PUCHAŁY

(1349 Puchali) dziś nieznane, leżące w okolicy wsi Gralewo, między rz. Rokitnicą a Dobrzycą, ok. 8 km na SE od Raciąża1W Nowym kodeksie dyplomatycznym Mazowsza, cz. II (Maz. II nr 296) znajdujemy następujące określenie: „Puchały – nazwa herbowa drobnej szlachty, zamieszkałej we wsi Cywino, na wschód od Szapska” [tzn. Sarbska]. Jest to słuszna teza, gdy porównamy imiona oraz przezwiska-nazwiska mieszkańców (zob. Cywiny-Dynguny, Cywiny Górne, Cywiny-Krajki). Powstaje pytanie, dlaczego szlachta ta pisała się z Puchał? I dlaczego tak się pisząc występuje tylko i wyłącznie w Księdze ziemskiej płońskiej? Wydawca tej księgi M. Handelsman umieścił Puchały w z. wysz., sugerując się zwrotem w dokumencie z 1349 r.: „omnes Puchali in Wissegrod” (L nr 70). Powtórzył ten błąd K. Zierhoffer.

1. 1349 [dzielnica] ks. Elżbiety (L nr 70; Maz. II nr 296).

2. 1410 cz. w Mystkowie od granic P. do granic [Lutomierzyna]-Króli (Pł. nr 1450); 1413 → p. 3.

3. Włas. szlach. 1400-1412 Borzysław z P. ojciec Wojciecha (Pł. nr 19, 1828, 1907); 1400-1414 Wojciech Borzysławowic z P. (Pł. nr 19, 683, 1459, 1510, 1734, 1828, 1907, 2196, 2298); 1402-1412 Paweł z P. (Pł. nr 234, 242a, 284, 291, 1675, 1813-1814); 1402-1413 Falisław Podechlodowic z P. br. Bogusława (Pł. nr 242, 291, 529, 1734 przypis, 1828, 1984); 1402-1415 Bogusz (Bogusław) z P. (Pł. nr 234, 243, 252, 291, 600, 675, 683, 1253, 1734, 1788, 1813-1814, 1824, 1903, 1984, 2012-2012a, 2017-2018, 2024, 2053, 2144-2145, 2157, 2162, 2171, 2210, 2394); 1404-1405 Krajk z P. (Pł. nr 454, 483, 616); 1404-1415 Bartłomiej Krajkowicz z P. br. Piotra (Pł. nr 448, 483, 518, 568, 1828, 1908, 2196, 2388); 1405 Bartłomiej z P. płaci przeciwko dziedzicom z P. po trzykroć karę „L” (Pł. nr 568); Piechna z P. przysięga przeciwko Ludkowi z P., że mu „nie popasła łąki” (Pł. nr 614); Stanisław z P. (Pł. nr 605, 771); 1405-1410 Mikołaj z P. (Pł. nr 565, 566, 595, 595b, 615, 615a, 1539); 1405-1415 Sutek z P. (Pł. nr 512, 595, 595b, 614, 615a, 1432, 1438, 1457, 1492, 1907, 2055, 2057, 2298, 2432); 1405-1417 Piotr Krajkowicz z P. br. Bartłomieja (Pł. nr 512, 565-566, 575, 617, 630, 1994, 2388, 2421, 2430, 2610, 2631, 2757); 1407 szl. Imka dziedziczka z P. przekazuje Mikołajowi z Goszczyna prowadzenie sprawy przeciwko Pawłowi z P. (Pł. nr 1015); 1409 Cibora z P. (Pł. nr 1345); 1410 Mścichna wd. po Mikołaju z P. stawia: Falka i Piotra z Góry, Sądka z Płonny [Szlacheckiej], Marcina Rogatko i Świętosława ze wsi [Zdziar-]Łopatki, którzy poświadczają, że jej mąż nie wziął cz. Adama (Pł. nr 1539, 1556); 1411 Bartłomiej, Mikołaj, Piotr, Przybek, Jakub, wszyscy z P., płacą 6 grzywien przeciwko Grzegorzowi z P. (Pł. nr 1643); 1412 Paweł z P. sprzedaje Bogusławowi i Falisławowi, braciom z P., całą swoją cz. z siedliskiem w P. za 8 kóp gr (Pł. ne 1826); 1412 Stachna wd. po Bartłomieju z P. zeznaje, że „nie popasła Adamowi [z P.] prosa” (Pł. nr 1908); 1412-1414 Jakub Puchała z P. (Pł. nr 1907, 1965, 1988, 2055-2060, 2072, 2073, 2078, 2281); 1412-1417 Stachna wd. po Bartłomieju z P. (Pł. nr 1908, 2729, 2747); 1413 kmieć Paweł (Pł. nr 1951); Jakub z P. przysięga przeciwko Mieczkowi z Goszczyc, że nie wziął 7 kóp gr posagu żony Wichny (Pł. nr 2073); Trojan z Kowali przysięga: „jakom ja nie miał z Tomaszem [z Kowali] zmowy między Puchałami granic odsypać” (P. nr 1940-1940a); Paweł z Mystkowa przeciwko Boguszowi z P. o zasianie prosa (Pł. nr 2053); 1413-1416 Mścisław z P. (Pł. nr 1981, 1994, 2152, 2175, 2631); 1414 Wojciech z P. przeciwko Jachnie Bartłomiejowej z P. (Pł. nr 2196); Tomasz z Kowali przysięga, że nie wypasł Boguszowi z P. łąki swym bydłem (Pł. nr 2132); 1414-1416 Jan z P. s. Mścisława (Pł. nr 2284, 2285a, 2631); 1415-1416 Dadźbog z P. (Pł. nr 2550, 2564, 2648).

1 W Nowym kodeksie dyplomatycznym Mazowsza, cz. II (Maz. II nr 296) znajdujemy następujące określenie: „Puchały – nazwa herbowa drobnej szlachty, zamieszkałej we wsi Cywino, na wschód od Szapska” [tzn. Sarbska]. Jest to słuszna teza, gdy porównamy imiona oraz przezwiska-nazwiska mieszkańców (zob. Cywiny-Dynguny, Cywiny Górne, Cywiny-Krajki). Powstaje pytanie, dlaczego szlachta ta pisała się z Puchał? I dlaczego tak się pisząc występuje tylko i wyłącznie w Księdze ziemskiej płońskiej? Wydawca tej księgi M. Handelsman umieścił Puchały w z. wysz., sugerując się zwrotem w dokumencie z 1349 r.: „omnes Puchali in Wissegrod” (L nr 70). Powtórzył ten błąd K. Zierhoffer.