(1384 Sulirzysz, Sulirzish, Sulisirz, Sulizirzs, Szulyrzysz, Sulyzyrz, Szulerzysch, Svlyrsz, Sulirzs, Szvlirzyschs, Sulyrzysch, Sulirz, Sulirsch, Szvlyrysz, Zulyrzysch, Szulrzysch, Schvlyrzyrz, Sulyszyrz, Sulerzys, Schulerzesz, Schulerzisch) 11 km na SE od Ciechanowa.

1. 1384 distr. płoń., pow. ciech.! (Kapica 380); [1414-1425] distr. płoń.! (MK 3, 7); 1442 n. S. stolica pow. (MK 3, 279v)¹S. był stolicą powiatu formalnie do r. 1506, kiedy to król Zygmunt Stary nadał pr. miejskie wsi Pokrytki, zmieniając jej nazwę na Międzyborze (dziś Niedzbórz) i tam przeniósł stolicę powiatu. Przeniesienie to zostało następnie potwierdzone uchwałą roków wielkich w r. 1513, jednakże roki ziemskie odbywały się nadal w S. i dopiero w r. 1535 wskutek ponownego zarządzenia królewskiego Niedzbórz stał się rzeczywistą stolicą powiatu (WS 18, 87). Warto podkreślić, że S. nigdy nie miał pr. miejskiego; 1459 par. S. (Ep. 5, 100); 1466 n. distr. zawkrz. (MK 337, 18v); 1506 dek. mław. (MD); 1578 pow. niedzb., par. S. (ŹD 113).

3. Włas. szlach. 1384 Piotr zw. Wantuch dz. z S. sprzedaje Piotrowi zw. Giez z Żeromina swoje dziedzictwo S. za 200 kóp gr pras. (Kapica 380); → p. 4; 1407 Tomka z Sz. (Pł. nr 1051); [1414-1425] przy podziale dóbr Piotra Gza ze Śniadowa sędziego łomż. z synami Janem i Mikołajem, ci ostatni otrzymują S. i sołectwa w Gołądkowie, Zuzeli i Bończy (MK 3, 7); 1425 Dziersław z S. (Z I nr 1797); 1435 Tomasz z Gzów zabezpiecza Szczepanowi z Gzów dług 17 kóp gr na 3 wł. os. w S. (Tym. 319; Z II nr 1489); 1438 Stanisław z S. sędzia [płoc.] (MK 335, 26v); 1459 szl. Ziemak z S. (Ep. 5, 98v); 1462 Marcin z Sz. (Ep. 9, 47v); Jakub Gołądkowski występuje o pobicie żony swego kmiecia z Sz. (Ep. 9, 47); 1464 Obizor i Piotr z Wieczfni sprzedają Janowi Lipskiemu pkom. warsz. cz. w S. (MK 337, 44v); 1466 Adam z S. s. Ziemaka sprzedaje bratu Dadźbogowi z S. cz. w S. (MK 337, 15v); 1466-1473 Dadźbog z S. i z Golądkowa pkom. łomż., marszałek dworu (MK 6, 17; AG perg. 654; MK 6, 29v; Z 9, 443; WS 52); 1469 Junosza s. Jakuba z S. student Uniwersytetu Krakowskiego (Album I, 196); 1474-1476 Junosza z Sz. bakałarz sztuk, duchowny diec. płoc. (Ep. 10, 94, 154); 1477 szl. Świątka z S. (Ep. 13, 123); 1480 podział dóbr między synami i wnukami Jakuba z Rębkowa obejmował: cz. w Śniadowie, 2 wł. wójtostwa w Golądkowie, części w Rębkowie i cz. w S., którą odziedziczył wnuk Jan s. zm. Dadźboga (MK 6, 126; MK 9, 119v, 123)²Podział ten został zapisany w 2 nieco różniących się wersjach: a. 1480 w podziale dóbr między synami zm. Mikołaja z Rębkowa, Ziemak i Jan, synowie z pierwszej żony, otrzymują całą cz. w Śniadowie i 2 wł. wójtostwa w Golądkowie, zaś Wawrzyniec i Jan, synowie z drugiej żony Doroty, wraz ze swą matką otrzymują cz. w Rębkowie i wszystkie części w S. Wawrzyniec i Jan mają wyposażyć siostry Katarzynę, Świątkę i Elżbietę, a Ziemak siostrę Annę (MK 9, 123); b. 1480 Jakub z Rębkowa dokonuje podziału dóbr ze swymi synami i wnukami: s. Jan z dziećmi otrzymuje całą posiadłość w Śniadowie; wnuk Jan s. zm. Dadźboga całą cz. w S.; Junosza bakałarz połowę posiadłości w Rębkowie i połowę wójtostwa w Golądkowie; sam Jakub Rębkowski zatrzymuje połowę wójtostwa w Golądkowie i połowę posiadłości w Rębkowie (MK 6, 126; MK 9, 119v); 1494 Jan dz. z S. i Maciej Pomorski pleban w Szyszkach umarzają wszelkie spory między sobą o rzeczy pozostałe po Junoszy plebanie w Szyszkach (Ep. 15, 108); 1495 → p. 5; 1497 król Jan Olbracht daje Mikołajowi Chotumskiemu m. in. skonfiskowane dobra Wawrzyńca i Jana Rębkowskich z S. (MS II nr 1010); → p. 5; szl. Jan z S. (Ep. 15, 113); 1499 prac. Andrzej Włodarzewic z Ościsłowa skarży discr. Piotra Chmielewskiego nauczyciela z S. o nie zwrócenie 15 gr obornego, które zapłacił wójtowi Janowi za zajętych 15 koni; nauczyciel tłumaczy, że działał w imieniu szl. Agnieszki Sulerzyskiej (Ep. 16, 11v); bp płoc. w sprawie Jana wójta Kołomyjskiego z jednej i Agnieszki wd. po Janie Sulerzyskim i dzieci jej z drugiej strony, po rozpatrzeniu dokumentów zm. Jakuba dziada Jana Sulerzyskiego i testamentu zm. Junoszy i zważywszy, że w tym czasie Jan Kołomyjski, wnuk Jakuba i bratanek Junoszy przebywał poza terenem Mazowsza, przyznaje mu posiadanie cz. wójtostwa w Golądkowie, należącej dawniej do Junoszy (Ep. 16, 19); 1507 kmiecie w S. (Ep. 149, 84); 1513 Agnieszka Sulerzyska z s. Prokopem i Wawrzyniec z S. (PT 1, 93, 201v); 1516 → p. 5; 1531: cz. Rębkowskich – 3 wł. os.; cz. sędziego – 5 1/2 wł. os. (RP 41, 149-149v).

4. 1384 ks. Siemowit IV nadaje Piotrowi zw. Giez z Żeromina pr. chełm. na wieś S. z czynszem po 2 gr pras. oraz pr. nieodpowiedne i pr. łowów wszelkiego zwierza i ptaków z wyjątkiem tura i sokoła w obrębie wsi S. (Z 20, 42a-43v).

5. 1459 Ziemak z S. i vitrici kościoła tamże występują przeciwko plebanowi w Szyszkach o zwrot kielicha zastawionego w 45 gr i innych przedmiotów (Ep. 5, 100); 1476 pleban w S. (Ep. 13, 57); Dorota z Rębkowa prezentuje discr. Piotra z Milewa na parafię w S. (Ep. 13, 55v); 1490 nauczyciel szkoły par. w S. (Ep. 10, 720); 1495 ksiądz Jan z Poniat wikariusz wieczysty płoc. zaprezentowany na plebanię w S. przez Jana s. Dadźboga dz. z S., jedynego patrona kościoła par. tamże (Ep. 15, 34); 1497 discr. Urban z Łępic zaprezentowany na plebanię w S. przez ur. Jana dz. i jedynego patrona kościoła par. w S., prosi o wprowadzenie na tąż plebanię; Wawrzyniec z Rębkowa sprzeciwia się temu, powołując się na swoje pr. patronatu kościoła w S.; bp płoc. ponownie zbadawszy dokumenty pr. patronatu w S., zatwierdza Urbana (Ep. 15, 120); 1499 Piotr z Chmielewa nauczyciel szkoły [par.] w S. (Ep. 16, 11); → p. 3; 1502 discr. Marcin z Pułtuska nauczyciel szkoły [par.] w S. (Ep. 149, 70); 1512 szl. Stanisław z Klic zapisuje 1 kopę gr w półgr. kościołowi w S. (PT 1, 416v); 1513 w roku wyprawy wołoskiej, za króla Jana Olbrachta, discr. Jan z Szydłowa wikary został zaprezentowany na plebanię w S. przez zm. małżonka Agnieszki Wyszyńskiej, który pokazał temuż wikaremu akt erekcji kościoła w S. z pieczęcią bpa. Akt ten od 16 lat przechowywała Agnieszka (PT 1, 185); Urban pleban w S. skarży Agnieszkę Wyszyńską o przywłaszczenie aktu erekcji i pierwotnego uposażenia kościoła w S., który przechowuje u siebie od około 15 lat wbrew woli plebana (Ep. 7, 148v); 1516 Urban pleban w S. występuje przeciwko Prokopowi i Wawrzyńcowi z S., kolatorom i patronom parafii w S., o nie odmierzenie 2 wł. poświętnego (Ep. 2, 190); 1517 sprawa o zabranie 2 beczek piwa i 2 wołów przez Prokopa Sulerzyskiego od karczmarki plebana w S. (Ep. 149, 257v); pleban Urban z jednej i Prokop z Wawrzyńcem Rębkowscy, dziedzice i patroni kościoła w S., z drugiej strony zawierają ugodę w sprawie nie odmierzenia poświętnego i zabrania wołów i wosku plebanowi (Ep. 2, 282); 1522 Jakub Szydłowski właściciel dóbr Grzybsk zeznaje w sprawie dzies.: we wsi Grzybsk siedzą kmiecie zw. rataje, pracujący dla folwarku, od których dzies. pobierał pleban w S.; następnie bp Wincenty ustanowił zwyczaj, iż z ról kmiecych dzies. otrzymywał bp; wreszcie poprzednik obecnego plebana, Urban z Łępic, przedstawiwszy świadków, iż dzies. jemu się należy, zaczął ją pobierać dla swego kościoła; inny śwd., Borek z Rutek, sąsiad wsi Grzybsk, stwierdza, że dzies. z Grzybska pobierali plebani z S. do czasu, kiedy bp ustanowił, że z folwarku dzies. ma pobierać pleban, a od kmieci bp; później pleban wprowadził świadków na dowód, że w Grzybsku był folwark i tym sposobem otrzymał z powrotem dzies. (Ep. 204, 149; AC III nr 428); 1599 kościół par. Ś. Wawrzyńca (WP 6, 215).

7. 1462-1516 (Ep. 9, 47; ZR nr 3059; MK 6, 153v, 161v; Ep. 15, 21, 104, 106; Ep. 16, 165v, 177v; Ep. 149, 29v; PT 1, 423v; Ep. 7, 144v; Ep. 149, 236v; PT 1, 379v).