STRZEGOWO

(1349 Strzegowo) 17 km na NE od Raciąża, nad rz. Wkrą.

1. 1349 [dzielnica] płocka (L nr 70); 1445 par. S. (UKP nr 355); 1578 pow. szr., par. Dąbrowa (ŹD 59, 66); pow. rac., par. Unieck (ŹD 86)1Ze względu na swoje położenie S. zostało zaliczone przez Pawińskiego w cz. leżącej na lewym brzegu rz. Wkry do pow. szr. (ŹD 59, 66), a na prawym brzegu do pow. rac. (ŹD 86). Nota bene cz. w pow. rac. zaliczył do par. Unieck, mimo że już w pierwszej połowie XV w. mamy wiadomość o plebanie w S., a kościół był usytuowany właśnie na prawym brzegu Wkry. Mamy to potwierdzone na mapach Perth(es’a i Kwatermistrzostwa. Wprawdzie w Spisie miejscowości PRL są 2 hasła: Strzegowo wieś i Strzegowo-Osada wieś, lecz na mapie 1:100000 z 1951 r. jest tylko jedna wieś Strzegowo na obu brzegach Wkry. Te trudności w określeniu przynależności administracyjnej S. miały swoje uzasadnienie w tym, że Wkra rozgraniczała dwie jednostki terytorialne: Zawkrze (z. mławska) od z. płockiej. W dokumencie Bolesława III z 1349 r., w którym odgraniczone zostały dobra oprawne jego matki ks. Elżbiety, S. zostało określone jako należące do z. płockiej („Strzegowo in Plocsk”), a więc tym samym do pow. raciąskiego. Być może wieś znajdowała się wówczas tylko na prawym brzegu Wkry, i dopiero z czasem, gdy rozszerzyła się na lewy brzeg, określenie jej przynależności powiatowej stało się skomplikowane, bo faktycznie każda jej część, leżąca na innym brzegu, należała do innego powiatu.

2. 1452 dwie wsie Pokrytki będą odgraniczone od S. (MK 337, 61v).

3. Włas. szlach. 1406 Stanisław z S. sędzia zawkrz. (Pł. nr 767); 1419 Jan z S. herbu Dołęga (RH 3 nr 55); 1420 bp płoc. darowuje Stanisławowi z S. wójtostwo w Żurominku (ADP perg. 176); 1425 Stanisław dz. z S. sędzia zawkrz. (L nr 161); 1426 Jan z S. zyskuje od Stanisława z Godaczy 1 wł. w Godaczach (PP V nr 294); 1429-1456 Stanisław z S. herbu Dołęga sędzia płoc. (GP 131, 171; WS 288; Z 117, 47; MK 341, 23; AG perg. 3509; ADP perg. 260; UKP nr 365; MK 335, 1v, 30v, 66v, 88); 1434 tenże Stanisław kupuje od Pawła, Krystyna i Anny, dzieci zm. Mikołaja z Dalanowa cz. w Waśniewie za 200 kóp gr posp. (MK 335, 9-9v); poczem sprzedaje Gromadzy dz. z Rykaczewa tę cz. za 150 kóp gr posp. (MK 6, 234-234v); 1438-1482 ur. Wojciech Strzegowski sędzia ciech. (MK 3, 218v; MK 6, 89v; WS 264, 287); 1439 Stanisław z S. sędzia płoc. kupuje posiadłość w Rachocinie (MK 336, 81v-82); 1440 Mikołaj s. Stanisława z S. sędziego płoc. ma Ławsk w ziemi wis. (MK 340, 139-139v; WS 147); 1445 Stanisław [z S.] sędzia płoc. sprzedaje Dołędze prepozytowi kolegiaty Ś. Michała w Płocku i br. jego Goliaszowi marszałkowi dworu książęcego dom wraz z siedliskiem w Płocku za 30 kóp gr (ZDP nr 137); 1448 Wojciech Strzegowski z ż. Tomką, dziedzice z S. (MK 335, 138); 1452 ur. Stanisław z S. sędzia płoc. dzieląc swe dobra między synów, przeznacza Mikołajowi wieś Ławsk w z. wis., Wojciechowi – obie wsie Pokrytki, które mają być odgraniczone od S., a Zawiszy – wieś S. i Prusocin (MK 337, 61v); 1481 Zawisza z S. podejrzany w sprawie wiary [chrześcijańskiej] (UKP nr 463); 1493 tenże Zawisza z ż. Dziersławą z Zawad i c. Katarzyną, dziedzice z S. (MK 6, 294v); 1494 Jan i Leonard z S. herbu Dołęga (MZH nr 738); 1500 Bernard z S. zabezpiecza w sądzie ziemskim w Sulerzyżu odszkodowanie żonie Katarzynie c. Mikołaja z Targoni, który z kolei ma w sądzie ziemskim w Ciechanowie zabezpieczyć zięciowi sumę należną z racji posagu córki (Ep. 16, 95v); 1500 Jan z Czarnocina poręcza za c. Barbarę wd. po Grzegorzu z S. (Ep. 16, 98); 1531: Dziersław – 2 1/2 wł. os., 1 ćwierć os. (RP 41, 107v)2W danych z 1531 r. S. określono jako leżące w pow. raciąskim, a w danych z 1538 r. jako w pow. szreńskim;1538: 5 1/2 wł. os. (RP 41, 216).

5. 1445 Jan pleban z S. oskarżony o herezję (UKP nr 355); 1467 discr. Jan z Cywin zaprezentowany na plebanię w S. (Ep. 5, 191); 1468 [Jan] niegdyś pleban w S. uciekł z diec. [płoc.] (UKP nr 413); 1518-1599 kościół par. Ś. Anny (Ep. 2, 341; WP 218); 1558 pleban z S. podejrzany o herezję (UP nr 264).

7. 1440-1516 (MK 340, 130v; Kap. P 50, 21; UKP nr 408; PT 1, 284).

1 Ze względu na swoje położenie S. zostało zaliczone przez Pawińskiego w cz. leżącej na lewym brzegu rz. Wkry do pow. szr. (ŹD 59, 66), a na prawym brzegu do pow. rac. (ŹD 86). Nota bene cz. w pow. rac. zaliczył do par. Unieck, mimo że już w pierwszej połowie XV w. mamy wiadomość o plebanie w S., a kościół był usytuowany właśnie na prawym brzegu Wkry. Mamy to potwierdzone na mapach Perth(es’a i Kwatermistrzostwa. Wprawdzie w Spisie miejscowości PRL są 2 hasła: Strzegowo wieś i Strzegowo-Osada wieś, lecz na mapie 1:100000 z 1951 r. jest tylko jedna wieś Strzegowo na obu brzegach Wkry. Te trudności w określeniu przynależności administracyjnej S. miały swoje uzasadnienie w tym, że Wkra rozgraniczała dwie jednostki terytorialne: Zawkrze (z. mławska) od z. płockiej. W dokumencie Bolesława III z 1349 r., w którym odgraniczone zostały dobra oprawne jego matki ks. Elżbiety, S. zostało określone jako należące do z. płockiej („Strzegowo in Plocsk”), a więc tym samym do pow. raciąskiego. Być może wieś znajdowała się wówczas tylko na prawym brzegu Wkry, i dopiero z czasem, gdy rozszerzyła się na lewy brzeg, określenie jej przynależności powiatowej stało się skomplikowane, bo faktycznie każda jej część, leżąca na innym brzegu, należała do innego powiatu.

2 W danych z 1531 r. S. określono jako leżące w pow. raciąskim, a w danych z 1538 r. jako w pow. szreńskim.