(1170 Szarsko1Pierwsza wzmianka o S. z 1170 r. dotyczy wg dość dużego prawdopodobieństwa nie S. lecz Biskupic, których pierwotna nazwa brzmiała Karsko. Takie brzmienie miejscowości, o którą toczył się spór między Bolestą kaszt. wis. a bpem Wernerem, podaje Długosz (Historia Polonica, t. V pod r. 1170). Jednakże wg S. Trawkowskiego (Kaźń kasztelana Bolesty (1170) w tradycji polskiej. „Studia Źródłoznawcze” t. XIV, s. 53-61), przypuszczalnym miejscem mordu bpa Wernera był Szarsk, czyli dzisiejszy S, Sarbsko, Sarpsko, Sapsko, Szarpsko, Sarbszko, Sarpsk, Szarpsk) 8 km na SSE od Raciąża.
1. 1349 [dzielnica] ks. Bolesława III (L nr 70); 1449 distr. płoc., pow. rac. (MK 4, 139v); 1578 pow. rac., par. Gralewo (ŹD 88).
2. 1508 granice Sz. z Gralewem (Kap. P 50, 91).
3. Włas. szlach. 1170 Sz. własnością bpa płoc. (K nr 93)2Zob. przypis nr 1; 1403 kmieć Zdzisław z S. (Pł. nr 304, 307, 311); 1407-1417 Boruta (Borek) z Sz. (Pł. nr 1043, 2580, 2581, 2596, 2710, 2741, 2774a, 2774); 1416-1417 Dorota żona Boruty z Sz. (Pł. nr 2580, 2774a, 2774); 1414 Piotr dz. z S. (MK 4, 36v); 1416 Boruta i Niemierza, dziedzice z S., sprzedają marszałkowi [Ściborowi z Sochocina] 2 cz. swego dziedzictwa w Kałuszynie w pow. liw. (MK 3, 110); 1417 Piotr dz. z S. (L nr 155; MK 9, 38v); [1414-1425] Boruta z dziećmi: Janem, Pawłem, Mikołajem i Hanką oraz Niemierza, Paweł, Boruta, Stanisław, Małgorzata, Katarzyna i Hanka, dzieci Piekuta, dziedzice z S. (MK 3, 11v); szl. Wojciech z S. (MK 3, 24, 90v); Piotr z S. sprzedaje wójtostwo w Zastowie kmieciom tamże (MK 3, 49); 1424-1426 Piotr (Pietrasz) z S. wojski ciech. (MK 3, 24, 27v, 33, 44v, 54v; PP V nr 100, 103, 105, 107, 108, 267, 269, 273, 279); Piotr i Wojciech z S. (MK 3, 30v, 31v, 33v, 34v, 37v, 90, 91v, 92, 92v, 96v); 1426 dla Piotra z S. zostają wyznaczone granice między Duczyminem a Czarzastem w pow. przas. (PP V nr 30); 1426-1429 Piotr (Pietrasz) z S. (PP V nr 240, 246, 250, 291, 293, 295, 304, 306, 363, 484, 536, 584; PP VI nr 39, 60, 86, 105); 1428 ks. Janusz I nadaje Piotrowi z S. pr. niem. na Klice z czynszem po 6 gr pras. (PP V nr 728); 1436 Boruta i Stanisław, bracia z Sułkowa [Polnego], zastawiają siostrze Katarzynie całą swą cz. w S. w 32 kopach gr posp. (MK 335, 69); 1447 Jakub z Kars zastawia Mikołajowi z Sz. dobra w Karsach w 40 kopach gr, 25 kopach gr i 15 kopach gr (MK 336, 25v); 1448 tenże Jakub zastawia Mikołajowi z Sz. całą swą własność w Karsach w 60 kopach gr w półgr. i szelągach (MK 335, 115-115v); Jan Kinicki poręcza Mikołajowi i Pawłowi z S. za ks. [Włodzisława I] uiszczenie zapłaty 70 kóp i 80 gr (MK 335, 115); Jan i Paweł, dziedzice z Konarów, ręczą Pawłowi Kinickiemu za Pawła z S. i jego synów (MK 335, 138v); 1449 w podziale dóbr między dziećmi zm. Piotra z Targoni, S., Targonie i Karniewo przypadają Janowi i Mikołajowi, ponadto Jakub z Duczymina ma im wypłacić 20 kóp gr w półgr. (MK 4, 139v-140); 1452 ur. Anna wd. po Janie Śwince kasztelanie płoc. darowuje Janowi z S. swój posag w ziemi płoc. z wszelkimi należącymi doń ruchomościami (MK 335, 128); 1459 Adam Wilkanowski otrzymuje sumy na Chojnowie, Kuczborku, Mianowie i Bielawach tytułem posagu żony Doroty c. Jana Kinickiego z Sz. (MK 335, 153v; MK 6, 356v); 1459-1463 Jan Kinicki z S. darowuje bratankom, Marcinowi, Janowi, Elżbiecie, Annie, dzieciom zm. Pawła Kinickiego, 1/2 wsi Ciołkowo i 1/2 wsi Dębsk (MK 335, 153v; MK 337, 8v, 9-9v); 1471 Więcka c. zm. Jana kasztelana płoc. żona Jana Szapskiego z zięciem ur. Adamem z Wilkanowa i z Jachną c. Jana Chojnowskiego i ucz. i szl. Doroty Przeradowskiej, żoną Stanisława Gnatowskiego, zadośćuczynią tejże Dorocie Przeradowskiej z tytułu wiana, które ma zabezpieczone na połowie dóbr: Chojnowo, Kęczewo, Łążek, Niedziałki, Zalesie, płacąc jej 40 kóp gr w półgr. w dwóch ratach (MK 5, 10v); 1472 Jan Szapski darowuje 4 wnukom, synom swej c. Doroty i Adama Wilkanowskiego star. bratjańskiego, Stanisławowi, Łukaszowi, Maciejowi, Mikołajowi i innym synom, S., połowę dóbr w Arcelinie i cz. w Rzewinie (MK 5, 13v); Jan z S. z żoną Więcką oraz ich zięć Adam Wilkanowski otrzymują w podziale rodzinnym Chojnowo, i Łążek, a Jachna [bratanica Wiącki] wd. po Stanisławie z Gnatowic otrzymuje Kęczewo, Zalesie i Niedziałki (MK 5, 13v); Więcka c. zm. Jana z Chojnowa kaszt. płoc. żona Jana z S. darowuje wnukom: Mikołajowi, Stanisławowi, Łukaszowi i Maciejowi, synom Adama Wilkanowskiego i c. swej Doroty, dobra ojcowskie Chojnowo i Łążek (MK 5, 13v); 1501 w podziale dóbr między synami Adama Wilkanowskiego, Zbigniew otrzymuje Chojnowo, Łążek, Sz., Cholewy, Wronino (MS III nr 26); 1502 król Aleksander Jagiellończyk potwierdza powyższy podział dóbr (MS III nr 370, 371); 1531: 12 wł. os., wiatrak o 1 kole w dzierżawie rocznej (RP 41, 102).
4. 1449 Jan Kinicki otrzymuje pr. niem. na wieś S. z czynszem po 6 gr pras. (MK 337, 69v).
1 Pierwsza wzmianka o S. z 1170 r. dotyczy wg dość dużego prawdopodobieństwa nie S. lecz Biskupic, których pierwotna nazwa brzmiała Karsko. Takie brzmienie miejscowości, o którą toczył się spór między Bolestą kaszt. wis. a bpem Wernerem, podaje Długosz (Historia Polonica, t. V pod r. 1170). Jednakże wg S. Trawkowskiego (Kaźń kasztelana Bolesty (1170) w tradycji polskiej. „Studia Źródłoznawcze” t. XIV, s. 53-61), przypuszczalnym miejscem mordu bpa Wernera był Szarsk, czyli dzisiejszy S.
2 Zob. przypis nr 1.