 km na NW od Szreńska.

1. 1448 n. distr. zawkrz. (Ep. 5, 4); 1471 n. ziemia zawkrz. (MK 6, 161v); 1578 pow. szr., par. Lubowidz (ŹD 56)1Wg AM par. Lubowidz albo Zielona.

2. 1350 → p. 3.

3. Włas. szlach. 1350 ks. Bolesław III darowuje braciom, Wojciechowi podstolemu soch. i Mikołajowi zw. Nagórka, dziedzicom z Zawidza, las książęcy leżący między Zieloną i Lubowidzem, który zwie się O., wraz z pr. chełm. na O., Zawidz i in. dobra oraz pr. łowów wszystkich zwierząt z wyjątkiem tura (Maz. II nr 307; MS IV/2 nr 15691; MS IV/3 suplement nr 166); 1374 → p. 4; 1436 Mikołaj ze Stupska ma wykupić cz. swoje w Lubowidzu i O., należące do Wojciecha ze Stupska, od Świętosława z Lipy i Stanisława Czajki z Trzcianki za 37 kóp gr i 48 gr (MS IV/3 suplement nr 703); [ante 1441] Wojciech [s. Piotra Świdra] z Lubowidza i O., pisarz czer. (WS 299); 1445 Mik. Stupski zastawia Janowi z Zawidza swe cz. w Lubowidzu i O. w 39 kopach gr i w 13 1/2 kopach gr (MS IV/3 suplement nr 809); 1446 → p. 4; 1450 Wojciech Świder dz. z Gościszki sprzedaje Mikołajowi z Życka 1/2 wsi O. za 100 kóp gr (MK 335, 91); 1471 Mikołaj ze Stupska zapisuje córkom Helenie i Świątce 900 kóp gr w półgr. na dobrach w z. zawkrz.: Stupsku, Konopkach, Krośnicach, Lubowidzu i O. (MK 6, 161v; MS IV/3 suplement nr 1034); 1472 Mikołaj z Zawidza sprzedaje bratu Trojanowi z Zawidza wszystkie swe cz. dziedzictwa w Lubowidzu i O., z wszystkimi zastawami należącymi do Mikołaja, za 60 kóp gr w szelągach; Małgorzata c. zm. Ziemaka z Cieksyna, żona Mikołaja, zrzeka się wiana zabezpieczonego na tychże częściach (MK 5, 18; MS IV/3 suplement nr 1038); 1474 Mikołaj ze Stupska zastawia swoje cz. w Lubowidzu i w O. w 60 kopach gr na 6 lat (MS IV/3 nr 1049); 1476 Wojciech Świder z Gościszki [s. Piotra Świdra z Lubowidza i O.] kwituje Małgorzatę wd. po Trojanie z Zawidza, obecnie żonę Bernarda z Gawarca, i jej s. Piotra z zadośćuczynienia za cz. po Wojciechu z Lubowidza (MS IV/3 suplement nr 1057); 1485 Stan. Załszyński ze Stupska pcz. płoc. z żoną Heleną zabezpieczają Wojciechowi z Lubowidza 85 kóp gr na własności w O. i na 15 wł. w Lubowidzu (MS IV/3 suplement nr 1105); 1502 → p. 5; Barbara c. Wojciecha z O. zastawia Ubysławowi z Lubowidza cz. swoją w O. w 40 kopach gr (MS IV/3 suplement nr 1240); 1530 Jan kanonik pozn. z br. Ubysławem z Lubowidza i Wojciechem s. Ubysława otrzymują konfirmację dokumentów z lat 1436, 1445, 1467, 1472, 1474, 1476, 1485, 1502, 1503 dotyczących cz. w O. i w Lubowidzu (MS IV/2 nr 15698); ciż sami otrzymują konfirmację dokumentów z lat 1350, 1374, 1446, 1509 i 1521 na dobra w Lubowidzu, O., Płocicznie i Okalewie (MS IV/2 nr 15687, 15691, 15692); 1552: Paweł Lubowidzki płaci czynsz od 19 osadzonych [kmieci]; liczba osadników: 30 – 19 wł. os. (RP 41, 667).

4. 1350 → p. 3; 1374 ks. Siemowit III przenosi Mikołajowi podstolemu płoc. i jego bratankowi Piotrowi [Nagórkom h. Boleścic-Jastrzębiec] wsie Lubowidz i O. na pr. niem. (MS IV/3 suplement nr 275; Bon. XV, 89-90); 1446 ks. Włodzisław I przenosi wsie Lubowidz, Rzężawy i O., należące do braci Jana i Adama z Zawidza, z pr. polskiego na pr. chełm. (MS IV/3 suplement nr 815); tenże książę zmniejsza Janowi s. Adama z Zawidza czynsz pr. niem. od kmieci z Lubowidza i O. do 4 gr pras. (MK 336, 7v).

5. 1448 bp płoc. sprzedaje prac. Stanisławowi Mdzewskiemu z Jabłonowa dzies. z O. za rok bieżący (Ep. 5, 4); 1502 kmieć z Lubowidza jako śwd. w sprawie dzies. z O. zeznaje, że w O. było osadzonych 7 kmieci na 7 wł., od których dzies. pobierał bp [płoc.]; były też 2 folwarki o nieznanej świadkowi wielkości. W O. było 40 wł. opustoszałych i śwd. nie pamięta, by kiedykolwiek było kmieci więcej niż 7, dziedzice sami uprawiali swe role. Inny śwd., szl. Maciej z Lubowidza, potwierdził, że przed wojną pruską było w O. 7 kmieci osadzonych na 7 wł., z których niegdyś dzies. pobierał bp płoc., z ziemi zaś uprawianej przez dziedziców – pleban; zapytany, ile było włók w O., odpowiada, iż 40 wł., lecz obecnie rosną na nich drzewa, zaledwie 8 wł. nadaje się do uprawy (Ep. 149, 41; AC III nr 211).

1 Wg AM par. Lubowidz albo Zielona.