(1380 Smolino binum, Smolino duplex, Smolinskye predium, Smolino parva, alia Smolino, Szmolino)1Jak rozumieć określanie Smolina „podwójne” (binum, duplex), względnie odróżnienie „małego” Smolina od „innego” (parva, alia)? Sądząc po źródłach kartograficznych oraz danych z RP i ze ŹD było jedno Smolino. Część jego należała do drobnej szlachty, część do „posesorów” i tym należy tłumaczyć występujące w źródłach rozróżnienie 5 km na SEE od Bielska.
1. 1380 par. Zagroba (AC III nr 308); 1450 distr. płoc. (MK 336, 51v); 1578 pow. biel., par. Zagroba (ŹD 23, 37).
2. 1572 pole w S. pod dobrami Rudowo obok granic Kleniewa (PG 55, 101v); 1575 pole w S. naprzeciwko dóbr Leszczyno [Księże] w miejscu zw. Czary (PG 61, 125); 1596 pole w S. pod Rudowem w miejscu zw. Czary, zagony od drogi wiodącej przez łąki do granic Leszczyna [Księżego]; 3 pola w Kleniewie: jedno na wezgłówkach od drogi z Kleniewa do granic S., drugie pod S., trzecie pod Jaroszewem; pole w S. od granic Kleniewa do błota Konotopa (PG 98, 875-875v).
3. Włas. szlach. 1450 Mikołaj Bródka, wd. Pawlina z c. Masją żoną Stanisława wójta w Korzenistem (w distr. nowogr.) i s. Stanisławem, dziedzice ze S. (MK 336, 51v); 1451 Paweł Jaroszewski zabezpiecza żonie, szl. i ucz. Potencji, 30 kóp gr w szelągach na folwarku w Jaroszewie [Biskupim] i na S. tytułem wiana (MK 335, 37v); 1452 Pachna czyli Pawlina z dziećmi: Małgorzatą, Śmichną, Katarzyną, Dorotą, Anną, Stanisławem, Wojciechem czyli Olbrachtem sprzedają swe dobra w małym S., Brodczinie, Janowi i Michałowi z innego S. (MK 337, 98v); 1531: cz. Prokopa s. Jana – 3 ćwierci folw.; Jan Panka – 6 wł. folw. (RP 41, 80).
5. 1380 bp płoc. potwierdza przynależność obu wsi S. wraz z dzies. od szlachty i kmieci do par. w Zagrobie (AC III nr 308); 1406 długotrwały spór między bratem Michałem benedyktynem z Mogilna rektorem kościoła par. Ś. Jana Chrzciciela w Bielsku i Wojciechem s. Włostka z Kleniewa rektorem kościoła par. Ś. Wojciecha w Zagrobie, o dzies. kmiece i szlacheckie z obu wsi S. i z Zakrzewa, o które już zm. Włodko, poprzedni pleban w Zagrobie procesował się, i które zostały wówczas przyznane prepozytowi w Bielsku (ADP perg. 140; APK perg. 869).
1 Jak rozumieć określanie Smolina „podwójne” (binum, duplex), względnie odróżnienie „małego” Smolina od „innego” (parva, alia)? Sądząc po źródłach kartograficznych oraz danych z RP i ze ŹD było jedno Smolino. Część jego należała do drobnej szlachty, część do „posesorów” i tym należy tłumaczyć występujące w źródłach rozróżnienie.